Þjóðviljinn - 28.08.1938, Blaðsíða 2

Sunnudagurinti 28. ágúst. 1938.
ÞJÖÐVILJINN
Skammt frá borg einni í Kína, þar
sem her Japana óð yfir var barna-
hæli. Forstöðukonan og flest starfs- j
fólkið flýði, en skyldi ungbörnin |
vou Ossfetzky
elnn af
Eftír K. P„
eftir 70 að tölu.
Japanir settu nýtt fólk til þess -að
annast börnin ,en eftir nokkra daga
kom forstöðukonan aftur til baka,
en er hún sá börnin leáð yfir hana.
Og er hún kom tjl ráðs aftur hróp-
aði hún: „Þið hafið tekið öll einkenn
ismerkin af börnunum þegar þið
hafið baðað þau“.
Líklega getur orðið nokkuð erf-
itt að ráða fram úr þvi hver á hvert
barnanna, a. m. k. hætt við smáveg-
is misgripum þegar á að skila þeim
til eigendanna, ef þeir þá fyrirfinn-
ast eftir styrjöldina.
**
Margt skeður skrítið í Ameríku.
1 sveit einni skamt frá allstórri
borg í Bandaríkjunum var vinnumað-
ur einn að nafni Ole Thorson. Hann
hafði lengi gert það sér til gamanjs
í frístundum sínum að mála vatns-
litamyndiir. Gaf hann þær ýmsum
kunningjum sínum og töluvert seldi
hann af þeim, en aldrei nema fyrir
nokkrar krónur eða sem svaraði
efniskosnaði. Hann hafði aldreihald-
ið sig vera neinn listamann, enda
engrar tilsagnar notið og aldrei
fengið neina viðurkenningu fyrir
verk sín. Hann varð þvi mjög undr-
andi, er honum var bent á það einn
dag í blöðunum, hvar sagt var að á
mikilli listasýningu einkamálverka
sem verið hafði inni i borginni, hafði
mesta athygli vakið málverk eftir
áður óþektan málara að nafni Ole
Thorson. Luku þar þektir listfræð-
ingar miklu lofi á myndir hans.
Ole vildi fyrst ekki trúa að þetta
væru, hans myndir ,heldur héti ein-
hver annar sama nafni, en hacn
komst skjótt að raun um að svo var
ekki þegar blaðameennimir fóru að
flykkjast að honum. Hann var orðinn
frægur listmálari, myndir hanskomn
.aií í hátt verð. i
Eftirfarandi atburður gerðist í
smábæ einuni í Noregi anna’n í hvítá
sunnu. Aðstoðarprestur nokkur hafði
lengi lagt hug á jstúlku 21 árS
gamla ,cn hún ekki viljað þýðast
hann, enda var hann kominn af létt-
asta skeiði, 48 ára gamall. Hann
leigði herbergi í húsi foreldra stúik-
unnar og þennan dag mun hann
hafa ákveðið að tala alvarlega við ;
hana. Endalyktir þeirrar viðræðu
urðu þær, að hann skaut hana með
tveim skammbyssuskotum til bana.
! Þegar maður kemur í leinn af
kirkjugörðum heimsstyrjaldar-
vígvallanna, þar sem heilumher
sveitum hafði verið mokað of-
íanj í moldina, verður manni að
hrista höfuðið og spyrja sjálf-
an sig, hvers vegna þessar fjöl-
mennu sveitir hafi ekki beint
: vopnunum gegn sínum eigin
fjandmönnum, stríðsbruggurum
auðvaldsins, heldur en að búa
hverjar öðrum grimman bana
löngu fyrir tímann.
Þessi kirkjugarðsspurning
vaknar enn á ný um þessar
mundir, þar sem hinn gamli
kyrkingarengill, sem á styrjald-
arárunum fjórum breytti lOmilj
ónum fullhraustra manna í 10
miljón blóðug hræ, er enn kom-
inn til sinnar geigvænu iðju,
þar sem 70,000 lík gaseitraðra
Abessiníumanna voru brend á
báli sama daginn, þar sem 200
fasista-nasista-flugvélar stráðu
á eitjum degi yfir hina þéttbýlu
spönsku hafnarborg Barcelona,
öllum þeim ógnum, semj í þeirra
valdi stóðu, þar sem 12,000 kín-
verskir hermenn biðu bana á
hverjum einasfa morgni fyrir
japönsku eiturgasáhlaupi.
Gegn þessum gamla kyrking-
arengli, sem enn og aftur vill
svelgja mannfólkið miljónum
saman af stofni þjóða þessa ó-
lánssama heims — gegn þessum
fjanda hverrar þjóðar, þessari
svipu mannkynsins, þessum
andskota alls réttlætis og sannr-
ar ættjarðarástar, gegn öllum.
hinum úrkynjuðu, ómensku
Heródesum, Neróum og Cesör-

OSSíETSKY
vígbúnað hinna j))'sku hervalds-
sinna. Þetta var á tímum hins
þýska sósíaldemókratiska lýð-
veldis! Hann var ákærður fyr-
ir þessa uppljóstrunarstarfsemi
sína í þágu heimsfriðarins og
dæmdur til refsingar vegna land
ráða. Með þessari fangelsisvist
hófst hetjuskeið Qssietzkys.
Hann komst síðar í Iclærnar
á hinum nasistisku landránssinn
umi Það ,sem hann varð að
þola í þeirri prísund, á ekkert
skylt við ,,sekt eða sektarafplár,-
un“, það var í einu og öllu í
anda hinnar villimannlegu rétt-
arfarslegu meginreglu Frum-
Germana: „Sá sem valdið hefir,
sá einn hefir rétt fyrir sér“.
Heill og hraustur fór hann í
fangelsið. En þær andlegu og
líkamlegu þjáningar, sem hann
varð að þola í einangrunarklef-
anum, slitu kröftum hans smám-
saman í heilt ár — í tvö, þrjú,
fjögur, fimm ár — hverja mín-
útu, hverja klukkustund, dag og
nótt, jafnvel í svefninum, er
heili hins þjáða manns gat enga
hvíld fundið af áhyggjum um
örlög heimsins.
Öll vonaljós hans höfðu ver-
ið slökt af óvinum hans, óvin-
um mannúðarinnar, friðarinsog
réttlætisins. Samt sem áður varð
veitti maðurinn Karl von Ossiet
sky siðferðisþrek sitt, hugarró
og íhygli. Þegar erlendur blaða
maður fékk eitt sinn að koma
inn til hans í fangaklefann og
spurði hann, hvernig honum liði
svaraði Ossietzky þessu einu:
„Sannfæring mín hefir engum
breytingum tekið!“
Þá voru vonaljós lians kveikt
á ný, frá Osló. Honum voru
veitt friðarverðlaun Nobels fyr-
ir baráttu hans gegn villimensk-
unni, gegn landræningjastefn-
unni. Og þegar í stað gefa nas-
istarnir ,sem halda honum ífang
elsi, út lög, sem banna öllum
Þjóðverjum að taka við friðar-
verðlaunum Nobels. Samtímis
gefa þeir út gjaldeyrislög, sem
ákveða dauðarefsingu við bví,
ef einhver, sem á eða eignast
gjaldeyrisinneign í erlendum
lánsstofnunum, fær ekki þegar
í stað þýska ríkisbankanum féð
til umráða. Þar með voru öll
vonaljós Ossietzky slöld að fullu
og öllu.
Og þeir sviku hann að lokum
um hinn síðasta eyri, rændu
hann öllu. Að síðustu tók ljós
augna hans að myrkvast. Og
þeir tóku hann úr myrkvastofu
hinna heilbrigðu og færcu hanu
í myrkvastofu hinna sjúku.
En hann gafst ekki upp fyr-
ir fjandmönnum sínum. Hann
fyrirleit hin nasistisku ragmenni,
sem áttu ekki t.'l vött af þeim
gamla hermenskuancla, sem
bauð mönnum að sýna yfirbug-
uðum og varnarláusum óvini
drengskap. Þó að líkami hans
veslaðist upp æ því meir sem
lengra leið, varðve'tíi hann sitt
andlega þrek. Ossiezky barðirt
ekki fyrir húsi og heimili, konu
Minningarkvöld í Briissel urn Karl v. Ossietsky. Nobelsyerð-
launaþeginn og öldungaráðsma ðurinn Lafontaice heldur ræEu.
eða börnum. Hann barðist al-
g'erlega óeigingjarnri baráttu alt
til hinstu stundar. Hann dó ekki.
Óvinur mannkynsins megnaði
ekki að sigrast á honum. Óvin-
uirnn gat drepið hann, myrt
hann. En andi þessa mannvin-
ar, sem vildi bjarga heiminum
frá því, að milljónir hermanna
yrðu á ný látnir fylla kirkju-
garða nýrra vígvalla — hann
lifir í Iminningu og hjarta hverr-
ar konu, hvers manns, sem orð-
ið hefir fyrir snertingu hinsnas-
istiska og fasistiska kyrkiengils,
er nú gengur ljósum logum í
hverju landi .
Útvarpið í dag:
10.40 Veðurfregnir.
41.00 MessaV í JDómkirkjunni
síra Friðrik Hallgrímsson.
12.15 Hádegisútvarp.
19.10 Veðurfregnir.
19.20 Hljómplötur: Menúettar.
19.40 Auglýsingar. i
19.50 Fréttir.
20.15 Erindi: Torfi í Ólafsdal,
aldarminning, Metúsalem Stef-
ánsson. I
20.45 Hljómplötur:
a, Tvísöngvar úr óperum.
b, 21.10 Fiðlukonsert, eftir
Vivaldi.
21.30 Danslög.
2400 Dagskrárlok.
Otvarpið á morgun:
10.00 Veðurfregnir.
12.00 Hádegisútvarp.
15.00 Veðurfregnir.
| 19.10 Veðurfregnir.
í 19.20 Síldveiðiskýrsla Fiskifé-
lagsins.
I Hljómplötur: Göngulög.
19.40 Auglýsingar.
1950 Fréttir
20.15 Suma'rþaéttir, J. Eyþ.
20.40 Otvarpshljómsvei in leikur
alþýðulög.
21.05 Erindi: Stefán Óhfsson,
250 ára afmæli, Skúli Þórðar-
son, mag.
2'.30 Hljómplölur: K a tett,Gp.
| 18, nr. 6 eftir Beethoven.
22.00 Dagskrárlok.
Siðan fór hann inn i lierbergi sitt
og hugði að skjóta sjálfan sig í
gegnum hjartað, ey pað mistókst
og var hann með lífj þegar að var
komið. Síðan hefir ekki frést hvort
hann hefir lifað af.
**
3 skógarhöggsmenn í Finnmörk
höfðu gert sér glaðan dag annan
dag hvítasunnu, og. lentu síðan í
slagsmálum og notuðu hnífa. Allir
voru þeir mikið særðir, er bardag-
anum lauk, en einn peirra, Pokeh
að nafni, pó mest, m. a. var slag-
æðin sundurskorin og blæddi honum
út. Við réttarhöld hefir pað komið
í ljós, að hinir tveir hafa ekki
hugmynd um hver peirra hefir
veitt pessa hnífsstungu sem kost-
aöi félaga peirra lífiið.
um reis einn maður — nafn
hans var Karl von Ossietzky.
Vopn hans voru orðið, penn-
inn, sannleikurinn.
Stundum gat svo virst sem
vopn hans mundu reynast sig-
ursæl í barátlunni við lygina
og vopnauðvaldið, sem sú blóð
uga svívirðing, er landræningj-
arnir höfðu að nýju fyrirbúið
mannkyninu, myndi ekki reyn-
ast meira en óhugnanleg mis-
sýning. En þá skrifaði Karl von
Ossietzky í tímarit sitt „WeTr
buhne“, sem hann gaf út ásamt
Kurt Tucholsky (sem dreginn
var til dauða af örvæntingu um
hina mannlegu skynsemi) —
þá skrifaði Ossi.etzky greín um
I
Eftir að Ossíetsky var
komínn á sjúkrahfis
endursendu nasístar
breí hans, þeír ,þekktu‘
hann ekW.