Þjóðviljinn - 25.09.1938, Blaðsíða 2

Sunnudaginn 25. sept. 1938.
ÞJÖÐVILJINN
Eftir eins árs starfsemi telnr
Mál og menning 4000 meðlimi
Nú I ár koma út 5 bæknr hjá félaginn.
Tvær sðgnr eltir Nobelsverðlannaskáld-
Ið John Galsworthy fcoma út I vikunni.
Danskt blað hefir gefið mönnum
eftirfarandi ráðlegginar til pess að
njóta að fullu fréttanna, sem birtast
x blöðum spanskra fasista:
Ef blöðin ráðast mjög heiftarlega
á fjármálastjórn dr, Negrins, þá
hafi orðið verðfall á hlutabréfum
og öðrurn verðbréfum hjá fasistum,
Uegar spönsku fasistablöðin birta
sem hjartnæmastar greinar um
„hina kæru ítölsku vini“, er ný-
afstaðin einhver rimma milli ít-
alskra og spanskra fasista, eða að
Italir hafa gert einhver stórvægi-
Ieg skammastrik af sér.
Sé því sérstaklega lýst yfir, að
í Astúríu eða einhversstaðar ann-
arsstaðar ríki ró og friður, skal
pað aldrei bregðast, að íbúamir í
þessum héruðum hafa lent í hat-
ramlegri baráttu við fasistaherina.
Að lokum bendir blaðið á það,
að ef allar tilkynningar uppreisn-
armanna um mannfall í styrjöld-
inni, væru Iagðar saman, þá kæmi
út tala, sem er til muna hærri en
allir íbúar Spánar.
**
Þegar kínverskir ritstjórar end-
ursenda mönnurn greinar, sem þeir
treysta sér ekki af einhverjutn á-
stæðum til þess að birta, senda þeir
höfundi um leið bréf, sem er
nokkuð á annan hátt, en venjulega
tíðkast í Vesturlöndum.
Bréf það, er hér fer á eftir, ei
að vísu ekki alveg nýtt, og rná
vera, að þetta hafi breyzt eitthvað
siðustu árin, en svona hljóðaði það
á sínum tíma:
— Sjá, þjónn yðar liggur í duft-
inu við fætur yðar. Ég beygi mig
í auðinýkt og bið yður að vera
svo miskunnsaman, að lofa mér að
lifa, starfa og tala í framtíðinni.
Hið æruverða handrit yðar lýsti af
guðdómlegum anda og guðlegu
innihaldi yfir sál mína. Með hrifn-
ingu hefi ég lesið þær háfleygu
hugsanir, sem grein yðar flytur.
Ég sver yður við fætur forfeðra
minna, að aldrei hefi ég lesið áður
neitt, sem þolir samjöfnuð við grein
yðar.
Með angjst og hugarkvölum end-
ursendi ég handritið. Því að ef ég
birti það í blaði mínu, myndi keis-
arinn fyrirskipa mér að birta aldrei
grein, sem væri lakari en þessi.
En þeir, sem eru að nokkru kunn-
4r í heimi bókmenntanna, vita, að
slík grein verður ekki skrifuð á
næstu tíu þúsund árum. Þessvegna
sendi ég hana til baka. Ég bið
yður þúsund sinnum að miskunna
mér. Trúið mér, höfuð mitt liggur
fyrir fótum yðar. Gerið við það
hvað sem yður sýnisf.
**
Þjóðabandalagið hefir efnt til
kvikmyndatöku, sem á að sýna starf
Þjóðabandalagsins og önnur mál, er
snerta það. Efndi það til samkepni
um besta handritið, sem hægt væri
að leggja til grundvallar mynda-
tökunni. Alls bárust 26 handrit, en
ekkert þei'rra þótti svo gott og
ýtarlegt að hægt væri að nota það
við myndatökuna.
Fréttaritari Þjóðviljans hitti
Kristinn Andrésson að máli og
spurðist fyrir um það, hvað liði
útkomu næstu bóka hjá Máli
og menningu.
— Núna í vikunni koma út
Tvær sögur eftir enska Nobels-
verðlaunahöfundinn John Gals-
worthy. Við höfðum gert ráð
fyrir riti Björns Franssonar um
efnisheiminn í ágúst, en höf-
undinum vannst ekki tími til
að ljúka verkinu svo snemma,
svo að við urðum að skipta um
bókaröðina og láta þessa koma
út á undan. Hefir það tafið dá-
lítið fyrir okkur. Sögur Gals-
worthys þurfa engin meðmæli,
nafn höfundarins er næg trygg-
ing fyrir ágæti þeirra. En þeim
til gamans, sem kunnugir eru
Galsworthy af hinni frægu
sögu Forsyte-ættarinnar, má
geta þess, að önnur sagan, sem
birtist í bókinni, er einmitt í
búningi smásögunnar nokkur
aðaldrög þessa mikla skáld-
verks. Við höfum verið svo
heppnir að fá Boga Ölafsson
menntaskólakennara til aðvelja
handa okkur sögurnar og snúa
þeim á íslenzku.
— En hvenær má buast við
riti Björns Franzsonar?
— Ég get ekki sagt það með
vissu. Bókin er ekki fullsamin,
en langt komin. Efnið er afar
umfangsmikið og höíundurinn
sérstaklega vandvirkur, og hef-
ir haft stuttan tíma til að sernja
bókina. En hér er áreiðanlega
merkilegt rit á ferðinni, sem
borgar sig að bíða eftir ein-
um til tveim mánuðum leng-
ur.
— Hvað kemur svo fleira en
þessar tvær bækur?
—• Rauðir pennar, 4. bindi.
Þeir verða af sömu stærð og
áður, og verður vandað sem
bezt til þeirra á allan hátt. —
Efnisvalið verður talsvert fjöl-
breyttara en undanfarið. Auk
hinna þjóðkunnu skálda og rit-
höfunda, sem ort hafa og skrif-
að í fyrri bindin, koma nú til
sögunnar allmargir nýir menn
meðu»ý viðfangsefni. Meistara-
verkið í Rauðum pennum að
þessu sinni verður samt hið
fræga kvæði um fangann eftir
Oscar Wilde, Ballad of Read-
ing Gaol, í þýðingu Magnúsar
Ásgeirssonar. Kvæðið er langt
(24 bls.), en birtist allt í helld
í Rauðum pennum. Það eitt,
fyrir utan allt annað efni, ger-
ir þá mjög verðmæta í ár.
— pá hefirðu nefnt þrjár
bækurnar, en hafði ekki Mál og
menning lofað að gefa út fjór-
ar bækur á árinu?
— Það er rétt, en ein þeirra,
Móðirin eftir Gorki, kom út f
KRISTINN ANDRÉSSON
febrúar. Pú ert eflausí fyrir
löngu búinn að skrifa um hana
ritdóm í blaðið. Annars látum
við ekki nægja að gefa út 4
bækur í ár, heldur höfum við
ákveðið að gefa út 5. bókvia,
dálítið listaverk, sem ég segi
þér ekkert um frekar. Mál og
menning hefir fengið svo frá-
bærar undirtektir hjá þjoðinni,
félagatalan er orðin hærri en
okkur dreymdi um í byrjun,
að við getum veitt félagsmönn-
um þessa uppbót, enda þótt út-
gáfa bókanna reynist dýrari en
áætlað var.
— Hvað era nú margir fé-
lagar í Máli og menningu?
— Þeir eru 4000, það er
að segja, við erum komnir,
eftir eins árs starfsemi, langt
fram úr því takmarki, sem við
upphaflega settum okkur að ná
(i þremur árum. En engin á-
stæða er til að ætla, að Mál
og menning haldi ekki enn á-
fram að vaxa, einmitt þegar út-
gáfan eykst og kemst í það
horf, sem ráð var fyrir gert.
Fimm bækur fyrir 10 krónur
eru þau kostakjör, sem enginn
vill fara á mis við, og næsta ár
verða bækurnar sex. Við höf-
um alltaf fram að þessu farið
Iangt fram úr þeim áætlunum,
sem við höfum gert. Nú setur
Mál og menning sér að auka
félagatöluna upp í 5CG0 fyrir 1.
jan. næsta ár.
Hvað líður endurprentun á
fyrri bókum félagsins?
Báðar bækur Máls og menn-
ingar frá því í fyrra, Vatnajök-
ull og Rauðir pennar, koma út
í annari útgáfu fyrri hluia
næsta mánaðar, það stendui’ að
eins á prentun myndaarkanna
erlendis. Við höfum orðið
mörg hundruð pantanir að bók-
unum. Móðurina urðuinviðlíka
að endurprenta, og er sú prení-
un komin alllangt áleiðis. Öll
þessi endurprentun er okkur iil
mikillar tafar.
Nú væri gaman að heyra um
fyrirætlanir ykkar á næstu ár-
um?
Má benda þér á það, að með
næstu bók félagsins, sem kem-
ur út í vikunni, fylgir tveggja
arka tímarit, Tímarit Máls og
menningar. Þar er ítarleg grein
um framtíðarstarfsemi félagsjns
Það er því ekki ástæða til, að
ég fari að rekja það mál nú. Ég
get aðeins sagt þér, að við er-
um með margt í huga og erum
byrjaðir að skipuleggja útgáfu-
starfið til margra ára. Höfum
við leitað til margra hinna þekt-
ustu manna í ýmsum sérgrein-
um um samningu bóka fyrir
Mál og menning, og fengið
góðar undirtektir. Við lítum
með björtum augum á framtíð-
ina.
Isvesíía.,
Framh. af 1. síðu.
bannað að gera nokkra milli-
ríkjasamninga án Ieyfis þýsku
stjórnarinnar.
Hér er því ekki um að ræða
aðskilnað einstakra landamæra-
héraða frá Tékkóslóvakíu held-
ur stórfeldar breytingar á landa
mærum Mið-Evrópu, og algera
sundurliðun lýðveldisins. Það
á að gefa Póllandi og Ung-
verjalandi sameiginleg landa-
mæri, og til þess á Pólland að
fá norðurhluta Slóvakíu, en
Ungverjaland Suður-Slóvakíu.
Að því búnu er tilætlunin, að
Pólland og Ungverjaland geri
með sér fast hernaðarbandalag,
er verði stöðug ógnun fyrir
Rúmeníu og Júgó-Slavíu.
Þær yfirlýsingar er gefnar
hafa verið sjina að pólska
stjórnin er þess albúin að
siuðla að framkvæmd þessarar
,,áætlunar“. Hætta er á, að
Chamberlain standist ekki áróð
ur Hitlers, og gangi enn lengra
í undanlátssemi en orðið er.
Þeirri stefnu verður ekki bet.
ur lýst, að því er til Englands
tekur, en með orðum Churc-
hills, er hann mælti fyrir nokkr-
um dögum: „England átti að
velja milli smánar og styrjald-
ar. Enska stjórnin valdi smán-
ina og fær styrjöld“. Undan-
Iátssemi Chamberlains „íil þess
að varðveita friðinn", hefir
magnað og margfaldað stríðs-
hættuna.
FRÉTTARITARI.
Karlakór verkamanna.
Allir meðlimir beðnir að
mæta kl. 2 í dag á Laugaveg
10.
Félag bifvélavirkja.
Fundur í K.R.-húsinu (uppi)
kl. 8Vs á morgun (mánudag).
T ékkósló vakí a«
FRAMHALD AF 1. SIÐU.
tæki í landinu væru tekin til
flutninga á hermönnum og í
Prag sjást nú engir bílar, segir
hann, og flest fólk, sem þarsést
á götunum, eru konur, gamal-
menni og börn.
Varúðarráðstafanir hafa ver-
ið gerðar í Prag og víðar í
landinu, ef til loftárása skyldi
koma. Landamærum Tékkósló-
vakíu og Ungverjalands hefir
verið lokað að fyrirskipun tékk-
nesku herstjórnarinnar síðdeg-
ji.s í dag. Bækistöðvar tolleftir-
Iitsmanna þar hafa verið fluttar
frá landamærunum og tollverð-
irnir vopnaðir. Tékknesk flug-
vél flaug yfir Budapes'J í morg-^
un, en skotið var á hana úr loft-
varnarbyssum, og sneri þá flug-
vélin við og flaug inn yfir Tékk
óslóvakíu. I Budapest voru öll
ljós slökt síðastliðna ,nótt í
varúðarskyni gegn loftárásum.
Fregnir um hina miklu her-
flutninga í Þýskalandi til landa-
mæra Tékkóslóvakíu eru gerð-
ir að umtalsefni breskra blaða-
manna í Miinchen. Segja þeir,
að herflutningarnir hafi vakið
miklar áhyggjur.
Járnbrautarsamband er ekk-
ert milli Austmerkur og Tékkó-
slóvakíu. Landeigeiidur á landa-
mærum Tékkóslóvakíu ogUng-
verjalands, sem eiga land
beggja megin landamæranna,
er ekki leyft að fara yfir þau.
Símalínur milli Tékkóslóvakíu
og annara landa eru víða í ó-
lagi, eða hafa verið slitnar, og
kenna Tékkar Þjóðverjum um
það og hóta að eyðileggja símap
línur sem liggja yfir Tékkósló-
vakíu til Balkanlandanna og
Austurlanda. Talsímasamband
er enn milli Póllands og Tékkó
slóvakíu, en í Póllandi er bönn-
uð sala farmiða á járnbrauíuin
til Tékkóslóvakíu.
Chambeirlain
FRAMHALD AF 1. SÍÐU.
Iandamærum hinnar nýju Ték-
kóslóvakíu, ineð þeim röksemd-
um, að þar með væri Þýska-
land að taka á sig skuldbinding.
ar sem það gæti ekki staðið
við, ef aðrir minnihlutar og að-
standendur þeirra gerðu svip-
aðar kröfur og Sudetar. Þá er
þess getið í skjalinu, að jjetta
sé síðasta tilboð Þýskalands,
og loks er lýst yfir því, að
Þýskaland geri ekki kröfu til
annara hluta Tékkóslóvakíu en
þeirra, er þýskumælandi menn
byggja. Það hafa menn fyrir
satt, að þeir Chamberlain og
Hitler hafi ekki rætt um önnur
mál, en þessi á fundi sínum í
gær.
Skemtiunin í Jósefsdal,
sem átti að halda um síðustu
helgi verður lialdin klukkan
þrjú í dag. Þar fer fram fim-
leikasýning, knattspyrna og að
lokum verður dansað á palli.
Ferðir uppeftir verðja frá B.S.Í.
þftir kl. 2 í dag.
Dansskemíun
verður í Iðnó í kvöld og
hefst kl. 10. Aðgöngumiðar í
Iðnó eftir kl. 6 í dag.