Þjóðviljinn - 04.11.1938, Blaðsíða 2

Föstudaginn 4. nóv. 1938.
PJÖÐVILJINN
IjUÓQVIUINI!
Otgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson,
Sigfús A. Sigurhjartarson,
Ritstjórnarskrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
Annarsstaðar á landinu kr. 1.50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent, Hverfisgötu 4,
Sími 2864.
Víd heímfum að-
getfðír gegn af~
vínnuleysími,
Pað er daglega skrifað uni
atvinnuleysið í blöðunum. —<
Stjórnarblöðin Iofa í sífellu
nýjum og nýjum aðgerðum —
og svíkja j>au loforð. Ihalds-
blöðin reyna með takmarka-
lausu smj-aðri fyrir atvinnuleys-
íngjunum, að nota atvínnuíeys-
ið íhaldinu til póíitídks fram-
dráttar — um leið og íhaldið
sjálft er að drepa niður atvinnu
bæjarbúa og svíkja öll loforð
sín um vinnu.
Verkalýðurinn er búinn að fá
nóg af skrifúnum um atvinnu-
leysið, nóg af krókódílstáruml
Morgunblaðsins yfir sultinum á
heimilum verkamanna. Verka-
lýðurinn heimtar aðgerðir gegn
atvinnuleysinu, aðgerðir, sem
um mumar.
Pað stendur áreiðanlega ekki
á verkamönnum að viðurkenna
að atvinnubótavinnan, eins og
hún er rekin, sé einhver gall-
laðasta aðgerðin, sem hægt sé
að finna ,gegn atvinnuleysinu.
Enda er engu líkara en að at-
vinnubótavinnunni s;é istjórnað
með það fyrir augum, að reyna
að gera hana óvinsæla iOg dýra.
Og fyrir verkamenn er þessi
sultarpíringur — „tömin“ —
sannarleg niðurjöfnun hung-
ursins.
Pað, sem verkalýðurinn
heimtar, er aukin framleiðsla,
aukin föst, trygg atvinna með
eðlilegu móti. Pað, sem verka-
Iýðurinn vill er: aukníng út-
gerðarinnar, sem Skjaldborgin
hefir glamrað um« í 4 'ár og allt-
af svikið, — hítaveita, sem í-
haldið hefir fleytt sér á við
tvennar undanfarnar kosningar
og enn svikið, — og aðrar slik-
ar framkvæmdir, eins og bygg-
ingar íbúðarhúsa o. s. frv.
Allar þessar framkvæmdir
krefjast undirbúnings. Pað
hefir ekki staðið á fulltrúum
verkalýðsins á þingi og í bæj-
arstjóm r»ð koma fram með til-
lögur í tæka tíð, um slíkan
undirbúning. En engum slíkum
tillögum er sinnt, — í bæjar-
stjórn drepur íhaldið þær, á
þingi drepa stjórnarflokkarnir
og íhaldið þær í sameiningu.
Verkalýður Reykjavíkur verð-
ur ;að sýna valdhöfunum það,
að hann lætur ekki hundsa
kröfur sínar til lífsins, — kröf-
una um atvinnu og brauð. Öll
verklýðsfélög Rvíkur verða að
taka höndum saman um að
knýja fram aðgerðir gegn at-
vinnuleysinu, fjölgun í atvinnu-
bótavinnunni upp í 300 nú
strax, en jafnframt að tafarlaus
undirbúningur sé hafinn aðvar-
anlegum framkvæmdum til at-
Max Wemers
Geigvæn haustnótt undir
meginlandsvetur. Pögnin er
rofin af hræfuglsgargi yfirlík-
daun, stunum og formælingum
flýjandi öreiga. Gegnum sort-
ann glittir enn í logandi rúst-
ir heimilanna. Sprengilng við
sjónbaug frá sigraðri, brenn-
andi stórborg þeytir gosbjarma
móti himni, en hann kastarhon-
um ógnþrunginn frá sér yfir
sviðna jörð, svo að sigrandi
keisaraliðar geti lesið örlög
sín: „Hér bíður moldin“.
Það gerðist við Moskva 1812,
og það gerðist við Hankow um
daginn. Þýðir það svipað nú og
þá?
Herveldi Napóleons var feigt
það haust. Það varð þess bani,
að hann hafði hætt sér inn í
Iand, sem hann gat sigrað ,en
ekki haldið. Og hánrt cf-
þoðið getu þjóðar sinnar til að
þola sígurleysi og langan hern-
að. Margt bendir til, að nú hafi
japanska keisaraveldið gert
hvorttveggjá.
Greinin, sem fer hér á eftir,
lauslega þýdd, er kafli úr nýrri
bók: Heimsstyrjöldin í aðsigi
(Der Aufmarsch zum 2. Welt-
krieg) eftir Max Werner. Þar
er af sérfróðum manni brugðið
upp fjölda staðreynda um að-
stöðu Japana í Kínastríðinu og
í fyrirhugaðri árás þeirra á So-
vétríkin. En sú árás er ómiss-
landi þáttur í sameiginlegum á-
ætlunum fasistaríkjanna um
allsherjarstyrjöld við Iýðræðis-
ríkin.
Einhliða vígbúnaðarkapp.
Styrkur herveldis er nú á
dögum kominn undir þrennu:
fjölda vígfærra manna, fram-
leiðslugetu landsins, einkum á
sviði þungaiðjunnar, og í þriðja
Iagi því, hvernig tekst að ein-
beita mannafla og stóriðju í
stríðsins þágu. Pýzkaland er
talið öllum ríkjum færara um
þá einbeitingu, en ríki eins og
Bandaríki N.-Ameríku væru lítt
fær til hennar fyrirvaralaust og
hefðu því lítinn mótstöðuþrótt
fyrstu mánuði styrjaldar þrátt
fyrir fjölmenna, vaska þjóð og
nær ótakmarkaða framleiðslu-
getu.
Japan hefur reynt að einbeita
þjóðarorkunni eftir þýzkumfor-
skriftum. En undirstaða þeirra
í iðnaði var of ófullkomin,
skorti bæði hráefni og tækni í
þungaiðju til þess að þýzka for-
skriftin ætti allskostar við.
Japani vantar meira og minna
af hráefnum eins og járnsteini,
mangani, olíu, togleðri, ull,
baðmull o. s. frv. I stríði verð-
ur Japan að tryggja sér innflutt
um 20°/o ;af því járni, sem það
þarf. Stálvinnslan (4,5 millj.
vinnuaukningar og þá fyrst og
fremst útgerð.
Þúsundir verkamannaheimila
í Reykjavík og úti um land
treysta nú á verklýðsfélög
Reykjavíkur að hefjast handa.
Dagsbrún og byggingamenn
hafa byrjað. Iðja, Járniðnaðar-
mannafélagið, Sjómannafélagið
og fleiri verða að koma á eftir.
Verkalýðurinn verður að fylkja
einhuga liði til atlögu og sig-
urs. E. O.
K232
Vídsjjá Þíóðvilíans 4« 11« '38
Rauði heriiin á verðx urn verkalýðsríkin.
tonna 1936) er aðeins- einn
fimmti til einn fjórði á víð stál-
framleiðslu Sovétríkjanna eða
Þýzkalands. Að þessu leyti er
líkt á komið með Japönum og
ítölum. Ákafi beggja í stríð er
einnig líkastur því sem þeir
ætli að hlaupa fram úr ásköp-
uðum takmörkunum sínum, eí
þeir gætu þá vegna gunguskap-
ar Pjóðabandalagsríkjanna
hrifsað til sín hráefnarík lönd
og bætta vígstöðu til frekari
árása síðar.
En það er gönuhlaup, sem
álitið er, að vitrari menn með
báðum þeim þjóðum séu farnir
að iðrast. En ekki verður aftur
snúið, heldur beita nú þessir
fasistar bragðvísi sinni til að
bjarga sér með samningum við
skyld pólitísk öfl með Bretum
og Frökkum. Enn hafa Japanir
ekki getað hrætt þau stórveldi
nóg til að öðlast vináttu þeirra,
og á meðan verða þeir að herða
styrjöldin eins og þeim er
mögulegt. Kappið táknar þar
ekki styrk herveldisins, heldur
miklu fremur veikleika þess.
Veldiur nazisminn gulu
hættunni?
Enginn veit, hvenær Japanir
verða búnir að fylla mæli sektar
isinnar í Kína. Pess er ekki að
dyljast, að stjórn Kína er illa
stödd og erfitt að spá um næstu
framtíð. En áætlun Japana hef-
ur brugðizt; Á þessu ári ætluðu
þeir að verða búnir að „friða“
Kína, steypa stjórn þess, liða
það sundur, tryggja sér hrá-
efni þess og fyrirbyggja árás-
ir að baki, þegar þeir sæktu
fram gegn Sovétríkjunum í
Austur-Síberíu. í staðinn verða
nú Japanir að horfast í augu
við tveggja herlína stríð og
uppreisnir að auki í sigruðum
landshlutum að baki, — ef þeir
hætta ekki við stríðsyfirgang-
inn á meginlandi Asíu, áður en
hann kostar stríð við Sovétrík-
in.
„Gula hættan“ af japanska
herveldinu er því ekki rökstudd
með styrk þess sjálfs, heldur
samanlögðum styrk Pýzkalands,
ítalíu og Japans, ef þau hefja
snögga, samtaka árás á lýðræð-
islöndin. Spurningin, sem efst
er í huga margra í Evrópu, er
þessi: Mundi ekki árás Japana
á Sovétríkin draga svo herstyrk
þeirra frá Evrópuvígstöðvunum,
að þau gætu að litlu liði komið
gegn þýzka hernum?
Pví verður ekki svarað nema
með nokkurri rannsókn.
Styrkuf jaþanská hersiris..
Pol og hreysti japanska fót-
gönguliðsins efar enginn. Og
það álítur sig ósigrandi. Prisv-
ar hafa Japanir komið, séð
og sigrað. Þeir unnu Rússaher
1904—5 án þess að hafa fleira
lið eða betur búið. Þeir unnu
Manchukuo 1931. Pað, sem af
er stríðinu í Kína, hafa þeir
unnið. Og kenning þýzkra.her-
foringja, að sigurinn verðiþess,
sem getur gefið rothögg í
fyrstu lotu, hefur innblásið
hroka í hernaðarklíku japana.
Pað er margt áþekkt með
her þeirra og þeim Frakkaher,
sem Napoleon 3. kallaði frá Al-
gier eftir 20 ára nýlenduskærur
til að mæta Prússum Hann var
afmáður við Sedan. Einmitt sig-
ursældin á ránsferðum um lítt
vopnuð lönd, Manchukuo og
Kína, hefur spillt japanska hern-
um, svo að hann þolir síður
viðureign við nútímabúinn,
þjálfaðan her eins og Rússar
eiga.
í vor sem leið höfðu Japanir
þegar kallað 1400 þús. manna
til vopna. Sá hluti þjóðarinnar,
sem herskyldu hefur gegnt og
fengið æfingu er ekki nema
2y2 milljón manna. Annað her-
lið eða varalið er ekki til. Og
þá er fyrirsjáanlegt, að með
hinu öra mannfalli Japana (200
þús. á fyrstu 10 mán. stríðsins,
síðan vaxandi) rekur fljótt að
því að taka verður óæft lið í
herinn. Jafnskjótt missa þá Jap-
;anir mikið af yfirburðunum,
sem þeir hafa yfir hina óæfðu
Kínverja.
Hergagnaforði Japana er
eyddur. Hergagnaiðja þeirra
hefur alls ekki við. Pó að þeir
geti framleitt á ári 2—3 þús.
skriðdreka og 5—6 þús. flug-
vélar, þýðir það í mesta lagi
1000 skriðdreka og 1000 flug-
vélar í brúkunarfæru ástandi í
senn, svo ört eyðileggst þetta
í stríði (Japanir eru afarslysnir
flugmenn. Skýrslur 1935 sýna,
ia á árinu fórust alveg friðsam-
lega 10o/o allra flugtækja í Jap-
an). Bílaframleiðslan er sárafítil
miðað við þörf. Bifhjólaher-
sveitum geta j>eir ekki komið
upp að neinu ráði. Af fallbyss-
um hafa þeir miklu minna en
þeir kysu, þótt ekki sé nema
við Kínverjamúg að fást.
I stríði við Rússa væru Jap-
anir ofurseldir nema með gífur-
legum innflutningi vopna. Héld-
ist brezki flotinn aðgerðarlaus,
yrðu þeim opnar flestar siglinga
leiðir, í fljótu bragði séð. En
erfiðir yrðu flutningarnir, ekki
sízt milli Japans og meginlands,
því að neðansjávarfloti Rússa er
álitinn betri en hinn japanski,
'og í llofti standast Japanir ekki
Rússum snúning.
Styrkur Síberíuhersims.
Fyrir 3—5 árum var hinn
fasti stofnher Rússa eystra orð-
inn yfir 200 þús. manns. Par
voru 10—11 hersveitir fót-
gönguliðs, 3—4 af riddaraliði
(nú a. n. 1. á bifhjólum), flug-
sveitir, skriðdrekasveitir, hóp-
ar vandir við gasárásir, brúa-
gerðir, fréttaöflun (njósnir á
herstöðvum) og yfirleitt stund-
uð hver einasta sérmenntun,
- sem nútímahernaður krefst. Her
gögn voru eftir því. Landvarna-
sveitir á dreif og Mongólíuher-
inn 1—200 þús. manns að auki.
Um síðasta nýár töldu þýzkar
og amerískar heimildir 400 þús.
vígbúnar Sovétríkjanna megin,
ef Japanir réðust á þau. Svo er
varalið. Innfæddir Síberíumenn
yrðu ekki nothæfir æfingarlaust.
• En í Síberíu, Túrkestan og
Kazakstan er fjöldi Iandnema,
sem verið hafa hermenn og
mynda varalið (14 fótgönguliðs-
sveitir og 4 af riddaraliði) jafn-
skjótt og stríð kemur. Asíuher-
inn er þá talsvert yfir hálfa
milljón. Og hann styðst við
meir en 1000 varnarvirki á
landamærunum.
Andspænis honum verða Jap-
anir að hafa 300 þús. fastan her
í Manchukuo auk innfæddra
hersveita, sem þýzkar heimild-
ir telja með öllu óábyggilegar,
illa þjálfaðar, lítt vopnaðar og
sæta færi að svíkja Japani. —
(Mongólíuherinn, sem ver sitt
eigið land með Rússum, er
hinsvegar hinn skeleggasti).
„Herafli Sovétríkjanna (í Síber-
íu) er miklu sterkari en hinn
japanski“ (í Manchukuo), skrif-
aði Japaninn Nagaoki 1934, og
hlutfallið helzt óbreytt. Aðeins
með löngum Iiðsdrætti geta
Japanir orðið þeim mun fjöl-
mennari að það gæti ráðið úr-
slitum. En Rússar drægju þá
líka að sér varaliðið. Að óvör-
um verða þeir ekki sigraðir.
Aðstaða Rössa.
Pað er gefið, að í stríðj við
Japani yrðu Rússar að takaupp
sókn. Landher þeirra er vel
settur til þess. Manchukuo er
umgirt rússnesku landi a. m. I.
á þrjá vegu, svo að miklir
möguleikar eru til að umkringja
þar og eyðileggja japanskan
her. Á fáum árum hafa Rússar
lagt 8000 km. járnbrautarnet í
Austur-Síberíu auk mikilla bíl-
vega, og hefur þá sérstakt tillit
verið tekið til stríðs við Man-
chukuo. Vegagerð þessi á sér
varla líka á síðustu tímum.
Fullnaðarúrslit fengjust þó
tæplega á þessum herstöðvum,
fremur en á vígvöllum í Kína.
í vörn Kína geta Rússar lítið
beitt sér vegna fjallgarða og
u<]tríd!ítfi&r
7
Rftir Mogganum ad dœma eru
milljónapjófarnir hrœddir um ad
peir verdi ad skila milljónunum,
aftur ef Sameiningarflokkur alpýdu
sigrar■ Peir byltast pvi um á hœl
og hnakka og hrópa „Moskva,
Moskva“, eins og allir braskarar
gera, pegar peir tryliast. Og vesl-
ingarnir víö Alpýc'iibladid gelta
med! — Páö er auöséð, ad brask-
arar og bitlingapý eru famir aö
ugga um sig i hreiöri fjármála-
spillingarinnar, eftir aö verkalýö-
urinn sameinaöist í einn flokk. —
Peir mega paö líka.
1
** i
Alpýöublaöiö afneitar í gcer gerö-
um gervipingsins, sem haldiö var
i lönó, ekki aöeins prisvar, heldur
níusinnum. Varla er pess aö vœnta
aö blaötetriö gangi út og iörist’
eins og Pétur, en Júdas gekk lika
út pegar hann var búinn aö svíkja
Vceri ekki rétt fyrir blaöiö aö
leika Júdasar-hlutverkiö til enda og.
láta lokapáttinn koma sem fyrst. ,
Stúlka viö vinkonu: Hvernig er
Eiríkur annars?
Vinkonan: Alveg ómögulegur. t
gærkvöldi slokknaði allt í einu á
perunni og hann hugsaði ekki um,
neitt nema að fá ljós aftur.
**
Eitt sinn var Eyjólfur Ijóstollur,,
alkunnur flækingur, á gangi um
götur höfuðstaðarins og ræddi við
vin sinn Magnús Stephensen lands-
höfðingja. Þorvaldur lögregluþjónn
var maður siðavandur, sem honurn
bar, víkur sér að Ljóstolli og seg-
ir stranglega: „Þú þúar landshöfð-
ingjann Eyjólfur!" — Eyjólfur svar-
aði: „Öjá. Ég þúa guð og góða
menn, en þérá andskotann og yður“.
••
Kaupsýslufrægð Chamberlains,
byggist nú á því að Bretar fái and-
virði Tékkóslóvakíu greitt — að
þeir græði á að svíkja hana. —,
Kaupsýslufrægð Hitlers og Mússa
veltur á því, að þeim takist að
svíkja um andvirðið. Hvor kaup-
sýslan er æðri að „hugarfari“?
fjarlægðar (nær 2000 km. frá'
Vladivostok til Hankow, — 4
lengdir Islands). En stytzta leið
yfir haf milli Síberíu og Japæns.
er aðeins 350 km. Þó að Tokíó
og fleiri stórborgir austur-
strandar Japans liggi um 1400
km. frá rússneskum flugvöll-
um, em loftárásir á þær vet
framkvæmanlegar og yrðu ef-
laust einn h’elzti þáttur sóknar-
innar.
Sóknin ,sem Rússar þyrftu að'
halda uppi, unz Japanir neydd-
ust til að óska friðar, útheimtir
ekki meiri herstyrk en So-
vétríkin eiga í Asíu nú þegar.
Bandalag Þjóðverja og Jap-
;ana er þessvegna þýðingarlítið,,
eins og nú er komið. Pýzki her-
inn má þrátt fyrir japanska á-
rás reikna með því að mæta að
m. k. fjórum fimmtu hlutum
sovéthersins, ef þess verður
freistað. Yfirdrottnun Japana í
Austur-Asíu hlýtur að hrynja,
og „gula hættan“ verður að-~
eins þjóðsaga.