Þjóðviljinn - 13.11.1938, Blaðsíða 2

Sunnudagurinn 13. nóv. 1938
PJOÐVILJINN
„Olail"
í>cír scm lcggja
lífíð í sölurnar,
Þegar hörmulegustu tíðindin
berast frá bardaganum við ægi,
— þegar mannval íslenzkrar
sjómannastéttar hvað eftir ann-
að hníguir í vota gröf, — þá er
sem íslenzka þjóðin rakni við
sér um stund um skyldur sínar
við sjómennina. Þá er sem all-
ir finni til þess hve óumræði-
lega mikil áhætta sjómannsins
er, — þá skilja allir, að sjómað-
urinn hættir því dýrasta, sem
hann á til, lífinu, — og á þeim
augnablikum, sem mannleg sam
úð og sársauki fær menn til
að gleyma því sem annars ger-
ist í daglega lífinu, þá skilja
menn líka hve óumræðilega lít-
ið það er, sem aðrir hætta eða
'leggja í sölurnar við útgerð ís-
lendinga.
Með hinu geigvænlega frá-
falli skipshafnarinnar á Ólafi,
hafa tugir kvenna, barna og
skyldmenna beðið það tjón,
sem aldrei verður bætt, — og
íslenzka þjóðin syrgir þar marga
af sínum beztu drengjum. ís-
lenzka þjóðin vottar aðstandend
um skipshafnarinnar á Ólafisína
dýpstu samúð um leið og hún
þakkar sínum föllnu sjóhetjum
allt, sem þeir unnu henni, unz
þeir lögðu lífið í sölurnar í
þeirri baráttu, sem sjómenn ís-
lands mann fram af manni hafa
háð.
En á íslenzka þjóðin í sífellu
að láta sér nægja að minnast
sinna beztu drengja látinna, —
að heiðra minningu þeirra, þeg-
ar þeir eru, fallnir?
Eru ekki enn svo hundruðum
sjómanna skiptir á íslenzkum
togurum, sem daglega hætta
lífinu, — sem daglega eiga
sömu örlög yfir höfði sér og
skipshafnirnar á Ólafi, Leifi'
Apríl og Lord Robertson?
Og hvernig eru kjör þessara
sjómanna? Á 10—15 árum er
þeim þrælað út með 16 tíma
vinnudegi, svo flestir þeirra eru
þá orðnir útslitnir menn. Frels-
inu til að ráðja kaupi sínu og
kjörum voru þeir sviptir í vet-
ur. Og kröfum þeirra um betri
skip ,meira öryggi fyrir þá og
þjóðina, hefur ekki verið sinnt
til þessa.
Hve fegin vildi ekki íslenzka
þjóðin nú veita skipshöfninni
á Ólafi styttri vinnudag, fullt
frelsi og betra skip, — ef hún
enn væri ofansjávar.
íslenzka þjóðin á að sýna það
í verkinu, hve mikils hún metur
sjómenn sína, meðan þeir eru
lifandi, þótt fagurt sé og að
reynast aðstandendum þeirra.
vel, er þeir falla frá.
Það þjóðartjón, sem nú hefur
að höndum borið, leggur þá
skyldu á herðar íslenzku þjóð-
arinnar sem heildar, að búa sjó-
menn sína betri tækjum, auka
öryggið, stytta vinnudag þeirra
og skerða aldrei frelsi þeirra,
til að ráða því kaupi, sem þeir
fá fyrir að hætta lífi sínu á sjón-
um.
Fjórar togaraskipshafnir ís-
lendinga hafa farizt í rúmsjó
á síðustu 14 árum. Helgasta
skyldan við minningu þeirra er
að vernda betur þær, sem eftir
lifa. E. O.
Þá krefur hann sín konungsgjöld
— og kannske ærið há.
En þó að oft sé kveðjan köld,
liann kveikir samt þá gullsins
öld,
sem þjóðarbörnin þrá.
Því leita menn frá landi í kvöld
og leggja djúpið á.
III.
Að stafni greiðir hafmey hár,
svo hvítt og mjúkt sem ull. —
Hér rætast engar illar spár,
— á alla vegu kvikur sjár
og varpan fleytifull.
Um þiljur flæðir þorskur grár,
— hið þráð-a íslandsgull.
óskar G. HalldórssonSigurjón Ingvarsson Sveinn H. Brandsson
háseti, háseti, háseti,
f. 17. júní 1Q03 f. 7. júní 1912 f. 9. ágúst 1905
Minnisvarðar
Þeú‘ ganga fram með gulan hatt
dg gulan stakk að hlíf.
Og stríðið hefst, —, nú býðst
þeim bratt.
Ein blóðug skorpa: hausað, flatt,
sem títt sé teflt um líf.
— Og litlir geislar loga glatt '
og leika um fisk og hníf.
En langt er sextán stunda strit
við stirfinn hafsins plóg.
Á hugann orkar hljóðlátt slit
sem haustsins angur, bleikt að
lit,
er þjáir þreyttan skóg. —
Þeir heyra ei loks hinn harða þyt,
er hrifsar fuglinn slóg.
Svo þung og ströng er þeirra
raun,
sem þreyta auðsins drátt.
Og skelin verður hrjúf sem
hraun,
og hirt er lítt um vos og kaun,
— þeir kólna smátt og smátt.
Hér reynast stundum lítil laun,
en lífið blautt og hrátt.
IV.
Og norðanveður — vetrarnótt
með váleg strengjagrip.
Og frostið nístir hart og hljótt,
og hrímgrá ísing furðu skjótt
á kugginn setur svip. —
Þar hefur brynju á sæinn sótt
hið svarta fiskiskip.
Og ofsinn magnast, — helköld
hrönn
að himinskautum rís.
Og vélin stynur, óð af önn,
en áfram miðar vart um spönn.
í nótt er voðinn vís. —
Þegar við sjómenn nú heyr-
um, að enn á ný hafi hópur fé-
laga okkar hlotið hinztu hvíld
Þeir spyrna fast og spýta um
tönn,
og spjör við hörund frýs.
Um Ægis djúpu dali og skörð
þá drífur sitt á hvað.
En lítt þá skelfir hrönnin hörð,
því hafið er nú þeirra jörð.
Þeir skripla, — en skítt með
það!
1 hetjuró þeir halda vörð
og hver á sínum stað.
Svo lyftist banabylgjan há
og brýtur fleyið valt.
Og æðrulaust þeir sökkva í sjá,
— þeim segir ekki meira frá,
því nú er úti um allt. . .
— Nú kryddar djúpin dulog blá
hið dýra jarðar salt.
í hinni votu gröf, kemur okk-
ur fyrsjt í hug: Hvað geta sam-
tök okkar gert?
Ef til vill finnst mörgum þau
vera með öllu vanmáttug í
ar,a að deila, og engu verði
þessum sökum, hér sé við dóm-
um þokað. Slík hugsun hæfir
ekki sjómönnum. Sjómaðurinn
er vanur að leggja ótrauður út
í hvaða hættu, sem að hönd-
um ber, hann er vanur að.
bjóða hættum byrgin djarfur
og ótrauður, en því miður
gleymir hann stundum að gera
nauðsynlegar ráðstafanir til
þess að gera hættuna sem
minnsta.
Samtök okkar sjómanna geta
gert tvennt. Þau geta knúið
fram meira og betra eftirlit
með útbúnaði skipa og báta,
FRAMH. Á 3. SÍÐU.
Guðm. pórarinsson Friðleifur Samúelss Lárus Sigurbjörnsson
háseti, háseti, háseti,
f. 6. ágúst 1900 f. 4. marz 1896. f. 17. des 1909
Björn Friðriksson.
kyndari
f. 22. júní 1910.
Botnvörpungarinn „Ólafur“.
Guðm. E. Guðmundss.j! Guðm. Magnússon Guðm. Sjgurðsson
háseti, | háseti, háseti,
f. 16. marz 1917. || f. 23. okt. 1899 f. 24. júní 1894.
Bárður Lárusson Halldór V. J. Jónsson Guðni Ólafsson
kyndari, bræðslum. háseti,
f. 7. maí 1902. f. 26. des. 1905. , f. 9. febr. 1894
I salfan mar
Ef f ír Jóhannes úir Köflum
(Brot)
I.
í fjarska bíður fiskimanns
hinn frjálsi, víði sær. —
Þar silfri búinn bárufans
á björtum kvöldum stígur dans,
unz Ægir allur hlær.
— En stundum rís þó hraminur
hans
í heiftarreiði — og slær.
Kristján Eyjólfsson ^ig. Á. Guðmundssoi
loftskeytamaður, matsveinn,
f. 11. sept. 1913. f. 8. sept. 1907.
Sigurjón Mýrdal skipstjóri,
f. 2. marz 1890.
Jón Hjálmarsson, 1. vélstjóri,
f. 1. okt. 1889.
: Gísli Erlendsson
1. stýrim.
f. 20. júní 1907.
Guðm. porvaldsson
2. stýrim.
f. 14. des. 1906.
Ólafur Pétursson
bátsmaður,
f. 25. nóv. 1889.
Halldór Lárusson
2. vélstj.
f. 9. okt. 1911.
Hveðja frá sfétlarbröðnr
Þegar mér barst til eyrna
fregnin um, að togarinn Ólafur
hefði farizt með allri áhöfn, var
mér ómögulegt að átta mig á,
,að það væri satt, vegna þess að
maður á svo erfitt með að sætta
sig við það að þurfa að sjá á
bak svo mörgum kunningjum
í einni svipan. Og þó er ættingj-
utn og ástvinum hinna látnu
sápastur harmurinn og tjónið
óbætanlegt.
Með fjórum af þeim sem
þarna fórust, hafði ég verið til
sjós lengri eða skemmri tíma.
Tveir þeirra voru sérstaklega
góðir kunningjar mínir, þeir
Sigurjón Mýrdal og Kristján
Eyjólfsson. Sigurjón var fyrsti
togaraskipstjóri sem ég var
með. Hann var hið mesta prúð-
menni í allri framkomu og á-
gætur sjómaður, hægur oggæt-
inn. Við Kristján vorum mörg
ár á sama skipinu; var hann
prýðisgóður drengur, kátur og
skemmtilegur.
Flesta hinna þekkti ég að
meira eða minna leyti, hafði oft
við þá talað og setið með þeim
á Sjómannafélagsfundum.
Ekki sízt af þessum ástæðum
á ég nú hægt með að setja mig
í spor þeirra, sem nú syrgja
ástvini sína. Huggun þeirra er,
að þeir, sem fallið hafa, eru
hetjur, sem barizt hafa til síð-
ustu stundar við starf sitt, í
þágu þjóðfélagsins.
Ég mun ávallt minnast þess-
ara félaga minna með hlýjum
hug og þakklæti fyrir ógleym-
anlegar samverustundir.
Eínar Andrésson.