Þjóðviljinn - 26.11.1938, Blaðsíða 2

Laugardaginn 26. nóv. 1938
p j ö' e v i l j m di
fiuðtnnupi
Otg»fmdi:
SameiniHgarflokkur alþýðu
— Sósialislaftekknrinn —
Ritatjórar:
Einar Olgeirsson,
Sigfús A. Sigurhjartarsen.
Rttetjórnarakrifstofur: Hverfis-
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
AfgrelBslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2.00
Annarsstaðar á landinu kr. 1.50.
1 lausasölu 10 aura eintakið.
Vikingsprent, Hverfisgötu 4,
Simi 2864.
Skjaldboirgm í
baráífu víd Al~
þýduflokkinn
Guðm. í. Guðmundsson fé-
lagi Stefáns Jóhanns var aðal-
höfundur vinnulöggjafarinnar.
Rétt er þó ;að geta þess, til
þess að fullnægja öllu rétt-
læti, að sum af verstu ákvæðum
laganna munu vera þangað
komin í óþökk Guðmundar.
En Guðmundur er lögfræð-
ingur og vlldi hann láta verk-
lýðsfélögin njóta góðs af þekk-
ingu sinni og kenna þeim,
hvernig þau gætu komizt fram
hjá verstu göllum vinnulöggjaf-
arinnar. Hann samdi frumv.arp,
lagagrein fyrir Dagsbrún, sem
átti að gera henni kleift að
gera skyndiverkföll þrátt fyrir
vinnulöggjöfina. St. Jóhann las
þessa lagagrein félaga síns og
tjáði sig henni samþykkan.
Pessi lagagrein Guðm. í.
Guðm. var lögð fyrir Dags-
brúnarmenn ásamt fleiri breyt-
ingum við allsherjaratkvæða-
greiðsluna í vor. Skjaldborgin
þurfti þá eins og oftar að fá
verkame,tm til þess að segja
nei. En í það skiptið tók hún
þó fram, að henni þætti slæmt,
að sagt væri nei við grein
Guðm. í., samþykktri af St. Jó-
hanni, um trúnaðarmannaráð.
Þessu til sönnunar má minna
á ummæli Guðjóns B. Bald-
vinsonar í Alþbl. 9. júnt þ. á.
P.ar segir m. a. svo:
,,£g fór fram á að skipta
mætti atkvæðagr. um til-
lögurnar í tvennt, þannig, að
sérstaklega væru bornar fram
tillögur um trúnaðarmannaráð.
Það fékkst ekki, það átti að
nota það sem punt . . . .“ „Við
sköpum meirihluta í félaginu,
sem vill halda því á hreinum
verklýðsgrundvelli, og sá meiri
hluti getur síðan rólegur unn-
ið að og samþykkt ákvæði, um
trúnaðarmannaráð, samkvæmt
svonefndri „vinnulöggjöf“
Frekari vitna þarf ekki við.
Skjaldborgin leit svo á í vor,
að sjálfsagt væri að breyta á-
kvæðum Dagsbrúnarlaganna
um trúnaðarmannaráð þannig,
að kleift yrði að* gera skyndi-
verkföll þrátt fyrir vinnulög-
na.
**
Nú liðu stundír fram. Pörf
Dagsbrúnar fyrir lagabreyting-
ar þær, sem Guðm. í. samdi,
hélzt óbreytt, en hagur Skjald-
borgarinnar fór versnandi.
Henni reið lífið á að fá verka-
menn til þess að segja nei við
öllum spumingum, sem fyrir þá
voru lagðar við allsherjaratkv,-
greiðsluna í haust. Og nú .var
lagagrein Guðm. í. orðin eitt
,af því allra versta og hættuleg-
asta, sem fyrir verkamenn var
ionr+ pag var lögð sérstök á-
* “&” - -
herzía áj þeir segðu nel við
henni. Samkv. Alþbi. 6. nóv.
þ. á. býður samþykítt þeirra á-
kvæða, sem Guðjótí B. Bald-
vinsson ætlaði að láta meiri-
hlutann frá allsherjaratkvæða-
greiðslunni í vor samþykkja í
„rólegheitum“ síðar, — hún á
að þýða: „sífelld skyndiverkföll,
æsingafundi og tilefnislaus upp-
hlaup“.
Þjóðviljinn hafði lagt áherzlu
á nauðsyn þess að fá grein
Guðm. I. sambykkta. I tilefni
af því segir Alþýðublaðið:
„Petta er beinlínis sagt í Pjóð-.
viljanum í fyrradag grein á
fyrstu síðu um lagabreytingarn-
ar. P.ar segir:
„ . . nauðsynlegt er að gsia
grípið tU þess að stöðva vinnu
atm stiutta S'tund, án jangs fyrir-
vara“.
Og ennfremur segir:
„ . . .pað er því ó;u.mflýj,?!ii-
legt að fá lögunum breytt í þ"*ð
horf, að' stjóm félags'-ns fái sér
við hltð FÁMENNT trúnaðar-
masmaráð (það á ekki að vera
núverandi trúnaðarmannaráð),
sem hægt er að kalla saman syo
að segja fyrirvaralaust, en §tjóm
og trújiaðarmaTt'iaráð geta á-
kveðið vin tastöðvanir. . . . .“
Pá vita Dagsbrúnarmenn það,
qg þeir geta gert sínar ráðstaf-
anir gegn þessum fyrirætlunum
— ekki á morgun, heldur aðeins
í DAG með því að segja NEI!“
Svo mörg eru þau orð Al-
þýðublaðsins.
Prátt fyrir allt þetta voru
breytingartillögur Guðm. í. um
trúnaðarmannaráðið samþykkt-
ar. Jónas Guðmundsson skrifar
um þær langt mál í Alþýðubl.
21. og 22. þ. m. undir fyrirsögn-
inni „Sjö kommúnistar fá alræð-
isvald í Dagsbrún í verkfalls-
málum. Guðm. í. benti Dags-
brún góðu heilli á ráð til þess
að komast fram hjá einum
versta galla vinnulöggjafarinnar..
Jónas Guðmundsson segir eins
og tröllskessan forðum: „Ekki
skal þér þetta ráð duga strák-
ur“. Hann segir orðrétt um
lagagrein Guðmundar:
„Hér verður ekki komizt hjá
því að minnast á þýðingarmesju
lagabreytinguna, sem gerð var
með þessari atkvæðagreiðslu og
sem er sú eina, sem vafasamt
er, að stjórn Alþýðusambands-
ins geti staðfest.
— En breytingin er sú, að
trúnað;armannaráðið, sem áður
var 100 menn er nú einir 9
menn, og þetta níu manna ráð
eða 3A af því, getur ákveðið
verkfall hjá félaginu án þess að
bera það undir félagsfund eða
trúnaðarráð, sem skipað erlOO
mönnum.
Verður ekki annað séð en
endurskoða verði það ákvæði
vinnulöggjafarinnar, sem fjallar
um trúnaðarmannaráðin þegai
á næsta Alþingi, því að vitanlega
nær það engri átt, að einir 7
menn geti ákveðið verkfall í
1600—0 700 fnanna félagi“.
Hér er ekki skorið utan af.
Breytingarnar á írúnaðarmanna-
rráði, sem Guðm. Í. Guðmunds-
j son er höfundur að og Strfán
Jóhann, Haraldur Guðmunds-
son, Guðjón .B. Baldvinssiqn,
Kr. F. Arndal og fleiri þekktir
Skjaldborgarar töldu sjálfsagðar
í vor, eru nú að dómi ritara AI-
þýðuflokksins svo slæmar, að
fyrst á að reyna að beita valdi
Alþýðusambandsins til þess að
hindra þær, og ef það ekki dug-
ir, þá skal Alþingi, koma íil sög-
unnar. s
Víðsjá Þjóðvíljans 26, ll, '38
Eínair Olgeítrssotis
<r
Núverandi hlutverk
verklýðshreYfingarinnar
Það et e'ngum efa bundið að
íslenzka verklýðshreyfingin er
um margt eftirbátur verklýðs-
hreyfinga nágrannalandanna,
bæði hvað snertir pólitískan
þroska og skipulagsform. Hins-
vegar er það auðséð, að eins
og nú stendur í stjórnmálum
landsins, þá kemur til að reytia
svo alvarlega á verklýðshreyf-
inguna, að vinni'hún ékki upp
á skömmum tíma það tíma- og
hraðatap, sem liúit hefur orðið
fyrir — bæði vegna þess hve
ung hún er og hve illa tíminn
hefur verið notaður, — þá vof-
ir yfir henni hættan á glötun
og tortímingu.
Meðvítund verha-
lýðsíns um hlut-
verk sítt.
Fyrsta hreyfing verkamanna-
stéttarinnar hefst með því, að
verkalýðurinn finnur til þess að
hann hafi sameiginlega hags-
muni gagnvart atvinnurekenda-
stéttinni og geti bezt gætt hags-
muna sinna með því að hafa
samtök sht á milli. Þessi stéttar-
meðvitund er fyrsta skilyrði
þess, að verklýðshreyfingin skap
izt, — en heldur ekki meira.
Meðan verklýðsstéttinni er að-
eins þetta ljóst og heldur ekki
meira, þá er verklýðshreyfingin
borgar.aleg, takamörkuð við
starf og stefnu, sem vel getur
rúmast innan ramma auðvalds-
skipulagsins. Til að byrja með
ofsóttu atvinniurekendur og rík-
1 isvald þeirra þessi frumstæðu
samtök verkamannanna, þótt
hinsvegar nú sé svo komið að
borgararnir viðurkenni í orði
kveðnu að þessi samtök séu
eðlileg og sjálfsögð, — og
meira að segja fasistaríkin haldi
uppi sérstökum „verkamanna-
samtökum“, viðurkenni þar
með sérstöðu verkalýðsins, en
haldi slíkum samtökum hags-
munalega í heljargreipum sín-
um.
Hvað segja hugsandi menn
um sltka og þvílíka framkomu?
Er hægt að sýna greinilegar en
gert hefur verið í þessu máli,
að Skjaldborgin er svo gersam-
!ega búin að glata allri sóma-
tilfinningu, að hún metur hvert
mál eftir því einu, sem hún tel-
ur bezt henta klíkustarfsemi
sinni á hverjum tíma, án alls
tillits til þess, hvað líður hag
og heill verkalýðsins, og án alls
tillits til þess, hvað eigin skoð-
un líður?
Nauðsyn þess, að Dagsbrún
geti gert skyndiverkföll, hefur
verið skýrt svo rækilega hér í
blaðinu, að við það þarf engu
að bæta, enda eru allir verka-
menn sammála um hana. Flestir
þeir menn, sem eru í farar-
broddi Skjaldborgarinnar, hafa
hugsað allmikið um verklýðs-
mál, og þeir eru því allir sam-
mála, svona í hjarta aínu, að
breytingarnar, sem gerðar hafa
verið á trúnaðarmannaráðinu,
séu bráðnauðsynlegar. En samt
berjast þeir á móti þeim, og að
sjálfsögðu berst sá af þeim,sem
síztur er, af beztri hörku.
En því miður er aðferð þeirra
í þessu máli ekki eins dæmi,
heldur er hún aðeins einn liður
í keðju. Pessir menn sjá, að
sameiningarmálið og fagsam-
bandsmálið eru bæði góð mál
og horfa til heilla fyrir verka-
lýð þessa lands, já, fyrir alla
íunnendur lýðræðis og menn-
ingar. Samt berjast þeir ham-
stola baráttu gegn báðum. Á-
stæðan fyrir öjlum þessum ó-
sköpum er ofur einföld. Hún er
ekki stórmannleg. Pað er naum-
ast hægt að segja, að hún sé
mannleg. Hún stafar blátt áfram
af þessu: Hagsmunir fjöldans
og hagsmunir Skjaldborgarinn-
ar erui ekki eitt og hið sama.
Þessvegna er Skjaldborgin nú
í stöðugri baráttu við öll þau
beztu mál, sem Alþýðufl.
barðist fyrir á sínunt tíma; mál
Alþýðuflokksins eru ekki mál
Skjaldborgarinnar. Sameiningar
flokkur alþýðu hefur tekið öll
hin beztu mál Alþýðuíiokksins
að sér og mun bera þau fram
til sigurs. S. A. S.
Pegar verkalýðnum hinsvegar
fer að verða það ljóst, að með
hagsmunabaráttunni einni sam-
an nái hann ekki rétti sínum,
heldur verði hann, til þess að
öðlast fullt öryggi og vald yfir
vinnukjörum sínum, sjálfur að
hefjast handa og ná t hendur
stjórnarinnar eignavaldinu yfir
atvinnutækjunum, — þá er hann
að verða sósíalistískur, þá er
verklýðshreyfingin að komastá'
annað og hærra stig. Til þess
að verkalýðurinn verði þannig
sósíalistískur, þarf að vakna hjá
honum meðvitundin um það, að
einmitt á verkamannastéttinni
hvíli það hlutverk að leiða þjóð
irnar út úr atvinnuleysi, fátækt
og þrengingum auðvaldsskipu-
lagsins. Og til þess að verk-
lýðsstéttin sannfærist um þetta
sögulega hlutverk sitt ogtreysti
sér til að framkvæma það, þurfa
að verða þau andlegu straum-
hvörf hjá henni, sem samsvari
því er slitinn verkamaður, bog-
inn í baki og trúlaus á mátt
sinn, rétti úr sér, fyllist nýj-
um móði og vaxi ásmegin við
að finná, að það er hann —
verkamaðurinn — sem er hinn
eiginlegi herra veraldarinnar, sá
sem á að skapa hið stéttlausa
Jijóðfélag framtíðarinnar, þar
sem kúgun og fátækt endanlega
er útrýmt.
Pað er þessi meðvitund um
hið háleita hlutverk sitt, sem
hefur gefið og gefur verklýðs-
hreyfingunni kraftinn til að
standast allar ofsóknir, — mátt-
inn til að sigra að lokum. Pað
er þetta hlutverk, setn gort hdf-
ur verkalýðinn að þeim risa nú-
tíðarinnar, sem stendur föstum
fótum í hagsmunabaráttunni á
jörðunni, en gnæfir samt viö
ský, þegar ltann geysist fram í
krafti hinna voldugu hugsjóna,
réttlætis og frelsis, sem órjúfan-
lega tengjast hagsmiunabaráttu
verklýðsstéttarinnar um leið og
hún, sakir sósíalismans, verður
að frelsisbaráttu allra undirok-
aðra, allra, sem órétti eru
beittir. <
Alþýðuflohhsfor-
íngjarnír og eflíng
meðvítundar verk-
lýðsíns um hlut^
verk sítt
Það, sem skapað hefur hinn
trausta grundvöll verklýðshreyf-
ingar þeirra landa, þar semmest
öll verklýðsstéttin er .fylgjandi
sósíalisma, er áratuga þrotlaus
upplýsingastarfsemi í verklýðs-
samtökunum um hlutverk þeirra
og vald.
Það, er þetta sem Aljsýðu-
flokksforingjarnir hafa vanrækt
hér á íslandi og í því liggur al-
veg sérstaklega veila íslenzku
verklýðshreyfingarinnar nú. í þá
tvo áratugi t. d., sem Alþýðu-
sambandið hefur starfað hér í
Reykjavík, hefur aðeins verið
haldið hverfandi lítið af erind-
um og fyrirlestrum í verklýðs-
félögunum, sem miðuðu aðþví
að efla hjá verkalýðnum þekk-
inguna á hlutverki hans og með
vitundina tim mátt hans. Hægri
foringjarnir hafa aldrei sjálfir
trúað og treyst á fjöldann, aldr-
ei skilið að frelsun verkalýðs-
ins verður að vera hans eigitt
verk, — heldur alltaf litið á
verklýðssamtökin sem tröppu
fyrir sjálfa sig, sem vald til að
ibeita í þjónustu sérstakra flokks
hagsmuna. Og þessvegna hefur
það farið saman að hægri
broddarnir hafa reynt að hindra
það að verkalýðurinn vaknaði
til meðvitundar um vald sitt og
takmark (engin sósíalistísk bóka
útgáfa, engin fræðslia í félögun-
um) og keyrt samtök hans í
fjötra flokks, sem þeir líta á
sent einkafyrirtæki sitt og nán-
ast starfar nú sem embættavá-
tryggingarfélag þeirra.
íslenzk verklýðshreyfing hef-
ur þegar beðið ómetanlegan
skaða af þessu einræði hægri
foringjanna og þessari víta-
verðu stefnu þeirra. Eigi verk-
lýðshreyfing íslands að verða
sterk, markvís, sósíalistísk f.rt}s-
ishreyfing verkamannastéttar-
innar, þá verður hún að losna
við hina andlegu uppdrátlar-
sýki Skjaldborgarinnar, sem aþít
of lengi hefur markað henni of-
lágan og þröngan bás. En sósí-
aljstísk verður verkljýðshreyfing
aldrei með þvjngun og Ipgaboð-
um, heldur aðeins með sannfær-
ingu og þekkingu, — aðeins
með því að fá ;að þróast frjáls
Arbeider magasí net
(For alle)
No. 43, 44, 45, 46, 47 og
48 er nýkomíð.
BóhaverzL
Heimskringln
Laugaveg 38. Símí 5055
þangað sem sjálf rök stéttabar-
áttunnar leiða hana — til sósíal-
ismans.
Pessvegna er sköpuu óháðs
Alþýðusambands nú lífsskilyrði
íslenzku verklýðshreyfingarinn-
ar, — ekki aðeins til að tryggja
samtök alls verkalýðsins í hags-
munabaráttunni, heldur og m.
a. s. frumskilyrði til þess að
vinna hann smámsaman allan
fyrir sósíalismann t framtíðinni.
Óbáð fagsamband
shílYfðí tíl þess að
sígra fasísmann.
En svo þýðingarmikið sera
allt þetta er, sem ég h'efi nú
rakið hér á undan fyrir alla
þróun og framtíð verklýðshreyf
ingarinnar, þá yfirgnæfir þó
gildi óháðs fagsambands fyrir
hina líðardi stund það allt sam-
an. Því nú vofir fasisminn yfir
verklýðshreyfinguimi, ef hún
ekki þekkir sinn vitjunartíma.
Sigur fasismans myndi þýða
það fyrir hinn sósíalistíska
verkalýð að sigri sósíalismans
yrði skotið alllengi á frest, að
hinum verstu ofsóknum yrði
beitt gegn sósíalistum, að verk-
lýðshreyfingin yrði fjötruð og
kefld. En fyrir allan verkalýðinn
— líka þann sem enn fylgiröðr-
um flokkum en Sósíalistaflokkn-
um — myndi fasisminn þýða
stórkostlega versnandi kjör,
kúgun og aukið ranglæti. Verka
lýðurinn á því allur, — án tillits
til pólitískra skoðana — sam-
eiginlegan málstað að verja
gegn fasismanum. Pað ríður því
lífið á að geta sameinað hann
allan virkan í þeirri baráttu.
Sú sameining er ósamrýman-
leg oki Skjaldbiorgarinnar.
Verkalýðurinn þarf einingu,
— á grundvelli jafnrétiis oglýð-
ræðiS. — Skjaldborgin vill sundr
ungu, til að tryggja forréttindi
og einræði sitt.
Verkalýðurinn þarf sameigin-
lega baráttu og sókn. — Skjald-
borgin vill ró kirkjugarðsins í
verklýðssamtökunum og ttndan-
hald, hvenær sem pólitískir
klíkuhagsmunir hennar útheimía
Joað, enda er þá hagsmunamál-
um verkalýðsíns fórnað.
Verkalj'ðurinn þarf heiðar-
lega, málefnalega baráttu, er
megni að halda stéttinni sam-
an. — Skjaldborgin hugsar að-
eins um persónulega valdaba;-
áttu, sem byggir á fjármálaspill-
ingunni og vekur því fyrirlitn-
ingu ails Jforra af mönnum.
Pví cr Jrað að sá, sem nú leggst
á móti einingu verkálýðsins í
einu óháðu sambandi, í hvers
nafni, sem hann svo gerir það,
hann er ekki aðeins að bregð-
ast sósíalismanum og framtíð-
armöguleikum verkalýðsins,
hann er líka að svíkja í barátl-
unni við fasismann, sundra
verkalýðnum á yfirstandandi
augnabliki og reyna þannig að
valda ósigri hans og lýðræðis-
ins. pví biði frelsi, jafnrétíi og
lýðræði, ósigur í verklýðshreyf-
ingunni, hvernig aetíi það þá
að slgra í þjóðfélagÍTiu sjálfu?