Þjóðviljinn - 22.01.1939, Blaðsíða 2

Sunnudagurinn 22. janúar 1939
P J©Ð VILJINN
IjUÓOVIUINN
Útgefandi:
Sameinin garf lokkur alpýðu
— Sósíalistaflekkurinn —
Ritstjórar:
Eiaar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: H verfis
gétu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,50.
I lausasöiu 10 aura eintakið.
Vikingsprent h. f. Hverfisgötu 4.
Sími 2864.
Hverníg fór
Dá^sbrúnar*
feosmngin?
Hvfernig fóru Dagsbrúnar-
kosningarnar? F>annig var spurt
á strætum og gatnamótum í all-
an gærdag.
Því miður getur Þjóðviljinn
ekki svarað þessari spurningu
að þessu sinni, því þó talningu
væri lokið í gær, hefur
kjörstjórn engar upplýsingar
gefið um niðurstöðurnar, þær
verða fyrst birtar á fundi Dags-
brúnar í dag.
Kosningaáróður var mjög
harður og því miður mjög ó-
svífinn af hálfu aðstandenda
eins listans, lista Skjaldborgar-
innar.
Því miður verður a'ð segja,
því að það er sorglegt tímanna
tákn, að til skuli vera menn,
sem leyfa sér þá óhæfu að fara
með vísvitandi rangfærslur og
róg um fjármál þess félags, er
þeir sjálfir eru meðlimir í. En
þessi óhæfa gekk svo langt, að
endurskoðendur félagsins fundu
sig til knúða að mótmæla, og
jafnt þó annar þeirra væri í
kjöri á lista Skjaldbiorgarinnar,
og er þetta eitt dæmi þess,
hvernig verkamenn fyrirlitu
slíkar starfsaðferðir.
Þó verður ekki hjá því kom-
izt að ætla, að þessi ósanninda-
herferð Skjaldborgarinnar hafi
borið nokkurn árangur, því
fjöldinn allur af Dagsbrúnar-
mönnum hefur ekki kynnt sér
reikninga félagsins, og er því
ekki ósennilegt að einhverjir af
þeim hafi gerzt til þess að trúa
ósannindunum og þá um leið
látið blekkjast til þess að kjósa
B-listann.
Þá ber því ekki að gleyma,
að Sjálfstæðisflokkurinn hafði í
frammi hinn harðvítugasta kosn
ingaáróður. Og vita allir, sem
til þekkja, hversu það beitir í
senn atvinnuloforðum og vinnu-
sviptingarhótunum í öllum kosri
ingum. En þar er komið inn
á viðkvæm mál hjá atvinnulitl-
um og snauðum verkamönnum.1
Það er því ekki ósennilegt,
að B- og C-listarnir hafi dreg-
ið til sín nokkurt fylgi úr hópi
þeirra manna, sem helzt hefðu
viljað kjósa A-listann, þó naum-
ast sé hugsanlegt annað en
hann hafi fengið langflest at-
kVæði.
**
Það getur því varla orkað tví-
mælis að Sameiningarmenn fari
með stjórn í Dagsbrún næst-
komandi ár. En þeir munu á
engan hátt beita þar flokkslegu
einræði, heldur munu þeirreyna
að sameina verkamenn, án til-
lits til stjórnmálaskoðana, um
hin margháttuðu faglegu mál.
Er þetta í fullu samræmi við
Haraldttf Sígurðsson:
Víðsjá Þjódvíljans 22. í. '39
LENINS
Á umbrotatímum er það ekki
sjaldgæft, að menn vakni einn
góðan veðurdag við, að einhver
gjörsamlega óþekktur maður
. vindur sér óboðinn inn á svið
viðburðanna.
Allir t^la um slíka menn, heil-
ar bækur -eru skrifaðar um þá
og nöfn þeirra glymja í öllum
útvarpstækjum. Eftir nokkrar
jvíku-ri, í'bezta lagi mánuði eða
ár eru þeir svo horfnir út af
sviðinu. Enginn minnist á þá
framar, bækurnar rykfalla og
nöfn nýrra „stjarna“ taka að
glymja í útvarpinu. Gott dæmi
þess er Tékkinn Synovy, sem
var á allra vörum í mánaðar-
tim-a í haust, og er nú sennilega
genginn inn í eilífa gleymsku.
Hver man lengur eftir Brúning
og Wilson Bandaríkjaforseta,
sem allir töluðu um fyrir ekki
ýkjalöngu?
7. nóvember 1917 kom einn
slíkur maður inn á svið sög-
unnar. Heimurinn stóð undrandi
nokkra daga og átti jafnvel örð-
ugt með að átta sig á nafni
hans. Síðan eru Iiðín rúmlega
21 ár og -enn stendur sami styr-''1
inn um nafn hans. Lenin er hiorl
inn úr tölu lifenda fyrir 15 ár-
um, og enn er deilt um hann
eins og hann stæði á miðjum
vígvellinum. Svo djúpt risti
plógur sá, er byltingin risti um
rússneskt þjóðlíf og svo víðtæk
urðu áhrif hennar. Með rúss-
nesku byltingunni tókst undir-
stéttinni í fyrsta sinn að ná
völdunum fyrir fullt og allt og
leggja gr-undvöllinn að fyrsta
verkamannaríki jarðarinnar.
Um fáa menn hafa myndazt
jafn mótsetningakenndar sögur
og um Lenin. Enginn maður
hefur verið jafn hataður og jafn
elskaður. Sum betri gáfnaljós
borgarastéttarinnar hafa fullyrt,
að Lenin hafi gert byltingu í
Rússlandi til þess að geta átt
það, að þeir vildu taka menn
á lista sinn, án tillits til flokka,
en Skjaldborgin og Sjálfstæðis-
flokkurinn hindruðu það sem,
kunnugt er.
Það er eflirtektarvert, að
jafnvel Skjaldborgin sá sér ekki
annað fært -en halda því fram,
að hún vildi gera Dagsbrún að
„eingöngu faglegum félagsskap
verkamanna“. Þetta sýnir ljós-
lega að fagsambandsmálið er.
nú þegar orðið svo vinsælt, svo
ómótstæðilegt, að jafnvelsvæsn
ustu fjendur þess sjá sér ekki
fært annað en villa á sér heim-
ddir, þegar barizt er um völdin
í stærsta verklýðsfélagi lands-
ins.
Með deginuml í dag hefstnýtt
starfsár í sögu Dagsbrúnar.
Vonandi tekst henni á því ári
að standa sem klettur gegn
hverri árás á hagsmuni verka-
manna og að sækja fram til
aukinnar hagsældar fyrir þá á
öllum sviðum, og skapa einingu
og jafnrétti innan verklýðsfé-
laganna að skapa óháð f.ag-
samband allra verklýðsfélaga.
Fyrir þessu berst Sameining-
arfLokkur alþýðu — Sósíalista-
flokkurinn — innan allra v-erk-
lýðsfélaga landsins, hvort sem
fylgismenn hans fara þar með
völd eða ekki.
Lanin -og systir hans á göíu í Petnograd 1917.
náðuga elli við hverskonar mun
að og daglegan fagnað. Aðrir
fullyrtu ,að hann væri brjálaður
og nokkrir, þar á meðal mikils
melinn prófessor í sagnfræði
við Háskóla íslands, fundu enga 1
skýringu sennil-egri ,en að mað-
urinn væri blátt áfram töframað
ur. Þeir sem litu n-okkuð raun-
hæfari- augum á hlutina álitu
sennilegast, að hans hátign Vil-
hjálmur II. Þýzkalandskeisari
hefði keypt Lenin til þess að
gera byltingu í Rússlandi.
Þannig héfur verið skrifað
um Lenin lífs og liðinn í 21 árí
og engar líkur eru til þess, að
slíkum skrifum verði ekki hald-
ið áfram fyrst um sinn.
En hver þá þessi margumtal-
aði maður?
Lenin var fæddur í Simbirsk
10. apríl 1870. Foreldrar hans
voru sæmilegum efnum búnir
Faðir hans hafði skólaumsjón
í borginni. Móðir hans var af
lágaðli, sem átti nokkrar jarð-
eignir í Kasan. Hjá foreldrum
sínum hlaut Lenin hið bezta
uppeldi að sinnar tíðar hætti.
Hann sótti Iærðan skóla í Sim-
birsk', og var faðir Kerenskys
þar skólameistari. Lenin vakti
brátt athygli á sér fyrir góðar
gáfur, lauk stúdentsprófi 17ára
að aldri og hafði þá unnið htjið-
urspening skólans fyrir úrlausn-
ír sínar. Jafnframt var hann
hrókur alls fagnaðar í hópi
skólabræðra sinna, skákmaður
góður, syndur sem selur * og
iðkaði mjjög skautahlaup.
Að loknu stúdentsprófi hugð-
ist L-enin að lesa lög við háskól-
ann í Kasan. En strax fyrsta
árið ,var honum vísað úr skól-
anum, fyrir þátttöku í félags-
skap byltingamanna. Um sömu
mundir var eldri bróðir Len-ins
Alexander að nafni, tekinn af
lífi í Petrograd, fyrir þátttökú
í samsæri gegn Alexander keis-
ara hinum þriðja. Eftir ýmsa
vafninga, var Lenin þó leyft að
sækja háskólann íPetrogradog
þar lauk hann prófi í lögum'
1891. Sama ár settist Lenin að
sem málafærslumaður í SamaraJ
Strax á námsárum sínum
komst Lenin í kynni við sósíal-
ismann, las rit Plekhanoffs og
síðar rit Marx, Engelsog annara
sósíalista. Ganga margar sög-
ur um það, hve vandlega hann
k'ynnti sér þau efni. Á meðan
Lenin var málafærslumaður
ritaði hann bók um ástandið í
Rússlandi. En þegar kom að
því að gefa bókina út, f-undu
ritskioðunarmennirnir allt of
mikið af hættulegum tölum og
hugmyndum. Handriíið var
1 læst inni í skjalasafni hiinnar
keisaralegu leynilögreglu og
þar fékk það að dúsa, unz keis-
arinn var orðinn endurminning
í löndum Rússa.
En Lenin varð ekki vallgró-
inn málafærslumaður austur í
Samara. Árið 1894 er hann
skyndilega kominn til Petr-o-
grad og gerist umsvifamikill
verkamannalciðtogi. Þar í
borginni v-oru þá miðstöðvar
rússneska iðnaðarins og fjöl-1
menn verklýðsstétt. En aðbún-
aður hennar var með afbrigð-
um slæmur, vinnutíminn úr hófi
langur, kaup var greitt
mánaðar- eða missirislega og
allverulegur hluti þess fór í frá-;
drátt vegna forfalla eða annarra
yfirsjóna. Þegar launin voru
greidd, þótti sá ekki maður í
manna röð, sem ekki gaf fé-
lögum sínum einn „umgang“
og mikils þótti um vert, að
velgja verkstjórunum og öðr-
um yfirmönnum fyrir brjóstinu,
enda gat áframhald vinnunnar
verið undir því komið. Hefur
Sjapavloff lýst þessu prýðilega
í bók sinni: „Leiðin til Marx-
ismans“. Fyrir þessum mönn-
um tók Lenin og samverka-
menn hans að br}'ma mátt sam-
takanna. Bar sú starfsemi m. a.
þann árangur, að 1894 hófst
verkfall í borginni. Kröfðust
verkamennirnir' hækkaðra
launa iog betri aðbúðar. Yfir-
völdunum brá við, en brátt
létu þau til skarar skríða gegn
verkfallsmönnum og forustu
þeirra. 9. desember um haust-
ið var Lenin tekinn höndum og
nokkru síðar var hann sendur
j þriggja ára útlegð til Síbiríu.
En verkalýðurinn rússneski
var að vakna. Meðan Lenin var
austur í Síbiríu var Sósíal-
demókrataflokkur Rússlands
stofnaður í Minsk, og árið 1900
hóf hann útgáfu á blaðinu
„Izkra“ í Múnchen. Lenin varð
einn af ritstjórum þess ásamt
Plekhanoff, sem löngum hefur
verið nefndur faðir sósíalismans
/
í Rússlandi.
Sú samvinna átti sér þó ekki
langan aldur, því að fLokkur-
inn klofnaði á öðru fl-okksþing-
inu, sem var haldið í Brússel
1003. Lenin fylgdu þeir af
flokksmönn-unum, sem skipuðu
sér undir merki hins byltingar-
sinnaða marxisma, en endur- j
bótasinnar fylgdu Martoff að
málum. Plekhanoff tvísteig í
bili, en skipaði sér nokkru
síðar í raðir mensévíka. Fylg-
ismenn Lenins nefndu sig hins-
vegar bolsévikka.
Árið 1905 varð hið söguleg-
asta í ævi Lenins og sögu
Rússlands. í sambandi við stríð
og ósigur Rússa fyrir Japönum
brutust út verkföll í landinu.
Uppreisn varð á Svartahafs-
flotanum og hásæti Nikulása,r
II. rambaði á grunni. Verka-
mennirnir í Moskva og Víða?
gripu til vopna. Lenin brá þeg-
ar við og fór heinr til Rúss-
lands til þess að taka þátt í
forustu byltingarinnar. Stjórn-
in sá, að við svo búið mátti
ekki standa. Til þess að lægja
öldurnar heima fyrir hét hún
frjálsara stjórnskipulagi og til
þess að koma frarn hefndum
og ráða niðurlögum byltingar-
innar fékk hún stórfé að láni
í Frakklandi og Englandi.
Byltingin var kæfð í blóði
sínu. Tugir þúsunda af verk?
mönnum voru teknir af lífi, og
loforðin um frjálsara stjórnskipu
lag voru svikin strax iog stjórnin
sá að hún hafði náð yfirtökun-
um. Lenin varð enn að flýja
land sitt og tókst efitlir miklar
mannraunir að kornast heilu og
höldnu burt úr löndum Rússa-
veldis til Stokkhólms. Þaðanvaj-
förinni heitið til Genf.
Næstu árin voru mjög and-
stæð á marga lund. Afturhald-
ið hafði borið sigur úr býtum
og neytti hans eftir mætt'i. Len-
in hélt áfram, eins og ekkert
hefði í skorizt, að kalla verkalýð-
inn til baráttiu, ala hann upp
og búa hann undir þau verkefni
er biðu fram undan.
Þegar styrjöldin brauzt útvar
Lenin staddur í Galiziu, og
hugðu Austurríkismenn að hann
væri njósnari Rússakeisara. Var
hann tekinn höndum, og hefði
sennilega fengið skjóta af-
greiðslu til annarra heima, ef
vinur hans, jafnaðarmannafor-
inginn austurríski, Friedrich
Adler hefði ekki borgið honum
og sannfært yfirvöldin um, að
líklega væri Lenin skæðari and-
stæðingur zarsins en sjálfur
Franz Jósef keisari.
Þegar heimsstyrjöldin brauzt
út 1917 stóð Lenin fast við
stefnuskrá sósíalista um bar-
áttu gegn stríði. Er tálið að hion
um hafi verið það sár vonbrigði
er þýzkir sósíaldemókratar
grciddu atkvæði með fjárveit-
ingu til stríðsins, oghafðiLenin
þó aldrei háar hugmyndir um
sósíalisma Eberts og sumra
þýzkra jafnaðarmannaforingja.
Tók nú Lenin að beita sér
fyrir því að kallaður yrði sam-
an alþjóðafundur sósíalista er
tæki upp baráttuna gegn stríð-
inu. Þetta tókst, og 1916 kom
fundurinn saman í Zimmer-
wald. Var Lenin sá maður, sem
fyrst og fremst setti mó.t sitt'í
á þennan fund , enda urðu flest-
ar ályktanir fundarins í anda
hans.
I febrúar 1917 brauzt út bylt-
ing í Rússlandi. Keisarinn sagði
af sér og við völdunum tók1
samsteypustjórn ýmissa mislitra
Dg sundurleitra flokka. Póli-
tískum útlögum var öllum boð-
ið heim og flykktust þeir að úr
öllum áttum. Lenin var einn
þessara manna og höfðu þó
ýmsar hindranir verið lagðar
á leið hans og samningar gerð-
ir við bandamenn Rússa, um að
hleypa honum ek!ki í ;gegn uní
lönd þeirra.
Bolsévikkar tóku strax upp
baráttuna gegn hinni nýju ríkis-
stjórn og tóku af hinu mesta
kappi að undirbúa nýja bylt-
ingu, byltingu verkamanna og
bænda. Skorturinn greip um sig
. stórborgum landsins, herinn
vantaði vopn og vistir, og óá-
nægjan með hina duglitlu bráða
birgðastjórn Kerinskys ogfleiri
manna fór dagvaxandi.
Bolsévikkum var það ljóst,
að byltingin var að ríða yfir
að nýju og nú varðaði mestu
að skapa henni þá forystu er
dygði. Að öðrum kosti mátti
búast við, að hún rynni út í sand-
inn af óstjórn og skipulagsleysi.
Kerinsky gerði allt, sem haun
gat til þess að spyrna gegn
straumnum. Bolsévikkar voriu
ofsóttir og enn varð Lenin að
flýja land og fara til Finnlands.
Bolsévikkarnir voru tvískipt-
ir um hvað gera skyldi. Sumir
voru andstæðir vopnaðri upp-
reisn, en aðrir, sem lengra sáu
eins og Lenin töldu að hjáhenui
yrði ekki komizt. Eftir nokk-
urt þóf var svo ákveðið að láta
til skarar skríða þann 7. nóv-
ember, ,Dg þann dag hófst bylt-
ingin.
Með byltingunni hafði Lenin
og bolsévikkunum tekizt að
brjóta niður ríkisvald rússnesku
borgarastéttarinnar, sem að
mestu leyti var fengið að láni
frá keisaratímanum. En fram-
undan var að byggja upp ríki
sósíalismans og festa það ísessi
Með frábærum vitsmunum,
skarpskyggni og festu, tókst
Lenin að sigrast á erfiðleikun-
um, reka af höndum Sovétríkj-
anna innrásarheri frá nálega öll-
um markverðari löndum heims-
ins, sigrast á fjölmennum inn-
lendum féndum, og hungurs-
neyð, sem sigldi'i: í kjölfar 4 ára
borgara- og innrásarstyrjaldar.
Jafnframt hepþnaðist Lenin og
bolsévikkum að leggja grund-
völlinn að viðreisn atvinnu- og
fjármálalífs í landinu, sem allt
var í kalcla koli eftir hamfarir
borgarastyrjaldarinnar. Og síð-
ast en ekki sízt tókst að leggja
haldgóða'n grundvöll að sósíal-
istísku þjóðfélagsskipulagi. Á
öllum þessum sviðum var um
frumsmíð að ræða, og sitt sýnd
ist hvorum í hópi fylgismanna
Lenins. Olli það Lenin oft hin-
um mestu erfiðleikum að hafa
hemil á samstarfsmönnum sín-
um, sem oftlega voru honum
andstæðir, jafnvel í grundvall-
artriðum þeirra viðfangsefna, er
fyrir lágu. Sagan hefur nústað-
fest, að Lenin hafði rétt fyrir
sér, sá Iengra en hinir og dró
réttari ályktanir. Nú eftir 21
ár er óhætt að fullyrða, að án
forustu Lenins eða einhvers jafn
oka hans hefði byltingin verið
kæfð í blóði sínu.
En verk Lenins verður ekki
metið eftir byltingunni einni
saman. Án þess undirbúnings-
starfs ,er hann vann, hefði sig-
ursæl öreigabylting verið ó-
íhugsandli í Rússlandi 1917. Len-
in var alla ævi óþreytandi að
sköpuu og skipulagningu
flokks síns, rússneska bolsé-
vikkaflokksins. Auk þess kom
lianri mjög fram sem frömuður
í alþjóðasamtökum verka-
manna.
Með mótun og skipulagn-
ingu bolsévikkaflokksins var al-
Frh. á 3. síðu.