Þjóðviljinn - 22.01.1939, Blaðsíða 3

P J6ÐVILJINN
Sunnudagurinn 22. janúar ^939
Gunnaf fóhannsson, Stglufirdí:
Par sei iemalilarin rslir
Áramófahugleíðfn$ ftrá SíglufirðL
Alhlíða umbætur; vatnsæðar, fráræsla úr fjallínu, malbíh-
un, hafnarbætur, bókasafn, Rauða verhsmiðjan.
Tefefuhalla ssiáið I ícfeíuafgafig.
Við hver áramót hlýtur hug-
urinn að nema staðar og líta til
baka.
Árið 1938 er merkisár í sögu
Siglufjarðarkaupstaðar. Merki-
legasti atburður þess eru bæj-
arstjórnarkiosningarnar sem
fram fóru í janúar s.l.
Undanfari þeirra voru sanm-
ingar. sem gerðir voru milli verk
lýðsflokkanna um samvinnu í
bæjarmálum o§f sameiginlegan
lista.
Árin á undan höfðu andstöðu-
flokkar verkalýðsins farið hér
með völd. Otkoman var ein hin
versta sem orðið gat, sífeldur
halli á rekstri bæjarfélagsins og
fjárhagsáætlun ársins 1938 sam-
þykkt með 145 þúsund króna
tekjuhalla. Þannig var viðskiln-
aðurinn á sviði fjármálanna. Á
öðrum sviðum var ástandið
ekki betra. Eignir kaupstaðar-
ins voru í megnri niðurníðslu.
Vatnsveitan, ein stærsta 't'ekju-
lindin þannig, a'ð strax í fyrra
varð að leggja nýja vatnsæð
ofan úr Hvanneyrarskál, svioað
verksmiðjureksturinn stöðvaðist
fekki. í það varð að ráðast utan
fjárhagsáætlunar. Nú er ákveð-
ið að leggja vatnsæð í vor of-
an úr vatnsgeymi niður til síld-
arverksmiðjanna. Það verk
mun kosta 20—30 þúsund krón-
ur. Holræsakerfið var allt í mol-
um, mörg hús algerlega fráskil-
in holræsakerfinu og það
sjálft aldrei nema ófullkbmið.
Til að bæta úr þessu var strax
í fyrravetur ráðizt í að gera
stóran skurð uppi í fjallinu og
á ská ofan við kaupstaðinn út til
sjávar. Með því var hægt að
sameina alla lækina í eitt og
létta þannig á holræsunuin að
miklum mun. Verk þetta kost-
aði 15—20 þúsund.
Qötur bæjarins eru allar lítt
færar gangandi fólki, þegarrign
ingar gangá, hvað þá heldur
bílum eða öðrum farartækjum.
Gatnagerð sú, sem hér hefur
verið framkvæmd á undanförn-
um árum, hefur að engu leyti
verið til frambúðar, enda munu,
flestir sammála um það, að þaiJ
þurfi að verða gerbreyting. Nú
er ákveðið, aðj í vor verði byrj-
að á að malbiká göturnar. Vit-
anlegt er, að það líða mörg ár,
þar 1il allar aðalgötur bæjarins
verða malbikaðar, en á því verð
ur byrjað í vor, og hálfnað
er verk þá hafið er.
Kaupstaðurinn rak sjálfur
Rauðu verksmiðjuna í sumar
með góðum árangri. Pað er
ekki ákveðið, hvernig farið,
verður með þessa dýrmætu eign
í framtíðinni. Ég og sjálfsagt'
margir fleiri erum þeirrar skbð-
unar að þarna eigi að rísa stór
og voldug síldarverksmiðja sem
getur skapað tugum verka-
manna sæmilega atvinnu ogauk
ið öryggi hafnar og kaupstað-
ar að miklum mun.
Hér var ekki til nothæftbóka-
safn. Nú á kaupstaðurinnbóka-
safn iupp á 9 þúsund bindi, aulcn
ing á árinu 1938 er 7—8 þúsund
bindi. Nú eftir nýárið verður
safnið opnað fyrir almenning
bæði til útlána og einnig geta
menn fengið að lesa bækur í
lestrarstofu.
Gunnar Jóhannssioin.
Hafin var bygging nýrrar
sundlaugar, og mun hún komast
upp á þessu ári.
Að hafnarmannvirkjum hefur
verið unnið á sama hátt og
undanfarið. Á þessu ári er ráð-
gert að fá hingað mokst-
ursskip. Parf ekki mörgumorð-
um að því að víkja, hvílíkt nauð
synjaverk það er, að innrihöfn-
in verði mokuð upp. Pað er nú
svd komið, að hún getur ekki
talizt fær skipum vegna grynnsla
Þar með eru allar síldarstöðv-
arnar undir Bakkanum ogsunn-
an á Eyrinni að verða ónothæf-
ar, ef ekki veröur nú þegar
hafizt handa með uppmokstur.
Ég hef bent á tekjuhallann
á fjárhagsáætlun bæjarins. Hann
var aldrei meiri en um áramótin
1937—38. Prátt fyrir þetta hef-
ur tekizt síðastliðið ár að standa
við allar skuldagreiðslur fyrir
bæjarins hönd, og nú hefurver-
ið — í fyrsta sinn á mörgum
árum — afgreidd fjárhagsáætl-
un með tekjuafgangi.
Pess ber að geta, að á árinu
fengust nýir tekjustofnar, sem
námu á pappírnum 80 þúsund
kr. Par af eru ófengnar enn
þá 20—30 þúsund krónur frá
ríkisverksmiðjunum, vegna þess
að stjórn þeirra neitaði að
Fyrlrgeflð ðlafl
Arnór Sigurjónsson svarar
Olafi Friðrikssyni.
greiða og setti það í mál, sem
er óútkljáð ennþá. Sjálfsagt er
líka að taka tillit til hins góða
árs sem 193S var fyrir Siglu-
fjörð. Hitt mun þó hafa verið
aðalatriðið í fjárhagsrekstri
kaupstaðarins, að gerð var all-
mikil breyting á stjórn hans.
Bæjarfógetinn, sem verið
hafði oddviti og bæjarstjóri
jafnframt, var leystur frá því
starfi og nýr maður ráðinnbæj-
arstjóri., Mun það álit flestra
hér í bæ, hvaða stjórnmála-
flokki sem þeir tilheyra, að vel
hafi til tekizt með ráðningu Áka
Jakobssonar sem bæjarstjóra.
Vitanlega yrðu störf bæjarstjór-
ans ekki að hálfu leyti til gagns,
■ef ekki hefði verið fyrir hendi
ábyrgur meirihluti, sem var á-
kveðinn í 'því að reisa við fjár-
hag kaupstaðarins, og ákveðinn
í því, að breyta Siglufjarðar-
kaupstað úr því sem hann var,
í framfara- og 'menningarbæ.
Samstarf bæjarstjóra pg meiri-
hlutans hefur verið hið bezta
o'g er engin ástæða tjl þess að
ætla, að annað verði í framtíð-
inni.
Mörg stór verkefni bíða okk-
ar Siglfirðinga á næstunni. Ár
ið 1939 á að verða arftaki ársins
1938 með góða og gætna fjár-
málastjórn ásamt stórfeldu um-
bótastarfi atvinnu- og menning-
arlega séð.
Fulltrúum A-listans var spáð
hinum verstu hrakspám. Ogþau
hafa ekki látið sitt eftir liggja,
hin andstæðu öfl, til þess að
torvelda viðreisnarstarfið, en út
í þau atriði skal ekki farið að
þessu sinni. Hitt verður aðvið-
urkennast, að þrátt fyrir marg-
víslega örðugleika hefur tekizt
vel fyrir meirihlutanum, oghing
að til hafa hin andstæðu öfl og
hrakspárnar litlu áorkað til hins'
verra.
lir æví Lesims,
Framh. 1 2. síðu.
ið upp einvalalið manna, sem
störfuðu untíír kröfuhöfrðum
aga og eftir markvissri fræði-
kenníngu. Mótun slíks flokks er
eitt af því ,sem gerir Leni(n sér-
stæðan meðal annarra verklýðs-
fioingja á hans tíma.
En starfsdagur Lenins' var
kominn að kvöldi. Æfilöng
barátta fyrir skipulagningu rúss
neska verkalýðsins og verkalýðs
allra landa, þnotlaus ritstörf, um
allar greinar þjóðfélagsmála,
sem fylla þrjátíu þykk bindi,
taka líka á taugarnar. Einn and-
stæðinga hans veitti honum al-
varlegt skotsár. Að lokumtókst
hinu yfirmannlega starfi Lenins
í þjónustu byltingarinnar og
uppbyggingar sósíalismans að
vinna bug á starfsorku hansiog
þreki. Lenin andaði'st 21. nóv-
ember 1924.
Pað er ævistarf Lenins, sem
er ,,leyndardómur“ hans og hef
ur kiomið góðurn borgurum til
þess að trúa, að hann hafi verið
réttur og sléttur töframaður eða
eitthvað álíka fáránlegt. Og það
er sérstaða hans meðal allra
af höfuðskörungum þessarrar
aldar, sem gerir nafn hans jafn
munntamt er hann hefur legið
15 ár í leghöllinni frægu á
Rauða torginu og það var með-
an liann stóð uppi á vígvellin-
um og talaðf gunnreifum orð-
um til þjóðar sinnar og öreiga
allra landa.
En þau eru oft og tíðum ör-
lög hinna mestu manna, að verk
þeirra standa og falla meðþeim
sjálfum. Hér á Lenin líka sér-
stöðu. Verk hans voru í sam-
ræmi við þróunina og byggð
á traustum grunni. Og hann
klunni líka að velja ög ala upp
eftirmenn, sem gátu haldiðstarf
inu áfram og borið merkið fram1
til nýrra sigra, þó að fyrirliðinn
væri genginn til rnoldar.
„Ólafiur bekkur" heiíir fjöl-
ritað blað, sem Sósíalistafélag
Ólafsfjarðar gefur út. Ritstjóri
þess er Sigursveinn Kristinsson
og annast hann einnig fjölritun-
ina. Blaðið er mjög læsilegt pg
prýðilegt að frágangi. Sigur-
sveinn er nýkominn hingað
suður til lækninga.
Grein Ólafs Friðrikssonar í
Alþ.bl. 17 .þ. m, um Veraldar-
sögu Wells og ritdóma okkar
Guðna Jónssonar, „Ritdómarar,
sem dæma bækurnar ólesnar“,
er rituð af mikilli illgirni, en
lítilli athugun. En Iátið hefði ég
það hlutlaust af minni hálfu, ef
Ólafur hefði látið vera þá frekju
legu fullyrðingu ,að ég hafi ekki
lesið íslenzku þýðinguna. Nú er
ekki aðeins svo, að búast mætti
við, að Ölafur vissi ekkert um
þetta og hefði af þeim sökum
enga heimild til slíkrar fullyrð.
ingar, lieldur bar minn ritdöm-
ur þess skýr merki, að ég hafði
lesið þýðinguna og athugað um
nákvæmni hennar í einstökum
atriðum (að vísu þeim einum,
er eg hafði hnotið umi í lcstrin-
um). Ég er ekki heldur í nein-,
um vafa um, að minn dómur
um þýðinguna er miklu réttari
en Ólafs, sem segir bókina á
„ógurlega tyrfnu máli“, og ber
umsögnin ótvírætt vitni um, að
annaöhvort hefur Ólafur ekki
lesið þýðinguna, ellegar liann
hefur ekki verið góður í bæinn
sinn, þegar hann las. Pað er
að vísu rétt, að þ}tðingin er ekki j
að öllu með stílblæ Guðmundar
Stafar það af því, að yfirleitt
er hún óvenjulega nák'væm, svo
að telja má, að þýtt sé orði til
orðs, en þó er livergi slakað
á kröfum um, að málið sé ljóst,
orðaval íslenzkt og alþýðlegt.
Hitt er mer ekki viðkvæmt
mál, þó að Ólafur segi um okk-
ur Guðna, að það lýsi of rniklu
sjálfsáliti okkar að við dirfumst
að segja okkar álit um sagn-
fræði Wells. Okkur getur í ein-i
hverju hafa skjátlazt í gagn-
rýninni (og því hef ég haldið
fram um Guðna þar sem hann
telur bókina sósíalistískt áróð-
ursrit). En því fer fjarri, aðbók-
in sé hafin yfir gagnrýni okkar
eða annarra venjulegra mannal
jafnvel þótt hún hafi (eins og
Ól. segir) „getið sér þann orðs-
tír, að hún veiti framúrskar-
andi yfirlit yfir heildarsögu
mannkynsins“. Eg lít þannig á,
að það sé ekki einungis full-
komlega leyfileg dirfð (eða
sjálfsálit, ef menn vilja heldur
kalla svo) að lesa bækur, —
jafnvel þó að þær hafi getið
sér góðan orðstír —., meðvak-
andi gagnrýni ,heldur sé slíkt
beinlínis skylt. Um söguv's'ndi
er sú skylda sérstaklega brýn,
bæði fyrir það, að þau eru stöð-
lugt í [deiglunni — í síendurték-
inni nýsköpun — og að þau eru
vitandi eða óafvitandi háðskoð-
unum söguritaranna á þjóðfé-
lagsmálum og hafa jafnframt á-
hrif á þær skoðanir hjá lesand-
anum. Pað eru rangindi bæði
gagnvart höfundi og lesanda, ef
gera skal höfundinn að dýrlingi,
sem ekki má og ekki skal gagn-
rýna, og þar að auki rangindi
gagnvart þjóðfélagi, sem á að
vera lýðfrjálst og þá um leið
byggt upp af hugsandi mönn-
um.
Ólafur lætur sem sér þyki
„illa farið“ ef ritdómur minn
(og Guðna) „verði til þess að
tefja fyrir sölu bókarinnar“, og
verður helzt af orðum hans ráð-
ið, að hann skrifi sína grein
til að bæta um það, sem ég
hafi spillt. En ekki virðist þetta
hafa vel tekizt, því að fremur
mun þessi grein Ólafs fæla
menn frá lestri bókarinnar en
minn ritdómur. Segir ólafur (og
það algerlega ranglega) bókina
líeiðinlega aflestrar í þýðingu
Guðmundar iDg að ,,bagalega“
vanti „nauðsynllegar skýringar“,
til þess að íslenzkir lesendur1
geti notið hennar. Úr mínum
dómi um bókina tekur Ólafur
aðfinnsliurnar einar, og lætur
sér jafnvel svo annt um það,
að hann slítur úr samhengiým-
ist til þess að snúa lofi í last
eða skeyta við aðfinnslur Guðná
sem ég hef andmælt. En minn
dómur um bókina var sem heild
ótvírætt lofsamlegur, þó aðþar
kenndi líka nokkurrar gagnrýni,
einkum á sagnfræði Wells, og
er vandalaust að finna þeirri
gagnrýni rneiri rök, ef þess er
krafizt. Annars reynir Ölafur
líka af sínu lítillæti að gera at.
hugasemdir við sagnfræði
Wells. En svo vill til, að önn-
ur sú athugasemd sem hann
gerir' fullnægjandi grein fyrir,
um sundrungu Grikkja, kallar
bara framl í huga lesandans orð
Grautar-Halla „svo skal yrkja
sá, er ekki kann“. Hin athuga-
semdin, um frummenningu Ind-
lands og Aría, er þó furðulegri,
því að Wells heldur um það
efni fram nákvæmlega sömu
skoðun og Ólafur og er athuga-
semdin algerlega röng og út í
hött. Sýnir hún því það eitt,
að Ólafur hefur a ,m. k. ekki
lesið alla kaflanar í sögu Wells
vandlega, hvorki í íslenzku þýð-l
ingunni né á öðru máli. Ólafi
liefur því farið líkt og ferju-
manni einum ,sem þótti heldur
hirðulaus að koma fljótt tilferj-
unnar. Óðara en hann komst
í kallfæri, byrjaði hann að kalla
ókvæcisorð að feröamönnunum,
og hugði hann með því að íáta
þá ekki fá færi á að koma meði
réttmætar ádeilur á sjálfan
hann.
En á þessum vettvangi er
ekki hægt að koma slíkum leik
við. Ólafi hefur því ekki annað
tekizt með grein sinni en bera
því vitni, að hann er heldur
óvandaður, aumingja karlsauð-
urinn. En þess eru menn beðnir
að gæta, að hann er einn þeirra
manna, sem skylt er að kenna í
brjósti um og fyrirgefa.
Arnór Sigurjónsson.
Sýsiíngar á
„Forsi&m dyggð^
umw byrja affur á
fðstudagínn
Eins og menn muna var rev-
yan „Forhar dyggcir“ sýnd hér
lengi vetrar í fyrra við mikla
aðsókn. Varð að hætta sýn-
ingum hennar, er kom fram á
vorið, einkum vegna komu
þeirra Reumertshjónanna.
Nú verða hafnar að nýju sýn-
ingar á Fornum dyggðutn og
verður fyrsta sýningin á þriðju-
daginn. Hefur leiknum verið
breytt mjög frá því í fyrra,
gamanvísuriiar eru nýjar og
undir öðrum lögum, allar nema
ein. Pá hefur leiknum verið
breytt, nýir kaflar settir inn í
liann og viðaukar til þess að
færa leikinn meira til samræm-
is við ástandið í Landinu eins og
það er nú.
Ungherjar! Yngri deildinheld
ur fund í Hafnarstrælfi 21, í dagl
kl. 10 e. h. Mælið öll.
Rögbirðar
tbaldsias
íhaljdið varð við samþykkt
fjárhagsáætlunaiinnar fyrir þetta
ár að láta undan einni mannúð-
arkröfu, sem það hefur barizt
á móti árum saman, kröfunni
um að verja 5000 kr. til sumar-
dvalar fyrir fátækar mæður og
börn. Aðeins smáupphæðir hafa
fengizt til þess áður og lielzt
utan áætlunar. En af því íhald-
ið vissi að krafan um þetta var
orðin svo vinsæl, að óhyggilegt
var að streitast lengur á móti'
lienni, þá tók það hana upp.
En eins og til þess að draga úr
þessarri tilfinningu ósigursins
og dylja undanhald sitt, ræðst
Ihaldið í bæjarstjórninni með
persónulegum rógburði aðl
þeirri konu, Laufeyju Valcli-
marsdóttur, sem einna mest og
bezt hefur unnið að því að
koma þessari sumardvöl á og
yfirleitt staðið fremst í réfltinda-
baráttu þeirra kyenna, sem mest
verða fyrir barðinu á ranglæti
íhaldsins.
Aðdróttanir Bjarna Benedikts
sonar, sem Morgunblaðið tekur
UPP> eiga hvergi við minnstu
rök að styðjast. Reyndi íhaldið
að láta líta svo út sem það sak-
aði Laufeyju um misnotkun ái
fé ti! sumardvalanna, cn varð
auðvitað strax að géfast upþ við
að reyna að halda slíku til
streitu iog fór þá að tala um
afstöðu Laufeyjar í kosningum.
Kom þar mec< í Ijós sú öfund-
sýki íhaldsins, sem á bak við
þetta lá{, þar sem það veit að
hinar miklu vinsældir Laufeyj-
ar Valdimarsdóttur meðal fá-
tækra alþýðukvenna hér í bæ,
hafa auðvitað og óhjákvæmi-i
lega mikil áhrif við kosningar.
Af sömu ástæðu fellur rógur
íhaldsins um hana dauður og
ómerkur og íhaldinu mun ekkt
takast að dylja undanhald sitt
í þessu mannúðarmáli, meðþví
að veitast svo ómaklega að ein-
hverjum bezta brautryðjanda
þess.
Annars verður það að teljast
dæmalaus óskammfeilni, að
nokkur bæjarfulltrúi íhaldsins
skuli dirfast að fara að talía um
misnotkun fjár í bæjarstjórn.
Pessir herrar láta sem kunnugt
er greipar sópa um fé bæjarins,
hlaða bitlingum á gæðinga sína
og stela óbeinlínis stórfé af
bænum með ráðstöfunum sín-
um á húsa'lcigugreiðslunum, svo
ekki sé nú talað um pólitíska
'misnotk'un í sambandi viðstjórn
bæjarins.
Það kemur því úr hörðustu
átt, þegar þessir varðvejtendur
fjármálaspillingarinnar fara að
ráðast á þá, sem óeigingjarnast
berjast fyrir réttindum hinna
fátæku, og dirfast að nefna nöfn
þeirra í sþmbandi við misnotk-
un á fé.
Dagsbrúnarmenn! Aðalfund-
ur Dagsbrúnar er í dagí í K. R,-
húsinu og hefst kl. 2.
Leikféíag Reykjavíiur sýnir
sjónleikinn Fróðá í kvöld fyrir
lækkað verð. Efíir eru nú að-
eins ein eða tvær sýningar. þvf
að senn byrjar Leikfélagið á
sýningu nýs leikrits. Nokkr-
ir aðgöngumiðar verða seldir
fyrir aðeins eina krónu og kr. *
1,50 aura.
5. deild Sósíalistafélags Rvík-
ur heldur fund í Hafnarstræii
mánudag kl. 8,30 e. h.