Þjóðviljinn - 02.02.1939, Qupperneq 2

Fimmtudagurínn 2. febr. 1939
Þ JQÐ VILJINN
þiðoinuiNN
Otgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu
— Sósíalistaflokkurinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Ritstjórnarskrifstofur: Hverfis
götu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðslu- og auglýsingaskrif-
stofa Austurstræti 12 (1. hæ'ð),
sími 2184.
Áskriftargjöld á rnánuði:
Reykjavík og nágrenni kr. 2,00.
Annarsstaðar á landinu kr. 1,50.
I lausasölu 10 aura eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgötu 4.
Sími 2864.
Ef S- LS, faerí að
dætní Skjald"
borgariiuiar,
Pað leikur ekki á tveim tung-
um, að Framsóknarflokkurinn
hefur allra flokka mest fylgi
innan samvinnufélaganna.
Ekki verður annað sagt en að
flokkurinn sé vel að þessu fylgi
kominn, því að hann hefur öðr-
um flokkum fremur unnið að
vexti og viðgangi samvinnu-
hreyfingarinnar hér á landi, og
það er einmitt á þessu sviði,
sem flokkurinn hefur unniðsitt
þýðingarmesta starf. Þetta starf
hefur kostað flokkinn þrotlausa
baráttu við íhaldið, enda beindi
samvinnuhreyfingin geiri sín-
um að meginstoð þess, arðráns-
og yfirdrottnunaraðstöðu kaup-
mannastéttarinnar.
Jafnhliða því sem samvinnu-
félögin börðust þannig við
kaupmannaíhaldið, með stuðn"
og forystu Framsóknarflokksins
börðust verklýðsfélögin við
sjávarsíðuna við sameinað íhald
atvinnurekenda og kai^pmanna
með stuðningi og forystu ís-
lenzkra sósíalista, sem þá voru
sameinaðir í einum flokki, Al-
þýðuflDkknum.
Sá var ljóður á baráttu verk-
lýðsfélaganna, að lengi vel tóku
þau ekki samvinnuhreyfinguna
í þjónustu sína. Á síðari árum
hafa orðið straumhvörf í ]>essu
efni.
Neytendafélög á samvinnu-
grundvelli hafa vaxið upp við
sjávarsíðuna. Þau sóttu fulltingi
sitt fyrst og fremst til Samein-
ingarmanna, en hjá Skjaldborg-
inni gætir enn þess tómlætis,
sem jafnan hefur verið mjög
áberandi í ,garð samvinnuhreyf-
ingarinnar hjá Alþýðuflokknum.
Nokkur hætta virtist vera á
því í fyrstu ,að neytendahreyf-
ingin við sjávarsíðuna mynd-
aði ekki eðlileg tengsl við hin
eldri samvinnufélög sveitanna.
En fyrir atbeina þeirra manna,
sem vilja að samvinnuhreyfing-
in sé ein og óklofin, á sama
hátt og verklýðssamtökin eiga
að vera ein og óklofin, hefur
tekizt að mynda þessi tengsl,
enda eru nú flest neytendafé-
lögin við sjóinn gengin í S. í.
Engum samvinnumanni bland
ast hugur um, að þetta er vel
farið. Allir vinstri men;n í landb
inu fagna þessu. En því má
ekki gleymla í þessu sambandi,
að þetta var þv.í aðeins mögu-
legt, að þrátt fyrir völd Fram-
sóknarmanna innan samvinnu-
félaganna, þá hafa þeir þar eng-
in forréttindi umfram aðra
menn.
Við skulum hugsa okkur að
Framsókn hefði notað meiri
hluta sinn á síðasta aðalfundi
S. í. S. til þess að setja þau
Framhald á 3. síðu
ÍÞBÖTTIB
f
Innlendar
íþróftafirétfír
Of lítið hefur verið gert að
því að kynna árangur í ýmsum
íþróttagreinum frá félögum eða
landshlutum utan hinna stærri
kaupstaða. Ætti að vera hægt
að birta skýrslur um þetta í
Iok hvers sumars og gera á
því nokkurn samanburð sem
gæti svo orðið til uppörvunar
fyrir íþróttamennina hvern á sín-
um stað. Óskar Þjóðviljinn eftir
að fá slíkar skýrslur frá íþrótta-
ráðunum til birtingar, svio betra
yfirlit fáist.
Birtist hér beztur árangur í
nokkmrn íþróttagreinum á Aust
urlandi s.l. sumar:
100 m. hlaup, Hrólfur Ingólfs-
son 11,5 sek.
200 m. hlaup, Rögnvaldur Er-
lingsaon 2 mín. 8,3 sek.
800 m. hlaup, Rögnvaldur Er-
lingsson 2,8,3 sek.
3000 m. hlaup Einar Halldórs-
son 10 mín. 53 sek.
Langstökk, Sveinn Stefánsson
5,94 m.
Hástökk, Sigurbjörn Sigurjóns-
son 1,43 m.
Stangarstökk, Ágúst Þorsteins-
son 2,90 m.
Þrístökk, Hrólfur Ingólfsson
12,12 m.
Spjótkast Rafn Einarsson 47,09
m.
Kringlukast, Sveinn Stefánsson
33,87 m.
Kúluvarp, Sveinn Stefánsson
11,39 m.
Eru sumir þessara árangra
allsæmilegir og góðir miðaðvið
aðstöðu. Aðaldriffjöðrin í
íþróttamálum austanlands er
Þórarinn Sveinsson kennari að
Eiðum. Er hann mjög áhuga-
samur um allt er að íþróttum
lýtur, og er vel að kennarar
lýðskólanna láti þessi mál tift
sín taka, því áhrifin þurfa að
berast sem víðast.
Skíðalandsmótið verður að(
þessu sinni haldið á ísafirði.
Mun Skíðafélag ísafjarðar gang
ast fyrir mótinu. — Fer mót-
ið fram um páskaleytið.
Sundráð Reykjavíkur hefur
samþykkt að leyfa K.R. að
standa fyrir fyrsta sundmóti
þessa árs, sem fram á að fara
2. marz í tilefni af 40 ára af-
mæli K.R.
Ennfremur hefur sundráðið
leyft Olympíunefnd íslands að
standa fyrir sundmóti í apríl
og Sundfélaginu Ægi um mán-
aðamótin apríl og maí, er það
hið árlega afmælismót þess og
aðeins fyrir félagsfólk.
Glímufélagið Ármann hefur í
hyggju að fá að halda sundmót
í maí í sambandi við 50 ára
afmæli sitt, en í þeim mánuði
hefur félagið ákveðið að hafa
fimleika-hópsýningar og ef til
vill fleiri íþróttasýningar og
mót, ef aðstaða og tíð leyfa.
Sundmeistaramót Islands er
ákveðið að hafa' í júní. Stendur
S. R. R. sjálft fyrir því.
%
Einn þáttur í vetrarstarfsemi íþróttafélaga þessa bæjar er að
halda samkomur fyrir félagsfólk til aukinnar viðkynningar og
skemmtunar, og fyrir almenning aðallega sér til fjáröfiunar.
Um skemmtanir þessar má margt segja. Eins og þær eru
reknar, hafa þær bæði sína kdsti og lesti. Innanfélagsskemmt-
anir eru í góðum tilgangi haldnar, þær eiga að auka viðkynri
ingu, félagsanda og samstarfslöngun félagsmanna.
Skemmtiatriðin eru yfirleitt vel valin, svo sem stutt erindi,
söngur, upplestur, kvikmyndasýningar, dans o.m. fl.
Notkun áfengis er reynt að útrýma á þessum skemmt-
unum. En við tóbaksreykingum hafa engar skorður verið sett-
ar, og er það illa farið, þar sem samanlagt er, að þær eru
mjög óhollar iog hættulegar heilsu manna, engu síður en not-
kun áfengis. Þegar þess er gætt, að reykingar eru daglega
iðkaðar af öllum fjölda karla og kvenna, í íbúðarhúsum, sam-
komuhúsum, sem sagt allsstaðar úti og inni, á hvaða tíma sem
er, t. d. íþróttafólk hlífist ekki við að reykja strax að lokinni
líkamsþjálfun, þegar lungun eru viðkvæmust og móttækileg-
ust fyrir eitrið. Þetta þurfa leiðtogar íþróttafélaganna að
skilja og skýra fyrir þeim æskulýð, sem þeir eru með heil-
brigðum íþróttum að efla að líkamlegum og andlegum
þnoska.
Um almenningsskemmtanir félaganna er það að segja, að
þær eru undantekningarlftið háldnar í fjárhagslegum tilgangi
og því lítið eða ekkert hugsað um nota- eða menningargildi
fyrir þátttakendur, enda er á þessum skemmtunum viðhöfð
óregla sem oft og ieinatt leiðir til vandræða iog minnkunar fyr-
ir forráðamenn þeirra.
Þarna eru íþróttafélögin eða forráðamenn þeirra sér og
sinni menningarstefnu ósamkvæmir.
Það er ekki hægt og ekkert samræmii í því að skapa feg-
urð og hreyst með heilbrigðri líkamsþjálfun og stuðla að
eða þola innan sinna vébanda óhæfilega notkun áfengis tog tó-
baks, vitandi þá líkamlegu og andlegu spillingu, jafnvel eyði-
leggingu, sem því fylgir. Þetta; er fúafeyra í starjfsemi íþrótta-
félaganna og verður að mást burtu. Og það er hægt ef
íþróttafólkið skilur hlutverk sitt, að stefna alltaf upp á við til
aukins þroska, en gæta þess að forðast þá féndur, sem freista
til óreglu eða einhverskonar undanlátssemi frá velferðarlög-
máli mannlífsins.
íþróttafólk! Við sköpmm okkur og viðhöldum fegurð og
hreysti með heilbrigðri líkamsþjálfun og í jalgjöru bindindi á
áfenga drykki og tóbak. Við öflum fjár félagsskap okkar til
framdráttar með atorku, ákveðnum eða frjálsum fjárframlög-
um, en ekki á kostnað ykhar eðía annarra heilbrigði og vel-
ferðlar.
Með dáð skal drýga dug, en með ómennsku auka eymd.
Iþiróffasamband Islands heídrar
meisfarana frá 1938 á afmælí sínu
Síðastl. laugardagskvöld hafði
í. S. í. útvarpskvöld en sá dag-
ur, 28. jan., er stofndagur sam-
bandsins. Við það tækifærivom
í fyrsta skipti afhent metmerki
í. S. í. Er þetta nýbreytni, sem
sambandið hefur tekið upp, að
sæma þá menn sem hrundið
hafa gömlum metum, metpen-
ingum eða metmerkjum, eftir
því hve mörg met þeir hafa sett
Tegundir merkjanna eru fjórar:
eir, silfur, gullhúðað silfur og1
gull. Eru merkin athent eftir
þessum reglum: Sá sem setur
1 met eða 2 fær eirmerki, sá
sem setur 3—4 fær silfur, 5—10
met fær gullhúðað silfur, 10
met eða fleiri fær gullmerki.
Þeir sem merkin hlutu í þetta
sinri voru: Minnie Ólafsdóttir,
Ægir (sund), eir, Erla ísleifs-
dóttir, Sundfélagi Vestm.eyja,
(sund), cir, Steinunn Jóhannes-
dóttir, Þór, Akureyri (sund),
eir. Tvær síðasttaldar vDru
ekki viðstaddar þegar afhend-
ingin fór fram. — Jónas Hall-
dórsson, Ægir (sund) gullmerki
Ingi SveinssiDn,Ægir (sund) gull
húðað silfur, Sveinn Ingvarsson
K.R. (hlaup) silfur, ÓlafurGuð-
mundsson, Í.R. (kringla), silfur,
Sigurður Sigurðssion, Í.R. (há-
stökk), eir, Kristján Vattnes K.
R. (kúla), eir, Óskar Sæmunds-
son, K.R. (sleggja), eir, Karl
VilmundarsDn, Ármann (stang-
arstökk), eir. Auk þess varsund
félaginu Ægi afhent innramm-
að heiðursskjal sem viðurkenn-
ing fyrir met í bDðsundi sett
á s.l. sumri. Er vel að sambands
stjórnin hefur tekið þetta upp
til örvunar og eggjunar íþrótta-
mönnum okkar.
RAGNHILD HVEGER
Hin heimsfræga danska sund-
kona
Erlendar
íþróttafréftír
Heimsmeistarakeppnin á skíð
|um| í ár, fer fram{ í .LakiDpane í
Póllandi. Skilyrðin til skíðaiðk-
ana eru þarna mikil, auk þess
sem þar er mjög fagurt lands-
lag, þekktasta fjallið í nágrenn-
inu er 1988 m. yfir sjávarmál
með ágætum skíðabrekkum.
Með miklum hraða er hægt að
komast upp á þetta fjall með
taugbraut. Það sparar fólki mik-
ið erfiði við að klifra snarbratt-
ar brekkur. Þessar brautir eru
mikið notaðár í Mið-Evrópu og
koma að miklu gagni við svig
og brekkuhlaupsæfingar. Norð-
urlandsþjóðirnar leggja mikla
rækt við æfingarnar fyrir þetta
mót og verður gaman að heyra
hvernig fer.
I Los Angeles er byrjað að
reisa stærstu íþróttahöll í heimi:
Á hún að rúma um 40 þús.
áhorfendur, eða með öðrum,
órðum að vera helmingi stærri,
en stærstu hallir, sem áður vDru
Þýzkalandshöllin í Berlin, Chi-
cagD Stadium í Chicago og Madi
Sidh Square Garden í New York.
Þessi nýja höll á að heita Hol-
lywood Garden.
Biskupinn í Livierpiojolí í Eng-
landi, A. A. David að nafni,
vekiur um þessar mundir athygli
á sér með því að gagnrýna
íþróttamennsku Englendinga
sem svd mjög er á lofti haldið.
Minnist hann sérstaklega á í
því sambandi framkomu leik-
manna og áhorfenda í rugby
og knattspyrnuleikjum, sem
hann hefur verið fastur gest-
ur á að áhorfenda„stæðum“ í
sínu umdæmi. „Enginn getur
varið hin sífelldu mótmæli sem
koma fram sérstaklega þegar
dæmt er móti heimaliðinu. —
Þessi háttur leikmannanna, að
mótmæla svona dómum, virðist
merkilegur þar sem þeir þó hafi
vanið sig á að virða dómsnið-
urstöður, þó þær hafi verið
rangar“, segir David. Leggur
hann síðan til að enska sám-
bandið gefi út tilskipun um að
leikmenn megi iekki yrða ádóm-
,ara í leik. — Þessi tillaga bisk-
upsins gæti átt víðar heima en
í Englandi. Hvað segja íslenzku
knattspyrnudómararnir umþað?
Árjð 1938 vnru sett 14 ný
heimsmet í s|undi, vuru 5þeirra
met karla, en 9 sett af stúlkum
IDg er þar fyrst að nefna R.
Hveger með 5 met |og hol-
lenzku sundkonuna von Feg-
gelen. 1. janúar 1939 líta heims-
metisi þannig út: í sundi fyrir
herra á U. S. A 11 met, Japan
4 met og Þýzkaland 2. En fyrir
dömur, á Danmörk 8 met, Hol-
land 5 og Þýzkaland 2 met.
Heimsmet í 400 m. bringu-
sundi kvenna setti Inge Sören-
sen, Danmörku, 18. jan. s. 1.
á 6 mín., 16,2 sek.
Evrópumeistarakeppnin á
skautum fer fram á laugardag
og sunnudag næstk. í Riga í
Letlandi. Er þettja í fyrsta sinni
sem þessi keppni fer fram í
Letlandi
í þetta sinn vi(ll þannig til
að Letland á þann manninn sem
er einna líklegastur til að verðá
fV6rc5ft;
Mannaveidar J. J. og fleiri vald-
hafa fóru mest frain meö bitlinga-
gjöfum. Pvi meiri sem naudsyniit
pótti ad binda einhvern pingmann,
pví meira var jafnvel gengiö eftir
honum ad taka aukastörf og bitl-
inga — og engum meir en Hécmi
Vatdimarssyni, vegna pess aö hann
var dhrifamestur tnaöur í Alpýöu-
flokknum. — Árangurinn meö Héö-
in er kunnur.
**
Siöasta niöurstaöan um petta hjd
gáifnaljósum Skjaldbyrginga er, ao
parna hafi Oliuverzlun IMands ver-
id grdtt leikin. 1 Alpbl. 31. jan,
spyr S. G.: „Hefur Héöinn Valdi-
marsson pau ár, senr hann liefur
verid d launum hjd Oliuverzlun Is-
lands, láitiö greiöa í hennar sjóð.
laun pau, er hann hefur hlotiö fyr-
ir alla sina bitlinga?‘‘ — Hugsunin
er pessi: Skjaldborgarar hafa purft
aö gjalda húsbœndum slmim í
Framsókn, Landsbanka og vlöarj
bitlingana sína meö undirgefni. Pá
er H. V. siöferöilega skyldur til
aö gefa sina einhverjum húsbónda,
ef ekki í undirgefnj, sem hann er
ifátœkari af, pá l peningum.
„Vel pér, pú dyggi og trúi
pjónn“, segir yfirstéttin viö Skjald-
byrginga ,eins og herrann sagöi i
dœmisögunni, „gakk inn í fögnuö
herra pins“.
**
Líklegt vœri aö Skjaldborgarar
sköjnmuöust sln um of hver vegna,
annars til pess aö nefna bitlinga.
Peir hafa haft blessunarlega lyst á
sinum, Héöins hafa fartð í baráttund■
jafnóöum og áreiöanlega drjúgwn
ineir af aflafé hans. En peir geta
ekki stillt sig um aö spangóla út
af heimsins vanpákklceti ,pegar H.
V. viröir bitlingana einskis, en pein
sitja sneyptir meö hálfnöguö bein
mii/' lappa.
**
„Mannalœti ihaldsins“ halda áfram
í Alpýðublaoinu. 31. jan. ógnar paö
íhaldinu i leiöara meö kosningum
og ósigri fyrir vægö pess og sam-
úö mvö „kommúnistum“:
**
Jónas Guömundsson itrekar sví-
viröingar sinar um menningarstig
reykviskra verkamanna, en reynii\
aö draga undan merginn málsinsj
lœtur sem hann eigi bai-a viö sam-
einingarmenn t Dagsbrún, pví að,
ihaldiö par er bezt aö sœra ekki.
Jœja, betri lítil framför en engin
hjá Jónasi. IJaldiö er, aö hún sé
pví aö pakka jaö nú hafi Stefáni
P. blöskraö oröbragö Jónasar og
komiö fyrir hann vitinu.
Evrópumeistari, þó með verði
í dansinum menn elns og Bal-
langrud, Staksrud, Wasenius,
Wazulek og Stipl, sem heitif
réttu nafni Alfons Behrsensch
og er ungur stúdent. Fyrir árið
sem leið var hann lítið þekkt-
ur sem skautahlaupari, en á
s.I. ári getur hann sér svo góð-
an orðstír að undrun sætir. Nú
undanfarið hefur hann verið í
Noregi og æft þar. í móti því,
er haldið var þar til að velja
nprska skautaflokkinn, tók Behr-
sensch þátt og fékk samanlagt
eftir öll hlaupin flest stig. Bal-,
langrud var nr. 4 og Staksrud
nr. 11. Þó svona hafi nú farið
þarna, er ekki hægt að slá neinu
föstu um úrslitin því karlareins
og þeir sem nefndir hafa verið'
frá Noregi, Wasenius iog Ojala
frá Finnlandi, Max Stiple frá
Þýzkalandi (áður Austurríki) og
Wazulek gefa ekki eftir fyrr en
í fulla hnefana, og sú reynsla
sem þeir geta byggt á er þeim
mikils virði. i