Þjóðviljinn - 02.02.1939, Page 3

P JOÐ VILJINN
Fjandmenn Spánar ná
engum árangri meir —
óþreytt varalið og ágæt nýkeypt her-
gögntryggjavörnina,betridagarínánd
- segir dr- Negrin
Efiir fall Barcelona hélt for-
sætisráðherra Spánar, dr. Juan
Negrin eftirfarandi ræðu í út-
varpið spanska:
Vér höfum misst Barcelona.
Óvinirnir ætla að eyðileggja
varnir viorar. En það munum
vér hindra. Stjórn hins spranska
lýðveldis þarf nú á öllum kröft-
um landsins að halda. Fjand-
mennirnir reyna með lygafregn-
um að blekkja íbúa lýðveldis-
herjanna og að deyfa siðferðis-
þrek þessa fjölda og trú hans á
lýðræðið. Sérhver borgarihins
spánska lýðveldis verður nú að
standa á verði skyldu sinnar
við lýðræðið. Stjórnin mun beita
ströngustu ráðstöfunum gegn
öllum þeim ,sem reyna að veikja
trú almenniugs á þýðingu bar-
áttunnar fyrir lýðveldið. Slíkir
menn eru beztu bandamenn
fjandmannanna. í þessari löng’ú
styrjöld höfum vér að vísuorð-*'
ið fyrir mörgu áfalli. En aldrei
hefur verið unninn á oss sigur:
Ég hef aldrei blekkt yður.
Og ég krefst því hér eftir sem
hingað til fyllsta tra-usts yðar.
Ef þér viljið ekki enda sem
sauðahjörð án hirðis, þá safnið
hugrekki og gerizt alls gáðir:
Lönd þau, sem völdu sér Spán
að vígvelli, ætluðu með Ebró-
sókninni að bjarga aðstöðu sinni
gagnvart hinni harðvítugu vörn
vorri, hvað sem það kostaði.
Hreysti hermannanna hindraði
þetta. Fjandmennirnir bjuggúst
því til enn öflugri sóknar. ,,Hlut
leysissamningurinn" er ekki
annað en gríma handa árásar-
ríkjunum. Fyrir 11. desember
ætluðu fjandmennirnir að vera
búnir að taka Tarragóna. Peim
tókst það ekki svo fljótt og ekkt
eins auðveldlega og þeir höfðu
ætlað. Mannfall vort í þessum
bardögum er í alla staði eðli-
legt þegar mifðað er við hinar
stórkostlegu orustur. En mann-
fall fjandmannanna jafngiUdir ó-
heyri'legustu sóun á mannslíf-
um. Að mijnnsta kosti þriðjung-
ur fjandmannahersijns er fallinn
og dauður. Einnig hergagna-
birgðir þeirra eru injög gengn-
ar ti!l þurrðar. Á tæplega mán-
uði hafa hinir hraustu hermenn
vorir skotið niður nærri því 50
þýzkar sprengjuflugvélar og or-
ustuflugvélar. En hreysti, hug-
prýði iog agi hermanna vorra
gerði ljótt strik í reikning þeirra
Menn íhugi, að hermenn vorir
börðust í þessu áralanga stríði
án hlés eða hvíldar. Og her-
gagnabirgðir vorar voru af
mjög skiornum skammti. Er nú
til nokkur leið fyrir oss út úr
ógöngunum? Þessari spurningu
hljóta menn að beina til mín.
Ég mun svara henni á samvizku
samlegan hátt.
Já! Það er til leið! Ég skal
benda á þessa leið! Samkvæmt
skipun allsherjarhervæðingar
spánska lýðveldisins verða kon-
urnar að taka við framleiðslu-
störfunum og karlmennirnir, frá
18—45 ára aldurs, ef þeir eru
færir til herþjónustu, verða að
fara til vígstöðvanna. Aldraðir
DR. NEGRIN
menn, sem eru vinnufærir,
verða að vinna víggirðingastörf
Hið nýja varalið, sem fengið
hefur beztu þjálfun, mun leysa
af hólmi hinar gömlu ágætu'
hersveitir og veita þeim tóm
til hvíldar og endurnæringar,
þar til þær geta aftur tekið
þátt í baráttunni. Vér munum
reisa óyfirstíganlegan múrgegn
framsókn óvinanna. Hermenn-
irnir sverja, að fjandmennirnir
skuli ekki sækja fram nema
yfir lík þeirra, en þetta muni
þó ekki takast. Og sannarlega:
Fjandmönnunum mun hér eftir
enginn árangur takast á spánskri
grund. Það er að vísu þýðing-
arlaust að berjast gegn skrið-
drekum með berum hnúunum.
Og þó héldu hermenn vorir
skriðdrekum óvinanna í skéfj-
Ef ungur maður byrjaði 18
ára gamall og legði eina krónu
til hliðar á hverjum de^i í þrjá-\
tíu ár, tæki þá allar þessar þús-
undir út úr bankanum og reisti
sér vandað og mikið íbúðarhús,
en strax og verkinu væri lokið,
kveikti hann í húsinu og brendi
það upp til ösku. — Hvað
mundu menn kalla slíkan mann ?
Heimskingja, vitfirring,
glæpamann. F.itthvað af þessu
þrennu, eða allt. Auðvitað yrði
maðurinn tekinn fastur og dreg
itin fyrir lög og dóm.
En hinn maðurinn, sem brenn
ir einni krónu á dag; í 30 ár, f
sígarettum — hvað á hann að
h eita ?
Er það of stórt orð að kalla
hann heimskingja? Oftast nær
er hann sennilega enginn
heimskingi, en hann fer mjög
heimskulega að.
Eg var beðinn að tala á fundf
tóbaksbindindisfélagsins „Gunn
aru á Siglufirði. Ég spurði nina
ungu tilheyrendur mína:
Getið þið sagt mér, hvað
vindill er?
Drengur innan við fermingu
svaraði hiklaust og einarðlega:
„Það er sívalningur úr tóbaks
blöðkum með eld: í öðrum end’’
um. Undanhald það, sem þeir
framkvæmdu eftir skipun her-
stjórnarinnar, fór fram í full-
kominni reglu. Með hetjuskapn-
um einum og óvopnaður getur
enginn unnið sigur, þrátt fyrir
bezta vilja. Spurningin, sem
hlýtur að verða beint til mín,
hlýtur því að hljóða þannig:
Ef þessu er svona farið, er
þá samt sem áður unnt að
bjarga málunum við? Ég svara
af fyllstu samvizkusemi:
Já! Þrátt fyrir alla örðug-
leika hefur okkur tekizt að
kaupa ógrynni af beztu stríðs-
gögnum. Vér höfum fengið svö
mikið af hergögnum og svo full
komin hergögn, að oss gatekki
grunað slikt. Og þrátt fyrirhafn
bannið á hendur lýðveldinu eru
þessi nýju hergögn þegarkom-
Jin í vorar hendur. Nú þurfum
vér á öllum yðar kröftum að
halda óg öllu yðar trújnaðar-
trausti. Og allir þeir, sem und-
anfarna daga hafa misst móðinri
verða aftur að vakna til hug-
rakkrar afstöðu. Sá, sem ekki
hlýðir skipunum herstjórnarinn-
ar, getur engrar miskunnar
vænzt. Raggeitur og liðhlaupar
verða skotnir. Aðeins hugrekki!
Betri dagar eriu í ínánd, sem þér,
konur yðar og börn geta verið
hreykin af. Vér erum albúnir
að færa Spáni sérhverja fórn.
Hin nýju hergögn og hinn óbug
anlegi vilji sjálfra vor munú
færa oss lokasigurinn. Spánrt
anum, en asna í hinum“.
Eg hefði kunnað betur við
að hann hefði sagt, heimskingja
eða flón
Hvað er svo þetta flófni í jend-
anum á sívalningnum að gera?
Hannerað brenna peningum,
það er refsivert, ef það ergert
í húseignum eða ýmsu öðru.
Hann er að skemma andrúms-
loftið. sem allir eiga heimtingu
á að anda að sér hreinu, ef
mögulegt er. Hann er að
skemma fegurð sína og hreysti.
Hann er að óhreinka og
skemma. Og svo er hann að
binda sér sjájlfum þau örlög,
sem allir hræðast mest. Hann
er að svipta sig sjálfstæði og
frelsi. Hann er að gera sig að
þræli. Biðjíð mann, sem reykt
hefur eitthvað verulega að mun
í 20 ár, að hætta. Hvað segir
hann? Ég get það ekki. — Á
ekki maður, sem þannig fer að,
skilið að heita flón?
Hverju eru foreldrar að
ræna frá börnum sínum, sem
reykja bæði, og eyða 5—800
krónum á ári? Hvað er það
orðið mikið með rentum og
rentu rentum, þegar elztu,
börnin eru orðin 20 ára?
Mundi ekki hverri konu, eða
lifi!
Péfur Sígurðsson:
Hver er heimskari?
Fimmtudagurinn 2. febr. 1939
Tom Hooney sendir enskn
verkamSnnnnnm kveSjn
Sókn
Sósíalístafélagsíns
í útbreíðslu Þjóðvíljans
3 0 0 nýir áskrífendur
fyrír 1. marz næstk.
í viðtali við fréttaritara „Daily
Worker" sendir Tom Mooney
enskum verkamönnum eftirfar-
andi kveðju:
„Ég hef aldrei verið þröng-
sýnn þjóðernissinni í baráttu
minni, mér hefur alltaf verið
það ljóst, að verklýðsbaráttan
er alþjóðleg í leðli sínu og fram
kvæmd.
Ég þakka innilega brezka
verkalýðnum, sem hefur fráþví
fyrsta hjálpað mér í frelsisbarn
áttu minni. Ég þakka blaði
brezku kommúnistanna Daily
Worker fyrir það starf, sem
það hefur unnið fyrir málstað i
minn meðal enskra og írskra
verkamanna, en af þeim er ég
sjálfur kominn.
Mál mitt var aldrei einstak-
lingsmál, heldur þáttur í verk-.
lýðsbaráttunni. Sú barátta ernú
á miklu hærra stigi en fyrir 22
árum, þegar ég var fangelsað-
Pabto Casals, hinn heims-
frægi cellóleikari, hefur gefið
fjárupphæð til kaupa á 10,000
dósum af niðursoðinni mjólk
handa bömum í lýðveldishér-
uðunum á Spáni.
Kommúnistaftokkur Svíþjóðar
hefur ákveðið að hafa hvergi
stnar eigin kröfugöngur 1. maí
1939. Heimsástandið er svo aÞ
varlegt", segir í ávarpi frá
ftokksstjórninni, „að einskismá
láta ófreistað til að sameina
krafta verklýðshreyfíngarinnar.;
— 1. maí verða allir sænskir
verkamenn, að sýna einhuga
baráttuvilja gegn innlendu og
erlendu afturhaldi. Kommúnistá
ftokkur Svíþjóðar vill gera alilt
til þess að það megi verða“.
Orðsendíng
Vér íslendingar megum vera
þakklátir þeim útlendingum,
sem leggja rækt við land vort
og þjóð iog gera sér far um
að læra íslenzku. Fyrir slíka
menn ber að gera allt, sem
hægt er, til þess að létta þeim
námið. En því miður hefur mér
borist það til eyrna, að útlend-
ingum sé sagt skakkt til um
merkingu orða. Það komi því
fyrir að útléndingar noti jafn-
vel klámyrði í viðtali við konurj
af því að þeim hafi verið lögð
þau orð. í mlunn í riangri merk-
ingu. Þetta er vitanlega gert í
gázka, en það má ekki eiga sér
stað. Þessvegna leyfi ég mér
að beina þeirri áskiomn til allra
að gera sitt ýtrasta til þess að
útrýma þessari smán.
Eggert Briem
frá Viðey.
hverri kærustu þykja vænt um
að fá 300 króna gjöf árlega
— einhvern fallegan eða eigu-
legan mun, eða peninga, frá
manni sínum eða unnusta? Er
það ekki heimskulegt að
brenna árlega slíkum gjöfum,
þótt bmninn fari daglega frarri
á sígarettum?
fei/ t' i

TOM MOONEY
ur. Lýðræðið og verklýðshreyf-
ingin er í hættu fyrir grimm-
asta afturhaldi, sem nokkru
sinni hefur uppi verið. Við verð
um að fylkja allri verklýðs-
hreyfingunni og bandamönn-
um hennar til baráttu gegn
þessu afturhaldi, gegn fasism-
anum.
Ég mun nú eins og alltaf áður
helga líf mitt baráttunni fyrir
einingu alþýðunníajr í Bandaríkj-j
unum, gegn öfíum afturhalds,
kúgunar og styrjalda, móti öfl-
um þeim, sem ætluðu að senda
okkur Billings á gálgann. Með
lausn minni er unninn góður sig
|ur í lángri baráttu. En við get-
um unnið enn stærri sigra. —
Ég bið ykkur að tokum, brezku
stéttarbræður, að vera með í
baráttunni fyrir frelsi vinar
míns, Warren Billings“.

m S8iíi$i! 88
i. deild 2. deiid 3. dei d 4. deild 5. deild
Hver reitur í teflunni
táknar tfu áskrifendur.
Staðan 1. febr.:
1. deild .... 8
2. — .... 0
3- — .... 8
4. — .... 12
5. — .... 8
Samtals 36
1. og 4. deild bættu við sig
í gær, með þeim árangri að
1. deild komst jafnlangt og 3.
og 5. deild, og er komin fjór-
um framan hverri þeirra. 5.
deild ih1 efur ienga sigra tilkynnt
í nokkra daga. Nú er spennandi
að vita hver deildanna þriggja,
sem jafnar eru, fer fram úr
hinum. 2. deild er enn ekki
komin af stað, en orðrómur um
óvænta sókn á þeim hluta víg-
stöðvanna hefur ftogið fyrir. —
Fregnin er þó óstaðfest.
Verkaraaðor
ræðir atvinmi-
lejrsismálin.
Hversu lengi getum við verka
mennirnir unað við atvinnuleys-
ið, allsleysið og hungrið?
Úr sveitunum vorum viðtæld-
ir til að þjóna hinu gráðuga
auðvaldi. Á árunum 1914 til
1931 gekk það stórslysalaust,
við þurftum ekki að svelta —
en eftir þann tíma leiðir auð-
valdið heimskreppuna, atvinnu-
og allsleysið yfir okkur, bæði
til sjávar og sveita. En að sama
skapi hrúgast auðæfin saman
hjá einstaka mönnum, sem ráða
atvinnu, orku og lífi okkar verka
manna. Ekki hlífast þeir við að
herða sem fastast hunguról
verkalýðsins, studdir af hinni
lítilfjörlegu ríkisstjórn, sem
hjálpar til að viðhalda atvinnu-
leysinu, svo þægilegra sé að
halda niðri kaupi verkamanna.
Því fleiri atvinnuleysingjar, því
frekar geta atvinnurekendur og
ríkisstjórn komið við undirboð-
um við atvinnu — haldið kaup-
inu niðri og stefnt hraðar að
næsta fúlmennskubragði við
verkalýðinn — gengislækkun,
sem þýðir kauplækkun meðauk
inni dýrtíð.
Þetta er algjörlega óþolandi
ástand. Við erum að mörguleyti
ver með farnir en þrælarnir í
fornöld. Þeim var þó gefinn mat
ur til að viðhalda vinnukröftum
sínum.
Verkamenn! þurfum við að
vera þrælar, nú á tuttugustu
öldinni? Nei, við vitum af rétti
okkar til lífsins. Okkur hefur
Ef S. I. «
Fsamh. af 2. síðu.
lög, eða öllu heldur ólög, að
Framsóknarmenn einir væru
kjörgengir, til að sækja aðal-
fundi S. !. S. í framtíðinni, og
að þeir Bkyltdu um leið vera
ftokksþing Framsóknarflokksins
Slík lagasetning hefði verið
fullkominn hliðstæða við lög
þau, sem hið svokallaða Alþýðu
sambandsþing setti verklýðs-
félögum í haust. Hvað mundS
nú félög eins og KRON hafa
sagt um slíka lagasetningu? Því
skal ekki neitað, að Framsókn
armenn ,sem í Reykjavík búa,
eru meðal beztu stuðnings-
manna KRON, en af eðlilegum
ástæðum eru þeir þar í minni-
hluta, líklega er fylgi þeirraþar
álíka eins og fylgi Skjaldborg-
arinnar í Dagsbrún. Öllum er
ljóst, að ef þessir ágætu Fram-
sóknarmenn ættu að njóta for-
réttinda innan KRON væri það
félag ekki í S. !. S. og sam-
vinnufélögin ekki eins sam-
stæð heild eins og þau eru nú.
Slíkt mundi vera íhaldinu til
gagns og gleði, en öllum vinstri
mönnum til óþurftar og angurs.
Þessar staðreyndir ættu
vinstri menn að athuga og
mynda sér skoðanir um fag-
sambandsmálin í ljósi þeirra.
S. A. S.
verið bent á ieiðir til þess að
verða sterkir. Okkar styrka,
hönd, sem heldur þessu auð-
valdi uppi, getur líka orðið
krepptur hnefi, sem þurrkar
auðvaldsskipulagið burt. Herð-
um okkur að treysta samtökin,
annars verðum við allir hung-
urmorða — og það erum þó
við verkamennirnir, sem höfum
skapað þjóðarauðinn.
Frh. á 4. aíðu.