Þjóðviljinn - 06.04.1939, Blaðsíða 3

Fimmtudaginn 6. april 1939.
Þ JQÐ VILJ KNSi
Samsærl Breiðfylklngarinnar
ný|n gegn fslenzkn þ|ððinni
Úrdráftur úr ræðu Bryujólfs Bfarnasonar í út-
varpsumræðunum j fyrrakvöld.
1. Sfefnuskrá nýju Ercíd
fylkín$arínnar.
í gær i'engum yiS aS heyra
yí'irlýsta stefnuskrá hinnar
nýju BreiSfylkingar, sem
broddarnir í afturhaldsflokk-
unum þremur, Framsókn,
Sjálfstæðisflokknum og Alþýðu
flokksbrotinu eru að mynda.
Stefnuskráin er svona:
1. Lækkun á gengi íslenzku
krónunnar, þannig að verð ster
lingspunds hækkar um' 22%.
2. Bann gegn því að verka-
lýðsfélögin geti starfað til að
bæta kjör sín. Þeim er ekki
einasta bannað að gera verk-
fall, heldur er kaup þeirra lög-
fest, þau mega ekki einu sinni
gera friðsamlega samninga um
bætur vegna verðhækkunar og
öll ákvæði þar að lútandi i
gildandi samningum numin iSr
gildi.
3. Á að koma á rikislögregiu
tii þess að framkvæma þessa
stefnu með ofbeldi.
Eins og séð verður á þessari
stefnuskrá, er hér um að ræða
skipulanða árás á þjóðina, sam-
særi gegn þjóðinni. Og svo ætla
þessir herrar að skríða saman
i stjórn, sem þeir kalla þjóð-
stjórn. Slíkir menn kunna
vissulega ekki að skammasl
sin.
2. Gengistækkunín í
framkvaemd.
Þeir reyna nú þessir herrar
að afsaka sig, sem vonlegt er.
— Þeir segja að frumvarpið
geri ráð fyrir bótum. — Hverj-
ar eru þær? f þrjá mánuði
verða allir \ erkamenn að sætta
sig við þá kauplækkun, sem
nemur jafnmiklu og aukning
dýrtíðarinnar. Eftir það má
breyta kaupi ófaglærðra verka-
manna, sem ekki hafa fasta
vinnu og fastráðinna fjöl-
skyldumanna með minna en
300 kr. mánaðarlaunum, þann-
ig að kauphækkunin nemi að-
eins helming dýrtíðaraukning-
arinnar upp i 10%, og % þess
sem þar er framyfir. Svo má
ekki breyta um fyrr en eftir 6
mánuði. En allir aðrir, faglærð-
ir verkamenn og allir aðrir
launþegar verða að bera allar
byrðar gengislækkunarinnar
og bannað að bæta kjör sín. —
Styrkir gamalmennanna, og
allra þeirra, sem opinbers
styrks njóta, lækka að sama
skapi, og fátækt fólk, sem aur-
að hefur saman spariskilding-
um er rænt drjúgum hluta
þeirra. — Hér er því verið að
ræna eignum hinna fátækustu
handa öðrum „fátæklingi”, sem
heitir ólafur Thors, en framar
öllu er leikurinn gerður fyrir
liann og fjölskyldu hans, eins
og ég kem að siðar. — Þá af-
saka þeir sig með því að at-
vinnan muni aukast. Allt það.
sem um það héfur verið sagt,
er argasta blekking. Um aukn-
ingu sjávarúlvegs á þessu ári
getur ekki verið að ræða svo
nokkru nemi. ísfiskurinn er
bundinn með kvótum, saltfisk-
markaður hverfandi, og á sild
er gert ,út eins og kostur er
hvort sem er. — En bygging-
arnar slöðvast, og erfiðleikar
iðnaðarins aukast stórkostlega
vegna verðhækkunar hráefna.
Þetta verður til að draga stór-
-lega úr atvinnunni.
— Og allt á þetta að vein til
að hjálpa útgerðinni. — Nú
vita kunnugir að það er vafa-
söm hjálp annarri útgerð en
skuldugustu stórútgerðarmönn-
unum. Það hefur verið reiknað !
út tap stórútgerðarinnar. En
það sem við fyrs't og fremri
þurfum að vita eru orsakirnar
fyrir því að útgerðin er rekin
með tapi. Sjávarútvegurinn
hefur fengið víðtæka kreppu-
hjálp. Bankarnir hafa tapað
tugum milljóna á útgerðinni.
Þann skatt hefur landsfólkið
orðið að greiða útgerðarmönn-
um. Einstök fyrirtæki eins og
Kveldúlfur hafa fengið milljón-
ir að Iáni, án þess að trygging-
ar kæmu á móti. Og stórút-
gerðin hefur fengið að heita má
algert skattfrelsi. En þetta á nú
ekki að nægja. Til viðbótar á
að skera niður með gengislækk-
un skuldir stórútgerðarinnar
og lækka kaup launþeganna í
landinu um 10—20%. Það á í
rauninni að brjóta stjórnar-
skrána, sem heimilar mönnum
að hafa samtök í öllum lögleg-
um tilgangi, en nú á að banna
verkamönnum að hafa með
sér samtök, sem hafi frjálsar
hendur ti! að bæta kjörin. —
Það á að gera réttarafstöðu
allra launþega í landiau hina
sömu og réttarafstöðu þræla.
Það á að stela 10—20% af eign-
um þorra landsmanna, rýra
verðgildi þeirrar einu eignar,
sem meirihluti þeirra á yfir að
ráða — sem er vinnuaflið —
og það þrátt fyrir allt hjalið um
friðhelgi eignarréttarins í
stjórnarskránni. Og til þess að
koma þessum þokkaverkum i
framkvæmd á svo að koma
upp rikislögreglu. — Hervald
er nauðsynlegt fyrir alla þá,
sem ætla sér að stjórna með
einræði eða gegn vilja fjöldans.
Og hér er stofnað til fjandskap-
ar við þjóðina. — Ekki aðeins
við launþegana, heldur líka
við bændurna. — Flestir þeirra
framleiða fyrir innlendan
markað. Verðið fyrir vörur
þeirra á raunverulega að
hækka, í samanburði við a«kn-
ingu dýrtíðarinnar, að sama
skapi og kaup almennra verka-
manna. — En það sem þó er
aðalatriðið er rýrnun innan-
landsmarkaðar vegna þverr-
andi kaupgetu. — Kaup alls
þorra vinnandi bænda minnk-
ar þvi sízt minna en verka-
mannanna. — Hin vinnandi
þjóð til sjávar og sveita er því
rænd. og rúin, þvert ofan i gef-
in loforð þeirra flokka, sem að
ósómanum standa. Og til þess
að hún geti ekki lcomið vilja
sínum fram, á að stofna til her-
valds til að halda henni i áþján.
3« Hvcrjar cru orsak**
írnar fyrír fapf á út~
gerðínni?
Allt þetta, sem hér hefur
verið talið, skeður til að ,hjálpa’
sjávarútveginum, eins og þeir
orða það, sem er undirstöðuat-
vinnuyegur þjóðarinnar, á nú
að fara að lifa á þjóðinni, eins
og ómagi, samkvæmt hinu
nýja evangelium. — Hverjar
eru þá orsakirnar fyrir hinu
margumtalaða tapi?
í fyrsta lagi er það algerlega
rangt að setja alla útgerð undir
eilt númer. Nokkur hluti stór-
útgerðarinnar er rekinn með
tapi, en mikill hluti smærri út-
gerðar og nokkur stórútgerðar-
fyrirtæki bera sig og ganga
mjög sæmilega, þrátt fyrir alla
erfiðleikana og þrátt fyrir afla-
leysi? Hver er skýringin? Ein-
laldlega sú, að þessi fyrirtæki
eru rekin af viti og forsjá. —
Aftur á móti á sér stað hrein
glæframennska í sambandi við
rekstur mikils liluta útgerðar-
innar. Mikill hluti togaraflot-
ans eru gömul skip og úrelt.
Á þeim hvíla geysiháar skuldir,
sem safnazt hafa. Dæmi eru til
um togara, sem ekki myndi
seljast fyrir meira en 100.000
kr. á frjálsum markaði, að á
þeim hvílir ekki minna en hálf
milj. Með slíkum reikningsað-
ferðum er auðvelt að fá út töp.
Sannleikurinn er sá, að meðan
vel hefur gengið, hefir verið
svikizt um að endurnýja fram-
leiðslutækin í undirstöðuat-
vinnuvegi landsins, og slíkt er
vitaskuld glæframennska i
meðferð á auðæfum þjóðarinn-
ar, sem ekki verður þoluð —
hinsvegar vill afturhalds-þrenn
ingin verðlauna þetta með
milljónagjöfum til þeirra, sem
sökina eiga, þegar í harðbakka
slær. — Og það er fleira rotið
á þessu heimili. Veiðarfærasó-
uninni er viðbrugðið. Kunnug-
ir fullyrða að veiðarfæraeyðsl-
an sé ofl helmingi meiri en á
erlendum togurum, sem hér
stunda veiðar. — 1037 var veið-
arfærakostnaður 32 togara ein
milljón og 100 þús. — Hvað
segja menn nú, ef á þessum lið
mætti spara um helming. Kola-
eyðsla var 3 milj. Þar mætti
mikið spara, meðal annars með
ráðstöfunum lil verðlækkunar.
Svo eru vextirnir margfaldir
á við það, sem vera ætti, ef
reiknað væri með sannvirði
skipanna. Þetta ár var tapið
talið tæpar 900.000 kr. Það virð-
ist því ekki ólíklegt, að öllum
þessum halla mætti ná upp
með sparnaði bara á þessum
liðum og meiri hagsýni að öðru
leyti.
Við þetta bætist svo óhæfi-
lega liá laun einstakra manna
og gegndarlaus fjársóun þeirra,
sem lifa sníkjulífi á útgerðinni.
— Framkvæmd kreppuhjálpar
innar hefur verið hneyksli.
Stóreftirgjafir og aukið lánsfé
hafa oft verkað sem verðlaun
til þeirra, sem eru óhæfir til að
reka útgerð, og þar er Kveld-
úlfsmálið alll alræmdasta dæm-
ið. — Og svo eru þessir hræsn-
arar að sleikja sig upp við sjó-
mennina með hjartnæmum orð
um. Heyr á endemi! Hver er
kreppuhjálpin, sem þeir hafa
fengið? — Eftir þrotlaust strit,
nótt og dag, vertíð eftir vertíð,
hafa þeir komið heim með
skuld á herðum. Og fyrsta
kreppuhjálpin sem þeir fá, það
er kauplækkun með gengis i
lækkuninni. Það er alveg furðu |
lega ósvífin blekking að halda
því fram, að frumvarp aftur-
haldsþrenningarinnar bæti hag
hlutasjómanna. Enginn hluta-
sjómaður fær raunverulegt
kaup silt hækkað, enda þótt
gert sé ráð fyrir gengisuppbót.
AS mestu étur hún sig upp með
vaxandi dýrtíð. — Og alla
tíma ársins, sem þeir eru ekki
upp á hlut — lækkar kaup
þeirra.
Öll ráösmennska bankanna
og útgerðarinnar hefur gert j
háa vexti nauðsynlega, en hins- J
vegar hefur fjármagninu verið
ausið í óheilbrigð fyrirtæki.
Þetta hefur skapað hina svo-
kölluöu lánsfjárþenslu — sem
hefur komið gjaldeyrismálun- I
um í fullkomið öngþveiti. Til
þess að ráða bót á því, voru inn
flulningshöftin setl. Innflutn-
ingshöítin hafa svo skapað 1
hina hóflausu dýriíð, sem hvil-
ir eins og farg á útgerÖinni. Öll
þessi ráðsmennska er því sann-
kölluð svikamylla. í gær sögðu
ráðherrarnir það sem þeir hata
þrætt l’yrir árum saman. Þeir
sögðu aö gengislækkunin væri
ekki annað en viðurkenniug á
staðreynd. — Með öðrum orö-
um: Þeir viðurkenna að ráðs-
mennska núverandi ríkisstjórn
ar hafi leitt til þess, að gengið
hafi lækkað um minnst 20-30%
og bankarnir tapað miljónum,
sem allt á að lenda á vinnandi
fólki þessa lands. — Og þetta
gerist í góðæri. Hvað veröur þá,
þegar markaöirnir hrynja sam
an og ný viöskiptakreppa hefsi?
Eg vona, aö al' því sem hér
hefur verið sagt, ætti það að
vera öllum ljóst, að allar þær
orsakir, sem valdið hafa geng-
islækkuninni, tapi sjávarútvegs
ins og bankatöpunum, halda á-
fram að verka, þrátt fyrir hina
nýju gengisskráningu. Og auk
þess bætir gengislækkun ekki
úr aflaleysi. En allir útreikn-
ingar um þarfir útgerðarinn-
ar hafa verið miðaöir við sér-
stök aflaleysisár. Þrátt fyrir allt
sem er í ólagi, myndi útgerðin
hai'a getaö borið sig þessi afla-
leysisár, — ef meðalafli hefði
náðsl. — Þaö var því ærið hjá-
kátlegt þegar atvinnumálaráð-
henra var að tala um gengis-
lækkun sem ráð við aflaleysi. í
gær. Ilétt eins og atvinnan auk-
ist ef gengið er lækkað, enda
þótt enginn fiskur sé i sjónum.
Hitt ætti öllum að vera ljóst,
að íslenzk útgerð, sem ekki ger-
ir ráð fyrir aflaleysisárum og
býr sig undir þau, er í meira
lagi óheilbrigð.
Þar sem allar orsakir, sem
gengislækkuninni valda, halda
áfram að verka, og þar sem
ekkert fé er fengið til að
tryggja gengið, er ástæða til að
ætla, að bráðlega komi kröf-
ur um nýja gengislækkun
vegna nýs hruns. — Og hvar er
þá atvinnuaukningin, sem þeir
eru að guma af? — Það þarí
ekki annaÖ en hugsa ofurlítið
út í hlutina til að sjá, að með
þessu er ekki veriö að bjarga
þjóðinni, heldur er verið að
stela af henni miljónum
handa Kveldúlfi og slíkum.
l.oforðin um aukna at-
vinnu eru svik og gyll-
ing. — Ný viðskiptakreppa er
í aðsigi með nýjum verðlækk-
unum. — Þýzkalandsmarkaður
urinn er stundarbóla aðeins. —
í fullkomnu fyrirhyggjuleysi
eru viðskiptin reyrð við Þýzka-
land, ítalíu og Franco-Spán,
enda þótt vitað sé, að þessir
markaðir lokasl alveg í stríöi.
Og hvar erum við þá staddir
undir handleiðslu hinna góðu
hirða?
4. Hvad þad að $cra?
Leiðír Sósialísfa*
flokksíns.
Það eru vissulega allt aörir
hlutir, sem þarf að gera. Það
sem þarf að gera, er í stórum
dráttum þetta:
1. Það þarf að gerbreyta um
stjórn í bankamálum landsins
og koma óreiðuf\rrirlækjunum
á hreint.
ucilrí&ífí^r
?
Andúðin gegn gengislækkun-
inni og kauphækkunarbanninu
ris fjöllum hærra í Beykjavík.
En það er ekki nóg að tala um
þessa ósvífni braskaraklíka-
nna, látið braskarana finna
andúðina, — segið upp blöðum
gengislækkunarflokkanna — í
mótmælaskyni. — Það er þeim
tilfinnanleg áminning um að
íjöldinn í Sjálfstæðisflokknum,
Alþýðuflokknum og Framsókn
arfíokknum er á móti þessari
ráðstöfun.
AlþýSublaðið sagði í fyrradag
að nazistar og kommúnistar
hefðu gert bandalag gegn geng
islækkuninni. Til hvors flokks-
ins telur blaðið Sigurjón A. Ó-
lafsson?

2. Þáð þarf að gefa innflutn-
ing á útgerðarvörum frjálsan,
og útvega útgerðarmönnum all-
ar útgerðarvörur, með aðstoð
ríkisins, með miklu ódýrara
verði .
3. ÞaÖ þarf að breyla rekstri
útgerðarinnar sjálfrar með við
tækum ráðslöfunum, til að
koma henni á heilbrigðan
grundvöll og gera hana sam-
keppnisfæra.
Það þarf að lraga lánveiting-
um eftir þvi, hvernig fyrirtæk-
in eru rekin, og verölauna fyr- |
irmyndarrekstur, í slað þess J
að verðlauna hin lakast reknu !
fyrirtæki, eins og nú er. A !
grundvelli þessara ráðstafana i
er hægt að fara að hugsa til
þess að endurnýja fiskiflotann
og koma upp atvinnúrekstri til
fjölbreyttari vinnslu hans — til
þess að hægt verði að aíla fjöl-
breyttari og tryggari markaða.
Allar þær tillögur og frumv.
sem sósíalistar hafa lagt fram
á Alþingi um nýskipun útvegs-
mála, um umboðsverzlun út-
geröarmanna, um uppgjör ó-
reiðufyrirtækja, um nýjar at-
vinnuframkvæmdir, miða að
þessu allsherjarmarki. — Þetta
hinsvegar útheimtir algera
stefnubreytingu í atvinnumál-
um ,fjármálum og stjórnmál- J
um, og hrensun í ríkiskerfinu,
bönkunum og opinberum stoín
unum. Þessvegna má ekki
minnast á slíkl þar sem samá-
byi'gðar spyrðubandið er ráð-
andi — án þess að þessir herr-
ar tryllist af taugaóstyrk og
ausi út úr sér alskonar flónsku.
— Þetta eru mennimir, sein
hafa skapað öngþveitið og lifa
sjálfir hátt sínu bitlingalífi i
krafti öngþveitisins, sem þeir
hafa sjálfir skapað — en gráta
jafnframt tárum hræsnarans
yfir hinum örðugu timum.
5. Vcrkalýðsfélögín
munu gera samcigín**
legar ráðslafansr.
Að lokum: Lögfesting á
kaupi og kjörm.i verkamanna
og allsherjar bann • gegn allri
faglegri starfsemi um ófyrir-
sjáanlegan tíma, er augljóst
brot á anda stjórnarskrárinn-
ar, hnefahögg framan í lýðæðið
í landinu, ofbeldisverk gegn
meirihluta þjóðarinpar, og frá
lýðræöissjónarmiði lögleysa.
Þess vegna munu verkalýðs-
félögin líka telja sig siðferði-
lega algerlega óbundin af þess-
um þrælalögum — þessum of-
beldislögum. En þeim sem að-
hyllast ranglætið — þeir aðh^dl
ast líka ofbeldið, og þegar lil-
il klíka, sem komin er i and-
stöðu við þjóöina, tekur sig til
Iiér á landi er fólk annars
orðið steinhissa á þessum bless
uðum forsætisráðherra. Þeir,
sem gamansamir eru, hlæja að
Mussolini-brölLi þessa misvitra
og ódrengilega glímumanns ís-
lenzkra stjórnmála. Erlendis
er honum nú trúað fyrir það
eitt, sem Sósíalistaflokkurinn
og andfasisliskt almenningsá-
lit neyddi hann til að gera —
neitunina við kröfum þýzku
stjórnarinnar. Og nú vill Hei'-
mann láta banna Sósíalista-
flokkinn til þess að stjórnin
geti í næði samið við fasista og
fyrirgert trausti og áliti lands-
ins meðal menningarþjóða!
• ***
Þórður Gíslason flutti langa
ræðu á Dagsbrúnarfundi í
fyrradag, til varnar gengis-
lækkunarmönnum. — Hann
kvaðst þó vera mótfallinn geng
islækkun. — Ræða Þórðar var
mun betri en ræðan, sem Vil-
mundur samdi um sama efni,
og Finnur var látinn flytja á
þingi. ASalefni ræðunnar var
þetta: Alþýðuflokkurinn greiddi
atkvæði með gengislækkun til
þess að draga úr göllum henn-
ar. Ræðu sína endaöi Þórður á
þessum orðum: „Það var hlut-
skipti Alþýðuflokksins, að
bjarga því sem bjargað varð,
að þessu sinni eins og oftar”.
og gerir ranglætið að lögum —
þá getur hún ekki gert vilja
sinn gildandi nema með of-
beldi. Þessvegna heimtar þrenn
ingin, sem kennd er við Jónas
frá Ilriflu, ólaf Thors og Stef-
án Jóhann, ríkislögreglu. En
það skulu þeir vita, að ofbeldið
er skammgóður vermir. —
Þeir geta ekki barið íslenzku
þjóðina til ólta. Þeir geta ekki
kúgað íslenzku þjóðina til fylg-
is við ofbeldið. Og ef hið vinn-
andi fólk stendur saman, þá er
það sterkasti mátturinn á þessu
^ landi .
Annan í páskum koma
stjórnir verklýðsfélaganna í
Reykjavik og nágrenni saman
á fund til að ræða viðhorfið eít-
ir samþykkt þessa frumvarps.
Þar munu þær gera sínar sam-
eiginlegu ákvarðanir, hvernig
beri að mæta þessum árásum.
í kvöld heldur Dagsbrún fund
og geri ég fastlega ráð fyrir
því, aö hvert einasta verklýðs-
íélag á landinu boði tafarlaust
til fundar til að taka afstöðu
til málsins. Það mun nú verða
ljóst hverjum einasta verka-
manni og verkakonu, að öll
verkalýðsfélög á landinu verða
að sameinast tafarlaust í .eina
lieild. Og þess mun nú ekki
Iangl að bíða, að öll stéttarfé-
lög verkalýðsins, verkamanna-
félög, verkakvennafélög, sjó-
mannafélög og iðnfélög hafa
sameinast í einu frjálsu, óháðu
landssambandi.