Þjóðviljinn - 26.04.1939, Side 2

Miðvikudagurmn 26. apríl 1939.
ÞJÖÐVILJINN
pJOOVIUINN
Ctgefandi:
Sameinlngarfiokknr . alþýrtu
— Sósíalistaflokknrinn —
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
ftitstjórnarskrifstofur: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
'Vfgreiðslu- og anglýsingasknf-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
4skriftargjald á mánuði: . . .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. 1 laus<^olu 10 aura
eintakið.
Víkingsprent h. f. Hverfisgö*'u
4. Sími 2864.
^íðsjá Þíóðviíjans 26, 4, '59 |
Asgrímur Albcrísson:
Þjóðernismálin í Sovétríkjunum
Hlufvcrkl lokið
Afturhaldsöflin hafa nú þok-
að sér s aman og myndað eina
Breiðfylkingu, einn flokk.
Ekki verður annað sagt en
að þessi þróun, ef þróun skyldi
kalla, sé eðlileg.
Ef litið er yfir stjórnmála-
söguna, hvort heldur sögu þá,
sem gerzt hefur á eyjunni í
Atlanzhafinu, eða úti í hinum
stóra heimi, er það ljósast af
öllum ljósum staðreyndum, að
stjórnmálabaráttan er fyrst og
fremst átök milli þeirra, sem
skapa allt en skortir flest, á
sviði fjármála og framleiðslu,
og þeirra, sem „eiga“ flest en
ekkert skapa.
Hinn vinnandi og skapandi
fjöldi knýr sífellt á, hann býr
við sult og seyrtu, en meðfædd
ur manndómur segir honum,
að harrn sé til betra hlutskiptis
horinn, hann eigi rétt á góð-
um húsakynnum, góðum klæð-
um og nægu fæði. Hinn vinn-
andi f jöldi þráir meiri menningu
og hann vill þekkja allt, sem
verða má um þann heim, sem
hann lifir í, hann vill hafa að-
stöðu til þess að vera í and-
legum félagsskap með skáldum
og spekingum, en alls þess er
honum varnað. Hlutskipti hans
er að vinna án þess að njóta
ávaxtanna af vimrunni.
Pessar rétflætiskröfur hins
vinnandi fjölda eru það, sem
sífellt skapa nýjar stjórnmála-
öldur, nýja vinstri flokka. Ein
slík alda hófst hér á landilOló
með stofnun Framsóknarflokks
ins og Alþýðuflokksins. Sú
alda hefur risið hátt, hún hefur
um alllangt skeið borið á faldi
sínum æðstu máttarvöld þessa
þjóðfélags, ríkisstjórn, stjórnir
bankanna, o. fl., o. fl. En sá
var ljóður á, að þessir flokkar
hafa aldrei að því stefnt að
grípa í rót meinsins, sjálfu auð
valdskipulaginu, þeir hafa aldrei
að því stefnt að byggja upp
þjóðfélag hinns vinnandi fjölda,
þjóðfélag sósíaUsmans.
Það hlaut því svo að fara að
mennirnir, sem þessi mikla
vinstri alda flutti á faldi sín-
um, sýktust af fjármálaspill-
ingu og bílífisbrjálæði auðborg
aranna, svo fer flestum þeim,
sem komast t*l auðs og valda,
án þess að hafa tileinkað sér
sannindi sósíalismans.
Það eru slíkir menn, sem nú
mynda Breiðfylkingu afturhalds
ins ásamt hinum foma fjanda
vinstri öldunnar frá 1916, í-
haldinu. Breiðfylkingin er sam
stæð heild þeirra manna, sem
bera stærri hlut frá borðiþjóð-
félagsskútunnar en þeim berr'
og eru þess albúnir að verja
þá aðstöðu sína gegn hinum
vinnandi fjölda, sem með réttu
krefst stærri hlutar.
| Nú um nokkurt skeið hefur á
1 vettvangi alþjóðamála verið
rætt um þjóðernisvandamálin af
miklu kappi. Fasistarnir og þó
einkum hinir þýzku kalla stefau
sína þjóðernisistefnu, skírskota
til þjóðernistilfinningar fclksinsi
og æsa svo upp þessa heil-
brigðu og eðlilegu kennd, að
hún breyttist í andstöðu sína
yerður að ofstækisbrjálæði. í
nafni „þjóðernislegs réttlætis‘<
var Austurríki með ofbeldi inn
limaðí í Þýzkalaind, í nafni hinsl
sama kröfðust fasistarnir Sudeta
héraðanna og fengu þau. Við
töku þessara héraða, eftir svik-
lin í Álúnchen, kom það í ljósi
að það vom ekki fyrst og
fremst Þjóðverjar, sem
sótzt var eftir, heldur vopna-
verksmiðjur, námur og önnur
iðjuver og auðlindir.
Hafi nú samt einhver verið
svo einfaldur að trúa því, þrátt
fyrir allt, að það sem fyrir fas-
istunum vakti hafi verið að
leiðrétta þjóðernislegt óréttlæti
þá hlýtur sú barnalega trti aðl
hafa farið veg allrar veraldar
eftjr hina síðustu atburði. Þjóð
ernisvandamálið hefur nú verið
,,leyst“ á þann hátt í Tékkó-
slóvakíu, að í staðinn fyrir 3
til 4 milljóna minnihluta, sem
naut mikilla þjóðernislegra rétt-
inda, hefur nú skapazt ýfir 10
milljóna minnihluti, sem svipt-
ur er öllum réttindum.
Þannig er „þjóðemisstefnao
fasisítaríkjanna. Þannig hefur
hún birzt hvarvetna og afhjúp,
að hið sanna eðli fasismans.
Hefursýnt að hún er hin gróf.
asta og ruddalegasta tegund
auðvalds- og yfirdrottnunar-
stefnu og hefur allt öðrum
Sósíalismir.n hefur fært æsku Asíuþjóðanna frelsi.
Myndun Breiðfyikingarimiar
er því eins og áður er sagt
eðlileg, hún á rætur í þeirri
þjóðfélagsbaráttu, sem háð hef-
ur verið frá örófi alda, og háð
verður unz hið stéttarlega rang
læti er afmáð, unz þjóðskipulag 1
! sósíalismans er orðið að veru- J
leika.
Myndun jBreiðfyikingarinnar
er lokaþátturinn _ í starfi Fram-
sóknarflokksins og Alþýðu-
flokksins. Vinstri aldan frá 19l6
hefur brotnað, hún hefur ýmsu
góðu til vegar komið, en örlög
sín fékk hún ekki umflúið frem
ur en aðrar þær umbótahreyf-
ingar, sem skilja ekki þær mein
semdir, sem þær vilja lækna.
Þörf fjöidans fyrir bætt kjör
þrá hans eftir aukinni menn-
ingu er sífellt hin sama, og
það er þessi þrá, sem
með óskeikulleika náttúrulög-
málanna, hlýtur að sameina öll
vinstri öfl þjóðarinnar gegn
Breiðfylkingunni, gegn aftur-
haldinu. Alþýða þessa lands
mun nú nota öll þau tæki, sem
hún hefur yfir að ráða, fil þess
að skapa nýja vinstri öldu, til
þess að tryggja að hafið verði
á ný það umbótastarf, fyrir
hinar yinnandi stéffir, sem Fram
sóknar og Alþýðuflokkurinn
hlupu frá, umbótastarf, sem
stefni að ákveðnu marki, sköp
un nýs þjóðfélags.
hnöppum að hneppa en aðleysa
þjóðemisvandamál.
Eftir fyrirmyndum að lausn
slíkra mála verður að leyta í
allt annarri átt.
II.
Því hefur oft verið haldið
fram af mönnum, sem eru ó-
fróðir uni sósíalisma eða af hagð
munaástæðum bera fram vísvit
andi blekkingar, að sósíalistah
beri í brjósti algert virðingar-
leysi fyrir öllum þjóðernisleg
um verðmætum, svívirði og
troði í skarnið þjóðernisltil-
finnibguna, vilji steypa alla í
einhverju alþjóðlegu móti, o.
s. frv., o. s. frv.
Til þess að ganga úr skugga
um hvort þetta er satt, og um
hvemig sósíalistar skipa þess-
um málum þar sem þeir ráða,
þá væri rétt að athuga hvemig
þessu er hátfað í Sovétríkjununi
hinu eina sósíalistiska ríki í
heiminum.
Það vill einmitt svo vel til
að þetfa er ekkert kotríki, held-
ur nær yfir einn sjötta hluta af
þurslendi jarðar og er byggt
af 180 milljónum mvaruia, sem
tilheyra 175 mismtmandi þjóð-
ernum.
Fyrír vcrhlýdsbylliný-
una 1917
Ástandið: í þjóðemismálunum
fyrir 1917 var þannig að engir
nema Stórrússar nutu þjóðerni?
legra réttinda. Allir aðrir, eða
um 57% íbúa Rússaveldis. voru
þjóðernisminnihlutar og beygð
ir undir hið rússneska ok bæði
efnahagslega og menningarleg?
Flestir þessara minnihluta voru
einnig sviptir pólitískum rétt-
indum. Þeir gátu t. d. ekki kom
izt í þjónustu ríkisins nema í
hinar lægstu og allra þýðing-
arminnstu stöður. Aðgangur að
skólum og menntastofnunum
var annaðhvort algerlega bann
aður eða takmarkaður mjög fyr
ir þessa þjóðflokka.
Héruðin þar sem þessir þjóð
flokkar bjuggu voru fengin í
hendur umboðsmönnum keisara
stjórnarinnar, landsstjórunum
sem vom algerðir einræðishen'
ar í þessum héruðum. Þessir
landsstjórar þrautpíndu alþýð
una með allskonar sköttum og
kvöðum. Hver minnsta frelsis-
hreyfing, hver minnsta viðleitni
til að halda fram sínum þjóðern
islegu réttindpm eða að við-
halda og hlúa að þjóðlegum
menningararfi sínum, var kæfð
með grimmd. Móðurmál fólks
ins voru bönnuð áopinberum
vettvangi. Róið var að því öll-
um ámm að ala á úlfúð og tor.
tryggni og sá hatri milli hinna
ýmsu þjóðerna, allt til þess að
spoma við því, að þessir kúg-
uðu þjóðflokkar sameinuðust á
móti sínum sameiginlega óvini.
Qyðingaofsóknir voru skipu-
lagðar í stómm stíl. — Eíxr^
nazistar nútímans sér þar göf-
ugan(!!) fyrirrennara sem gamla
keisarastjómin var.
Til þess að fyrirbyggja að
upp yxi byltingasinnuð verka-
lýðsstétt í þessum kúguðu hér
uðum voru náttúmauðæfi þeirra
sem eni geysilega mikil, ýmist
látin eiga sig eða flutt óimnin
til Rússlands, heldur en að
byggja verksmiðjur þar ejstra.
Málmamir og kolin íKasakstan,
Kákasusfjöllum og víðar voru
ekki notuð.
Þannig var þessum landssvæð
um með íbúa, sem vom um
57% af öllura þegnum ríkisins,
haldið á frumstæðn nýlendu»
stigi. Með öllum ráðum, þar á
meðal meó aðstoð hinnar menn
ingarfjandsamlegu grísk-kat-
ólsku kirkju, var viðhaldið fá-
fræði og hleypidómum fólks-
ins. Aðeins 14 af öllum þessum
þjóðflokkum áttu nokkurt bók-
mál og mestur hluti þessara
14 voru hvorki læsir eða skrif-
andi. Heilbrigðismálin voru í
svipuðu ástandi; holdsveiki, kól-
era, berklaveiki og aðrir slíkir
sjúkdómar voru landlægir.
Þannig var umhorfs í þess-
ari „prísund þjóðanna“, sem
Lenin kallaði, þegar verkalýð-
urinn tók völdin og byrjaði að
byggja upp hið sósíalistíska
þjóðfélag.
Lausti málsíns effír
valdaföku verkalýdsíns
Enginn hefur með meiri
skerpu eða skelleggar sett fram
kröfuna um sjálfsákvörðunar-
rétt sérhverrar þjóðar, heldur
en Lenin, sem leit á þennan
rétt sem einn þátt hinna lýð-
ræðislegu réttinda fólksins.
1913 kemst hann svo að orði:
„Til þess að hinar ýmsu þjóðir
geti frjálst og friðsamlega lifað
saman, eða, ef þær svo óska,
skilið og myndað sín sérstöku
ríki, þá er fullkomið lýðræði
nauðsynlegt, slíkt sem verka-
lýðsstéttin berst fyrir. Engin
sérréttindi til handa nokkurri
þjóð eða nokkru tungumáli.
Engar minnstu takmarkanir eða
hið minnsta ranglæti gagnvart
nokkrum þjóðernislegum minni-
hluta, — þetta er grundvallar-
regla lýðræðis alþýðunnar".
Á grundvelli þessarar megin-
reglu var svo strax í og eftir
byltinguna byrjað á lausn þjóð-
ernisvandamálsins. í „Yfirlýs-,
ingu um rétfindi þjóðarinnar“,
sem gefin var út og undirrituð
var af Lenin >og Stalin, voru
þessi fjögur meginatriði:
1- Jafnrétti og sjálfstæði fyr-
ir allar þjóðir Rússaveldis.
2. Frjáls ákvörðunarrétfur fyr
ir allar þjóðir Rússaveldis, þar
með talinn réttur til að fráskilja
sig og mynda óháð ríki.
3. Afnám allra þjóðernislegra
sérrétfinda svo og takmarkana
4' Frjáls þróun hinna þjóð-
ernislegu minuihluta og þjóð-
flokka sem búa innan landa-
mæra ríkisins.
Um það hvílíkt feikna verka-
efni lausn þessara mála var, fá
menn dálitla hugmynd, er þeir
athuga hvem fjölda þjóðema
hér var um að ræða og hvern-
ig allt var í pottinu búið af
hendi fyrri valdhafa. Það tókst
þó að leysa þetta verkefni á
svo giftnsamlegan hátt, að nú
er ekki um neinar þjóðernis-
Iegar andstæður að ræða inn-
an Sovétríkjanna.
Þróun atvinnulífsins hefur
farið fram með risaskrefum.
Hin geysilegu auðæfi þessavíð
lenda ríkis hafa verið tekin til
vinnslu, verksmiðjur og risavax
in iðjuver hafa verið byggð.
Nýju lífi hefur verið hleypt í
atvinnulífið og framleiðsluna a
öllum sviðum.
í sambandslýðveldinu Stóra-
rússland var framleiðslan 7,8
sinnum meiri 1936 en 1913. í
öðmm sambandslýðveldumun
eru tölurnar sem hér segir:
smnum mein
Úkraina 6,9
Hvfta-Rússíand 16,0
Aserbejdsjan 5,4
Grúsía 18,6
Armenia 12,0
Turkmenistar 7,0
Usbekistan 4,4
Kasakstan 11,8
Kirgisiá 95,0
Tadsjikistan 116,0
Vegir og járnbrautir hafa ver
ið lagðar og flutningar loftlcið-
is eru geysimiklir. Árið 1936
vom flutningar til járnbraular-
stöðvanna í Okrainu einni sam-
an jafnmiklir og 1il allra járn-
brautastöðv>a í Keisararúss)
landi 1913. í Kasakstan, Mið-
asíu og Miðkákasuslýðveldun-

c]lc>íMnf5r
rv^reW;
AlþýðublaSið skýrir frá því á
forsíðu i gær, að nvja Breið-
fylkingarstjórnin hafi „haldiö
l'und á hverjum degi síðan hún
tók við völdum og stundum
fleiri en einn á dag”. Þykir
blaðinu að vonum mikið til
vinnubragðanna koma, og tel-
ur að stjórnin hugsi nú um það
eitl að birgja kmdið að vörum,
ei til ófriöar komi i álfunni.
l’að er talsverl langt milli
blaðsíðnanna í Alþýðublaðinu,
og oft má segja um þær líkt og
gjafir rélllálra, að fyrsta síöan
veit ekki hvað sú síðasla gerir.
A öftustu síðu þessa sama Al-
þýöublaSs er sagt nokkru fleira
af störfum Breiðfylkingar-
stjórnarinnar. I’að er eindálka
grein, einkar yfirketislaus, og,
hefst á þvi að Jón Eyþórsson
hafi veriS skipaður formaður
útvarpsráðs.
•Xr-X-4:-
Þá kemur kafli um önnur
störf stjórnarinnar, þar kemur
í ljós að Ólafur Thors, svindl-
arinn mikli úr Kveldúlfi, hefur
skipaS Jónas GuÖmundsson rit-
stjóra Alþýðublaðsins og Skjald
borgarbrodda, sem fulltrúa
sinn í stjórn Sölúsambands ís-
lenzkra fiskframleiSenda. Nafn
Ólafs Thors er ckki nefnt 1
greininni, enda gæti hugsazt að
verkamönnum þætti það ein-
kennilegt að ólafur Thors trúi
rilstjóra AlþýðublaSsins bezt til
:tð gæta hagsmuna Kveldúlfs.
Heyrzl hel'ur, að Goodtempl-
arar liafi ráSagerðir um
að kaupa hús Thor Jensens viS
Frikirkjuveg. Munu forráða-
menn Landsbankans eggja á
slíkt bak við tjöldin — i von
um að fá gott verð fyrir húsiS.
Örvar-Oddur teldi meir í sam-
ræmi við annað þaS, sem gerist
nú í fjármálalífinu, aS ríkis-
stjórnin keypti húsið handa
Jónasi Jónssyni, til þess aS
hann fengi að deyja á góSum
og hæfilegum staS.
um voru 1936 meiri póst- og
vöruflutningar með flugvélum
en í Þýzkalandi, Frakklandi og
Englandi samanlagt.
Samhliða þróun atvinnumál-
anna hefur fylgt hin menningar-
lega þróun og síður en svo
smástrgari. í bók sinni: „Qerska
æfintýrið“, lýsir H. K. Laxness
á meistaralegan hátt menning-
arviðreisninni í héruðum þeim,!
sem áður voru kúguð. Hann
lýsir hvernig byltingin gafþess-
um þjóðum sinn forna menning
ararí og skilyrði til að byggja
nýja menningu á grundvelli
hans. Ráðlegg ég öllum aðlesa
þá bók.
Ég skal nefna aðeins örfá
dæmi um menningarframfar-
irnar. í Usbekistan voru út-
gjöld til menningarmála á keis-
FRAMHAT.D A .3. SIÐU
Tvær bændakoíiur frá tJsbeldstan,
ráðs Sovétríkjanna) tala
báðar þingmenn, (meðl. Æðsta-
við hermannasendinefnd.