Þjóðviljinn - 26.04.1939, Síða 3

P.IÓÐVILJINN
MiðvHnidagurinn 26. apríl 1939.
Nevilte Henderson, sendi-
herra Breta i Berlín er
opinber aðdáandi Hitlers
Martha CXodd, dóttir fyrrver-
andi sendiherra Bandaríkjanna
í Berlin, hefur nýlega gefið út
bók, er gefur stórmerkilegar
upplýsingar um framkomu Sir
Neville Hendersions, sendiherra
Breta í Berlín. Bókin heitir:
„Dvöl mín i Pýzkalandi“.
Hér er ein ívitmm úr henni:
„Neville Henderson fór ekki
200 nýír áskríf~
cndurfyrír l júní!
Staðan i gær:
1. deild............... ö
2. — ...........•
3. - 0
4. — 3 |
5. - 8
G. — 8
7. - 0
Utan deilda 20
Samtals 23
dult með aðdáun sína á foringj-
um nazista. í viðræðum við
sendiherra annarra ríkja dáð-
ist hann mjög að hinni „raun.
hæfu pólitík“ Hitlers qg „kröft-
ugu aðferðum" í utanríkismál-
um. Hann lét í ljós það álit
sitt, að Þýzkaland ætti að taka
Austurríki, löngu áður en sú ,
fyrirætlun var opinberuð. Sendi
herra Austurríkis varð ákaflega
móðgaður vegna þessarar yfir-
lýsingar og tilkynnti hana aust-
urrísku stjórninni. Kanslari
Austurríkis bar fram mótmæli
við ensku stjórnina. Henderson
var kallaður til London og hnn-
um gefin áminning fyrir hrein-
skilnina. En það læknaði hann
ekki, og átti heldur ekki að
gera það. Meira að segja
áhangendum nazista þótti nóg
| um vináttuyfirlýsingu enska
sendiherrans, og meðstarfs-
menn hans ásökuðu hann hörð-
um orðum. En hann hélt áfram
uppteknum hætti, án efa eftir
fyrirmælum Chamberlains“.
Martha Dodd skýrir einnig frá
njósnum nazista í ameríska
sendiherrabústaðnum. Leyni-
skeyti voru þýdd, hlustað á
símtöl og bréf sendisveitarinn-
ar opnuð.
Leikfélag Reykjavíkur hefur
frumsýningu á sjónleikntun
„Tengdapabbi“ annað kvöld í
j Iðnó kl .8. Aðgöngumiðar seld
ir milli kl .4 og 7 í dag og eftir
kl. 1 á morgun.
Deildírnar rumska ekki enn,
nema 4. deild. Eftir síðustu söfn-
un að dæma er ótrúlegt að allar
hinar deildimar vilji hafa núllin
áfram við nöfnin sín. Markið er
ekki hátt, en Þjóðviljann munar
um hvern nýjan áskrifanda.
Stofuskápar,
borð með tvöfáldri plötu, borð-
stofustólar, eldhússtólar, skrif-
borð,tauskápar, útvarpsborð ö.
m. fl. fyrirliggjandi.
Notuð húsgögn tekin í
viðskiptum.
ÖDÍRA HÚSGAGNABÚÐIN
Klapparstíg 11. Sími 3309
pórður Pétursson kaupmaðúr
andaðist á heimili sínu í fyrra-
dag.
Trúlofun: Nýlega opinber-
uðu trúlofun sína ungfrú Qerð-
ur Herbertsdóttir og Haraldur.
Kristjánsson verzlunarmaður.
Jean Haupt, franski sendi-
kennarinn, sem hér hefur dval
ið í vetur, flytur síðasta fyrir-
Iestur sinn um skáldskap Al-
phónse Daudet, í kvöld kl .8
Valsmeriii. Æfingataflan er
komin út og verður afhent á
æfingum. Drengir úr 3. og 4.
flokki vitji töflunnar til Gríms
Jónssonar, Hverfisgötu 84.
LD
Stjórn þýzka Kommúnista-
flokksins sendi fyrir nokkru sím
skeyti til dr. Benes, fyrrverandi
forseta Tékkóslóvakíu, og lýsti
þar samhug þýzku alþýðunnar
með tékkóslóvakísku þjóðinni.
— Dr. Benes hefur nú svarað
með eftirfarandi símskeyli:
„Chicago 27.-3.— 39.
Til miðstjórnar Kommúnista-
flokks Þýzkalands.
Ég þakka yður einlæglega fyr
ir símskeyti yðar frá 22. marz,
sem mér þykir ákaflega mik-
ils virði. Ég er yður alveg sam-
mála um að sannur friður getur
einungis orðiði í frjálsri Evrópu
fyrir friðsamlegt og vingjarn-
legt samstarf þjóðanna. Kúgun
þeirri, er þjóðir vorar eru beitt-
ar, verður hrundið. Tékkósló-
vakíska þjóðin mun aldreihætta
frdsisbaráttu sinni og mun berj
ast, eins og þér komizt aðorði,
fyrir frelsinu \úð hlið þýzku
þjóðarinnar. Tími sigursins kem
ur, um það efast ég aldroi.
Yðar einlægur.
Dr. Eduard Benes. j
**
Bók Hitlers, „Mein Kampf“
er gefin öllum hjómrm/ í Þýzka-J
landi í brúðkaupsgjöf, ennfrem-
ur öllum skólaböriium, sem
góðar einkunnir fá. öll lestrar-
félög og bókasöfn eru skyfdug
að eiga bókina, og hún hefur
verið gefin út á ýmsum erlend-
um málum. Tekjurnar af söllu'
bókarinnar renna allar til Hitl-
ers sjálfs. Þær námu 1936 18
millj. franskra franka. Trúnað-
armaður Hitlers í peninga-
málum, Max Amann, fer með
allt það fé, sem „foringjanum“
áskotnast. Hefur hann komið
hinum misjafnlega fengna auð
Hitlers í ibanka erlendis,
í Hollandi, Belgíu, Póllandi,
Dngverjalandi, Júgóslavíu og
msira að segja í Frakklandi, —.
auk þess sem geymt er í þýzk-
um bönkum.
** |
Enska stofmmin sem athugar
almenningsálitið um ýms mál,
hefur nýlega sent út eftirfarandii
spurningu til fjölda manna af
öllum stéttum:'„Álítið þér æski-
legt að England og Sovétríkin
hefðu nánara vináttusamband?“
Af hinum aðspurðu svömðu
84% já, 7% nei og 9% svar-
aði spurningunni engu. A4eðal
Olafur Thors, Jónas frá Hriflu
og Jónas Guðm. skipa menn í
stjórn Kveldúlfs og Alliance
Skúlt Gudmundsson valínn tíl þess að
halda kveldúlfsóreíðunní áfram
Bankaráð Landsbankans hef
ur nýlega skipað Skúla Guð
mundsson fynærandi ráðherra
og Jón Maríusson aðalbókara
Landsbankans í stjórn . Kveld-
úlfs. Auk þess skipar Kveldúlf-
ur einn mann í stjórn fyrirtæk-
isins. Er þetta gert í samræmi
við þá ákvörðun sem nýlega
var tekin um málamyndarupp-
gjör Kveldúlfs, til þess að sýn-
ast frammi fyrir almenningi, er
langþreyttur er orðinn á Kveld-
úlfsóreiðunni.
Bankaráð Landsbankans, er
gengst fyrir þessum aðgerðum
telur það hinsvegar höfuðhlut-
verk að vernda Kveldúlfsóreið-
una og dylja hana fyrir almenn.
ingi. Eru ráðstafanir þessarþví
aðeins einn þáttur þess skolla-
leiks, sem þjóðstjömarkapparn
ir leika frammi fyrir alþjóð.
Eins og menn muna var
Skúli Guðmundsson á sínum
tíma settur til þess, að gæta
Kveldúlfs ásamt öðrummanni
Afrek þeirra í því starfi eru
nú alþjóð kunn: Vaxandi skuld
ir Kveldúlfs, sem er enn fjær
en áður öllum heilbrigðum við
skipta grundvelli. Og svo maka.
laus var ráðsmennska þessara
manna, að þeim láðist að taka
þau veð, sem forstjórar Kveld-
úlfs buðu fram af einkaeign-
um sínum. Nú er þessi sami
maður, Skúli Guðmimdsson,
gerður að beinum stjórnanda
þessa sama fyrirtækis. Er að
undra þó að almenningur spyrjt
svo: Á Kveldúlfsóreiðan að
halda áfram, og á Skúli Guð-
mundsson að gæta hennar?
Þá hefur einn af starfsmönn.
um Landsbankans, Sveinbjöm
Frímanns, verið gerður að trún
aðarpianni me'ðj daglegum
rekstri Kveldúlfs, og loks hef-
ur Hannes Jónsson, fyrrverandi
alþingismaður, verið skipaður
af sömu aðihim í stjórn Aliance
°g Sigurjón Jónsson fyrrum
útibússtjóri á Jsafirði, eftirlits-
maður með daglegum rekstri
félagsins.
Það má segja að útaf fyrir
sig sé ekkert við það að at-
huga, og í raun og veru rétt-
mætt, að bankar hafi eftirlit
með stórskuldugum vandræða-
fyrirtækjum eins og t. d. Kveld
úlfi. En hér hagar nokkuð öðm
vísi til. Fjármálaóreiða Lands.
bankans og Kveldúlfs eru grein
ar af sama stofni og í rann og
vem undir stjórn sömu manna.
Samábyrgð Kveldúlfs og Lands
bankans hefur farið vaxandi
með hverju ári og hefur nú
hlotið einskonar vígslu í þjóð
stjórnarmyndun þeirri, sem
gerð var á dögunum, til þess
að breiða yfir hið raunverulega
ástand og til þess að klóra
saman síðiustu skildinga almenn
ings upp í óreiðutöpin. Kveld-
úlfur á sinn fulltrúa í stjóm
Landsbankans og nú hefur
Landsbankinn eignazt fulltrúa t
stjórn Kveldúlfs. Þar með er
samábyrgðin fullkomnuð.
Engin lifandi sála er svo
skammsýn að herrni dettji í hu^
að þessar ráðstafanir komi að
nokkru haldi. Hér er aðeins ver
ið að þyrla ryki upp í augun
á almenningi og svara kröfum
hans með> nýrri blekkingu, þeg
ar önnur hefur verið afhjúpuð.
Þjóderaísmálm í Sovéfríkjumim
SÓSfALISTAFÉL. RVIKUR.
SKRIFSTOFA félagsins
cr í Hafnarsfræfí 21
Sími 4824.
Opin alla virka daga frá
kl. 2—7 e. h.
Félagsmenn eru áminntir um að
koma á skrifstofuna og greiða
gjöld sín.
Þeir félagsmenn, sem ekki hafa
fengið skírteini geta vitjað
þeirra á skrifstofuna.
STJÓRNIN.
Framh. af 2. síSu 1
i
aratímanum 0,25 rúblur á íbúa
og í Turkmenistan 0,50 rúbl.
Nú eru þessi söfnu útgjöld 30
— 40fúblur á íbúa. í Aserbajd-
sjan sem fyrir byltinguna stóð
á ægilega lágu menningarstigi,
hafa framfarirnar orðið þær
sem eftirfarandi tölur sýna.
Nokkur önnur lönd'til saman-
burðar.
Bama- og gagnfræðaskólar í
hlutfalli við t'ólksfjölda:
Aserbejdsjan 1914—15 3%
1935—36 17,3% 1
Brezka Indl. 1929—30 3,3%
Frakkland — 11,2%
Austurríki — 11,5%
Þýzkaland — 13,3%
England — 15,1%
Bandaríkin — 21,9%
í Sambandslýðveldinu Stóra-
rússlandi stunda nám við æðri
menntastofnanir meira en þrisv
ar sinnum fleiri menn en í Eng-j
landi, Þýzkalandi og ítalíu sam-
anlagt. Þó eru þessi þrjú lönd
hærri með fólksfjölda.
Eftir byftinguna hafa 46 þjóð-
flokkar fengið sitt eigið bók-
mál — áttu ekkert áður. Að-
eins 84 blöð komu út fyrir bylt-
inguna á öðrum málum en rúss-
nesku. Nú koma út um 3000
blöð á hinum ýmsu málum, í
10 millj. eintökum. Enginn þjóð
flokkur er nú til, sem ekki á
j sitt eigið blað. 1913 komu út
auk rússneskra bóka 7 millj.
Nú er þessi tala 133 milljónir.
Ákvæðí ný|u sfjónmr-
skrárínnar um þjóðcrn^
ísmálín.
fylgjandi vinstriflokkanna voru
94»/o með nánara vináttusam-
bandi, en af fylgjendum stjórn-
arinnar svöruðu 83% jái.
I nýju stjórnarskránni eru eft-
irfarandi ákvæði um þessimál:
33. grein. Æðstaráð Sovét-
ríkjanna er í tveim deildum:
Sambandsráðinu og þjóðema-
ráðinu.
35. grein. Þjóðernaráðið er
kosið með almennum kosning.
um innan vébanda hvers sam-
bandslýðveldis, sjálfstjórnarlýð-
veldis, sjálfstjórnammdæmisog
þjóðfylkis. Kosnir eru: 25 full-
triiar fyrir hvert samband^lýð-
veldi, 11 fulltrúar fyrir hvert
sjálfstjórnarlýðveldi, 5 fulltriíar
fyrir hvert sjálfstjórnarumdæmi
og 1 fulltrúi fyrir hvert þjóð-
fylki.
37. grein. Báðar deildir
Æðstaráðs Sovétríkjanna (Sam-
bandsráðið og Þjóðernaráðið)
em jafnréttháar.
123. grein. Jafnrétti allra
þegna Sovétríkjanna, án tillifs
til kynstofns eða þjóðemis, á
öllum sviðum þjóðlífsins, við-
skipta-, menningar-, stjórnmála-
og félagslífs, er óhagganleg
lög.
Sérhver bein eða óbein skerð
ing þegnréttinda eða veiting
sérréttinda vegna kynstofns
eða þjóðernis, varða við Iög.
Ennfremur hverskonar viðleitni
til þjóðernislegrar einangrunar
eða til að vekja hatur millikyn-
stofna.
Þessi ákvæði sem tryggja
að þjóðemislegu réttlæti séfull
nægt, eru glögg og þarfnast
engra skýringa.
Þfóðernislegt rétílaetí og
alþjóðahyggjan.
Það kann.nú einhverjum að
virðast, að þetta mikla tillit til
hinna ýmsu þjóðema og virð-
ing fyrir þjóðernislegum verð-
mætum, sé andstæð alþjóða-
l hyggjunni. En það væri mikill
| misskilningur. GrundvöIIur al-
þjóðahyggjunnar er einnútt
slíkt jafnrétti og réttlæti til
handa öllum þjóðium og þjóð-
emum. Þeir sem aðhyllast al-
þjóðahyggjuna, halda þó ekki
fram sjálfsákvörðamarrétti þjóð
arrna vegna þess að þeir vrijji
mæla með því, að þjóðirnar í
krafti þessa réttar einangri sig
hver írá annarri, heldur þvert
4 móti vegna þess, að þessi
réttur og virðingin fyrir hon-
um, er skilyrði fyrir frjálsri og
vinsamlegri sambúð og sam-
vinnu þjóða á milli. Vinsemd og
skilningur eru til langframaaö-
eins hugsanleg á milli aðilja,
er líta á sig sem jafn réttháa og
bera virðingu fyrir rétti hvors
annars.
Valdataka alþýöunnar skap-
ar einmitt skilyrðin fyrir slík-
um gagnkvæmum skilningi,
því að það er óhugsandi að al-
þýða nokkurs lands liafi til-
hneygingar til að undiroka al-
þýðu annars lands. Það er þess-
vegna engin tilviljun að einmitt
í ríki alþýðunnar, Sovétríkjun-
um, slculi nást fullnaðarlausn á
1 þjóðernisvandamálinþ.
Ásgrímur Albertsson