Þjóðviljinn - 21.05.1939, Blaðsíða 2

Þjóðviljinn - 21.05.1939, Blaðsíða 2
Sunnudagurinn 21. maí 1939 ÞJÖÐVILJINN pJðOVIIJINN i Ctgefandí: , Sameiningarflokknr . aJþýðrt — Sósíalistaflokknrinn —. Ritst jórar: Einar Olgeirsson. Sigfús A. Sigurhjartarson. Ritstjórnarskrifstofnr: Hverf- isgötu 4 (3. hæð), sími 2270. 4fgreiðslu- og auglýsingaskrif- stofa: Austurstræti 12 (1. hæð) sími 2184. 4skriftargjald á mánuði: ... . Reykjavík og nágrenni kr. 2,50. Annarsstaðar á landinu kr. 1,75. I lausasölu 10 aura eintakið. Víkingsprent h. f. Hverfisgötu 4. Síini 2864. Bodskapur þrælahaldsfns Aldrei hefur harðstjórn og þrælahald verið boðað og varið eins opinberlega á íslandi og nú af Alþýðubiaðinu. Pað er auðséð að þeir menn, or þar að standa, hafa misst síðustu leyf- ^r sómatilfinningarinnar fyrir því, hvernig þeir haldi völd- unum, og einblína nú bara á að halda völdunum, hvað sem þací kostar, — þó það kosti að koma fasisma til valda á íslandi. Og það er bezt fyrir þá heiðarlega menn sem þangað til í gær hafa tal- ið sig fylgjandi Alþ.flokknum að athuga hvernig verið er að biðja afturhaldið að koma hér á fasisma, með slcrifum blaðsins — og síðan verða ]>eir að segja til um hvort þeir áfram ætli að tilhevra slíkum flokk. Rödd úr hópi fátækra mæðra í Revkiavík búa um 3000 nfanns í kiallaraíbúðum. þaraf vfir 1000 manns í íbúðum.. sem eru beinlínis teilsuspillandi. En allar eru íbúðirnar ólöglegar Ríkisstiórnin brvtur lög með því að láta þetta viðgangast. Nú skyldu menn ætla að flokkur, sem kallar sig Alþýðu- flokk, léti það verða eitt af sínum fyrstu verkum að láta ráðherra sinn og blað sjtt vinna að því að afmá þessa lög- leysu. En svo er ekki. Það sem AI- þýðublaðið heimtar er eftirfar- andi: í félagi, sem stofnað er samkv. lögum um verkamannabústaði, og starfar að því að byggja í- búðir fyrir verkamenn og kýs sér stjórn samkvæmt lögumog lýðræðisvenjum — þar á að setja stjórnina af með gerræði, af því meirihluti verkamanna hafði aðrar skoðanir, en Alþýðu blaðsritstjórarnir. Það á eícki að setja ríkis- stjórnina af fyrir að viðhalda lögleysum, ekki að setja bæjar- sijórnina af fyrir að bri,óta lög með bví að ^reiða ekki til verkamannabústaða, — en það á að setja stiórn Byggingafélags alþýðu af, fyrir að vera í sam- ræmi við lög og reyna að láta byggja yfir verkamenn. Hvað þessi boðskapur þýðir siá menn. Hann þýðir: Ef verkamenn ekki fylgja Breiðfylkingunni, þá eiga þeir ekki að fá atvinnu, ekki að fá að byggja yfir sig hús, ekki að fá mannréttindi í neinu félagi, ekki að þolast í þjóðfélaginu, — þá eiga þeir að vera útskúf- aðir eins og Qyðingar í Þýzka- tanði. Við ætlum ekki að rökræða við erindreka ha»ðstiórnarinnar Þegat ég lít til baka, finnst mér ekki svo langt síðan að ég stóð við vöggu fyrsta barns ins míns með hjartað gagntek- ið af þeirri undursamlegu til- finningu, sem allar mæður þekkja hvort sem þær hafafætt barnið sitt innan véa hjóna- bandsins eða utan við lög og rétt, í fátækt eða allsnægtum. ! Ég minnist þess að við hjón- I in stóðum og héldumfet í hend- ur og horfðum hugfangin á þessa fíngerðu ósjálfbjarga mannveru, sem allt í einu var 1 komin inn! í líf okkar og breytti öllum viðhorfum þess, eins og kraftaverk hefði skeð. Barnið okkar. Hér eftir skyldi allt okkar líf miðast við J>að og þarfir þess. Við sórum í hjart- I anu orðlausa eiðja að verjaöll- um kröftum okkar til þess að tryggja framtíð þess og ham- ingju að svo miklu leyti, sem það stæði í mannlegu valdi. Allt það góða, sem við höfð um orðið að fara á mis við skyldi verða hlutskipti þessa barns. Það var gott að hugsa til allra þeirra framfara, sem voru í up])siglingu og hvað margir möguleikar virtust opn- ir til menntunar og framfara. Við skyldum ekki liggja á liði okkar, við sem vorum svo rík af orku og vilja til að vinna. Við trúðum á lífið og hina vax- andi menningul Við trúðum á réttlætið og hina ótæmandi möguleika fyrjr hvern einstakl- ing. Os heimilið okkar skyldí verða friðsæjasti bievíurinn á jörðinni. Þann hlutann ætlað; ég að annast um. Þar skyldi hið unga líf finna næringu i0g skjól og sjúga í síg kraft, sem entist því allt lífið í gegn, eins og mörg skáldin yrkja svo fagurlega um. Hver veit, máske hefur einhversstaðtar í afkimum hjarta míns feynzt ofurlítill vonarneisti, um það að eitthvert minna barna kvæði ódauðlegan lofsöng um mig og heimilið, sem ég ætlaði að skapa. Maður er ótrúlega bjartsýnn þegar maður er ungur og lífið sýnd- ist harla dásamlegt. Fyrst gekk eftir vonum vel, en svo fór fyrir okkur eins og svo mörgum úr okkar hóp; börnin urðu mörg; fleiri en við hefðum óskað eftir og fleiri en við með góðy móti gátum séð fyrir. Hagurinn þrengdist og erfiðið óx. Við vor um löngu hætt að eygja mögu- leika til að mennta börnin okkar Við töluðum aldrei um þá hluti. Töluðum yfirleitt lítið um allt; en börðumst þess harðar, þög ulli baráttu fyrir því einu að hafa eitthvað ofa:n í Jiópinn okk ar án þess að leita á annarra um mannréttíndi nú 1Q39. Við látum okkur naegja að brenni- merkja þennan hugsunarhátt þeirra sem fasisma og skora á alla heiðarlega og frjájslynda menn að rísa upp gegn þessu óféti. En við skulum athuga stutt- lega hvernig annað eins og þetta getur komið upp. Skjaldborgin hefur aldrei hugsað sér baráttu Alþýðyfl. sem baráttu verkalýðsins fyrir endurbótum á kjörjim sínum. Hún heíur hugsað sér hana.sem verzlun foringjanna við fólkið Foringjarnir tóku að sér að reka flokkinn fjárhagslega,fólk ið skyldi svo láta þá fá atkVæði en þeir það dálitlar kjarabæt- ur. Flokkspólitíkin var jbví einkamál Skjaldborgarinnar og Skjaldborgin sjálf einskonar embættavátryggingafélag for- ingjanna. Að ,frelsun verkalýðs- ins yrði að vera hans eigin v-erk hvarflaði aldrei að þessum herr um, sem sezt höfðu á bak ver.k- lýðsins. Nú rís hin sósíalistiska verk- lýðghreyfing fólksins sjálfs UPP gegn þessu alræði foringj anna, — og þeir detta af baki — og tryllast. Alþýðublaðið æpir, yfjr sig reitt: Fólkiðætlar að fara að ráða sér sjálft, — það erum við, Skjaldborgin, sem eigum Verkamannabústaðina, ■—i það verður að taka þá af fólk- inu, ef það ætlar að ráða sjálft og breyta öðruvísi en við vilj- um!! Skjaldborgin hefur alltaf lit- ið á endurbæturnar sem mútur, sem hún keypti verkalýðinn , fyrir. Því Skjaldborgin hefur. alltaf haft afstöðu borgarastétt arinnar til verkalýðsins. Og þegar Skjaldborgin nú sér að verkalýðurinn, þrátt fyrir „múturnar" — gengur sínar eig in götur, þá kastar hún öllu verklýðsforingjagerfimu og hróp ar, sem þrælahaldarinn: Þetta er minn þræll, ég hef keypt hann fyrir góðar mútur — og vilji hann nú ekki hlýða mér með £Óðu, þá verður að oíska hann til bess. Ocr siá • Jóuas Guðmundsson og Finnbogi Rútur krjúpa í AJljvðuhlaðitU! frajnmi fvrir Ö1 afi Tbors ■op' hiðia hann um að svinta v£rkalvðum siálfsákvörð; unarrétti, af því hann vill ekki þöknast þeim. yr-A-, * . o Op svo bvkjast bessir menn ekki skilja hvernig menn, sem einusinni hafa þózt vera sósgil- istar geti orðið fasistar og böðlar á verkalýðinn. Þeim er bezt að stinga nú hendinni í eigin barm, er þeir liggja á hnjánum frammi fyrir Ólafi Thors og biðja um harðstjóm gegn verkalýðnum: Hærri s.ekt ir gegn verklýðsfélögum, ríkis- lögreglu, bann á Sósíalista- flokknum og afnám lýðræðis í öllum félögum þar sem verka menn ráða. Jónas og Finnbogi sýna það sjálfir hvernig þróunarferilí þeirra manna, getur kgið áfá- um árum frá sósíalisma til fas- isma, sem aldrei hugsaumann- að en sjálfa sig, setja metorða- og valdagirnd sína Öllu ofar, en fyrirlítaí í innsta hjarta fólkið sjálft og hugsjónif þess. j M.ennirnir, sem alla sína tíð í verkjýðshfeyfihgúnni aldrei hafa skeytt umaðala verkalýð- inn upp til sósíalisma, ala hann »PP til að frelsa sig sjálfur, — þeir ljúka eðlilega ferli sínum með því að hata verkalýðinn, þegar hann er að verða sósíal- istískurhegar hann er að búa sie .undir að frelsa sis: siájfur. En bað ætlar íslenzki vsrka- Ivðiurinn nú samt að ffera, — þrátt fyrir hróp liðhlatupanna við Alþýðublaðið á fasisma frá Ölafi Thors, —J^rátt fyrir harð- stjórn og ofsóknir. f)að hafa engin h'ðhlaup og ennar ofsóknir hingað til megn- að að hindra endanlegan sigiur jds'alismans og vefkalýðsins, — og munu heldur ekki gera það hér á fslandi. E. Ó. náðir. Svo dó maðurinn minn frá mörgum börnumiungum, og fékk ég þá mína fyrstu reynslu af því hvers virði móðumm- hyggja er í auigum þjóðfélags-' ins. Öddviíiiin kom heim til mín 6g benti mér á að ekkert vit væri fyrir mig að búa svona annað ár til. Þeir gætu ejcki vitað til þess barnanna vegna, enda myndi ég ekki komast af hjálparlaust, það væri sýnilegt. Nú hefði hann góða staði fyr- ir börnin, fólk myndi meira að segja taka eldri börnin meðgjafárlaust og sjálf mætti ég koma til hpns með 1—2 yngstu börnin. Fyrst var eins og eitthvað brysti í mér. Trúin á mennina eða trú- 'in á sjálfa mig. Var ég þá svona aum þrátt fyrir alla mína við- Ieitni. Gat hvert óvalið heimili komið í minn stað. Var ég- þá ekki börnum mínum þetta óbæt anlega, sem svo margir töluðu um með hátíðlegum fjálgleik' og sem ég hafði viljað vera. Ég hafði að vísu.enga kunnáttu til að ala upp börn því miður. Hvert hefði ég átt að sækja fræðslu um þau mál. En það sama var að segja um kennar- ana, sem áttu að taka við börn unum mínum. Eða var það máske þannig að þegar fátækt menntunarlaust barn átti í hlut að þá gerði það ekki svo mikið til þó það yrði án móðurinn^r líka, ef það yrði útgjaldaminna fyrir hreppinn. í huganum sá ég börnin mín hjá vandalausu fólki, sem tæki hart á hverri barnslegri yfirsjón og dæmdi þau leynt og ljóst, ég sá þau. athvarfslaus og mun- aðarlaus. Þá reis upp í mér. annarlegur kraftur. Ég skyldi aldrei láta frá mér börnin svo lengi sem líf og heilsa entist. Quð einn veit hvort ég gerði rétt, en ég gat ekki annað. Ég fékk kjark og þrek. Ég sá nýtt líf framundan, á nýjum stað, nýja baráttu að vísu, en nýjar vonir glæddust. Máske átti eitt hvað að rætast af okkar orömlu draumum. Enn á ný sór hjarta mitt dýra eiða að leggja mig alla fram. Einhversstaðar hlaut •að vera til vernd og viðurkenn- ing á starfi móðurinnar. Ein- hversstaðar hlaut að vera tek- ið tillit til þess að henni var trúað fyrir þýðingarmiklu starfi í þágu framtíðarinnar, henni.er fóstraði komandi kynslóðir, En, lesandi góður, það er án allrar beizkju að ég segi það, aðeins sem staðreynd, mér skjátlaði&t hrapalega. Engin slík almenn viðurkenning er til nema í skáldlegri rómantík. Ég hef kynnzt og notið gpðs frá •fjölda manna, einstaklinga. Fólki, sem er svo ríkt af sam- úð að það getur ekkert aumt vitað án þess að græða og gleðja. Ég á blátt áfram hjarta- gpðu fólki að þakka að ég og börnin hafa lifað. Það skal þakkað og viðurkennt, fólk er ótrúlega hjálpfúst ef á reynir. En í því liggur þó hvorkj við: urkenning á rétti né verðleikum móðurinnar sem slíkrar. Sem móðir margra barna hef ég knúið flestar dyr í þjóðfélaginu.. í leit að húsnæði, þegar ég stóð með hópinn sama sem á götunni. í leit að vinnu fyrir sjálfa mig og börnin mín. Ég hef þegar öll sund voru Iokuð leitað til bæjarfélagsins. Ég var móðir með mörg börn, þar hlaut ég að eiga einhvern rétt. Ég sagði frá því að heilsa og jafnvel líf barnanna væri í voða, nema ég kæmist í betri íbúð, og læknirinn sagði mér að ég yrði að hafa gott fæði fyrir þaú, því þau væru kirfía veik og blóðlaus. Þar fannst mér litið á mig eins og sníkju- dýr og beiðni minni og fortöl um tekið með lítilsvirðingu. Ekki af því að ég væri móðir, en þrátt fyrir það þó ég væri móðir sem berst fyrir lífi og heilsu barnanna sinna. Eg hef í ýtrustu neyð knúið allar hugs- anlegar dyr til að biðja um vinnu fyrir drengina mína. Sjá ið þið það ekki, kveinaði ég, drengurinn minn, sem er svo gott og myndarlegt mannsefni er að lenda ú|t í soll og óreiðv af því hann vantar vinnu. Hjálp ið mér. Fólk hefur sýnt mér velvild það hefur aumkvað mig, en hjálpað, það getur enginn. Það eru hundrað fyrir einn.er þannig er ástatt fyrir er svar ið. Og því kem ég fram með þetta nú- Ein rödd úr hópi þeirra hundraða af mæðrum, sem hafa svipaða sögu að segja. Ég er nú útslitin kona, sem þvæ stiga í stórri byggingu og fæ við og við þvotta út í bæ. Drengirnir mínir eru atvinnv lausir og dæturnar í vistum. Lífið þarf þeirra ekki og veitir þeim lítið af gæðum síqum. Ég st,“nd hér yfir rústum fagurs draums, sem einusirihi varð til við vöggu lítils barns Ég hef loksins séð hvað von laust allt er fyrir eina móður. Ég hef séð hvað allt hennar líf og öll barátta er háð hinum félagslegu aðstæðum. Allsstað- ar hvert sem hún snýr sér rek- ur hún sig á það sama. Oft hef ur mér fundizt samfélagið eða þjóðfélagið eins og vél úr köldu stáli, sem miskunnarlaust sogaði í sig og kastaði frá sér. Nú virðist mér ef saga móð- ur og barixa í framtíðinini á ekki að verða mikið ömurlegri en mín, þá verði eitthvað að gera. Ég get ekki látið vera að spyrja: Hvað bíður allra þessara barn^? Hvað bíður allra þessara ungl- inga, sem nú eru að vaxa upp? Bíður þeirra atvinnuleysi og eymd og hverskonar niður- iæging, eða eiga þau í vændum líf, sem er samboðið manneskj- um? Hvert verður svarið? Ég sný mér til ykkar mæður víðs- vegar á landinu. Til ykkar, sem ef til vill standið í mínum spor- um. Til ykkar ungu mæður, er búið yfir þeim óskum og von- um, sem ég átti einusinni og til ykkur hamingjusömu mæður, er hafið séð drauma og vonir ykkar rætast. Til ykkar lesenda, sem í dag minnist mæðra ykk- ar og mæðra almennt með hlýj- Lim hug. Sameinizt öll, krefjizt þess og vinnið að því að barnið eigi fyrsta rétt í þjóðfélaginu eins og það á fyrsta rétt í hjarta móðurinnar. Komið í veg fyrir að mpðjr framtíðarinnar þurfi að biðja á- rangurslaust um hjálp fyrir barnið sitt. Komið í veg fyrir að æskan eyðileggist fyrir at- vinnuleysi eða skort á nauðsyn- legu viðurværi meðan bratið e:r til. Já gerið þjóðfélagið »ð samfélagi viturra manna, með það sem æðsta takmark að veita hverju barni, sem fæðist skÁl- yrði og möguleika til að Iifa farsælu og nytsömu lífi. Þá fyrst getur konan án kvíða og samviskubits fætt börnin í iheim inn og sem móðir hiorft örugg i inn í framtíðina. Aíturhaldsfor- ingjar Tékkósló- vakin svikn land sitt Sovéíríkítl víldu hjjálpa cn fen$u það ekkíf se§« ír Benes fyrverandi rik-* ísforsefí. Eduard Benes, fyrrverandi rík isforseti Tékkóslóvakíu hefur gefið ymsar _þýðingarmiklarupp lýsingar í viðtali, er hann átti við Erika Mann, dóttur skálds- ins Thomas Mann. Ummæli þessi eru rothögg á níðskrif þau er afturhaldsblöðin hafa birt um ,,svik“ Sovétríkjanna við Tékkóslóvakíu á örlagastund- ríkisins s.l. haust. Benes lét m. a. svo um mælt: _,Sovétríkin stóðu trútt vi& híið vora til hins síðasta. Mér er kunnugt um bað. Rétt fvrir Miinchen-ráðstefnuna sendi éflS nefnd hernaðarsérfræðinga til Sovétríkianna. Hún kom aftur „með hinar ákió&gnlegustu skvrsl ur um siðferðilegan os hernað- arlegan hiálDarvilia Sovétríki- anna. Skvrsluruar um herstyrk Sovétríkianna í lofti. á hafi og landi voru algerlega fullnægj- andi“. Rones hætti við að haun hefði alltaf verið þess fullviss. að Sovétríkin sendu Tékkó- slóvakíu hernaðarhjálp, enda þótt Frakkland og England svikju. Hann skýrði ennfremur frá því, að ástæðan til þess að Tékkóslóvakía gat ekki þegið hernaðarhjálp frá sovétstjónn- inni, er reiðubúin var að halda allar skuldbindingar og taka á sig nýjar, væri sú að afturhalds- foringjar Bændaflokksins hót- uðu að gera uppreisn gegn rík- isstjórninni, ef hún tæki upp' hernaðarlegt samstarf við Sov- étríkin. o Þessar upplýsingar staðfesta að jhað sem Þjóðviljinn og önn- ur heiðarleg fréttablöð hafa haldið fram um afstöðu Sovét- ríkjanna til Tékkóslóvakíumál- anna, hefur verið rétt, orði tit orðs sannleikanum iog staðreynd unum samkvæmt. Þær sýna að lygaherferð Alþýðublaðsins og[ annarra afturhaldsblaða o_g skrif þeirra um ,,svik“ Sovétríkjanna við málstað Tékkóslóvakíu, eru marklaust hvaður. Því enginn trúir að Stefán Pétursson eða V. S. V. viti betur hvað gerðist í Tékkóslóvakíu í haust en Dr. Benes, sá maðurinn, er hélt öll ium þráðunum; í hendi sinni, og herst enn, í útlegð, fyrir frelsi og sjálfstæði landsins. Beneser enginri „kommúnisti“. Hann er borgaralegur stjórnmálamað- ur, en þó fyrst og fremst heit- ur baráttumaður fyrir sjálf- stæði ættlands síns. Þessvegna metur hann og viðurkennir hina drerjgilegu afstöðu Sovétríkj- anna, er „vinirnir“ í Vestur- Evró^vu brugðust. ETrmcáa M.b. Sæhrímnir fer héðan n.k. mánudag til Sauðárkróks, Siglufjarðar og Aureyrar. Tekur flutning til þessara staða eftir því sem ástæðqr i leyfa.

x

Þjóðviljinn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.