Þjóðviljinn - 02.06.1939, Qupperneq 2

Föstudaginn 2. júní 1939.
ÍJéÐVILJINN
IMÓOVIUINM
Otgefandi:
Saraeinlngarflokkor . alþýða
— Sósíalistaflokkarinn —
Bitstjórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
ftitstjórnarskrifstofor: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 227ú.
4fgreiðslu- og anglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
4skriftargjald á mánuðl: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar á landinu
kr. 1,75. I lausasölu 10 aura
eintakið.
Víkingsprent h. f. Hrerfisgötu
4. Sími 2864.
Samsærí Breíðfylk-
íngarblaðanna
Enginn, sem les blöð Breið-
lyllringariimar, kemst hjá því að
»já, að þeim sé stjórnað frá
einni miðstöð og höfð á milli
þ«irra ákveðin verkaskipting,
íalH( í (þeun tilgangi að dylja fyr.
ir fólkinu hvað er að gerast í
kring lum það. Skulu nú nefnd
þess nokkur dæmi .
Þegar eifthvert argasta
hnt'yksli gerist hér á íslandi, er
ákeð hefur í liangan tíma, — er
Hermann Jónasson neitar að
ieyfa að flytja inni í Iandið Gyð
ingabarn frá Vín, þótt móðir
þiess bæði um að forða því,
— þá minnist ekkert blaðanna
á þetta nema Þjóðviljinn, er
ræðst á þetta mannú|Öarieysi, og
av<o Tíminn , sem reynir að
skrökva til um það. Öll hin'
blöðin þegja — eins og þeim
væri slripað. Þannig á að kefla
baráttuna fyrir mannúð á
Islandi. i ■ -
Þegar svo ofbeldismálaráðh.
Iremur eitthvert argasta lýð-
ræðisbrot ,sem hér hefur verið
iramið af ráðherra, — hneyksl
ið með iByggingarfélögin —
Ká minnist ekkert íhaldsblað-
anna á þetta. Það á að reyna
að dylja málið fyrir alþýðu.
Þannig á að kefla baráttuna fyr
ir mannréttindrmum á íslandi.
Um fjármálahneykslin er það
eins og þeim sé öllum borgað
fyrir að þegja Breiðfylkingar-
blöðunum, — enda mun svo
vera og það með peningum,1
stolmim frá þjóðinni, — aug-
lýsingamar bera þess vott.
Sömu samtökin eru um lýð-
skrumið. Af því Skjaldborgin
er tæpust allra Breiðfylkingar-
flokkanna, þá á hún nú með
náðugu leyfí íhaldsins að! fá að
reyna að „slá sér upp“ á olíu-
máhmum, sem hún — þó und-
legt megi virðast — hefur ekki
nefnt á nafn árum saman. íhalds
blöðin hinesvegar þegja, þau
þora ekki einu sirmi að svara
áskorunum Þjóðviljans, af
hverju ríkisstjómin geri ekkert
við olíuhringana, ef áburður Al-
þýðublaðsins á þá um samnirtgs
vik við ríkisstjómina væri
sannur. Og öll blöðin varast að
svara beinum fyrirspumum'
Þjóðviljans af hverju ríkisstjórn
in þorir ekkert að gera, sem
Sósíalistaflokkurinn hefur Iagt
til, til að lækka olíuna og aðrari
nauðsynjar útvegsins.
Á ósannindunum og ofbeld-
inu er Breiðfylkingunni ætlað
að fljóta. Ósannindin og ofbeld-.
ið eru skipulögð og framkvæmd
þeirra skipt upp á milli flokka
og blaða BreiðfylkingárinnarJ
Með þessu móti á að grafaund-'
an lýðræði og menningu þjóð-
arinnar. í skjóli þessarar þjóð-
fjandsamlegu starfsemi á að.

t
f
l
Baráttan um einingu
Alþjóðasambandanna
Alþjódleg eíníng verfealýðsíns naudsple$rí nú en
nofeferu sínnl fyrr, vegna fasísmans. En hægrí foríngj-
ar IL Infernatíonale vlrðasí fafea aftnrhafdssamarí
afstððu gegn samvínnu víðfeommúnlsfa enChamberlaín
Tvímælalaust þráir verkalýð-t
ur heimsins eininguna nú meir
en nokkru sinni fyrr, því hún
er honum nú ekki aðeins skil-
yrði fyrir sigri sósíalismans,
| heldur og skilyrði til að halda
núverandi lýðréttindum og lífs-
kjörunii í jbaráttunni við sfasism-
ann og afturhaldið.
I, maí-íílboö Alþjóða-
samband kommúnísfa
í áskorun sinni til heimsverka
lýðsins 1. maí, sneri Alþjóða-
samband kommúnista sér og til
II. Internationale og alþjóða-
sambands verklýðsfélaganna,
(Amsterdam-sambandsins) og!
lagði til við þau að kölluð ýrði
saman alþjóðleg ráðstefna verk
lýðssamtakanna í veröldinni, t.i|
að gera ráðstafanir til baráttti
gegn styrjöld fasistanna.
Vitanlegt er að það safl, sem
vantar til að gefa^lýðræðisöflum
heimsins þann kraft og þá festu,
sem þarf gegn fasismanum, er
einmitt eining verklýðsstéttar
innar. Þessi tillaga Alþjóðasam-
bands kommúnista hefur nú
fengið ágætar undirtektir, en
meðal hægri foringja sósíal-
demókrata gætir því miður
somu blindninnar og oft áður.
Fundur framkvœmda-
ráðs II. Infernafíonale
14. iog 15. maí hélt fram-
kvæmdaráð II. Inteniationale
fund sinn í iBruxelles. ,Sem oftar
urðu hægri foringjarnir, sem
fjandsamlegir eru einingunni,
ofaná þar. Gerðu þeir uím leið
ráðstafanir til að tryggja sér
meirihluta framvegis á þing-
um og ráðstefnum sambandsins.
Fólust þessar ráðstafanir í því
að breyta skipulagi sambands-
ins þannig að áhrif flokkanna
í fasistalöndunum minnka.
Hér eftir fá bönnuðu flokk-
arnir aðeins 2 sæti; af 12 í póli-
tísku nefndinni, og verða það
Spánn og Þýzkaland. Tala full
trúanna, sem bönnuðu flokkam
ir fá á þingum, minnkar úr 77
niður í 20. í framkvæmdaráð-
inu verða hér eftir 37 meðlim-
ir og þar af aðeins 6 frá bönn-
uðu flokkunum. Með þessu móti
á að þagga niður í sósíaldemó-
kratisku flokkunum frá fasista-
Iöndunum, en einmitt ,þeir hafa
reynsluna af fasismanum og
vilja því flestir eininguj verka-
lýðsins. Hefur það hvað eftir
annað komið fyrir að þeir full-
trúar, sem vildu einingu, voru
f meirihluta í framkvæmdaráð-
inu, en þorðu þó ekki að beita
sér sökum ofríkis stærstu ílokka
lj'ðræðislandanna. Nú vilja
skapa hér harðstjórn, sem í
skjóli atvinnukúgunar og fjár-
málaspillingar beygir þjóðina
•undir ok sitt og spillir henni
andlega og siðferðilega með
blaðakosti sínum.
Á móti þessu berst Sósíalista-
flokkurinn. Gegn þessu skorar
hann á þjóðina að rísa. r
Myndin er frá fjöldafundi í Bruxelles um Spánarmálin.
Þar sátu í forsæti Jþeir Relecom, form. Kommúnistaflokks
Belgíu (annar frá vinstri),og de Brouckere.
hægri foringjarnir stilla svo til
að ekki sé hætta á slíku framar.
Raeda ítalska sósíalísia-
foríngjans: Qvo vadís„
Infernafíonale?
Pietro Nenni, einn helzti ,for-
ingi ítalska sósíalistaflokksins og
fulltrúi hans í framkvæmdaráði
II. Alþjóðasambandsins, hélt
kröftuga ræðu á íramkvæmda-
ráðsfundinum og skoraði á fé-
laga sína að smíða nú einingu
verkalýðsins á alþjóðamæli-
kvarða. Sagði hann m. a.:
„Við höfum við mörg tæki-
#æri skorað á ykkur að hafa
frumkvæðið til víðtælcustu al-
þjóðahreyfingar allra afla frið
arins og and-fasismans. Slík
einingarbarátta verður að ná frá
kaþólskum og frjálslyndum og
allt til kommúnista.
Þið vilduð ekki hafa frum-
kvæðið, og nú hafa aðrir tek-
iðþaðfrá ykkur“. Ræddi hann
síðan áskorun Alþjóðasambands
kommúnista — og hélt svo á-
fram:
,,Ég bef dázt mjög að hinni
ágætu baráttu okkar brezku
Labour Party-félaga gegn Cham
berlain, sem neitar, hvort held-
ur það nú er af stéttarótta eða
stolti — að þiggja hjálp 12 mill-
jóna Sovétbyssustingja í bar-
daganum við fasismann. En
gætið þess að gera ekki sömu
villuna gagnvart Alþjóðasam-
bandi kommúnista og brezka í-
haldið gerir gagnvart Sovétríkj-
luntim!“
Lauk hann ræðu sinni með
þessum orðum:
'„Fyrir forustulið alþýðunnar
ríður lífið á að sameina öllöfl
gegn fasismanum. Alþýðan mun
skapa þessa einingu með okkur
eða án okkar. Gætið þess að
hún ekki geri það án okkar,
því þá mun hún snúa sér gegn
okkur“. !
Blað rtalska Sósíalistaflokks-
ins; í Þarís, „II Nuovo Avanti“,
birti ræðu Nennis 20. maí nnd-
ir fyrirsögninni: Qvo vadis, Int
ernationale?
En hin sterku viðvörunarorð
Nennis höfðu ekki áhrif á hægrii
mennina frekar en aðvörun hins-
gamla forseta, Louis de Brou-
ckére, sem nú lét af .fjrseta-
störfum, og benti um leið á
hætíuna af „þjóðrembingsstefn-
unni“, sem vissir sósíalistafh
hefðu tekið upp og svildu nú
svæfa Alþjóðasambandið undir
t því yfirskyni að vera að endur
j skiptileggja það.
En þótt hægri leiðtogar II.
Internationale séu of forhertir
í kommúnistahatri sínu, til að
viðurkenna nauðsynina á ein-
ingu verkalýðsins, þá ryðurein
ingarhreyfingin sér braut þrátt
fyrir það. Innan allra sósíálista-
• flokka eru ekki aðeins megin-
’ hluti meölimanna, heldur og
margir beztu foringjaarnir
ákveðnir einingarsinnar.
Alþjóðkg eining verkalýðs-
ins verður sköpuð þrátt iyrir
allt!
Því fá úivegs-
menn minnafyr-
irfiskinn enífyrra
f vikunni fyrir hvrtasunnuna
keypti S. I. F. fisk af nokkrum
I vélbátum héðan úr Reykjavík
Ég var hlutarmaður á einum
þessara báta. Fiskurinn, sem við
seldum, var netafiskur og á
söludegi hafði hann staðið í
salti 5—8 vikur. i
Viktin á þeim fiski, sem ég
átti hlut í, reyndist samWæmt
Uppgjöf matstnanna um 10000
kg. Þetta er þó röng tala. Sam-
kVæmt valdboði þeirra, sem
með fisksöluna fara, létu mats-
mennirnir vega 4 kg. í yfirvikt
á hver 100 kg. (fisks. Með
26,5 aura verði, sem S. í. F.
að nafninu til gaf fyrir fiskinn,
samsvarar yfirviktin eins eyris
, Iækkun á kg. Frá þessu verði
dregst einnig kostnaður við
mat og útskipun, 1,5 aurar á kg.
Við útborgun hlutar fengum við
Jrví aðeins 24 aura á kg. <
Samkvæmt því, sem tnér et
tjáð, er það einum eyri lægra
á kg. en greitt var í.fyrra fyr-
rr svipaðan fisk, keyptan íhúst
og því sambærilegt verð. Ég
vil þessvegna leyfa mér að
skora á hæstvirta stjórnendur
S. í. F., að svara hér í blað-
inu eftirfarandi spurningum:
1. Hefur markaðsverð á fiski
, Framh. á 4. síðu. !
Athngasemd
Herra ritstjóri!
I smágrein í blaði yðar 21.
þ. m., um knattspymumót 2.
fl., er vikið að dómaranum f
einum leiknum á þann hátt, að
mér virðist nauðsynlegt að fara
um það nokkrum orðum.
Það vita allir, sem eitthvað
þekkja til knattspyrnu (þó að
almenningi út í frá sé það ef
til vill ekki ljóst), að þací er
mikið vandastarf að dæma vel
jog, rétt í knattspyrnu. Til þessa
vandasama starfs eru valdir
þeir menn, sem sýnt hafa hæfi-'
leika til þess við próf, sem er
haldið! í því skyni, menn, sem
borið er það traust til að þeir
hafi bæði vilja og vit til þess
að dæma rétt. Það getur oft
verið ájitamál, hvemig meta
skuli eitthvert atvik í kappléik,
en úrskurður dómarans verður
að fallia samstundis, hann hef-
ur skamman. tíma til umhugs-
unar. En þegar úrskurður dóm-
arans er fallinn um það, hvað
fram hefur farið, og;hann dæm-
ir eins og lögin mæla fyrir um
það atvik, þá tjáir ekki að deila
við dómarann. Nú er það svo
að á hverjum kappleik heyrast
aðfinnslur við nálega hvern úr-
skurð dómarans, hvort sem
hann stöðvar leikinn eða lætur
vera að stöðva hann (því að í
því felst líka úrskurður); það
er æpt á dómarann ,og stund-
um( á miður sæmilegan hátt, og
jafnan finnst hverjum einum að
halkað sé á þann flokkinn, sem
hann fylgír að máli.
Þetta er skiljanlegt að menn
láti tilfinningarnar hlaupa með
(iigt í göntur í spenningnúm, er
venjulega fylgir knattspyrnu-
leik. En við rólega íhugun ættu
menn að sjá, að flestar líkur
mæla með því að dómarinn
hafi séð rétt. Hann er venju-
lega nær knettinum en nokkur
áhorfandi og sér því betur,
hvað fram fer, hann hefur meiri
æfingu og reynslu í því að
greina atvikin en flestir áhorf
endur, hann er valinn úr hvor-
ugu því félaginu, sem keppir í
það skipti. Ég get fullvissað
inerrn um, að þó að þeir hafi
„séð með eigin augum“ öðru
vísi en dómarinn, þá er þeim
að jafnaði óhætt að vtnía dóm-
aranum betur en „smum eigin
augum“. í hverjum leik koma
fyrir mörg atriði, sem þráttað
er um, og þegar, eitthvað slíkt
kemiur fyrir, þá skal vera hægt
að finna marga valinkunna
heiðursmenn, sem bjóðast til
að sverja það, að þeir hafi séð
greinilega að þetta hafi farið
svo og svo fram, og jafn marga
sem staðhæfa undir eiðstilboði
að atvikin hafi einmitt verið
þveröfug við það sem hinir
segja. Mönnum hættir við að
sjá það eitt, sem þeir vilja sjá,
sem þeir óska að sjá, og er
þetta alkunnugt fyrirbrigði í
mannlífinu .
Nú er það algengt að annar
málsaðili (en þó oftar báðír) tel-
ur sig hafa orðið fyrir órétti af
dómaranum. Stundum er þessi
sannfæring svo rfk að menn
hlaupa í bföðin með umkVört-
un sína, venjulega er þá ritað
undir dulnefni af milíifli van-
stiIV’ngu og lítilli sanngirni.
Við þetta munu margir kannast
en þó ætla ég að þetta sé fá-
tíðara nú orðið en áður var.
Lítum nú á málið frá dómai
ans hálfu. Hann ræk'ir starf sitt
af ást á knattspyrnunni ng á'
huga, því að hann ber ekkert
úr býtum fyrir það, jiema a‘
Uægjtma af því að vinna að
áhugamálum sínum, og svoioft
vanþökk ,brígzl og jafnvel bein
an fjandskap ýmissa manna.
Þetta síðarnefnda láta sumiJ")
sem vind um eyru þjóta, sem
betur fer ,en aðrir eru það höi-
undsárri, að þeir gera sér ekki
að góðu, að þeir séu beittir o-
kVæðisorðum, að ráðist sé a
þá ir.eð brigzlum um hlutdræg*1
•eða heimsku, að reynt se
að
níða af þeim mannorðið fyrir
starf ,sem þeir vita sig hafa
innt af hendi eftir beztu sam-
vizku, sem þeir hafa unnið an
nokkurrar skyldu eða umbun
ar. Mér er kunnugt um, að
margir knattspyrnudómarai
hafa hætt störfum af þessum
ástæðum, ekki fengizt til að
dæma. Þetta er ein aðalástæðan
til jþ, ess, að allir starfandi dóm
larar hér í bæ, að 2—3 undan-
teknum, eru ungir í starfinu og
með litla reynslu í því.
Knattspyrnudómarar hafa
stofnað með sér félagsskap, el
á að vinna að hvortveggja: að
gera dómarana færa um ar*
gegna starfi sínu og gæta réttar
þéirra. Ég vildi mega, fyrir
hönd þess félags beiðast sam-
vinnu yðar, herra ritstjóri, ti1
þess að dómararnir fái að
njóta meira sannmælis en áð-
ur, að dæmt sé með meiri saiin
girni og samúð en oft áðiur um
störf þeirra, að aðfinnslur við
þá séu rökstuddar og alrnennum
kurteisisreglum sé fylgt í rlt"
hætti. I
Ég kem svo að greiuarkorm
því, sem gaf mér tilefni til
þessara hugleiðinga. Þar segif
svo: — — — og gátu Frarn-
arar þakkað það dórnaranum)
Þorsteini Einarssyni, fyrir 3
mörk, sem öll voru sett úr rang'
stöðu“. Greinarhöfimdurinn, el
nafngreinir sig ekki, er ekkert
að klípa utan úr því. Það er ekk
ert vafamál, dómarinn úrskurð-
aði leikinn unninn meðj 5 mörk-
Um, þó að einungis 2 væru lög
lega skoruð. Hér var ekkeri
hik, enginn vafi; þetta var svo-
Hvað dettur Iesandanum svo 1
hug þegar hann les þetta, þem1
lesanda, sem les ekki hugsunar‘
laust og gerir ráð fyrir, að
greinarhöfundur skrifi ekki hugs
unarlaust? Hann hlýtur að álykt3
að dómarinn hafi staðið mjög
í stöðu sinui, og að Hann
annaðhvort verið frámunalL>ga
hlutdrægur, eða hann hafie^'
kunnað knattspyrnulögin , eða
hann hafi ekki fylgzt með leik11
lum eða þetta alft í einu. MaðUr>
s'em verður ber að því að við
urkenna ólöglega skorað mar
I ekki einu sinni, heldur þrisvar
á 60 mínútum, er hann fær ^
að inna þetta stari af heu ''
Hefur hann ekki reist sér bui
( f 11
arás um öxl, eða er haiin ei
vill sá fantur, að hann hirði e
á að
ert um Iögin ,sem hann
fara eftir, heldur dæmi ,
FRAMHALD A 3.
Mnnlð blfrelðsstðð
Hagnðsar fionDlaogssonar
Aferanesl — Ssml 3í
Áæfhmayfeirdír Akranes — Borgarnes*