Þjóðviljinn - 04.06.1939, Blaðsíða 1

/
Herðið 5-krónu~
söfnunína!
125 kr söfnuðust í gær
Nokkrir bættust við í gær og
tóku söfnunargögn. Var alls
skilað 125 krónum í gær. Er
þá söfnunin orðin 340 krónur.
En það þarf að herða alveg
sérstaklega á söfnuninni í dag
og skila því, sem safnast, sem
fyrst og ekki síðar en fyrir há-
degi á morgun.
Skrifstofa Sósíalistafélagsins
í Hafnarstræti 21 verður sér-
staklega opin í dag kl. 11—12
til að afhenda söfnunargögn og
taka á móti söfnunarfé.
Flokksmenn! Vinnið vel í
dag að söfnuninni. Fyrir blað
ykkar veltur mikið á dugnaði
ykkar í dag.
IV. ÁIíGANGUR
SUNNUDAGUR 4. JÚNÍ 1939
Hvað hefutr þú
getrf fíf að
úfhtreíða
Þfóðvílfann
9
126. TÖLUBLAÐ
Valur
bezta knaffspyrnufélag
Reykjavikur
Sígraðí K. R. með 2 : 1
Orslitakeppni í meistara-
flokki á Reykjavíkurmótinu,
milli K.R. og Vals, fór fram
í gærkvöldi og lauk með
sigri Vals, 2:1.
Vann Valur því mótið með 5
stigum, K. R. og Víkingur fengu
hvort 3 stig og Fram 1. Hlýtur
Valur sæmdarheitið: „Bezta knatt
spyrnufélag Reykjavíkur”, og
Skotabikarinn,
Veður var fremur kalt, rigning
Ssonsha stjórnin aftnr-
kallar frnmvarpið nm
vfiggirðingn Álandseyja
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐVILJAN3. KIiÖFN I GÆRKV
Sænska ríkisstjórnin hefur í dag afturkallað frum-
varpið um víggirðingu Álandseyja, minnsta kosti fyrst
um sinn. Orsökin er mótmæli Sovétstjórnarinnar gegn
víggirðingu, sem komu fram bæðii í því að Þjóðabanda-
lagið synjaði um samþykki og svo í ræðu Moloíoffs.
Fyrirhuguð viggirðing Álandseyja er upprunalega
runnin undan rifjum þýzkra herforingja og bandamanna
þeirra i finnska hemum. Hún hefur alltaf sætt mót-
?,pyrnu vinstri manna á Norðurlöndum og hafa Álands-
eyjaskeggjar sjálfir mótmælt hvað skarpast.
Eftir ræðu Molotoffs tóku svo flest sænsk blöð í
sama streng og kröfðust þess að hætt yrði við víggirð-
iýLguna. Mun sænska og finnska stjórnin að öllum lík-
ijidum taka upp samninga við Sovétríkin nú.
FRÉTTARITARI.
öðru hvoru, hvessti talsvert er
leið á leikinn og átti Valur þá á
móti vindi og veðri að sækja. Setti
hann þó bæði mörkin í síðari hálf-
leik.
Leiknum verður lýst í næsta
blaði.
Kmattspyrnnfélagið Fram
fcr annad kvöld fíl Danmerkur
í boðí danska knatfspyrnusambandsíns (D.B.tl.)
úrval af Vestur-Sjálandi í Sórey
Þvínæst fer flokkurinn til Borgund
arhólms og keppir þar við blandað
lið í Rönne. Er í ráði að Sveinn
Björnsson, sendiherra, verði með
í þeirri ferð, ef hann hefur tíma
til, og hafa verið undirbúnar sér-
stakar móttökur þar.
Þann 27. júní verður keppt í
Odense og síðasti leikurinn verður
sennilega í Tönder á Suður-Jót-
landi þann 29. júní,
Milliríkjakeppni milli Dana og,
Það má telja það íþróttaviðburð
þegar íþróttafélag tekur sig upp
héðan af íslandi og kemur fram
á leikvelli erlendis og kynnir
þannig íslenzka íþróttaæsku fyrir
erlendu fólki, sem er fáfrótt um
okkar ágæta land og þjóð. Það
verður þvi meiri viðburður, sem
þeir koma að nokkru leyti fram
sem fulltrúar islands á hinu stór-
merka afmæli D. B. U. Hefur sam
bandið danska undirbúið hátíða-
höld sin þannig, að knattspyrnu-
flokkar frá öllum Norðurlöndun-
um, Noregi, Svíþjóð, Finnlandi og
Danmörku keppa við þetta tæki-
færi.
Noregur og Svíþjóð byrja 14.
júní, en 15. júní keppa Danir og
Finnar. Sá sem tapar er úr og úr-
slit verða 18. júní. Fram verður
viðstaddur þessa leiki í boði sam-
bandsins og er í ráði að flokkurinn
verði kynntur við það tækifæri,
þó hann ekki leiki á þessu móti.
Kappleikir Fram vera við blönd-
uð lið utan Kaupmannahafnar, og
verður fyrsti kappleikurinn við
Þjóðverja fer fram 25. júní og hef
ur Fram verið boðið á þann leik.
Ákveðin hafa verið mörg
skemmtileg ferðalög um landið
fyrir flokkinn og veizlur og annað
í sambandi við þessi hátíðahöld.
Sögu D. B. U. verður nánar get-
ið hér í blaðinu 14. þ. m., eða dag-
inn sem mótið hefst, en þróunar-
saga þess er mjög merkileg. For-
maður sambandsins er nú Chr,
Middelboe, verkfræðingur.
Fararstjóri ferðarinar verður
Brynjólfur Jóhannesson, leikari.
Er hann gamall og góður leikmað-
Framhald á 4. síðu.
Haers m DaisbrOnapmeiD að ajalfla?
Faglærðlr verkamenn hafa fenglð paa fríðindi,
sem ófaglærðn verkamðnsnnnm nð er neltað nm
Þegar meístarar leggja á annað þúsund krónur ofan á
byggíngarkosnað meðalhúss, tíma þeír ehhí að greíða
50 kr. tíl að tryggja verkamönnum shílvísa haupgreíðslu
Þetta er stærsta skip, sem byggt hefur veriH í enskri skipabyggingastöð, 34000 smá-
lestir. Var Mauretania nú að ljúka reynsluferð sinni. Fer skipið í fyrstu ferð sína 17.
júlí. Hér sést þegar verið er að draga j)að fijá skipasmíðastöð og í þurkví hinum megin
við Thems.
Kröfur Dagsbrúnar-
manna eru nauðsynja*
mál by$$ín$arverka~
manna,
Þeir menn virðast vera til, þó
merkilegt megi virðast, sem enn
þá hafa ekki gert sér ljóst, hve
kröfur Dagsbrúnar á hendur Múr-
arameistarafélaginu og Trésmiða-
félaginu eru í senn sanngjarnar og
mikilvægar fyrir verkamenn.
Til þess að skýra fyrir mönn-
um enn á ný hve mikilvægt það er
fyrir byggingarverkamenn að laun
þeirra verði framvegis greidd á
skrifstofu Dagsbrúnar, er rétt að
minna á, að byggingarvinna er að
því leyti frábrugðin annari þeirri
vinnu hér í bæ, sem nokkuð veru-
lega kveður að, að verkamenn fara
oft með mjög stuttu millibili frá
einum vinnuveitanda til annars.
Þetta er, ef svo mætti að orði
kveða, einskonar lausa-atvinnu-
rekstur, Þessi staðreynd hefur
leitt til þess, að margskonar van-
höld hafa orðið á launagreiðslum
til verkamanna í þessari starfs-
grein, en slík vanhöld mega
nú heita óþekkt í öðrum starfs-
greinum.
Vanhöld þessi hafa aðallega ver-
ið með þrennu móti. Einn og einn
verkamaður hefur látið hafa sig
til þess að vinna fyrir lægra kaupi
en taxti Dagsbrúnar leyfir. Laun
hafa ekki verið borguð út á rétt-
um tíma og stundum hafa þau
tapazt með öllu. Laun hafa verið
greidd í allskonar fánýva ctrasli,
sem verkamenn hafa ekki getað
komið í peninga né notfært sér á
annæi 1 átt.
Allt þetta hverfur ef Dagsbrún
tekur útborgun launanna í sínar
hencur.
Öfaglærðir verkamenn eru síð-
astir allra þeirra, sem byggingar-
vinnu stunda, til að gera kröfu urn
að laun þeirra verði gréidd á skrif
stofu hlutaðeigandi stéttarfélags.
Æskulýðstnóf
i Vaglaskógí
Jafnhliða Þingvallamóti Æsku
lýðsfylkingarinnar héldu félög
Æskulýðsfylkingarinnar á Norð-
urlandi móit í Vaglaskógi. Veð-
ur var ágætt, og sóttu mótið
kringum 200 manns, þar af 20
frá Siglufirði og 20 frá Húsavík,
en aðallega frá Akureyri.
Á mótinu voru ræður, leikir
og íþróttir. Fnnfremur var skóg
urinn skoðaður.
Mótið fór hið bezta fram og
sýndi atikið fylgi og vinsældir
Æskulýðsfylkingarinnar á Nprð-
tirlandi. i
Þegar Sveinasambandið var stofn-
að var eitt þess fyrsta mál að
beita sér fyrir því, að fá laun með
lima sinna borguð 4 félagsskrif-
stofunni, og nú er svo komið uni
kaup máiarasveina, veggfóðrara-
sveina og múrarasveina að það er
borgað á skrifstofu sveinasam-
bandsins, og ætti það, sem hér er
sagt, að nægja til þess aO sýna
mönnum fram á, að það er ekki að
ástæðulausu að Dagsbrúnarverka-
menn, sem byggingarvinnu stunda,
vilji fá laun sín greidd á skrifstofu
félagsins.
Þau fclö$, sem Dags~
brún á i höggi víd, hafa
bœðí ínnleitf hjá sér
það fyrírkomulag, sem
Dagsbrún fer fram á,
Þá er komið að hinu atriðinu i
kröfu Dagsbrúnar, sem er það, að
vinnuveitendur borgi félaginu 1%
af launum þeim, sem skrifstofan
borgar út, í þóknun fyrir starfið.
1 því sambandi er vert að minna
á, að þegar Sveinasambandið hóf
baráttu sína fyrir þvi, að fá laun
sveinanna greidd á skrifstofu
sinni, fór það fram á að fá 1%
þóknun fyrir verkið. Þess má einn
ig geta, að múrarasveinar hafa
nú sagt upp samningum við meist
arana og gert þá kröfu, að fá 1%
í þóknun fyrir útborgun launanna.
Þetta nægir til þess að sýna að
kröfur Dagsbrúnar eru ekkert
einsdæmi. Þetta verður þó enn ljós
ara þegar athugaðir eru þeir samn
ingar, sem Múrarameistarafélagið
og Trésmiðafélagið, félögin sem
Dagsbrún deilir við, hafa gert sín
á milli
Eins og menn muna áttu íelög
þessi í hörku deilu fyrir skömmu.
Deilunni lauk með samningum 2.
apríl s.l. 5. gr, þessa samnings er
þannig: „Trésmiðameistari, sem
stendur fyrir byggingu, skal auk
kaupgreiðslunnar greiða 1% af
srjmanlögðu kaupi múrarasveina,
sem við hana vinna, til skrifstofu
Múrarameistarafélagsins og greið-
ist upphæð þessi samtímis kaup-
greiðslunum. — Sömu greiðslu og
á sama hátt skal Múrarameistari,
sem stendur fyrir byggingu, greiða
af kaupi trésmiðasveina, sem við
hana vinna”. Þetta ákvæði er
þannig framkvæmt, að tímakaupið
er reiknað kr. 1.92 í stað kr. 1.90,
sem það áður hefur verið, Þetta
er þó ekkert nýmæli, því að múr-
arameistarar hafa um all-langt
skeið lagt einskonar skatt á kaup
múrarasveina til sinnar eigin skrif
stofu.
4. gr. samningsins mælir svo
fyrir, að kaup múrarameistara og
sveina hans skuli greiða á skrif-
stofu Múrarameistarafélagsins, ef
þess er óskað, hið sama er ákveðið
um laun trésmiðameistara og
sveina hans.
Þannig hafa bæði þau félög,
sem Dagsbrún á nú í deilu við, inn
leitt hjá sér nákvæmlega sama fyr
irkomulag og Dagsbrún fer fram
á. Verður afstaða þeirra því ekki
skilin á aðra lund en þá, að þau
kjör, sem þykja sjálfsögð til
haaida faglærðum verkajmönnum
séu of góð þeim ófaglærðu.
Enn skal á það minnst, að vinna.
ófaglærðu verkamannanna er að-
eins 10% af kostnaðarverði hús-
anna. Fengi Dagsbrún kröfum sín-
um framgengt, mundi það nema
40—60 króna útgjöldum á meðal
hús hér í bæ.
Kauphækkun og um-
sjónargjald meísfaranna
3. gr. samningsins milli Múrara-
meistara og Trésmiðafélagsins er
þannig: „Trésmiðameisturum og
múrarameisturum, sem hafa um-
sjón með nýbyggingum og bera á-
byrgð á þeim, án þess þó að vinna
persónulega trésmiða- eða múrara
vinnu, ber hvorum fyrir sig um-
sjónargjald, sem nemur kr. 0.70 á
hvern teningsmeter í ibúðar- og
verzlunarhúsum, en kr. 0,40 á
hvern teningsmeter í verksmiðju-
og geymsluhúsum. — Vinni meist-
ari persónulega vinnu, ber honum
meistarakaup að auki, en það verð
ur kr. 2.50 um tímann hjá hvoru-
tveggja meisturum. — Standi
meistari aðeins fyrir byggingu á
einu húsi eða samstæðu tveggja
húsa eða tveim húsum sama eig-
anda samtímis og vinni persónu-
lega vinnu, ekki minna en 45 kl.-
stundir á viku við þau hús, lækkar
umsjónargjaldið niður í kr. 0,35 og
kr. 0.20 á teningsmeter”.
Af þessari grein verður ljóst, að
Framhald á 4 síðu.
§jómanna~
dagurínn
Um sjómannadaginn er ritað
á 3. síðu blaðsins í dag og þar
er og birt dagskráin. Ennfrem
ur eru þar myndir frá Slysa-
varnafélaginu um slysfarirnar
við ísland: Kort af Islandi og
talin upp skipin sem farizt
hafa hér 1928—37, og svo línu
rit á 3. síðu um drukknanir
við ísland.
Birtir Þjóðviljinn þetta með
sérstöku tilliti til þess, að á
Sjómannadaginn þurfi sérstak-
lega að vekja athygli þjóðar-
innar á því nauðsynjamáli, sem
öryggi sjómanna er. Og er ekki
sízt þörf að minnast þess eftir
síðastliðinn vetur.