Þjóðviljinn - 14.06.1939, Side 1

0
101
á
Fyrir bæíarsfjórnarfundí á morgun
líggfa fílfögur frá rafmagnssfíéra
um hækkun á rafmagnínu um io°jö
Fyrir bæjarstjórnarfundi á
morgun liggja tillögur frá raf-
magnsstjóra um að taxtarnir á raf
magni verði yfirleitt hækkaðir um
10%. Leggur bæjarráð tillögur
þessar fyrir bæjarstjórn án þess
að segja nokkuð um þær sjálft, en
auðvitað er tilætlun bæjarráðs að
þær nái fram að ganga.
Rafmagnsstjóri leggur í bréfi,
dags. 24. maí, til, að gjaldskráin
verði yfireitt hækkuð um 10%, í
stað 40 aura á kílówattstund til
ljósa komi 44 aurar o. s. frv. Er
auðséð að með þessu á að halda
því óréttlæti, sem upprunalega
var í gjaldskránni, að láta þá, sem
búa í verstu fbúðunum og nota
rafmagn eingöngu til lýsingar,
greiða tiltöluega hæst fyrir það.
Rökstyður rafmagnsstjóri tillög
ur sínar mcð gengisfallinu, er
valdi því, að gengismunur á föst-
um lánum Sogsvirkjunarinnar og
Rafmagnsveitunnar vaxi um 140
þús. kr. — eða sem næst 10% af
tekjum af sölu rafmagns og mæla-
leigu.
Gengislækkunarflokkarnir ætla
sem sé að velta afeiðingunum af
glópsku sinni yfir á neytendur að
vanda.
En það mælir engin sanngirni
með því að bænum verði látið
haldast uppi að hækka rafmagnið.
Bærinn getur, alveg eins og hús-
eigendur, sem margir hverjir
höfðu lán í erendri mynt, tekið
sjálfur á sig hækkunina á greiðsl-
unum. Hann er nóg búinn að okra
á rafmagninu undanfarið. Hins-
vegar er vitanlegt, að slíkt yrði
að koma niður á háu gjaldendun-
um í hærri út3vörum, en það ætti
ekki að vanta fórnfýsina hjá
þeim þjóðstjórnardáendum, til að
bæta fyrir brot hennar.
Alþýðan mótmælir því, að raf-
magnið sé hækkað, það er sann-
arlega nógu dýrt samt.
í* |í
Velfa bankans var sídasfa ár 117 millíúnír o$
skuldlausar eígnír við áramóf rúmar 3 mílljónir
Búnaðarbanki Islands er 10 ára
í dag, stofnaður 14. júní 1929.
Hefur bankinn tekið miklum
framförum á þessu tímabili. Við-
skiptavelta hans jókst úr 23 yz
millj. kr. fyrsta Starfsárið upp í
117 millj, kr. árið 1938.
Atorkumestar af deildum bank-
ans eru Ræktunarsjóðurinn, sem
er sá upprunalegi grundvöllur, er
bankinn var reistur á, og Bygg-
inga- og landnámssjóður. Rækt-
unarsjóðurinn, sem áður starfaði
sem deild í Landsbankanum, hef-
ur síðan 1925 til ársloka 1938 veitt
2683 lán til ræktunar, að upphæð
samtals rúmar 7 milljónir króna.
Byggingar- og landnámssjóður hef
ur síðan 1929 veitt 514 lán að upp
hæð 3 miljónir króna alls.
Skuldlaus eign bankans hefur
tvöfaldazt frá því hann var stofn-
aður, — og er slíkt ánægjulegt
fyrirbrigði um banka hér á Is-
landi. Var skuldlaus cign bank-
ans 44,2 milljónir 1930, en er í árs
lok 1938 orðin 8.375.456 kr.
Bankastjórar bankans voru upp
haflega þrír. Var Páll Eggert Öla
son aðalbankastjóri tvö fyrstu ár-
in, síðan Tryggvi Þórhallsson til
30. júlí 1935. Með-bankastjórar
voru þá Pétur Magnússon og
Bjarni Ásgeirsson, þar til 1937 að
lögum bankans var breytt og
bankastjóri aðeins hafður einn.
Varð Hilmar Stefánsson þá einn
bankastjóri, en hann hafði verið
'aðalbankastjóri frá 15. sept. 1935.
Ekki hefur séð á að versnað hafi
bankastjórnin, þó aðeins sé einn
bankastjóri — og er það lærdóms
ríkt fyrir aðra banka á íslandi.
Búnaðarbankinn hefur gefið út
prentað minningarrit um 10 ára
starf sitt,
VILJINN
aíiöMvoav ai
MIÐVIKUDAGUR 14. JÚNÍ 1939
134, TÖLUBLA®
itorif í
m MUrgdaiiiiD
Vegna íbúðar- o$ atvínnuþarfar Reykvíkínga víll það þó
hlýta þessum lögum um sínn
Samþ. voru mcd 16$ atfev, gegn 50 mófmælá gegn ofbeldislögum St. )óh.
oeria ill itreilir
Aðafæfíng að lokun Eysírasalfs, -
eiu bein hófun fil Breflands og
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVÍLJANS. KHÖFN 1 GÆRKV !
Undanfarna daga hafa víðtækar flotaæfingar Þjóð
verja við strendur Danmerkur vakið geysiaíhygli. Eft-
ir æfingar á Litlabelti hélt mikill þýzkur floti norður
sundið og hélt áfram æfingum á svæðinu frá Skagen
til Svíþjóðar, en flotaæfingar þessar virðast beinlínis
aðalæfing þess að loka Eystrasalti er til stríðs kemur.
1 flotaæfingunum taka þátt sex bryndrekar, kaf-
bátar, tundurspillar, flugvélar o. fl. Til marks um stærð
flotans, sem þama er að æfingum, er það haft, að
honum fylgja tíu tankskip og forðaskip.
Þessar stórkostlegu flotaæfingar hafa rr
ið settar í samband við hinn nýundirritaða öryggis-
sáttmála milli Danmerkur og Þýzkalands. Með tilliti
til sívaxandi ögrana Þjóðverjaví panzig er litið á flota-
æfingar þessar sem hvorttveggja í senn, hótun og
undirbúning styrjaldar gegn Sovétríkjunum og Bret-
landi.
FRÉTTARITARI.
Á fundi Byggingarfélags alþýðu í gær mættunokk
X
uð á 3. hundrað manns.
Á fundinum fór fram hlutbundin kosning um
fjóra menn í stjórn. Tveir listar komu fram, annar
frá þeim, sem andstæðir eru bráðabirgðalögum, A-
iisti. Hlaut hann 168 atkvæði. Hinn var frá verjend-
um St. Jóhanns, B-listi, hlaut hann 7 atkv. —
I stjórnina voru kosnir af A-lista Héðinn Valdimars-
son, Guðmundur Pétursson, Þorlákur G. Ottesen og
Guðbrandur Guðjónsson. Af B-lista komst enginn að.
Auk þeirra samþykkta sem birtar eru hér á eftir,
gerði fundurinn bráðabirgðabreytingar á lögum félags-
ins, meðal annars með það fyrir augum að félagið
fullnægi ákvæðum bráðabirgðalaga frá 27. maí s.l.
Þessar bráðabirgðarbreytingar á félagslögunum
falla úr gildi
1. ef samþykktirnar með áorðnum breytingum fá
ekki staðfestingu stjómar Byggingasjóðs verkamanna
og félagsmálaráðherra í þessum mánuði.
2. ef félagið fær ekki loforð fyrir láni hjá Bygg-
ingarsjóði verkamanna fyrr en í lok næsta mánaðar.
3. ef og að svo miklu leyti, sem ákvæði bráða-
birgðalaga falla úr gildi.
Samþykkfírnar;
Byggingarfélag alþýðu mótmæl-
ir harðlega gerræði félagsmálaráð
herrans, er hann hefur algerlega
að ástæðulausu og gegn vilja fé-
lagsins, gefið út bráðabirgðalög
og með því hindrað félagið í þvi
að fá lofaðar og lögmætar lántök-
ur ur byggingarsjóði verkamanna,
nema því að eins að félagið afsali
sér lýðræðislegum rétti sínum til
að kjósa sér sjálft formann og fé-
lagsstjórn, með meiri hluta at-
kvæða, eins og annar frjáls sam-
vinnufélagsskapur í landinu.heldur
verði til þess að breyta sam-
þykktum félagsins þannig, að fé-
lagsmálaráðherrann sjálfur skipi
formanninn og félaginu sé síðan
skylt að viðhafa hlutfallskosning-
ar um stjórn, sem miðar að því að
leiða pólitíska flokkadrætti og
stjórnmálaerjur inn í byggingarfé
lagið, óviðkomandi samvinnustarf-
semi þe3S. Félagið telur að félags-
málaráðherrann hafi með þessu til
tæki sínu fótumtroðið lýðræðisleg
ar stjómarvenjur um útgáfu
bráðabirgðalaga og gert þá árás
á frjáls samvinnufélög og skipu-
lag þeirra, sem sámvinnumenn um
land allt, án tillits til stjórnmála-
skoðana, hljóti að berjast á móti.
Skorar félagið á samvinnumenn
um allt land að fylkja -sér um
frjálsræði og sjálfstæði samvinnu-
félaganna, að þau verði áfram al-
- Æfíngair þessatr
Sovétríkjanna
Sjómannaheímílí
á Síglufírði
Það er hrein og bein þjóðar-
skömm að ekki skuli vera til vold-
ugt sjómannaheimili á Siglufirði,
þar sem þær þúsundir sjómanna,
sem til Siglufiarðar koma um
síldartímann geti átt aðgang að
vistlegum húsakynnum og notið
skemmtunar og fróðleiks á ódýr-
an hátt.
Góðtemplarareglan á Siglufirði
hefur nú tekið sér fyrir hendur
forystu þessa máls. Hefur hún á-
kveðið að kaupa hús á Siglufirði
og hefja þegar í sumar rekst-
ur sjómannaheimilis. Siðar mun
stúkan, eftir því sem aðstæður
leyfa, stækka þetta hús og auka,
sem þjóðnytja stofnun.
gerlega frjáls samtök samvinnu-
mannanna sjálfra, óháð ríkisvald-
inu og pólitískum flokkum, enda
leiðir skerðing á frjálsræði þeirra
og sjálfstæði eingöngu til hnign-
unar starfsemi þeirra.
Skorað á Alþingi að fella
bráðabirgðalögin.
Byggingarfélag alþýðu telur að
ástæður þær, sem félagsmálaráð-
herra færir fyrir bráðabirgðalög-
unum um fjárstyrki til byggingar
félaganna séu algerlega rangar.
þar sem félögin njóta engra
beinna styrkja, og þörfin til sér-
staks eftirlits ríkisstjórnarinnar
enga, frekar en til annars sam-
vinnufélagsskapar í landinu, enda
með gildandi lögum tryggt etirlit
bæði af hálfu bæjarstjórnar og
byggingarsjóðs, og auk þess mætti
hafa hvaða eftirlit sem væri án
þess að svipta félagið rétti til for-
piannskosningar og fyrirskipa því
hlutfallskosningar með þeirri hót-
un, að ella haldi félagið ekki lög-
bundnum réttindum sínum til að
byggja verkamannabústaði fyrir
Reykvíkinga. Byggingarfélagið tel
ur, að félagsmálaráðherra hafi
með þessu unnið að því að spilla
áliti félagsins og vekja tortryggni
hjá félagsmönnum og hafi látið
gerðir sínar i þessu efni stjómast
af persónulegum ástæðum, sem ó-
Framh. á 2. síðu.
Gudmunduir L
Guðmundsson
sfeípaðuir for~
maður
fngaffélags al~
alþýðu
Um 12 leytið í nótt kom bréf
frá St. Jóhann inn á fund
Byggingarfélagsins, og var þar
tilkynnt, að Guðmundur 1. Guð
mundsson, félagi St. Jóhanns,
væri skipaður formður félags-
ins. Guðmundur þessi er ekki
i félaginu.
Skjaldborgin gerði sig hlægi-
lega með því að heimta að
Guðmundur tæki við fundar-
stjórn jafnskjótt og skipun
hans hafði verið birt. Þegar
þeirri firra var ckki anzað,
gengu margir Skjaldborgarar
af fundi.
Ólafur gefur
Síglfírðíngum
efefeeirf svair
Frásögn Þjóðviljans um hina
dæmalausu framkomu Ölafs
Thors atvinnumálaráðherra í
garð Siglufjarðarbæjar hefur
vakið almenna athygli.
Er það alvara ráðherrans að
koma í veg fyrir að Siglufjarð-
arbær reisi vandaða nýtízku
verksmiðju ?
Þannig spyrja menn — og
menn gera sér ljóst, að ekkert
getur valdið þessari framkomu
annað en vilji ráðherrans til
að einoka síldarbræðslurnar til
hagsbóta fyrir Kveldúlf og
Landsbankann.
Frestur sá, sem Siglufjarðar
bær hefur fengið til þess að
taka eða liafna lánstilboði því,
sem fyrir liggur, er senr út-
runninn. •— Þjóðviijinn mun
tafarlau'rt skýra frá öllu, sem
; þessu máli gerist.
Benedíkt Wa?se
forseti I. S. I
fimmtngnr
1 dag er Ben. G.Waage fimmtug
ur. Fáir hafa unnið jafn mildð fyr
ir íslenzk íþróttamál og hann, og
má telja hann meðal brautryðj-
enda íþróttamálanna á Islandi.
Hann hefur verið 24 ár í stjórn
Iþróttasambands íslands, fyrst 11
ár sem féhirðir og síðan 13 ár sem
forseti, og hefur enginn setið svo
lengi í stjórninni áður. Hann hef-
ur stofnað fjölda íþróttafélaga
og gefið út íþróttabækur.
Sem fulltrúi Islands hefur hann
mætt víða um lönd og liefur þar,
sem annarsstaðar komið fram ein
skær áhugi hans fyrir þessu menn
ingarmáli þjóðarinnar.
Á unga aldri var Benedikt vel
íþróttum búinn, sérstaklega sund-
maður góður, og væri íslenzkum
íþróttum það mikill fengur að
eignast marga slíka áhugamenn.
Ef skrifa ælti nákvæma lýsingu
af íþrótta-ævistarfi hans, gæti það
orðið stór bók og læt ég það hjá
líða, en allir íþróttamenn óska
lionum til hamingju með daginn
og framtíðina. Mr. —