Þjóðviljinn - 26.07.1939, Blaðsíða 2

Þ JÓÐ VIL JINN
Jjott'. Tnr-» * rjTVM o-, TT'f f JQ^Q
liílllllllKIÍHIIllllllltllltlliHlllllHlliHllfHH I
pJftOVHJINM
Ctgefandi:
• Sameiningarflokkur . alþýðo
— Sósíalistaflokkurlnn —
; tíitstjórar:
| Einar Olgeirsson.
! Sigfús A. Sigurhjartarson.
Sitstjórnarskrifstofnr: Hverf-
isgötu 4 (3. hæð), sími 2270.
Afgreiðsln- og anglýsingaskrif-
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
Vskriftaigjald á mánnði: .. .
Reykjavík og nágrenni kr.
2,50. Annarsstaðar £ landinu
kr. 1,75. I lausasölu 10 aura
eintakið.
/íkingsprent h. f. Hverfisgötu
| i. Sími 2864.
Þarfasfí þjónnínti
Enn virðist Chamberlain ætla að
verða fasismanum iþarfur þjónn,
Brezka stjórnin er þegar gengin
að samningaborði í Tokio og læt-
ur bjóða sér þar svo auðmýkjandi
meðferð, að undrun sætir. Japan-
ir heimta að Bretar taki afstöðu
með landvinningum þeirra í Kína,
viðurkenni þá, og fari með hina |
löglegu stjórn Kína eins og stjórn
óvinveitts ríkis. Og brezka stjórn-
in gengur að þessu öllu, trú sjónar
miði afturhaldsins, að hvað sem
það kosti megl aldrei styrkja þjóð
frelsisbaráttu eins og þá, er kín-
verska stjórnin á nú í, heldur skuli
kúgurunum og landræningjunum
hjálpað, — sagan frá Mandsjúkúó,
Abessiníu og Spáni endurtekur sig
nú í Kina.
Og til þess að geta styrkt fas-
ismann er Japönum leyft að mis-
bjóða brezkum þegnum og brezk-
um hagsmunum svo, að slíks munu
engin dæmi síðan Bretland náði
stórveldisaðstöðu sinni. Og ekki
fer hjá því, að hin háðulega með-
ferð og fyrirlitning sú, er Japan-
ir sýna Bretum, verður til þess að
grafa undan virðingu Bretlands
sem heimsveldi, svo að hún á tæp
ast viðreisnar von.
Sama sagan er að gerast í Ev-
rópu. Þar er undanhaldið í fullum
gangi. Fasistastórveldin þrjú,
Þýzkaland, Italía og Japan, hafa
nána samvinnu um landránafram-
kvæmrir og heimspólitík. Milli
Danzigmálanna og Tientsindeil-
unnar hafa legið þræðir, sem
stjórnmálamenn fasistanna hafa
kippt í eftir fyrirfram lagðri áætl-
un. Og hinir voldugu bandamenn
fasistanna, auðvaldsklíkurnar, er
standa að baki stjórnum Bretlands
og Frakklands hafa ráðið því að
þcssi voldugu lýðræðisriki ha»'a
i kki einungis liðið hvert ofber’tis-
verk fasismans eftir annað, heiu-
11 be'nlini t hjálpað fasistunun'
leynt og ljóst, að framkvæmd
þeirra.
Gott, dæmi um það eru viðræð-
ur þeirra Hudsons og Wohltats,
um stórkostlega hjálp frá Bret”m
tj að rétta við hinn örþrota þjó V
frbúsk.Tf výzkalands.
Jafní r-.mt hafa þessir banda-
renn H.'lJ^rs og Mussolinis hi'\.it-
að að 'i .t að yrði bíjndalag gegi.
ofbeldi r.M nmnas.
Alrrrr',i')sálitið í Bretland, og
Frakklandi er á móti þessari hjalp
við fasismann. Andstæð-.ngar
Chamberlains, allt inn í raðir í-
haldsflokksins, skrifa um þennan
óhappamann þannig, að honum sé
tÍJ einsk: j trúandi, hann ver.’.i að
f: ra frá r ! þess að hægt o': að
reka póli /K. er sé Bretlandi verð-
ug. Og bi /'in, sem fóru á margra
daga hvinandi Chamberlainsfyllirí
..........
DNfiA FÓLKIB
iiiiitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiinii
imiiiiimiiiimiiimimiiiiiimiimimiv
Svifflug
Ég mætti kunningja minunJ í gært
sem er áhugamaður um svifflug og
meðlimur Svifflugfélagsins.
Þú tekur ekki þátit í námskeið-i
inu, sem stendur yfir austur á Sand^
skeiði?
— Nei því miður ég á ekki frí.
— Veistu nokkuð hve margir þátt-
takendurnir eru?
— Ég held eitthvað 20—30.
— Ertu nú alltaf jafn spenntur
fyrir þessari íþrótt eins og þegar
þú byrjaðir? Hve oft komizt þið
eiginlega á loft um helgar?
— Það kemur stundum fyrir að
maður fái ekkert „start“, eða rás,
eins og einn félaganna er að venja
okkur á að segja, en 1 stundum
kemst maður allt að fimm-sex sinn-
um upp á dag. Enda þótt maður sé
viss um. að komast ekki upp (ef
mætt er of seint á sunnudagsmorgn-
ana, seinna en á mínútunni 8, fær
maður ekki að fljúga þann dag)
er svo skemmtilegt að vera ausfur
frá, í hópi félaganna, að maður
leggur á sig að púla allan daginn.
— Púla?
Já, bera flugurnar frá lendingar-
sfað að þeim stað sem „ræst“ er
fyrir utan að bera þær úr flugskýl-
inu og í það aftur. Þá þarf mað-
ur að taka á þegar flugurnar eru
ræsfar með teygju. Það vita ekki
allir hvernig við komumst á loft,
svo ég ætla að skýra þér frá því
atriðn. í gamla daga, þ. e. í bernzkij
svifflugsins á öðrum, og jafnvel
fyrsfa tug aldarinnar voru flugurn-
ar látnar standa utan i hlíö, sem
vindurinn skall á. Ef nógu hvasst
var, lyftist fiugan strax og þeir
sem hjálpuðu til siepptu henni, að
öðrum kosti var hlaupið með hana
upp í vindinn þangað fil hún losn-
aði. Eftir* heimsstyrjöldina var far-
ið að nota teygju, og sú aðferð
tíðkast enn í dag. Teygjan er um
þumlung í þvermál og allt að 60
á .lengd. Á henni miðri er lykkja,
sem fest er á krók á svifflugunni
(eða renniflugunni). Svo raða 3—6
;strákar sér á hvern enda og ganga
skáhalt sitt fjl hvorrar handar frá
flugstefnunni. Einn eða tveir halda
flugunni, þeir sem toga, faka á rás
og þegar kennarinn, sem stendur
hjá flugunni álílur, að hæfileg
strenging sé komin, skipar hann
; september sl, (sbr. Morgu.ii'.'i.ð-
F og Tímnrn), þora nú ekki ann- i
ac, en að i. urkenna Llutverk bans I
þjónust rasismans.
Almen'..0sálitið í Bretlan og
Irakklana: heimtar hreina tnnm-
ijfga við o vétríkin, heimta ■ við •
r:ám gegn fasismanr m. Fyij- eða
síðar ry" þjóðirnar Chamb<rií;.n
og hans nó'um til hliðar og Þ:i
upp vörn i./rir lýðræði og Ijj.rt-
frelsi í sam-vinnu við verklýðsrikið
í austri. En hver dráttur, hver ný
svik við lýðræðið, sem Chamber-
l'án, þarf: '. þjónn fasismam, Ler
•'ð drýg: kostar bungar f..rnir.
frm hægt efði verið að a.'-t
á Islandi
„íhaldsmönnunum“ (þeim sein halda
í stél flugunnarj að sleppa. Allir
byrjendur eru ræstir á þennan hátt.
En um 1930 var byrjað að ræsa
flugurnar með því að láfa bíl draga
þær á stálvír, og skömmu seinna
vóru vélflugur notaðar til að draga
svifflugurnar hátt í loft upp. „Kata-
pult-start“ hefur einnig verið not-
að. Þá er flugunni slöngvað af
stað með sérstökum útbúnaði kata-
þult (slöngvivél). Ef þú kemur á
flugdaginn gefst þér tækifæri til
að sjá sitt af hverju af þessu.
— Ég kem og áreiðanlega ekki
einn því flesta Reykvíkinga langar
til að sjá flugsýninguna. Er það
ekki sunnudaginn 30. sem hún er?
Jú. Heyrðu Guðmun,dur viltu
ekki verða félagi í Svifflugfélaginu,
mér heyrist á þér að þú hafir á-
huga fyrir því?
— Mig hefur langað frá fyrsfu
tíð að verða svifflugmaður, en ekki
orðið úr; livað kostar það?
Inntökugjaldið ern 10 kr. og mán-
aðargjaldið það sama. Helíningnum j
af þeim peningum, jafnvel öllum,
spararðu á annan hátt með því að
gerast félagi, því þú sefur þig eng-
an sunnudag úr færi að komast á
flugæfingu, og eyðir þá ekki pen-
ingum til annars. Bílfar austur og
út, ásamt yfirnógu af kakói er
innifalið í mánaðargjaldinu, við
þurfuin að fá sem flesta með okkur
að stunda íþrótt í þróttanna.
— Já, það er nú svona, að yfir-
gefa konuna á hverjum sunnudegi.
Þú lætur hana auðvitað koma
með, kvenfólk getur stundað svif-
flug alveg eins vel og karlmenn!
Kannske eftir flugdaginn. . .
Hvernig er það neyndar með þessa
póstferð sem farin verður á svif"
flugu. Er það rétt að lent verði i
Vatnsmýrinni?
— Já. — Það verða seld sérstök
kort austur á Sandskeiði, sem svo
verða stimpluð með sérstökuni
stimpli — en hlessaður biddu mig
ekki að senda þér kort, það eru
svo margir húnir að fá mig til að
lofa sér því, að ég sé ekki fram
á annað en að ég verði að hafa mcð
mér fjölritara og „adressuvél" aust-
ur, ef ég á að hafa tíma afgangs
til að njóta flugsins sjálfs. Svo við
hættuin að tala um flugdaginn, og
ég taki til að spyrja þig: Þar sem
þú ert nú utan við svjffiugið get-
urðu kannske sagt mér hvernig á
því stendur að menn eru oft að
spyrja mig hvaða gagn sé að svif-
fluginu?
— Nei.
Svei attan, ert þú . . Án
gamans, hvaða gagn er að skiða-
íþróttinni? Hvaða gagn er að sér-
hverri íþrótt, sem laðar mann til
útiveru og áreynslu? Hvaða gagn
éf að sérhverri íþrótt, sem lyft- |
ir hugum manna og vekur dáða- j
hvöt þeirra? Því getur sérhver svar- I
Það, og þá um leið fyrstu spurn- !
Framh. á 4. síðu.
Dagskrá æsknlýðsmóts-
ins í Oslo
Norræna æskulýðsmótið, sem
skýrt var nýlega frá hér í blaðinu]
kemur saman í Oslo 5. n. m. og
hefst þá með hátíðahöldum í Frogij
erseteren. Söngflokkur ungra verka-
manna syngur, en Forsberg ritstjóri
frá Stokkh. flytur ræðu. Auk þess
koma ýmsir norrænir listamenn á
mörgum sviðum fram og skemmta.
Loks verður fjöldasöngur og nor-
rænir þjóðdansar og leikir, flug-
eldasýningar og dans.
Snnnudaginn 6. ágúst verður fund-
ur á Jordals-íþróttavellinum. Arne
Gauslá frá Oslo setur fundinn með
ræðu og hinn kunni norski rithöf-
undur Nordahl Grieg segir frani
ávarp tjl mótsins. Alvilda Larsen
formaður S. U. K: í Danmörku og
Santiago Carillo, ritari sameinaða
sósíalistiska æskulýðssambandsins
spánska flytja ræður. Ennfremur
verða íþróttasýningar, söngur og
hljómleikar.
Um kvöldið lýkur mótinu með
fjölbreyttri skemmtun i alþýðuhús-
inu.
5-6 ágnst
NORDAHL GRIEG
Báða mótsdagana verður farið í
stuttar ferðir umhverfis Osloborg
og fulltrúunum sýnd söfn borgar-
innar stórhýsi og annað markvert.
Tvö kvöld verður efnt til úti-
legu í sambandi við mótið í Boro-
yja við Víkina (Oslofjörð).
„Arinr íslendinga11.
Óskabarn þjóðarinnar, „Mál og
menning“, hefur tekið sér fyrir hend
lur að gefa út stórfenglegt rit í til-
efni þeirra tímamóta, sem árið 1943
mun marka í sögu tslands. Ritið
verður um tsland og íslandinga,
náttúru landsins, sögu þjóðarinnar,
menningu, bókmennlir og listir. Það
verður 10 sinnum stærra en „Vatna
jökull“, fyrsta bók félagsins, en á
þó að kosta félagsmenn „Máls og
menningar“ aðeins 25 krónur. Margir
af beziu menntamönnum landsins
munu vinna að samningu ritsins
undir yfirstjórn próf. Sigurðar Nor-
dals.
Þó örskammt sé siðan að ákvörð
unin um „Arf íslandinga“ varð gerð
heyrum kunn, hefur alþýða lands-
ins tekið henni tveim höndum. Hún
lítur svo á, að með þessu innihalds-
rtka riti verði óbrotgjarn minnis-
varði reistur yfir aldalangri sókn ís-
lenzku þjóðarinnar fram til betra og
hamingjusamara lífs, minnisvarði, er
varpi ekki aðeins ljósi yfir farinn
veg, heldur bendi einnig á leiðina
fram.
„Arfur íslandinga" mun einkum
eiga erindi iil æskulýðsins. Það velt
ur á miklu, að unga kynslóðin, sem
á að halda áfram baráttunni fyrir
frelsi og velmegun fólksins og fullu
sjálfstæði landsins, tileinki sér arf
íslenzku þjóðarinnar, læri að þekkja
hann og byggja á honum. Einmitt
slíkt, alhliða, þjóðlegt og skemmti-
legt rit, sem „Arfur íslandinga“ get-
ur orðið merkilegur, uppalandi vi ku
brunnur, þar sem æskulýðurinn get-
ur drukkið í sig allt hið bezta úr
1000 ára sögu þjóðarinnar. Og þetta
er því nauðsynlegra sem íslenzka
alþýðan á við ófyrirleitna og harð-
víluga óvini að etja.
En einmitt þegar „Mál og menn-
ing“ tilkynnir útgáfu þessa mikla
og þjóðlega rits, hljóp illur andi í
íslenzka afturhaldið. 1 dauðans of-
boði var kallaður saman fundur í
stjórn Menningarsjóðs og þar
ákveðið að hefja kapphlaup við
„Mál og menningu“. En í fátinu
iókst þessum herrum svo óhöndug"
lega til, að þeir hefja útgáfustarf-
semina með einhverju hinu óþjóð-
legasta riti: Æfisögu Victöriu Eng-
landsdrottningar. öll handbrögð
Breiðfylkingarmanna í þessu máli
miðast að því að eyðileggja mienn-
inggarsamtök fólksins sjálfs. Og að-
ferðirnar eru í samræmi við til-
ganginn, þeir ausa fé úr ríkissjóði,
en forðast eins og heitan eld að
ráðgast við fólkið.
Háð og spott alþýðunnar fylgir
þessum afturhaldspostulum, sem
reyna í máttvana bræði að lyfta
hönd sinni gegn „Máli og menn-
ingu““. Og meðaumkun fólksins
hljóta þeir menntamienn, sem hafa
lálið Breiðfylkingarherrana ginna
i sjg til þess að vega að menningar-
j viðleitni alþýðunnar.
I En aflurhaldsforingjarnir skuhr
\ita, að æskulýðurinn mun líta á
aðsúg þeirra að „Máli og menningu“
sem baráttu gegn sjálfri menning-
unni og hinum dýrkeypta arfi ls-
lendinga. Þeir sem ætla að knésetja
„Mál og menningu“ munu fljótt
finna að hin unga íslenzka kynslóð
mun skipa sér í þéttar raðir bak
við „Mál og menningu“, sem hefur
tekið að sér að vernda arf Islend-
inga.
Eggori Þorbjarmrson