Þjóðviljinn - 02.11.1939, Blaðsíða 1

Hvað hefuir þú
gerf fif að
úfbreíða
Þiéðviljann ■
9
IV. ARGANGUR.
FIMMTUDAGUR 2. NÖV. 1939
254. TÖLUBLAÐ
■■■I
ir ipsott stiFiallapiinar
Tíllðgutr sovélsíjórnarínnar víd Fínna cru um gapkvæm-
an hjálparsáftmála o$ rádstafanír fil öryggís Lcníngrad.
Ræða sú, er Molotoff, forsætis- og utanríbisþjóðfulitrúi Sovét-
ríkjanna, flutti á fundi í sameinuðu þingi í fyrrakvöld, liefur vakið
heimsathygli.
Ræðan íjallar um alþjóðamál og afstöðu Sovétríkjanna. Skýr-
ir Molotoíf rækilega írá samningum sovétstjórnarinnar við þýzku
stjórnina, rekur tildrögin að styrjöldinni og segir skorinort álit sitt
á tilgangi Bretlands og Frakklands með baráttunni við Dýzkaland.
Þá kemur ýtarleg frásögn af töku Vestur-Hvítarússlands. og
Vestur-Ukrainu, og Ioks er slðasti hluti ræðunnar um samningaum-
leitanir sovétstjórnarinnar við. Finnland og Tyrkland. Hefur það
vakið sérstaka athygli, að sovétstjórnin heíur farið i'ram á skipti
á finnskum landskika í nágrenni Leningrad ásamt nokkrum smá-
eyjum í Finnska flóvmum og tvöfalt stærra landi í SovétKarelíu.
Molotoff ávítar harðlega Roosevelt forseta fyrir íhlutun hans
um samningana við Finnland, og telur það sainræmast illa hlutleys-
Isafstöðu Bandaríkjanna.
Þjóðviljinn birtir þessa merku ræðu Molotoffs í heild, sam-
kvæmt einkaskeytum frá fréttaritara blaðsins í Moskva. Fyrrihluti
ræðunnar birtist í dag, en síðari hlutinn, þar sem m. a. er hin
stórfróðlega frásögn af samningunum við Finna og Tyrki, verður
að bíða morguns vegna þrengsla.
Framsöguræða Molotoffs á fímmta fundí
Æðstaráðs Sovétríhjanna í. nóv. 1939.
EINKASKEYTI TIL ÞJÖÐVILJANS. MOSKVA I GÆRKV.
Félagar! Þingmenn!
Síðustu mánuðina tvo hafa orð-
ið þýðingarmiklar breytingar í al-
þjóðamálum. Á þetta einkum við
ástandið í Evrópu, en einnig við
lönd fjærri Evrópu.
Eg skal nefna þá þætti þessara
breytinga, er úrslitaþýðingu hafa
1. Breytingarnar á sambúð
Sovétrikjanna og Þýzkalands.
Hinn 23. ágúst gerðu Sovétríkin
og Þýzkaland með sér griðasátt-
mála, og með því var bundinn end-
ir á þá óeðlilegu afstöðu ríkjanna
hvors til annars, er staðið hafði
nokkur ár. f stað fjandskaþar
sem viss Evrópuríki blésu að af
öllum mætti, hófu Sovétríkin og
Þýzkaland samninga og komu á
heilbrigðari samböndum Þessi af-
staða kom einnig í ljós í samning-
Um Sovétríkjanna og Þýzkalands
um vináttu og landamæri, er und-
irritaðir voru í Moskva 28. sept
Þessi snögga breyting á inn-
byrðis afstöðu Sovétríkjanna og
Þýzkalands, tveggja stærstu ríkja
álfunnar, hlaut að hafa áhrif á al-
þjóðaástandið. Hvað það-snertir
hafa atburðirnir algerlega stað-
fest þá skýringu á pólitískri þýð-
ingu bættrar sambúðar Sovétríkj-
anna og Þýzkalands, er gefin var
a síðasta fundi Æðstaráðsins.
2. Hertaka Póllp.nds og hrnn
pólskr ríkisii -.
Stjórnarklíkur Póllands höfðv
ósjaldan gortað af „festu” ríkis-
ins og „krafti” hersins. Það sýndi
sig þó, að snöggar aðgerðir, fyrst
af hálfu þýzka hersins og síðan
Rauða hersins nægðu til þess að
ekkert varð eftir af þessum van-
skapning Versalasamninganna, er
lifað hafði á kúgun erlendra
þjóða.. Pólitík pólsku stjórnarinn-
ar er ýmist beindist að Þýzkalandi
eða Sovétríkjunum reyndist hald-
laus og rann út í sand.
3. Hin mikla Evrópustyrjöld
hefur valdið djúptækum breyting-
um í alþjóðaástandinu.
Styrjöld þessi byrjaði sem stríð
milli Þýzkalands og Póllands, en
varð að stríði milli Þýzkalands
öðrumegin og Englands og Frakk-
lan^s hinumegin. Stríðið milli
Þýzkalands og Póllands fékk
skjótan* enda, vegna hinnar algeru
uppgjafar pólsku stjórnarinnar
Eins og kunnugt er varð Póllandi
ekkert lið að hjálparskuldbinding-
um Englands og Frakklands, og
enn er í rauninni ekki vitað hvers-
konar „skuldbinding” "það hafi
verið.
Styrjöldin milli Þýzkalands og
ensk-franska bandalagsins er enn
á byrjunarstigi, og hefur ekki enn
orðið víðtæk Engu að.síður er það
eðlilegt, að slík styrjöld hafi í för
rr.cð sór djúptæliar kreytings : á á-
standinu i Evrópu, og ekki einung-
is í Evrópu.
Með tilliti til þessara þýðingar-
miklu breytinga á alþjóðaástand-
inu eru ýmis gömul hugtök, er vér
höfum notað fram til þessa og
margir hafa bitið sig fasta í:
greinilega úrelt og ónothæf leng-
MOLOTOFF
ur. Þetta veröur maður að gera
sér ljóst, til að forðast alvarlegar
skekkjur, þegar dæma skal um
hið nýja stjórnmálaástand í Ev-
rópu. Það er t. d. augljóst, að hug-
tök slík sem „friðrof” og ,,frið-
rofi” hafa nú síðústu mánuðina
öðlazt nýja, ákveðna meiningu
svo að vér getum ekki notað þau
hugtök eins og gert var fyrir
segjum þrem til fjórum mánuðum.
Ef um stórveldi Evrópu er að
ræða, er Þýzkaland nú í þeirri að-
stöðu, að það vill ljúka styrjöld
inni eins fljótt og kostur er. En
England og
irstandandi styrjaldar undir því
yfirskini að endurreisa eigi gamla
pólska ríkið er heimskulegt.
Stjórnum Englands og Frakk-
lands er þetta fullljóst — en samt
vilja þær ekki að styrjöldinni sé
hætt og friði komið á, heldur leita
nýrra réttlætinga á styrjöld við
Þýzkaland. Upp á síðkastið þykj-
ast stjórnarvöld Englands og
Frakklands berjast fyrir lýðræðis-
réttindum þjóðanna gegn Hitler-
isma. Enska stjórnin lýsir yfir
því, að takmark hennar í styrjöld-
inni við Þýzkaland sé hvorki meira
né minna en „útþurrkun Hitler-
ismans”. Það kemur þá á daginn
að ensku stríðsfylgjendurnir og á-
samt þeim þeir frönsku hafa sagt
Þýzkalandi stríð á hendur vegna
lífsskoðana, í líkingu við trúar-
bragðastyrjaldirnar hér áður fyrr
Þá voru í tízku trúarbragðastyrj-
aldir gegn heiðirígjum og annarrar
trúar mönnum. Styrjaldir þessar
voru auðvitað þungar búsifjar öll-
um almenningi, leiddu af sér at-
vinnulega eyðileggingu og skildu
við þjóðirnar ráfandi í myrkri
menningarleysis og eymdar. Eru
stjómarvöld Englands og Frakk-
lands ekki að varpa oss aftur til
þessara miðaldatíma, tíma trúar-
bragðastyrjalda, hjátrúar og
menningarleysis ? Að minnsta
Framhald á 4. síðu.
Alpingi kom sam^
an í gær.
Fundir í Alþingi hófust aftur í
gær með fundi í sameinuðu þingi.
Forsætisráðlierra las upp konungs
jréf um að fundum skyldi haldið
áfram. Setti 1. varaforseti samein-
aðs þings, Pétur Ottesen, fundinn
og minntist tveggja fyrrv. þingm
er látizt höfðu í sumar, þeirra
Ejcirns Kristjánssonar og Þórðar
Thoroddsens. Risu þingmenn úr
sætum til að minnast þeirra.
Síðan var kjörbréf Jóns Ivars-
sonar rannsakað og samþykkt —
að því loknu var fundi frestað.
Þrír þingmenn eru fjarverandi
þeir Haraldur Guðmundsson og
Jóhann Jósepsson erlendis í samn-
ingum fyrir ríkisstjórnina, en
Gísli Guðmundsson á sjúkrahúsi.
Blisðameun
efaa til ijðl-
breyttrar
kvöldvökn
annað kvöld
Fyrsta kvöldvaka Blaðamanna-
félags Islands verður annað kvöld
kl 9 að Hótel Borg. Verður þetta
ein allra fjölbreyttasta skemmtun
sem völ hefur verið á hér í bæn-
um. M. A.-kvartettinn sjngur.
Pétur A. Jónsson og Sigrún Magn-
úsdóttir fara með kafla úr nýrri
óperettu „Brosandi land”, sem
sýnd verður hér innan skamms.
Þarf ekki að efa, að marga mur.
langa til þess að heyra þau í þess-
um hlutverkum.
Þá dansa þeir Lárus Ingólfsson
og Brynjólfur Jóhannesson, Alfred
Framhald á 4. síðu.
Stíórnarnefnd ríkisspítal*
anna stefnir endurskoðend~
um landsreíknínganna fyrír
meíðyrðí.
Stjórnarnefnd ríkisspítaiana hef
Frakkland, er fyrir | ur höfðað mál gegn endurskoðend-
skömmu hófust handa gegn frið-
rofi, vilja áframhald stríðsins og
ekki friðarsamninga. Eins og þér
sjáið er hlutverkum skipt.
Yfíríýsíngar Breta o$
Frakka um baráífu fyr-
ír lýðrœðí o$ úfþurrk-
un Hítlerísmans eru
blekkíngar.
Tilraunir ensku og frönsku
stjórnanna til að réttlæta þessa
nýju afstöðu með skuldbindingum
við Pólland eru augljós blekking.
Endurreisn hins gamla Póllands
kemur aldrei til greina, það mun
hve. og ein rnkiljr. Áh ’.mhald yf-
um landsreikninganna, þeim Jóni
Pálmasyni, Jörundi Brynjólfssyni
og Sigurjóni Á. ölafssyni fyrir
niéðgandi athugasemd, sem þeir
ha ía gert við þann Iið landsreikn-
inganna, sem íjallar um kostnað
við ríkisspítalana og ríkisbúin.
Grein sú, er hér um ræðir er
svolil jóðandi:
„Kostnaður við ríkisspítalana
og ríkisbúin hefur hækkað gífur-
lega síðustu árin. Á eftirtöldum
stofnunum var breytingin þessi
frá 1936—1937: Landsspítalanum.
Ploldsveikraspítalanum, Gamla
Kleppi, Nýja Kleppi, Vifilstaða-'
hæli, Reykjahæli, Vífilstaðabúi og
Klcppsbúi:
Starfsmannalaun
hækkuðu samtals
um kr. 63.357.&0
Kostnaður alls um —179.176.70
Rekstrarhalli varð
1937 meiri en 1936
um —120.791.35
Af þessu sést, þótt orsakir séu
ekki raktar, að fjárstjórnin á þess
um stofnunum er eitthvað undar-
leg. Væri æskilegt að vita, hvort
• eru ósjálfráð öfl eða eitthvað
annað að verki?”
Ummæli þessarar greinar telur
stjórnarnefndin stórlega móðgandi
fyrir sig og telur töluliði þá. sem
tilgreindir eru, ranga.
Þar sem Jón Pálmason alþm.
hefur viðurkennt að hann beri
Framhald A 4. siðu