Þjóðviljinn - 11.02.1940, Qupperneq 1

V. ÁRGANGUR.
SUNNUDAGUR 11. FEBR. 1940.
35. TÖLUBLAÐ
Mannerheímherínn
reynír árangurs-
laust að ná aftur
vírkjunum á Kyrj-
álaeíðí
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVILJ.
1 liemaðartiLkynningu foringja-1
ráðs Leningrad -h ernaða rsvæðisin s,
um dagiim í gær, 9. febr., segir,
að þann dag hafi ekkert sérlega
markvert gerzt á herstöðvunum i
Finnlandi.
Mannerheimherinn gerði margend'
urteknar tilraunir til að ná aftur
stöðvum þeim á Kyrjálaeiði, er
sovéther náði á vald sitt undan-
farna daga. Tilraunir þessar mis-
heppnuðust algerlega og beið árás-
arherinn mikið tjón.
Sovétflugvélar gerðu sprengjuárás
ir á þýðingarmiklar herstöðvar.
Bandaríkín hugsa
sér fíl hreyfíngs
í Evrópu
Ákveðið hefur verið að Summer
Wells, aðstoðarutaniríkismálaráðh.
Bandaríkjanna, takist ferð á hend-
ur til helztu landanna í Evrópu,
bæði ófriðarríkja og hlutlausra, til
að kynna sér ástandið.
Hefur komið upp orðrómur um
að hann eigi að athuga möguleika
á sáttum milli Vesturveldanna, en
því hefur verið neitað í Washing-
ton.
penniF afl hliúfa samti utti
En hann fær engar undírfekfir hjá félagsmönnum
HíllundatÉlai DagMannaooi muo halda airaoi atam slni
tlis n ihhert hall I ihorldl hrilll lorir allar hliiioslllraunlr
linas iriiHissn ititur ri rlt
sHBðii sð i oildi hér í Hl
Alþýðublaðíð heímfar sfíórnarskrána þverbrofna
I fyrrakvöld gerðust þau tíðindi að Héðinn Valdimarsson og
nokkrir aðrir boðuðu til fundar meðal Dagsbrúnarmanna, til þess að
stofna með þeim félag fyrir sína persónulegu fylgismenn. Áður
hafði verið haldinn stofnfundur Málfundafélags Dagsbrúnarmanna
og stóðu að honum allir, sem fylgdu A-listanum við síðustu kosn-
ingar. En Héðimi og Co. fengu nú allt í einu og að tilefnislausu þá
flugu að kljúfa sig út úr og stofna klíku utan um sjálfa sig. I þessa
klíku mega ekki aðrir komast, en þeir, sem stjórnin ber fram inn-
tökubeiðnir fyrir. Er þetta samskonar lýðræði og hjá Erlingi Frið-
jénssyni í Verkamannafélagi Akureyrar og frægt er að endemum.
Virðist Héðinn nú hafa tekið upp „Iínuna” frá 1930, þegar hann
stóð að samningi einræðislaganna fyrir Alþýðusambandið, en sem
allir frjálslyndir menn, þar á meðal Héðinn sjálfur hafa verið að
berjast við síðan. Þetta tiltæki sýnir bezt að allt Finnlandspexið
b.efur verið átylla, en Héðni hefur verið mál að yfirgefa raðir hins
stríðandi verkalýðs. En þó er ekki að leyna, að flestum kemur það
á óvavt að svona tileínislaust séu gcrðar tilraunir til sundrungar,
eimitigis út frá valdabraskssjónarmið5 eins manns.
Undirbúningsnefndin, sem kosin var tib að undirbúa framhalds-
stofnfund Málfundafélags Dagsbrúnarmanna mun halda áfram
starfi sínu eins og ekkert liafi í skorist og boða til fundar við
fyrsta tækifæri.
þ. 24. jan. sl.. — Fundur þessi var
sóttur af um 200 manns og fór
vel fram. Boðun þessa fundar var
undirrituð af þeim 5 mönnum, sem
voru á A-lista við síðustu stjórn-
arkosningar Verkamannafélagsins
Dagsbrún. Margar ræður voru
fluttar og einhuga skoðun virtist
ríkjandi meðal fundarmanna um
það, að stofna víðtækt málfunda-
Eins og menn muna var haldinn
byrjunarstofnfundur að málfunda-
félagi fyrir Dagsbrúnarverkamenn
Grein, sem birtist í Alþýðublað-
inu í gær, eftir Jónas Guðmunds-
son, afhjúpar á eftirtektarverð-
asta hátt í senn vanþekkingu Al-
þýðuflokksforingjanna á núver-
andi mannréttindum og stjórnar-
skrá íslendinga og yilja þeirra til
að brjóta hvorttveggja á bak aft-
ur.
Þessi grein heitir „Kommúnist-
ar heima og erlendis” og setning-
arnaj, sem fletta svona áþreifan-
lega ofan af fasistisku ‘hugarfari
Jórasar og takmarkalausri van-
þekktngu þessa fyrrverandi alþing-
ismanns á stjórnarskránni, era
skriiaðar út af afhjúpunargrein-
um Þjóðviljans um brezltu Ieyni-
neficlina. Hljóða þær svo:
„Mér og öðrum varð á að spyrja
er grein þessi birtist, hvort lög-
reglan liti ekki í blöðin áður en
þau væru send út. En svo virðist
ekki vera. — Og síðan segir höf.
að þar sem tveir lögreglustjórar
scu nú hér, þá ættu þeir að geta
haft eftirlit með blöðunum.
Þesar tvær setningar opna fyr-
ir monnum það hyldýpi haturs á
mannréttindum og vanþekkingar
á því. sem undanfarnar kynslóðir
hafa verið að berjast fyrir.
Maður, sem hefur verið alþing-
ismaður og ritstjóri álítur að rit-
skoðim sé í gildi á íslandi. Hann
hefur svarið eið að stjórnar-
skránni og veit ekki að ein grein
hennar hljóðar svo: „Ritskoðun
má aldrei í lög leiða á íslandi”.
Maður, sem verið hefur ritstjóri
að dagblaði í Reykjavík, veit ekki
að vegna þessarar greinar stjórn-
arskrárinnar, hefur lögreglan eng-
an rétt til að „líta í blöðin, áður
en l.au eru send út”.
Þessi maður, sem þykist vera
hlynntur lýðræði, veit ekki að
preutfrelsið er einn hornsteinn
þess og gengur út frá því að það
sé ails ekki til, ef beita eigi því
gegn valdhöfunum, — og heimtar
að lögreglan hafi eftirlit með
blö’cunum, að ritskoðun sé komið á
þvert ofan í þá grein stjómar-
skrárinnar, sem er ákveðnust allra
um mannréttindi íslendinga.
Þessi grein Jónasar Guðmunds-
sonar sýnir hve miklum tökum
fasDminn hefur náð á foringjaliði
borgaraflokkanna á Islandi, ekki
sízf þeim, sem í bankaráði Lands-
bankans eru. Slíkir einræðispost-
ular eins og Jónas Guðmundsson
dirfast að taka sér nafn Jóns Sig-
urussonar í munn, en hafa ekki
sjálfir hugmynd um fyrir hverju
hann var að berjast og vilja nú
útrýma þeim mannréttindum, sem
baritf hefur verið fyrir hér síðustu
100 ár, til þess að gefa bröskurum
og bitlingamönnum einræði um að
arðræna vinnandi stéttirnar.
Þsð dylst heldur ekki á þessari
grein Jónasar, að hann veit fyrir
hvena hann er að berjast. 1 grein-
inni stendur:
„Enupsýslumenn, sem raka
saman fé í skjóli þess verzlunar-
frelsis, sem hér ríkir, leggja fé
fram til þess að styðja mennina,
sem vilja eyðileggja þetta frelsi,
sem feir sjalfir og aðrir njóta”.
Það þarf nú ekki lengur vitn-
ann» við fyrir hverja Alþýðu-
floklrurinn berst: Til þess að
vernda „frelsi kaupsýslumanna, til
að raka saman fé” á að ræna al-
þýðuna prentfrelsi og mannréttind
um svo hún standi varnarlaus
gegn þeim, sem raka saman fé á
hennar kostnað.
Sv ;na djúpt er þá Alþýðuflokk-
i urinn sokkinn.
og fræðslufélag með Dagsbrúnar-
verkamönnum, á grundvelli lýð-
ræðis og stéttarlegrar einingar
verkalýðsins. — Tvær andstæðar
raddir, tveggja manna, létu til sín
heyra sem snöggvast, en þögnuðu
skjótlega, þar eð fundarmenn
voru staðráðnir í því að láta ekki
fjarskyld mál dreifa hugum sínum
frá hinum staðbundnu stéttarmál-
um Dagsbrúnarverkamanna.
Fundinum lauk með því, að kos-
in hafði verið 5 manna nefnd til
að endurskoða lagauppkast, sem
Héðinn Valdimarsson hafði borið
fram og undirbúa að öðru leyti
framhaldsstofnfund. 1 þessa nefnd
voru kosnir: Jón Guðlaugsson,
Guðm. Ö. Guðmundsson, Sigurður
Guðnason, Eðvarð Sigurðsson og
Tón Rafnsson. -— Eftir venjúleg-
um i'eglum, bar því Jóni Guðlaugs-
syni að kalla saman fyrsta fund
í nefndinni.
Tvær síðustu vikur hefur mönn-
um fundizt grunsamlega hljótt um
þessa nefnd og mörgum getum
hefur verið að því leitt, hvað tefja
mundi framhaldsstofnfundinn.
Pimfiaur lalt Or
EINKASKEYTI TIL ÞJÓÐVELJ
Á nýafstöðnum bæiarstiórnarfundi
fóru fram nefndarkosningar. Bar
pað til tíðinda, að Þoimóður Eyj-
ólfsson fór úr öllum nefndum, en
áður höfðu Sjálfstæðismenn kosið
Ihann í nokkrar.
Þormóður flutti tillögu um að
bjóða Ríkisverksmiðjunum „Rauðku”
fyrir 220 þúsund krónur, en hefur
upplýst, að Ríkisverksmiðjurnar
kaupi kannske Húsavíkurverksmiðý
una fyrir 210 þús. kr„ en hún er
hehningi afkastaðminni. - i
Kaupmenn bæjarins liafa hafið
herferð gegn Kaupfélaginu. Blað
Skjaldborgarinnar, Neisti, styður
hana með rógi um félagið.
f gærkvöld var haldinn allein-
kennilegur fundur í Alþýðuhúsinu
við Hverfisgötu, sem varpar
nokkru ljósi yfir það, sem var að
gerast að tjaldabaki síðan 24 jan.
sl. — og það, sem olli undirbún-
ingsnefndinni töfum. Verður það
hér í stuttu máli rakið:
Þegar liðnir voru fáir dagar frá
stofnfundi Málfundafélags Dags-
brúnarverkamanna létu nokkrir
nefndarmanna það í ljósi við Jón
Guðlaugsson, að tími væri til þess
kominn að kalla saman nefndar-
fund, en fengu það svar. að hann
mundi ekki gera það fyrr en að
hann hefði kallað saman fund
með fylgismönnum þeirra Héðir.s
Valdimarssonar og athugað málið
nánar. Þegar nefndarmenn höfðu
FRAMHALD Á 4. SIÐU
r . " **■ ?V** y> - í>

Ðanska skipið Fredensborg.
100 lanshir sldnenn llfln firisl 2. ian.
Það tjón, sem styrjöld stór-
veldanna veldur hlutlausu þjóðun-
um, vex með hverjum degi. Þjóð-
viljinn birti nýlega frásögn um
þau dönsku skip, sem farizt höfðu
frarn að 23. janúar.
Síðan hafa fram að 2. febrúar,
eftirfarandi dönsk skip farizt:
Gufuskipið „England” 27. jan.
20 manns drukknuðu.
Gafuskipið „Fredensborg” 27.
jan. 20 manns drukknuðu.
C-ufuskipið „Vidar” 31. jan. 15
rna--ns fórust. Með þeim 6 dönsk-
um sjómönnum, sem farizt hafa á
norsKum og sænskum skipum hafa
þá 188 danskir sjómenn farizt.
. Gufuskipið „England” fórst með
kolafarm við Englandsstrendur. Á
skiuúiu voru 21 maður og aðeins
einu bjargaðist. Var það 2. stýri-
maóur á skipinu.
Þennan sama dag var gufuskip-
ið „Fredensborg” að öllum líkind-
um skotið niður af þýzkum kafbát.
Fór-t öll áhöfnin. Meðal hennar
var einn Islendingur, Robert Bend-
er. Var hann bryti á skipinu og
átt' heima á St. Annæ Plads 22 í
Kar; mannahöfn. Var hann 30 ára
að ufdri, fæddur 1909