Þjóðviljinn - 21.04.1940, Blaðsíða 1

SUNNUDAGUR 21. APRIL 1940
92. TÖLUBLAÐ
Stoyadínovítsú fyrrverandí forsætisráð-
herra Júgóslava, tehínn fastur
I marzlok þessa árs sneri stjórn Júgóslavíu sér til sovétstjóra-
arinnar með milligöngu sovétsendiherrans í Tyrklandi, og óskaði
eftir að komið yrði á viðskiptasambandi milli landanna og sam-
komulagsumleitanir hafnar um verzlunarsamning, greiðsluaðferðir
og stofnun verzlunarsendiráðs í höfuðborgum beggja ríkjanna.
Sovétstjórnin ákvað að verða við ósk júgóslavnesku stjórnar-
innar um að hef ja samkomulagsumleitanir og fól þjóðfulltrúa utan-
ríkisverzlunarinnar að annast j*ser.
Dagsbrúnarfundur
annað kvöld
Sameiníst í baráttunní fyrír eíníngu, jöfn-
uðí og atvínnu. — Allír á fundínn í Al-
þýðuhúsínu víð Hverfísg. annað kvöld
Næstu daga er von á júgóslav-
neskri verzlunarsendinefnd til
Moskva. Er nefndin undir stjóm
Milads Djorjevitsj bankastjóra
frá Belgrad og Sarra Obradovitsj,
fulltrúa verzlunar- og iðnaðar-
málaráðherrans.
1 erlendum blöðum hefur því
verið haldið fram, að sovétstjóm-
in og júgóslavneska sendinefndin
muni semja um stjómmálavið-
fangsefni, í því skyni að styrkja
aðstöðu Júgóslavíu gegn ná-
grannaríkjum sínum.
Sovétfréttastofan Tass lýsir því
yfir, að fregn þessi sé tilhæfulaus
með öllu. Viðræðumar við júgó-
slavnesku sendinefndina muni ein-
göngu snúast um viðskiptamál.
Milan Stoyadinovitsj, fyrrver-
Næstu daga verður nánar skýrt
frá hátíðahöldum Barnadagsins. Hér
skal aðeins niinnzt með nokkrum
orðum á starfsemi Barnavinafélags
ins Sumargjafar sl. ár. Starfsemi fé-
lasins er bæjarbúum kunn, það þarf
ekki að lýsa fyrir Reykvíkingum
barnaheimilinu í Grænuborg og
barnaheimilinu í Vesturborg. Þau
störfuðu hæði sem dagheimili þrjá
sumarmánuði, (júní, júlí og ágúst).
Fyrstu þrjá mánuði ársins 1939 var
rekið „vetrarheimili" að Vesturborg
og dvöldu {)ar 27 börn. Frá október
byrjun til ársloka var haldið uppi
Vlstarheimili í Vesturborg og dvöldu
andi forsætisráðherra Júgóslavíu,
hefur verið handtekinn og sakað-
ur um ólöglega starfsemi. Var
gerð húsrannsókn á heimili hans
og skjalasafn hans tekið til rann-
sóknar.
Talið er að handtaka Stoya-
dinovitsj sé aðeins byrjun á fjölda
handtökum nánustu fylgismanna
hans og stuðningsmanna.
Ekkert er látið uppi ,um það
hverskonar hin ólöglega starfsemi
Stoyadinovitsj hafi verið. í stjórn
artíð sinni barðist hann mjög fyr-
ir góðu samkomulagi við fasista-
stjórnir Þýzkalands og Italíu, og
er handtaka hans af ýmsum er-
lendum blöðum sett í samband við
ráðstafanir þær, er stjórnin í
Júgóslavíu hefur látið gera gegn
nazistum síðustu vikurnar.
þar 23 börn á aldrinum 1—11 ára.
Voru það flest munaðarlaus böm
eða börn einstæðra mæðra.
Starfsemi „Suargjafar“ eykst mjög
með hverju ári, og þá jafnframt
þörfin á auknum tekjum. Eftirfar-
andi tölur tala sínu máli um aukið
starf félagsins.
Starfsdagar haraiaheimilanna voru
fyrra samtals 283, en árið áður
(1938) 141.
Alls nutu vistar í fyrra 332 börn
en árið áður 280.
Dvalardagar voru því 16621 árið
1939 en 12933 árið áður.
Reksturkostnaður allra heimilanna
Engíf samníngatr míllí
Rúmeníu og Sovét
Enska blaðið „News Chronicle”
og Havas-fréttastofan franska
hafa birt fregnir um að stjórnir
Sovétríkjanna og Rúmeníu hafi
fyrir milligöngu franska sendiherr
ans í Búkarest komizt að sam-
komulagi um að flytja heri sína
tíu kílómetra burtu frá hinum
sameiginlegu landamærum.
Samkvæmt opinberum yfirlýs-
ingum frá Moskva er fregn þessi
uppspuni frá rótum.
Þegar þetta er skrifað er að-
eins einn sólarhringur eftir þar
varð 23409 kr. árið 1939, en 16905 kr.
1938.
Meðlög voru 7318 kr, í fyrra, en
5117 kr. árið áður.
Um 60f'/o barnanna dvöldu kostnað
arfrítt á heimilum Sumargjafar í
fyrra. Stjórn félagsins verður á
hverju ári að neita fjölda barna um
dvöl, og oft er neitað einmitt þeini
l)örnum, sem boðin er full borgun
með, til þess að koma að fátækum
bömum, er mesta þörf hafa fyrir
dvöiiná. Auðvitað er þetta fjárhags
tjón fyrir félagið, en það treystir
á skilning almennings á málefninu,
og ]>að treystir fyrst og fremst á
bamadaginn og þátttöku Reykvík-
'inga í hátíðahöldum félagsins.
Þjóðviljinn skorar á lesendur sína
að taka vel á móti bömunum, sem
koma á morgun til þeirra með
Barnadagsblaðið. Það kostar aðeins
25 aura og sölulaunin eni svo há,
að þau bömin, sem eru dugleg að
selja, geta unnið sér fyrir aðgangi
að skemmtunum á barnadaginn.
Meðal verkamanna þykja það
góð tíðindi að Dagsbrún hefur
• boðað til fundar annað kvöld.
Verkamenn hafa ef til vill aldrei
fundið það betur en nú, hver
nauðsyn þeim ber til að vinna með
festu og eindrægni að stéttarleg-
um hagsmunamálum sínum.Hvert
einasta verkalýðsfélag landsins
ætti nú að taka upp baráttu und-
ir ltjörorðunum: eining — jöfnuð-
ur — atvinna. Varla þarf að efa
að Dagsbrún vilji ríða á vaðið í
þeirri baráttu. Því ber að treysta,
að hver einasti Dagsbrúnarverka-
maður vilji bera þessar kröfur
fram og standa fast og drengilega
^ með þeim, án alls tillits til þess,
til gengnir eru úr gildi samning-
ar milli sjómanna og útgerðar-
manna, þeir er gerðir voru í nóv.
sl. haust um stríðsáhættuþókn-
un og stríðstryggingu.
Meir en 9 af hverjum 10 þeirra
767 sjómanna, sem þátt tóku í at-
kvæðagreiðslunni í síðastliðnum
mánuði um uppsögn gildandi sam-
komulags, sögðu já, og með svip-
uðu atkvæðamagni var samþykkt
að gefa stjórnum stéttarfélaga
sjómanna umboð til vinnustöðív-
unar ef ekki næðist samkomulag
um þessi atriði og greiðslu kaups
sjómanna í erlendum gjaldeyri
fyrir 20. þ. m.
Ekkert hefur heyrzt um það, að
samkomulag hafi náðst milli samn
ingsaðilja, og þykir okkur sjó-
mönnum því furðulegt að stjórnir
félaga okkar skuli ekkert láta til
sín heyra í þá átt að treysta bar-
áttuvilja okkar, og baráttugetu
hvers einstaklings — og þá um
leið samtakanna. Samkvæmt þeim
upplýsingum um sögu félaganna
hér og annarsstaðar, sem ég hef
getað aflað mér, hefur slíkt jafn-
an reynst giftudrýgst til þess að
koma atvinnurekendum í skilning
sem á milli kann að bera á öðr-
um sviðum.
Það hefur vakið athygli að
stjórn Dagsbrúnar auglýsir að
vinnuréttindaskírteinin gildi sem
aðgöngumiði á fundinn. Það er
hinsvegar engum efa bundið, að
félagsskírteini hlýtur að gilda sem
aðgöngumiði, og verður að álíta,
þar til annað kynni að koma í ljós
að það sé meining stjómarinnar.
Dagsbmnarmönnum skal þó á það
bent að sjálfsagt er fyrir þá að
greiða gjöld sín fyrir 1939 fyrir
þennan fund, ef þeir eiga þess
nokkurn kost, en hart væri það
aðgöngu, ef verkamönnum væri
bönnuð fundarseta, þó þeir vegna
fátæktar skulduðu eitt árgjald,
enda eiga þeir tvímælalausan rétt
á fundarsetu.
En ekki meira um það. Allir á-
hugasamir verkamenn eiga að
niæta á þessum fundi.
Verkamenn! Látið Dagsbrúnar-
stjórnina. vita hvers þið krefjist af
henni, og sýnið henni að þið mun-
ið standa, sem einn maður að baki
henni ,ef hún vill vinna að hags-
munamálum ykkar af fullri ein-
lægni.
Hernaðaraðgerð -
\i í Noregí
Það virðist nú engum efa bund-
ið lengur, að þýzki herinn hafi
Narvik á valdi sínu, og fregnirnar
um töku borgarinnar séu tilbún-
ingur. 1 brezkum fregnum í gær
var aðeins sagt, að á Narvik-
svæðinu eigi þýzki herinn nú á
hættu að einangrast.
Þá skýra brezkar fregnir frá
því, að norður af Þrándheimi hafi
brezkur og norekur her myndað
varnarlínu þvert yfir landið, allt
til sænsku landamæranna.
Við Elverum segja Bretar að
norski herinn hindri framsókn
Þjóðverja, og sé vörninni stjórn-
að í samráði við brezka og franska
liðsforingja.
um að þeir eigi viðskipti við að-
ila, sem hefur valdið til þess að
ná rétti sínum.
Eg hef ekki verið á sjó undan-
farna daga og hef ég því hitt að
máli marga stéttarfélaga mína.
Eg hef verið að spyrja þá hvað
þeir héldu að stjómir stéttarfélag
anna mundu gera. Flestir hafa
hallast að þeirri skoðun, að þær
mundu undir stjóm Sigurjóns Á.
Ölafssonar, láta málið dankast
fram að síldveiðitíma, en þá væri
likur til að fjöldi skipa hætti að
sigla til Englands og því þýðingar
laust að gera verkfall þá. Séu þess
ar tilgátur réttar, þá er hér fund-
FramhaW á 3. síðu.
Miaiailð Smarii euhur
staM alaa iuð Hu ðri
FjölbreYtt |hátíðahöld á barnadagínn
I 16. sinn efnir Barnavinafélagið Sumargjöf til liátíðahalda á
sumardaginn fyrsta til ágóða fyrir hina margháttuðu starfsemi sína
Hátíðahöhlin í ár verða enn fjölbreyttari en þau hafa verið
áður, og hafa flestir beztu skemmtikraftar bæjarins lagzt á eitt
til að gera þau sem fullkoinnust.
Á morgun, mánudag hefst sala Barnadagsblaðsins. Það lilað
er ómissandi að kaupa, því að það flytur alla dagskrá Barnadags-
ins, segir frá skemmtununum, s kemmtiatriðum og öllu tilheyr-
andi, og flytur auk þess kvæði og greinar eftir ]>jóðkunna rithöf-
unda og aðra andans menn.
Sjómenn krefjast þess ad samtökunum sé beítt
tít að knýja fram sanngírnískröfur þeírra
Fulltrúar sjómanna og útgerðarmanna komu á fund með sátta-
semjara í fyrradag, en ekkert samkomulag náðist. Fór sáttasemjari
þess á leit við báða aðila, að vinna yrði ekki stöðvuð fyrr en útséð
væri um það hvort samkomulag tækist.
Fresturinn, er útgerðarmöimum hafði verið gefinn, rann út á
miðnætti í fyrrinótt, en fulltrúar sjómanna urðu við beiðni sátta-
semjara og létu vinnustöðvun ekki koma til framkvæmda.
Er mikil óánægja meðal sjó-manna yfir því, að samtökunum
skuli ekki vera beitt til að knýjafram tafarlaust hinar sanngjörnu
kröfur þeirra. Þjóðviljanum hefurborizt eftirfarandi grein frá reyk-
vískum sjómanni um þetta mál: