Þjóðviljinn - 23.08.1940, Page 3

PJÖÐVILJINN
Föstudagur 23. ágúst 1940.
lesli-Nsitinaiia-
keindli WarOir
^Krafa verkalýdsíns á
að vera sú að vinnandí
menn getí búið víð þau
kjör, baeðí víð verk og
í frístundum, er sam-
boðín eru siðuðum
mönnum"
Eftirfarandi grein birtist nýlega
í blaði templara á Siglufirði. Reg-
in. Greinin er svo athyglisverð. að
Þjóðviljinn tekur sér bessaleyfi lil
að biita hana.
Þótt oftast séu þeir menn fleiri,
sem kiósa hina breiðu og sléttu
braut fjöldans, eða hitt enn verra,
að velta sér niður brekkung; í stað
þess að s;ekja á brattann, þá er
þó jafnan hrós þeirra manna meira,
sem klífa hin háu og tDrsóttu fjöll.
Víst er það, að þeir menn sem
beitt hafa sér fyrir stofnun Sjó-
manna- og gestahehnilis Siglu-
fjarðar, hafa sótt á brattann, þvi
að svo fer slik starfsemi í öfuga
átt við moldvörpuiðju og alla háttu
þeirra manna, sem auðga sig og
fita á vesaldómi og veikleika
bræðra sinna, og má um slika
menn hafa liin fornkveðnu kjarn-
yrði ritninganna: að þeir lifi á
synd lýðsins, og þá lcmgi i mis-
gjördir manna“.
Gagnstætt þessu er það ósk
þeirra manna, er að Sjómamna-
heimili Siglufjarðar stamda, að
sjómenn og vinnandi menn á
Siglufirði geti átt eitthvert athvarf
í frístundum sínum um mesta
annatíma sumarsins, án þess að
fyrir þá séu lagðar snörur hins
afmenntandi félagslífs. Sjómanna-
heimilið er því eitthvert hið þarf-
asta iog lofsverðasta fyrirtæki góðra
manna á Siglufirði í seimni tið.
Það er orðið til af hinum beztu
og óeigingjömustu hvötum. fyrir
tilstilli fómfúsra og þrautseigra-
manna, með hið hrósverðasta
mark fyrir auguan og öll skilyrði
til þess að eflast og vaxa í fram-
tíðinni og verða Siglufjarðarbæ til
ómetanlegs sóma og velfarnaðar.
Þetta bætir þegar prýðilega úr
hinni brýnustu þröf.
Ekki getur vei-kalýður látið sér
nægja i framtíðinni kröfur einar
um vinnu og kaup, heldur verður
krafa verkalýðsins að vera sú, að
vinnandi rnenn geti búið við þau
kjör, bæði við verk 'og í fristund-
um, er samboðin séu siðmenntuð-
um mönnum, og miði til in ann-
bóta, en ekki mannskemmda. Eng-
in störf, hvorki sjómanna né ann
arra, afsaka eða réttlæta neitt
ómenningarástand, hvorki drykkju
slark, ljótt tal eða afmenntandi
skennntanir og félagslíf. Öll vinna
er heiðarleg og hverjum .góðum
manni isamboðin, en i .frístundiim
sínum á verkamaðurinn að geta
glatt sig við indælt og elskulegt
heimiii, holt og endurnærandi
umhverfi, heilbrigt og inenntaaidi
félagslíf og alla þá aðbúið í þjóð-
félaginn, sem að auknum þroska
og manndómi steínir. Allt siðspill-
andi, mannskemmandi og arðræn
andi knæpulíf á að tilheyra sögu
þeirra tima, er siðmenntaður hedm-
ur skammast sin fyrir.
Þennan stutta tíma, sem ég hef
dvalið hér á Siglufirði, hef ég
fltikii on Ma leinsuelilli
Greín eftír L. Garvíti, nfsfjóra cnska sfórblaðsíns ,Observer' um sfyrj-
afdarhorfur o$ þýðíngu sfríðsins i Afríku
Vegna nálægðarinnar er algengt. hér á Iandi að líta á bardag-
ana um Bretland sem þann þátt styrjaldarinnar, þar sem hljóti
að verða, barízt til úrslita.
I eftirf:uandi greln, sem blrtíst í Observer 11. þ. m. leggur
hinn þekkti brezki stjómmálaritstjóri .T. L. Garvin, áherzlu á þýðr
ingu styrjaldarinnar í Afríku og telur að aimar aðalþáttur heruað-
aráaetlunar Möndulveldanna miði að hruni brezka heimsveldlsins í
Afríku og Asíu.
Einmitt, nú, þegar Mussolini hefur unnið fyrsfca sigurinn i
Afrikustyrjöklinni er fróðlegt að lesa grein Garvins, sem er skrif-
uð um það| bii, er sóknin í Brezka Somalilandi var að hef jast.
Að sjálfsögðu ritar fíar\in íit f’rá sjónarmiði brezku stjórnar-
Lnnar og brezkra hagsmuna, er greinar hans eru raunsærri og op-
inskárri en tíðskast um skrif brezkra stjórnarsinna, og oftast eitt-
hvað á, þeim að græða.
Rétt suður af mynni Rauða-hafs
ins teygist hinn ndkli Somaliskagi
frá Abessiníu út i Indlamdshaf.
Þessi sviðni og hrjóstrugi þríhym
ingur er nokkur hundruð fermilur
að stærð, strjálbýlt land með her
skáum ibúum. Fram til þessa hefur
skaganum verið ójafnt skipt milli
Bretlands, Frakklands og Italíu. Ital
ía átti stærsta hlutann, um tvo
þriðju landsins. Nú má heita að ít
alir ráði auk þess yfir franska
hlutanum með höfninni Djibuti Og
járnbrautinni til Addis Abeba. Bret
ar eiga því þarn,a i vök að verjast.
Á Arabiuströndinni, andspænis
hinu einangraða og innilokaða
Brezka-Sómalílandi, liggur Aden,
Þessi virkjaborg og flotastöð vemd
ar þýðingarmiklar siglingaleiðir.
Leiðina til Indlands og Austur-Asiu,
leiðina til Ástraliu og Nýja-Sjá-
lands og leiðina meðfrani ströndum
brezku nýlendnanna til Bandarikja
Suður-Afriku og Höfðaborgar. Vér
megum ekki gleyma hve stórkost-
legt þetta baksvið er, því aðeins
með það í huga skilst, hvilíka þýð-
ingu baráttan í Afriku hefur fyrir
stjórnmál heimsins.
1 sjálfu sér er Brezka Sómaliland
þýðingarlítið atriði. Aðgerðir
Mussolini er hann hóf innrás i land
ið /vikuna sem leið í þvi skyni að
hertaka þar allt á skömmum tíma
er aðeins byrjunarleikur í hinni
tviþæthi hernaðarfyrirætlun einræð
isherra möndulveldanna. Annax
þáttur þeirrar fyrirætlunar miðar
að allsherjarárás á Bretland. Hinn
þátturinn miðar að hvorki meira
eða minna en algeru hruni brezka
heimsveldisins i Afriku og Asiu,
og brottrekstri brezka flotans af
Miðjarðarhafi og Rauða-hafi.
Þetta er tilgangurinn með þeji'ri
baráttan, sém nú er að hefjast, og
i þessu stóra samhengi verður að
skoða allar hinar einstöku hem-
aðaraðgerðir. Þær eru aðeins lið-
/ir í óslitinni keðju herstjómaráætl-
unar, er nær yfir þúsumda milna
xeynt að lita í kring um mig, og
hef ég einnig virt fyrir mér Sjó
manna- og gestaheindli Sighifjarð-
,ar, og lýst mér á það hið bezta. Þar
geta sjómenn setið óáreittjr í ró-
legheitum, lesið og skrifað eða
hlustað á útvarp og notið ódýrra
veitinga. Það er lika sjáanlegt að
sjómenn kunna að an.eta þetta, bæði
ber aðsóknin þess vott og einnig
prúðmannleg umgengni þeirra og
virðing fyrir þessu almenma heim-
ili þeirra.
Vafalaust munu forráðamenn heim
ilisins hafa vakandi auga á öllu þvi
er til bóta má verjðaí i fraimtiðiimi
og leitast við að fullnægja þörf-
unum sem allra bezt. Heill fylgi
þessu fyrirtæki, þeim til blessunar,
er starfa þess njóta, og himvm sesm
framkvæmdir annast til sóma og
ánægju.
Pétur Sigurðsson.
svæði. Það er sameiginlegt mark-
mið einræðisherranna að hindra
varnarviðleitni vora og dreifa kröft
um vorum. Og því hefur verið kom
ið þannig fyrir að Mussolini leiki
byrjunarleikinn á fjarlægustu vig
stöðvunum. Og þessiiíin vígstöðvum
er ætlað að ná frá Egyftalandi til
Súdan og frá Palestinu allt að Gi-
braltar og Marokkó.
Vér verðum að gera oss ljóst
innihald hinnar tviþættu áætlunar
óvinanna og forðast að gera of lit-
ið úr hættunni. Með ógnuninni um
innrás reynir Hitler að halda föst
um hér í Bretlandi inestum hluta
hers vors og hergagna og þá fyrst
og fremst loftflotanuin. Samtimis
byrjar Mussolini sókn gegn löndum
brezka heimsveldisins i Afríku og
Asiu ög - beinir árásunum að þeirn
svæðum, sem iilvera heimsveld-
isins getur oltið á, og þar sem vér
þyrftum mikinn liðsauka til að vera
öruggir gegn hernaðarárás. Á
þennan hátt skapast alvarlegir erf-
iðleikar. Og Möndulveldin vinna
eins og skrattinn sjálfur að því, að
auka enn á þessa el'fiðleika með
þvi að fá Spán í styrjöldina, til
að geta ógnað yfirráðum Breta í
Gíbraltarsundi frá tveimur hliðum.
Á landamærum Libýu og Egydta
lands hafa Italir dregið saman mik-
ið lið og hergögn undir stjóm
Grazianis marskálks, sein er sterk
ur og einbeittor herforingi. Á þvi
er enginn vafi að Egyftáiandi, Nil
og Suezskurðinum stafar yfirviof-
andi hætta af liðssanvdrætti þess-
um. Sama gegnir um brezku flota
stöðvarnar við austanvert Miðjarð
arhaf Alexandríu og Haifa (þar
eru og þýðingarmiklar olíuleiðsl-
ur). Sókn Grazianis verður lang-
samlega þýðingarmesto hernaðarað-
igerðirnar i þessum heimshluta sið-
an á döguvn Napóleons. Árásin get
lur verið í þann veginn að hefjast.
En lika er hvvgsanlegt, að hún verði
látin dragast eitthvað, vegna ann-
’arra latriða í áætlun um hernaðinn
suðurfrá.
Þó að byrjvvn hernaðaraðgerðanna
á brennadi eyðimerkursöindum
Sónvalilandsins virðist fjarlægt mál
og þýðingarlitið, þá erlu i raun og
veru að hefjast ein örlagaríkustu
átök mannkynssögunnar. Þeinv má
helzt jafna við baráttona milli Bret
lands og Frakklands um Indland og
Ameriku á 18. öld.
Vér verðum að horfa á þennan
nvikla hildarleik með óbilandi ein-
beitni og kaldri dómgreind. Vér
niegum ekki láta timabundið undan
hald, sem er einn þáttur í hernað-
arrekstri í eyðinverkurlöndum á
oss fá. Vér verðum að hafa úrslit-
iin í huga. Hinar varkáru og þraut-
seigu hersveitir vorar hörfa undan
til þess að geta veitt óvininum
þyngri áföll siðar meir.
Síðastliðna viku réðust Italir inn
i brezka Somaliland frá Abessiníu
eftP þremur leiðum. Miðflokkurinn
var sterkastor, með skriðdreka, fall
byssur og vélbyssur, og steypiflug-
vélar ruddu brautina. Þessi flokk-
ur hertók Hargeisa, stærsta kofa-
þorpið á innrásarhéraðinu. Hinar
frægu úlfaldahersveitir vorar, sem
að \'ísvi eru mj að metftu leyti vél-
knúnar bökuðu ítalska hernuvn tals
vert tjón, enda þó við mikið ofur-
efli væri að etja en hörfuðu und-
;an. I norðurhlutanum hertók innrás-
arherinn bæinn Zeila eins og við-
nvátti búast. Italir þuirfta ekki nema
að rétta hendina út eftir honuvn.
Varnir bæjarins voru algerlega
byggðar á samvinnunni við Frakka.
Zeila er gamall smábær með lé-
légri höfn, og ekkert eignatjón að
falli hans.
En vnn Berbera, höfuðborg brezka
Sómalílands gegnir öðru máli. Hin
rúmgóða höfn borgarinnar, beint á
móti Aden, hefur gert hana að verzl
unarmiðstöð þessara landa, þar
mætast vegirnir og úlfaldalestirnar.
Berlvera ein er jafnþýðingarmikil og
allt Sómalíland án hennar. Enda er
ekki ætlunin að gefa hana á vald
óvinunum. Áður en óvinaherinn -fær
Berbera augum litið úr fjarska,
verður hann að fara yfir háan fjall
garð. Og hann getur hlotið áföll
á þeirri leið, samgönguleiðir hers-
ins við baklandið verða ótryggari
eftir því sem lengra kenvvvr inn i
óvinaland.
Fasistarnir virðast halda að áróð-
urinn ber þá yfir Aáenflóann engu
síður en herflutningaskip eða fafll-
hlifar. ítölsku þjóðinni er sagt að
Aden verði sigruð með loftárásum
og siðan hemumta. Italia muni i
fyrsta sinn ná fótfesto i Asiu og
ná innlandi Arabíu undir áhrif sin.
Loka á siglingaleiðinni suður úr
Rauðahafi fyrir brezka ílotanum og
jafnfranvt leiðinni norður úr með
hemámi Súezskurðarins.
Þetta er draunvsýn auðugs ímynd
unarafls italskra stjórnmálamanna.
Sundið þrönga, senv tengir Rauða
haf og Indlandshaf heitir Bab-el-
Mandeb, en það er arabiska
og merkir „Tárahliðið“. Itahmir
ættu að stinga þvi nafni hjá sér.
Hinn eiginlegi tilgangur Mussolin
is er augljós. Hann ætlar að
hnekkja áliti Breta og hindra flutn
ing herliðs og hergagna til þessara
landa, sem fyrr eða síðar yrðu al-
varleg ógnun gegn löndum hanns
í Abessiníu og Eritreu.
Takist að hindra uppreisnir í Ab-
. essiniu, er líklegt að Mussolini
reyni að ná valdi i Súdan með
árás á Kartum og sókn um
Atbara til Berber að nokkrum
mánuðum liðnunv, þegar regntim-
anutn er lokið. Þegar landið ' er
þurrt yfirferðar er leiðin þangað
ekki svo erfið frá núverandi hern
aðarstöðvum Itala.
En þýðingarmeira en allt það,
sem hér hefur verið talið, væri
þó sóknartilraun gegn Egyftalandi.
Við uppgjöf Frakklands opnuðust
nýir möguleikar fyrir italska einræð
isherrann. Eftir það var hægt að
beita öllum Líbýu-hernum að þeirri
tilraun, er Mussolini telur að geti
endað á glæsilegustu og afdrifarik-
ustu landvinningum, er gerðir hafi
verið siðan á dögunv Cesars. Fyr
ir Mussohni vakir stórveldi, ernær
yfir Egyftaland, Súezskurðinn og
Palestínu, vvtilokun Breta frá öll-
uni flotastöðvum við austanvert
HYamhald á 4. aíðu.
Beztar víðgrrðír
á allshonar sbó-
fatnaðí. Vönduð
vínna. Rétt verð.
Fljót afgréíðsla.
Sækjum Sendum
Skóvínnustofan
Njálsg 23 Símí 3814
Jens Sveínsson
Kaupum lómar
flðsknr
Flestar tegundir.
Kaffistofan-
Hafnarstrætí ÍC.