Þjóðviljinn - 14.12.1940, Qupperneq 2

Daugardag'ur 14. desember 1940
- t> .1 BB V 1 L J 1 N N
tMðmnuimi
tftgeíaHdl:
Öameiningarflokkur; alþýöu
— Sósíalistaflokkurinn.
Kitet jórar:
Einar Olgeirsson.
Sigfús A. Sigurhjartarson.
BJtstjórn:
Hverfisgötu 4 (Víkings-
prent) sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif
stofa: Austurstræti 12 (1.
hæð) sími 2184.
Ashriftargjald á mánuði:
Reykjavík og nágrenni kr.
2.50. Annarsstaðar á land-
inn kr. 1,75. I lauaasölu 10
aura eintakið.
Víkingsprent h.f., Hverfisgötu
Kolaverdíð veirð~
ur að læfefea
134 krónur kostar koiatíonnið
í Reykjavík. Ef pú spyrð, hvernig
á því standi, þá er ástæðan blátt
'áfram sú, að ríkisstjórnin stuðl-
aði að því, að keypt var inn heil
mikið af kolum á þeim óheppileg-
asta tíma, sem hugsazt gat.
Litlu síðar stórlækkuöu flutn-
ingsgjöld, svo kolaverðið gat
hæglega komizt niður í 90 kr.
tonnið hér á staðnum. Undir öll-
am eðlilegum kringumstæðum
hefði skapazt mikil samkeppni um
kolainnflutning og verðið hefði
lækkað mjög verulega, sennilega
piður í 90 kr. En kolakaupmenn-
irnir, sem að undirlagi ríkis-
stjórnarinnar höfðu keypt inn \á
tnjög óhagstæðum tíma, gerðu
auðvitað pá kröfu til stjórnar- |
innar, að hún tryggði þeim skað
lausa sölu á hinum dýru kol-
um. Þetta hefur stjórnin gert með
því að láta ákveða 134 kr. verð
á kolunum.
Það er auðsæ réttlætiskrafa,
að ríkisstjórnin láti þetta axar-
skaft sitt ekki bitna á almenningi
miera en orðið er, enda er víst,
aÖ hún getur á auðveldan hátt
Lækkað kolaverðið með pví að
nota kol sem hér liggja og keypt
hafa verið með mun hagstæðari
kjörum, en hin dýru stjórnarkol,
til verðjöfnunar.
ÞaÖ sætir furðu hve linlega
bæjarbúar og pá fyrst og fremst
stéttarfélögin hafa staðið að hinni
réttlátu kröfu um lækkun kala-
verðsins.
Það er pó rétt að geta pess
gert er í pessu máli. Félög starfs
manna við ýmsar opinberar stofn
anir hér í bæ hafa nýlega sent
áskorún til stjórnarinnar um
þetta efni.
Tvennt er pað sem fagna ber
i sambandi við pessa áskorun:
peim vísi til samstarfs með starfs-
mÖnnum hinna ýmsu stofniana,
sem í þessu felst, og pieárri fyr-
irmynd, sem með pessu er gefin
fyrir önnur stéttarfélög.
Vonandi er að önnur stéttar-
félög láti sér nú þetta að kenn-
ingu verða og hefji markvissa
haráttu fyrir lækkun kolaverðs-
ins, pvi pað verður að lækka *g
getur lækkað, ef góður vilji er
fyrir hendi.
Það er pp rétt að geta þeaser
geti framið hermdarverk i garð
Blls almennings, sem er svo and-
varalaus að hann hefur ekki einu
sinni rænu á að mótmæla.
Trúnadarmálíd
Samkvæmt lögum Dagsbrúnar
á að vera starfandi stofnunj í fé-
íaginu, er heitir trúnaðarráð.
Skal pað eins og löigin mæla fyr
ir „œtíö vem skipad 100 fullgild-
' um félagsmönnum. . . . Fækki
i trúnadorrádinu á árinu, skal
lögmætur félagsfundur kjósa
nýja f ránaSarmenn pannig, dð
riioið sé úvalt fiiUskipað“. Hér
er S; kýrt ákveðið hversu mörg-
um mönnum trúnaðarráðið skuli
skipað, ef það á að viðurkenn-
ast sem lögleg stofnun.
Nú er pað alkunnugt að menn
hefur vantað í trúnaðarráð Dags
brúnar síðan í fyrravetur og að
engum manni hefur verið bætt í
pað síðan, pó félagsfundir hafi
veirð haldnir. Það orkar pví ekki
tvímælis að stofnun þessi ogpað
sem hún hefur aðhafzt á pessu
tímabili er hreinasta lögleysa og
markleysa.
Skömmu eftir siðasta Dags-
brúnarfund er pessi stofnun, sem
ter í ‘rauninni ekki til nú í svip-
inn samkvæmt lögum Dagsbrún-
ar, kölluð saman til að gera á-
kvarðanir i kaupgjaldsmálinu og
reka tvo menn úr fétaginu!
Fund þennan sátu rúmir 40
menn, en samkvæmt starfsregluin
trúnaðarráðs eiga að vera mættir
yfir 50 ef fundur á að teljast
löglegur. 1 pessum 40 manna
hóp er hið mjög athugaverða
samningsuppkast félagsstjórnar-
innar staðfesit sem hámarkskröf-
ur Dagsbrúnar, og pað hiklaiust
gefið til kynna af Sig. Halldórs-
syni og fleiri ræðumönnum, að
frá pví verði slakað til samkomu
iags við atvinnurekendur.
Þó tekur út yfir allan þjófa
bálk sú ákvörðun, að senda at-
vinnurekendum strax petta samn
ingsuppkast, án þess að hafaáb-
ur gefið Dagsbrúnarverkamönn-
um kost á að ræða pað á fundi
og leggja síðustu hönd á það
sem grundvöll samninga. — Hér
með eru kaupgjaldsmál Dags-
brúnarverkamanna gert að trúnað
armáli atvinnurekenda og stjórn
arklíkunnar, en jafnframt ab
leyndarmáli, sem á að verða
verkamönnum hulið lum lengri
eða skemmri tíma. —
Vafalaust mun stjórnarklíkan
leitast við að finna sér skálka-
skjól í þvílíkri röksemd, að í
fundarsampykkt þeirri, er heim-
ilaði henni afskipti af pessu
máli, sé ekki neitt pað, sem
bannar beinlinis svoata vinnu-
brögð. — En slík viðbára er
næsta haldlítil, par eð pessi sam-
pykkt kvað skýrt á um það, að
félagsfundur hefði úr-slourðarvald
í málinu, og tfu atkvæðin með
fyrrnefndri tillögu Har. Guðm,-
sonar um að gefa stjórnarklík-
unni umboð til að vasast í siamn-
ingagerð, sýndi betur en nokkuð
annað vilja Dagsbrúnarmanna i
pessu efni.
Broffreksfurinn
Var nú tekið fyrir í fjörutíu-
mannaráðinu eitt sameiginlegt al-
vðrumál stórahrinnurekenda og
Eftlr Jón Rafnssou
félagsstjórn-ar, Það voru „friður-
málin“ í Dagsbrún.
Mál petta hafði verið vand-
lega rætt frá ýmsum hliðu-m og
undirbúið í fámennum hópi
i „fínna“ manna, hvar Sig. Hall-
dórssyni og einum eða tveimur
nýliðum pjóðstjórnarklikunnar
var Igyft að vera með.
1 Ákveöiö var að hefja nú á-
kveðna friðarsókn á hendur þeim
mönnum innan Dagsbrúnar, er
líklegastir væru til að hreyfa at-
hugasemdum við stefniu þjóð-
stjórnarinnar í kaupgjaldsmálun
úm. í einingu andans, óg í trúnmi
á kyngikraft lyginnar var f ákveð
ið að bera pessa menn þeim sök-
um, að hafa staðið fyrir óspekt-
um á síðasta Dagsbrúnarfundiog
reka pá á þeim forsendunr úr
verkamannafélaginu Dagsbrún.
Og tilganginn átti svo að túlka
pannig, að með þessu væri verið
að vernd-a fundarfrið og einingu
innan Dagsbrúnar og tryggja
JÓN RAFNSSON
verkamönnum sem glæsilagastan
sigur við samningagerð pá, sem
nú er hafin með atvinnurekind-
um!
Fjöldi róttækra og vinstrisinn-
aðr-a manna í Dagsbrún var til-
nefndur, þar á meðal Hallgrímur
H-alIgrimsson, Eggert Þiorbjarnar
son og undirritaÖur. En við nán-
ari athugun þótti eigi ráðlegt að
taka strax breiðari skárann en
pað, að reka einn úr hópi hinna
rauðu, og láta einn þekktan sjálf-
stæðisverkamann fylgja með til
að breiða yfir hinn pólitíska lit
á friöarsókninni.
Þegar komið var að sjálfri
brottvikningarathöfniimi í pessu
fjörutíumannaráði pótti til hlýða
að samkoman líktist sem bezt
löglegum trúnaðarráðsfundi í
Dagsbrún. — Skyndiráðstafanif
voru gerðar. Sent var ýmist eða
símað út um bæinn til að smala
atkvæðum í þágu „frið-ar og ein-
|ngar“ í D-agsbrún! — 1 leitirnar
komu að sögn nægilega margir
til að fyllia töluna 50, par á með-
al Haraldur stúdent, er mælt að
þetta h-afi verið hans annar fjör-
kipnur. Lauk þessari virðlulegu
samkundu pannig, að „brottrekst
ur“ okkar Sveins Sveinssonar var
sampykktur í „ráðinu" með 40
atkvæðum gegn 1. Hinir sátu hjá.
Um réttmæti þessa „brottrekst
urs“ tel ég eigi pörf að fjölyrða
frekar. Allir, sem sátu síðasta
Dagsbrúnarfund vita, að sakar-
giftir „ráðsins“ og stjórnarklík-
unnar í pessu sambandi eru upp
lognar. — Hinsvegar geta fund-
armenn vottað, að undirritaður
— annar hinna „brottreknu“ —
átti sinn þátt í að fá kaupgjald-s
málin afgreidd í ró og spekt á
fundinum, gegn vilja stjómar-
klíkunn-ar og Guðmundar Ó. Guð
mundssonar og koma á kyrrð í
salnum eftir að Har. Guðmunds-
son hafði með eindæma stigg-
mennsku í fundarstjórn komið
af stað ókyrrð og að Haraldur
slief fundi eftir að komin var á
kyrrð í fundarsalnum, og bar
hann pví einu við, að emhverfir
vœru farnir tíf jundi. — En með
al verkamanna, sem þekkja virð-
ingu þjóðstjórnarklíkunnar og
„ráðsins" fyrir lýðræði óg fund-
arsampykktum alþýðunnar, eru
þær getgátur mjög almennar, að
á hærri stöðum hafi undirritaðiur
unnið sér pað mest til „brott-
rekstursins1' að vera kosinn með
flestum atjtvæðum á síðasta Dags
brúnarfundi (fyrrihl. fund-arins
27. okt.) ásamt jafnaðarmannin-
um Felix Guðmundssyni til að
gera tillögur um menn í félags-
stjórn fyrir nœsta ár.
Sú smekkvisi Sig. Halldórsson
ar að velja Svein Sveinsson tíl
samfylgd-ar mér út úr Dagsbrún
frekar eö einhvern an,nan s-ak-
lausan sjálfstæðisverkamann verð
ur n-æsta torskilin, nema ef vera
kynni, að Sveinn þyki of and-
lega sjálfstæður sjálfstæðis-
verkamaður, þegar atvinnurek'end
u'r eru i „friðarsókn" í stætrsta
verkalýðsfélagi landsins og að
Sigurður óttast fylgi hans í'Óðni.
Samkvaemf áœflun
Verkamenn skyldu gæta var-
huga við að leggja trúnað á blíð
mælgi blaða atvinnurekenda og
pjóðstjórnarinn-ar í garð stéttar-
samtaka þeirra um þessar mund-
ir. Aldrei er það n-auðsynlagra
en pegar svona stendur á, að
verkamenn skilji það, að alþýðan
og aðstandendur þjóðstjórnarblað
anna, stóratvinnurekendur, stríðs-
gróðaklíkurnar og bitlingadót
peirra, eru í rauninni tvær pjóðir
með ósamrýmanleg hugðarefni,
andstæða hagsmuni; að pað, sem
á milli ber er hvorki meira né
minna: hvort hinni vinnandi pjóð
verður auðið, að lifa mannsæm-
andi Iífi — eða hvort ástand
þrælalaganna, misréttið, áþjánin,
skorturinn og hverskonar niður-
læging á að verða hlutskipti
hennar, svo að núverandi valda-
klíkur stríðsgróðamanna í land-
inu fái að hirða í næði sinn
milljónaauð milljónaauð óskert-
ann qg skattfrjálsan á komandi
ári.
Að leggja trúnað á boðskap
stéttarsamtaka stóratvinnurek-
enda í gagnum pjóðstjórnarblöð-
in um áhuga peirra fyrir friði og
einingu á fundum verkamanna
pegar svo stendur á sem nú, um-
hygigju þeirra fyrir eflingu verk
lýðssiamtakanna og sigri peirra
í kaupgjialdsmálum, ;er í ráuninni
sama fásinnan og að láta telja
sér trú um, að Þýzkaland sé nú
að berjast fyrir sigri Englands
og England fyrir sigri Þýzka-
lands, — eða jafnvel enn fjar-
stæðara.
] Það er að vísu rétt, að „brott
reksturinn" úr Dagsbrún, skrif
auðvaldsblaðanna um þetta, fund
arstjórn Haralds Guðmundsson-
ar, leynimakkið við atvinnurek-
endur og vinnubrögð stjómar-
klíkunnar -að öðru leyti, — standa
í nánu sambandi við kaupgjald-s-
samning-ana, sem nú eru á döf-
inni, en bara á allt annan hátt
heldur en pjóðstjórnarblöðin vilja
vera láta.
Fundarstjórn Iiaralds var fyr-
irfram til þess æitiuð, að knésetja
lýðræðið á fundinum, draga und
irbúnings og samningaréttinn i
kaupgjaldsmárunum eins og frek
ast yrði lauðið úr höndum félags-
manna, og ef það tækist ekki
nógsamlega, pá að koma af stað
óspektum, er gæfu efni til fund-
arslita og brotthlaups stjórnarklík
unnar af fundi.. „Brottrekstur"
okkar Sveins er ekkert annað en
hernaðarleg könnunarráðstöfun aÖ
undirlagi -atvinnurekenda áðUr
en reynt verður í „ráðinu" að
ger-a Eggert Þorbjarnarsyni, Hall-
grími Hallgrímssyni og fleiriv
frjálshuga og íorustuhæfum D-ags
brúnarverkamönnum sömu skil.
Og allt er þetta gert, til pess að
tendra upp eld sundrungarinuar
í herbúðum alpýðunn,ar á örlaga-
stundu og Iama varnarprótt Dags
brúnar í:baráttu peirri fyrir heild
arhagsmununi verkalýðsstéttarinn
ar, sem nú stendur fyrir dyrum..
Vinnubrögð stjórnarklíkunnar:
leynimakkið við atvinnurekendur
drátturinn á pví að kalla saman
Dagsbrúnarfund um kaupgjalds-
málin, áframhaldandi „brottrekst
jur" í „ráðinu" og fyrirfram und-
irbúnar tylliástæður til að hleypa
upp fundum, eftir fasistiskri fyr
úmynd, — allt e,ru petta einstak-
ir en kerfisbundnir þættir i svika
vef pjóðstjórnaraflanna, liðir í
hernaðaráætlun stóratvinniurek-
enda og pjóna þeirra á hendur
alpýðunni, til að tryggja þeim
sigur í istéttarátökunum um
næstu áramót — og áframhald-
andi völd í stærsta verkalýðsfé-'
lagi landsins.
Svar Dagsbrúnarmanna
Fyrsta ^kilyrðið til pess -að
brynja sig gegn hættum er þaö,
að fá komið auga á þær. Með
þetta í huga hef ég nú leitazt
við að benda Dagsbrúnarmönnum
á hætturnar.
Hin gerræðisfulla vesalmann-
lega ofsókn á hendur okkur
Sveini Sveinssyni er aðeins táka
pess sem koma skal og verða
gildandi regla gagnvart peim
mönnum, sem leyfa sér að hreyfe
Framhald á 3. sfífu