Þjóðviljinn - 21.01.1941, Blaðsíða 2

Þriðjudagur 21. janúar 1941.
ÞJOÐVIL JINN
fiiðfNmJiNR
rtgefaBdi:
Samekcin^arflekkur aiþýðo
— Sósmlistaflokkuriim.
Bttst jór&r:
Einar ©lgeirsaoa. ö ***•■■
Sigfús A. Sigurhjartarson.
Bitstjóra:
Hrerfiagötu 4 (Víkings-
prent) síxni 2278.
Afgreiðsla eg anglýsingaekrif
stefa: Auatarstrseti 12 (1.
fcteS) sími 2184.
Áskriftargj&ld & mánuði:
Iteykjavik og nágrenni kr.
2.50. AnaarastaSar á land-
inn kr. 1,75. I lausaaðlu 18
aura eintaktð.
Vitiagsprent k.f., Hverfisgötn
Tveír fundír —
Tvœr stefnur
Fundurinn sem Dagsbrúnar -
verkamenn héldu í Alþýðuhús-
inu á sunnudaginn, er fagnaðar-
efni hverjum þeim, sem vill að
verkamenn beri gæfu til aðkoma
fram, sem samhuga stétt, og
striki yfir allan ágreining, sem
stjórnmálaflokkarnir hafa laum-
að inn í raðir jieirra. Á [>ennan
fund voru allir Dagsbrúnarmenn
velkomnir, og jiar mættu menn
úr öllum stjórnmálaflokkum og
sameinuðust um að velja sér
verkamannaforustu.
Á sama tíma sem j>essi fundur
var haldinn var Alþýðuflokkur-
inn að burðast við að haldaflokks
fund fyrir Dagsbrúnarverkamenn
í Iðnó. Þiessir tveir fundir sýna
ljóslega tvær stefnur gagnvprt
málefnum verkamanna. Fundur-
inn í Iðnó táknar rödd joeirra
manna, sem hrópa til verkamanna
„Skiptið ykkur í flokka“.
Fundurinn í Alpýðuhúsinu
táknar rödd hinna, sem segja:
„komið fram sem einhuga stétt,
skíptið ykkur ekki í flO'k!ka“.
Fundurinn í Iðnó táknar enn-
fremur rödd joeirra manna, sem
segja: „Verkamenn! Þið getið
ekki stjórnað málefnum ykkar
sjálfir, joessvegna verðið }>ið að
hafa menn úr öðrum stéttum í
félögum ykkar, og [>ið verðið að
fela peim forustuna“.
Fundurinn i Alj)ýðuhúsinu tákn
ar hinsvegar rödd peirra manna,
sem segja: „Verkamenn! Ykkur
ber að stjórna málum ykkar sjálf-
ir. Félög ykkar eiga að vera fyrir
ykkur sjálfa, menn úr öðrum stétt
um eiga pangað ekkert erindi, og
pið getið engum treyst fil að
stjórna málefnum ykkar, semekki
er úr ykkar stétt".
Að öðru leyti |>ykir ekki ástæða
til að ræða um pátt Alpýðu-
flokksins í Dagsbrúnarkosningun-
um. Listi hans getur undir engum
kringumstæðum náð ko.snigu, og
er hann j>ar með úr sögunni.
Það er hinsvegar annar listi, sem
er ávöxtur sama sjónarmiðs eins
og rikti á fundinum í Iðnó, sem
ástæða er til að ræða um. Það er
listi Sjálfstæðisflokksins meðhinn
nýhakaða íhaldsmann, Héðinn
Valdimarsson í formannssaeti.
Sá listi er borinn fram af mönn
uni, sem vilja að verkamenn deiti
innbyrðis, af mönnum sem vilja
setja hag stjórnmálafl. ofar stétta
hagsmunum, af mönnum, sem
Dreifibrófs-málið
gera, er pví í fyrsta lagi, verk,
Dreifibréfið svonefnda er nú
rætt í flestum blöðum landsins,
og á auðsjáanlega að vera stór-
mál.
Islenzku pjóðinni er pví nauð-
synlegt að gera sér fullkoimlega
ljóst allt viðhorfið til joessa máls
pví að pað er hverjum manni
vitanlegt að ef petta mál nú kem-
ur fyrir dómstóla landsins, pá er
pað eingöngu af joví að land vort
hefur verið hertekið, hlutleysi
j>ess tortímt af innrásarher og
sjálfstæði vort troðið svo frek-
lega undir fótum, að vér megum
nú lengur vart um frjálst höfuð
strjúka á ættjörð vorri. Þettamál
veröur pví að athugast frá öllum
sjónarmiöum seni til greina geta
komið.
Frá sjónarmídí f>jóð~
frelsísíns
Þegar dreifibréfið er sent út,
ér ástandið í landinu pannig:
Verkamenn eiga í harðvítugri
baráttu. um að knýja fram viðun-
andi launakjör eftir að hafa í 2
ár orðið að sætta sig við sílækk-
andi laun, sakir pess að ríkis-
valdið, er hefur reynzt að vera verk
færi auðmannanna í landinu hef-
ur meö lögum fyrirskipað stöð-
uga lækkun kaupsins. En á sama
tima græða auðmennirnir svo
gegndarlaust, að slíkt hefuraldrei
pekkzt hér á landi fyrr. Ríkis-
stjórnin hefur gert pá skattfrjálsa,
en brezka auðvaldið tryggir peim
hinsvegar striðsgróðann. Auð-
mennirnir neita að ganga að hin-
um hógværu kröfum verkamanna.
Rikisstjórn og bæjarstjórn standa
með auðmönnunum, j>ó |>að væri
siðferðisleg skylda peirra aö
ganga tafarlaust að kröfum verka
manna. fslenzku milljónamiæring
arnir fá brezku herstjórnina enn-
fremur, í 'lið með sér til aðstöðva
Bretavinnuna frekar en aðganga
halda fram í verki, að verkamenn
séu ekki færir um að stjórna
málum sínum sjálfir, að félög
peirra eigi ekki að viera fyrir
j>á eina, og peir verði að fá fína
utans'éttarmenn til pess að stjórnr
félögum sínum.
Og tilgangurinn með öllu
|>essu?
Hann er að pessu sinni sá, að
reyna að endurreisa hinn fallna
stjórnmálamann, Héð'inn Valdi-
marsson. Kosningarnar eiga að
sýna að áhrif hans í Dagsbriin
séu svo mikil, að Sjálfstæðisflokk
urinn geti verið sæmdur af að
taka hann á lista sin,n í vor. Þetta
er hlutverkið, sem verkamenn
ier fylgja Sjálfstæðisflokknum að
málum eiga að vinna við Dags-
brúnarkosningarnar.
Þetta er hlutverkið, sem jxeir
verkamenn eiga að inna af hendi,
sem enn halda persónulegri
tryggð við Héðinn, frá peim ár-
um er hann barðist fyrir málstað
verkamanna- Hlutverkið er að
koma Héðni iinn i Sjálfstæðisflokk
inn.
Vilja peir vinna petta hlutverk
éða vilja j>eir stuðla að |>vi að
verkamenn taki sjálfir forustuna í
sínum eigin málum?
að taxta Dagsbrúnar. Jslenzku yf-
irvöldunum var innanhandar að
hindra ]>etta, með pví að viður-
kenna Dagsbríinartaxtann. Það
gerðu pau ekki, af pví joau voru
sjálf í vasa auðmannanna og
hlýddu peirra fyrirskip'unum.
Þ;að var ]>vi komið á samsæri
gegn íslenzku alpýðunni. Þátttak-
endur í pvi vora milljónamæring
ar Reykjavíkur, ríkisstjórnin og
brezka herstjórnin. Tilgangur sam
særisins var að hindra kauphækk
un fátækra verkamanna í Reykja
vík, svo milljónamæringarnir gætu
grætt meira en 60—70 milljónir á
næsta ári, meðan verkalýðurinn
sylti. Og brezku hersitjórninni var
ætlað aðalhlutverkið í joessu, af
pví hún — íslenzkum milljóna-
mæringum og yfirvölduim til æ-
varandi smánar og háðungar —
var stærsti atvinnurekandinn í
Reykjavík. Hún átti aö svelta
verkamenn til undirgefni við
vilja milljónamæringanna. Og
hún átti að gera j>að með pví
að láta hermennina vinna sem
verkfallsbrjóta.
En brezkir hermenn eru ekki
viljalaus verkfæri. Þaö erumenn
sem að eigin áliti stand'a í strið'i
fyrir lýðræði, persónufrelsi ogpar
með samtaka- og verkfallsrétti
verkalýðsins. Og j>að er vitanlegt
að í hverju stríði neyðist hver
herstjórn til að taka fullt tillit til
vilja hermannanna, ]>rátt fyrir all-
an aga og allt vald, sem herlög
gefa einni herstjórn.
Hvað I* jovi nær en að láta
hina ensku hermenn vita hvernig
ástatt væri hér, hvað væri að ger-
ast í ífirelsis- og réttindabaráttu
verkamanna og hvernig fyrirhug-
að væri að misnota hermennina
gegn verkamönnunum í lífsbar-
áttu peirra?
Þetta sveikst Dagsbrúnarstjórn
in um að gera, eins og hún yfir
leitt sveikst um allt, sem til sig-
urs mátti verða verkalýðnum í
jjessari baráttu.
Þá er gefinn út flugmiði til
brezku hermannanna, ]>ar sem
joeim er s,kýrt rétt frá öllu sem-
henginu og skorað á pá að ganga
ekki á móti íslenzku verkamönn
unum í pessari baráttu.
Með pessu verki er verið að
v i n na tve nn s ko n a r verk:
Það er reynt að tryggja
sigur verkalýðsins, fjölmennustu
stéttar íslands, i baráttu hans fyr-
ir betri lífskjörum, gegn íslenzk-
um auðmönnum, sem gerzt hafa
handgengnir erindrekar erlends
auðvalds gegn sinni eigin pjóð.
Qg einnig er reynt að tengja
bræðrabönd við lýðræðissinnaða
enska alpýðu, til f>ess að skapa
joannig íslenzku pjóðinni banda-
mann í frelsisbaráttu hennar. Því
j>aö dylst engum, sem pekkir til
aljjjóðlegra stjórnmála, að eigi
íslenzka pjóðin að öðlast frelsi,
j>á verður j>að aðeins fyrir sigur
yfir pví erlenda auðvaldi, er oss
kúgar, og sá sigur vinnst aðeins
í bandalagi við aljjýðu pess lands,
hviort sem hún er klædd herkufli
eða ekki,
Það sem útgefandi pessa
flugmiða hefur ráðizt i að
sem frá sjónarmiði verkalýðs í
stéttarbaráttu og sósíalismans er
sjálfsagt og eðlilegt, — verk, sem
alltaf hefur verið unnið í allri
sögu verkalýðshreyfingarinnar,
hvenær sem átt hefur að nota
he;r í verkföllum. En petta er sem
kunnugt' er, í fyrsita sk'ipti i sagu
Isliands að erlendur her er hór á
landi og er gerður aðili í stétta-
baráttu hér af hálfu atvinnurek-
endavaldsins.
1 öðru lagi |>á er framkvæmd
pessa verks frá pjóðlegu sjónar-
miði séð lofsverð framkvæmd, er
síðar nreir mun og verða pannig
viðurkennd, joegar fargi brezka
innrásarhersins er af oíss létt og
islenzk blöð hætta að túlka brezk-
an yfirstéttamálstað og hræðast
oig! fyrirlíta pann íslenzka.
Hitt er allt annað mál, hvort
höfundinum hefur orðið skyssa
|í í verki sínu. Það varð Jóni Ara
syni líka, er hann var svo óvarkár
að fara fámennur á fund Daða
í Snóksdal, en hver myndi
dirfast að svívirða frelsisbaráttu
hans fyrir |>að, — og var hann pó
opinber uppreisnarmaður hér á
Ijandi pá.
Þeir, sem pykjast frá islenzku
sjónarmiði hafa eitthvað að bera
höfundinum á brýn, eru pví
handbendi milljónamæringanna ís
lenzku, landráðastéttarinnar, og
hugsa í raun og veru frá brezk-
íslenzku yfirstéttarsjónarmiði. —
Nema ef vera skyldu einhverj-
ir, er segja vildu: Verkið var
gott og lofsvert en pað átti að
vinna pað gallalaust — og slík-
um eftir-á-vitrum verður aðeins
svarið með einu: Því gerðuð pér
petta pá ekki sjálfir, ef pér ætl-
izt til gallalausra dáða.
Frá pjóðernis- og stéttarlegu
sjónanniði íslenzkra aljoýðustétta
verður |>ví verk petta skoð-
að sem hin virðingarverðasta við-
leitni til skipulagningar á frelsis-
baráttu vorri, ]>ví virðingarverð
ari vottur um frelsisást og hug-
rekki sem ríkustu og voldugustu
menn [>jóðarinnar á sama tírna
ýmist lágu hundfiatir við fætur
innrásarherstjórnarinnair' eðja’ í
beinu bandalagi við pað auðvald,
er hún lýtur.
Frá lagalegu sjónarmídí
Þá er næst að athuga, hvort hægt
sé að finna nokkra ]>á lagagrein,
sem hægt er að hengja menn á
fyrir góð og jojóðleg verk. ÞaÖ
er pað, sem „vinir“ innrásarhers-
stjórnarinnar eru nú að leita að.
Og pað er vitanlegt hvaða grein
]>að er, sem |>á langar til að toga
svo og tevgja, að hún gæti náð
til |>essa dreifibréfsmáls. Það er
88. greinin í hegningarlögunum.
Hún hljóðar svo:
„Hver sem opinberlega í ræðu
eöa riti mælir fram með pví eða
stuðlar að pvi, að erlent riki byrji
á fjandsamlegum tiltækjum við
íslenzka ríkið eða hlutist tii um
málefni pess, svo og hver sá, sem
veldur bersýnilegri hættu á pví,
skal sæta varðhaldi eða fangelsi
allt að 6 árum."
Sé grein j>essi athuguð út frá
almennri skynsemi og með sjálf-
stæðri hugsun, sér hver maður að
sá verknaður, er hér va.r fram-
kvæmdur, getur undir engum
kringumstæðum valdið „bersýni
legri hættu“ á að erlent ríki byrji
á „fjandsamlegum tiltækjum við
íslenzka rikið", — ]>ví England
ert í Joessu tilfelli byrjað á fjand-
samlegum tiltækjum við íslenzka
ríkið og hefur hlutazt til um
málefni pess á hinn ófyrirleitnasta
hátt. Og ef pað ætti að fara að
rannsaka hverjir íslenzkir borg-
arar kunni að hafa átt einhvern
þátt í pví að England byrjaði á.
slíku, j>á er bezt að byrja á
„toppunum" í mannfélagi voru,
á joeim, sem tíðastar hafa haft
utanstefnurnar og lengstar dval-
»rnar í London undanfarið.
Með dreifimiðanum er í raun-
inni stefnt að. pví að England
láti af hinum fjandsamlegu til-
tækjum við Islendinga, I'að væri
pví frá sjónarmiði heilbrigðrar
skynsemi og dómgreindar alveg
óhugsandi að ætla að koma pví
undir pessa landráðagrein.
Og pá kemur hitt málið: Reyn-
ir ríkisstjórnin „ástandsins" vegna
— eða jafnvel af einkaástæðum
— að fa höfundinn dæmdan fyr
ir verk, sem er Jjveröfugt við að
vera afbrot, — og eftir lagagrein,
sem hann alls ekki'hefur brotið?
Og p,að er í hæsta máta alvar-
legt mál fyrir oss íslendingia.
Er pað ekki nóg að vér séum
rændir yfirráðunum yfir landi
voru?
Er pað ekki nóg að hlutley^
vort og friðhelgi sé troðið í skara-
ið (O'g loftárásarhættan leidd yfir
rarnarlaust fóik?
Er j>að ekki nóg að oss sé bann
að að ferðast um fjörtur vorar og
sanda að viðlögðu [ífláti?
Er j>að ekki nóg að fiskveiðar
púsunda af landsmönnum séu
eyðilagðar?
Er ]>að ekki nóg að útflutnings
verzlun vor sé undirorpin leyfi
hins erlenda valds?
Er pað ekki nóg að innflutn-
ingi vorum sé ráðstafað eins og
Bretar krefjast?
Er ]>að ekki nóg að vér megum
enga hugsun láta í Jj&síl í bréfum
til útlandsins, nema joeir leyfi?'
Er pað ekki nóg að Bretar á-
kveði hvað islendingar megi iesa
af erlendum ritum?
Er }>að ekki nóg að allur porri
íslenzkra blaða sé keyptur i lið
með „hinum brezka málstaö"?
Er }>að ekki nóg að [oúsundu’m
af íslenzkum körlum og konum
sé spillt af komu og dvöl hins
erlenda hers?
Er J>að ekki nóg að allt sem
pjóð vorri er dýrast, tungu og
menningu sé háski búilin af her-
töku landsins?
Er jo.að líka nauðsynlegt að ís-
lenzkt réttiarfar sé gert að grímu
fyrir yfirdrottnun brezkra drottna
og pýja Joeirra, — að íslenzkir
borgarar séu ekki dæmdir út frá
anda íslenzkra laga, heldur sé
réttvísin gerð að gólfjourrku peirra
er setja sinn undarlega metnað i
pað eitt, að póknast peim, er rof-
ið hafa hlutleysi lands vors og
traðkað sjálfstæði pess?
Réttaröryggi hins íslenzka borg
ara er eitt af síðustu vígjum sjálf-
stæðis viors. Til hvers er ose að
setja lög og skipa óháða, óaf-
setjanlega dórnara, til að dæma
Framh. á 3. síðu.