Þjóðviljinn - 21.03.1941, Qupperneq 3

PJOÐVILJINM
Föstudag'ur 21. marz 1941
Ávarp til
frá söfnunarnefndinni
bióðarinnar
I <&í
fyrír aðsfandendur fanganna
Bréf frá Helsingfors
Eftir Laakso
Efckert mál, sem rekiö hefur
verið fyrir íslenzkam dómstól -
um hefur vakið meiri þjóðarat-
hygli, en hið sviokallaða dreifi-
bréfsmái.
Enginn óbrjálaður islendingur
hefði til skamms tima getað látið
sig dreyma svo fráleita fjarstæðu,
hvað þá heldur í vöku getað
framleitt þá hugarsmíð, að islenzk
ur dömstóll færi að kveða upp
landráðádóm yfir íslenzkum þegn
fy,rir það eitt, að hafa beðið er-
Ient hiervald að hlutast ekki til
um íslenzk innanlandsmál. Hið ó-
trúlegasta hefur þó skeð. Brezkir
og íslenzkir valdhafar hafa, sem
Ifunnugt er nú lorðið, talið sér
nauðsynlegt, að hrífa sjö heiðar-
lega ísLenzka verkamenn fyrir-
varalaust frá heimiLum þeirra, látið
þá — þvért ofan; í réttarhugmynd
ir allra siðaðra manma — sitja vik
um samán| í 'fangelsi. Loks kveðá
svo íslenzkir dómstólar upp refsi-
dóm yfir fjórum hinna ákærð'u,
sem nemur frá fjögra til fi'mmtán
mánaða fangelsi og missi manln-
réttinda.
Hér hefur þó eigi verið látið
staðar numið á þessari óhieilla--
braut. I landi Iýðræðisins, lanldi
skoðana- og prentfrielsis hafa rit-
stjórar Þjóðviljans, þeir Einar
Olgeirsson og Sigfus Sigurhjartar-
son, verið með dómi sviptir frieLsi
kínu í þrjá mánuði, einmitt nú,
rétt fyrir kosningabaráttuna á
komandi vori, fyrir þá einu sök,
að þeir hafa túlkað í þessu máli,
öðrum betur, sanníslenzkan hugs-
unarhátt, íslenzka réttlætistilfinn-
ingu, íslenzkar þjóðfnel'sishug-
myndir og íslenzkar alþýðuskoð
anir.
ELns og mönnum er kunnugt
dæmídi hinn íslenzki „Hæstirétt-
ur“ þá Eggert Þorbjarnarson og
Hallgrím Hallgrhnssion í 15 mán-
aða fangelsi og mannréttindaimissi
og þá Eðvarð Sigurðsson og Ás-
Pétursson, í 4 mánaða fa'ngelsi, en
þá ritstjórana, Sigfús Sigurhjart-
arson og Einar Olgeirsson í 3
mánaða varðhald.
Hvernig getur nokkur heiðar-
legur ísLendingur hugsað til þessa
ehistæða dóms án khmroða?
Hvernig getur nokkur þjóðLega
hugsandi landsmaður horft sljóv-
»m augum á það, _að þjóðlegum.
dyggðum og hógværri íslenzkri
einurð sé þannig misboðið af ís-
lenzkum dómstótum, fulltrúar
þeirra fangielsaðir og saklausar
fjölskyldur þessara islenzku
manna látnar sæta ofsóknum ?
Þetta svarar sér sjálft.
Þó að sáralítið hafi verið gert
til þess, á skipulegan hátt, að fá
Mna þöglu samúð þjóðarinnar
með þeim, er ofsóttir hafa verið,
á stig virkrar hjálpar, hefur fjöldi
góðs fólks úr öllum stéttum og
stjórnmálaflokkum liðsinnt fjöl-
skyldum hinna 7 pólitisku fanga
það drengilega á meðan beðið
var dómia) í málinu, að þær hafa
eigi liðið tilfinnanlega'n skort.
En nú, þegar allir þeir góðu
Islendingar, sem biðu í góðri; trú
á hínn þjóðlega virðuleik og rétt-
)æti Hæstaréttar, standa augliti
til auglitis við þá storkandi stað-
reynd, sem felst í dómisniðurstöð
um þessa máls, er þess fullkom-
lega að vænta, að þjóðin sýni aff-
jStöðu sína í verkinuj, í ríkari mæli
en fyrr.
í brjósti hvers einasta manns,
sem er þeim heiðri vaxinn, að
kallast islendingur, hvaða skoð-
Þeír sílja í fangelsí, af
því landíd er hertekið
Þeír sífja í fangelsí, af
þvi þeír börðusf fyrír
málsfað verkalýðsíns
anir sem hann kann að áðhyllast
í stjórnmálum, hlýtur að vakna
sú sjálfsagða krafa að öllum hin-
um sakfelldu í dneifibréfsmálinu
verði veitt alger og skilyrðislaus
sakaruppgjöf og að þeim verði
táldæmdar fullar skaðabætur, sem
greiddar verði af ríkisfé.
En nærstæðasta ráðstöfun í
augum hvers góðs íslendings,
hvað sem öðru liður, er það, að
sjá svo um, að nægiLegt fé verði
fyrir hendi til að sjá fjölskyldum
þetrra, sem nú sitja saklausir í
fangelsi, farborða.
Sómi islendinga, sem mienn-
ingarþjóðar er undir því kominn,
að þettia takist.
.Vér viljum minna á, að tekið
er á móti .samskotafé ,í þessu
skyni og úthlutað söfnuniarlistum
á skrifstofu Sósíalistafélags
Reykjavíkur í Lækjargötu 6 A á
hverjum virkum degi kl. 4—7.
Sínii 4824.
F. h. Söfnunarnefndarinnar,
Eftir friðarsamningama milli
Finnlands og Sovét-Rússlauds s.
1. vetur var í fyrsta sinn hægt
að stofna félagsskap í Fiirnlaindi,
sem var vinsamlegur Sovétríkj-
unum> — „Félagið til eflingar
friði og vináttu milli Sovétríkj-
anna og Fiwnlauds“.
Franii að þeim tíma hafði hver
samúðarvottur í garð Sovétríkj-
anna verið strapglega forboðinn
og álitinn „glæpsamlegur“.
Eftir stríðið hófust róttækir
verkamenn og menntamenn handa
og gerðu enn eina tilraun til fé-
lagsmyndunar, sem væri vinisam-
leg S'óvétríkjunum. Þeir litu svo
á, að það væri nauðsynlegt að
koma á breytingu í isambúð land
anna í eitt skipti fyrir öll, og
studdust við hinar hátíðlegu yf-
irlýsingar valdhafannái í Fin'niandi
um hina „vinsamlegu afstöðu"
þeirra til Sovétlýðveldanna. Og
svo, 22. maí 1940, var Fi,nnska
Sovétvínafélagið st ofn að.
Jón ,Rafnsson.
Notíð tæhífæríð
Niðursett verð!
Gúmmískógefðín
Laugavegi 68.
MILO
tlE'lLÚSOLUB: AK'lMI J0NSSON,R.VÍK
Niðursett verð
þessa viku
Daglega nýsoðin
SVID
Kaffistofan.
Hafnarstræti 16.
Eftir sex mánaða starf hélt fé-
lagið fyrsta þing sitt í Helsing-
fors. Aðstæðurnar, sem þetta þing
varð að starfa við, eru mjög ein-
kennaindi fyrir núverandi ástand
í landinu. Þó að félagið hefði á
þessum: skanima tíma vaxið svo,
að það var orðið eitt af stærstu
félagssamtökum Iandsins — með
40 þúsund meðlimum þá varð
þingið að takmarka mjög störf
sín og tölu fulltrúanna frá hin-
unf ýmsu deildum.
Þetta var bæði vegna stríðslög
gjafar, sem enn ler í gildi, og enn-
fremur nýrra laga, sem eru mjög
ströng. Þess vegna gátu aðeins
63 fulltrúar frá 120 félagsdeild-
um mætt á þinginu. Og jafnvel
þessir 63 fulltrúar urðu að starfa
í tvei.m hópum. Því að samkvæmt
hinum nýju Löguin um fundahöld,
er ekki leyfilegt að fundir með
yfir 30 manns séu haldnir.
Að þinginu loknu voru margir
fulltrúanna fangelsaðir, og sa,m-
tímis gerði lögreglan húsrann-
sóknir víðsvegar um .landið, og
handtók marga af leiðtogum fé-
lagsins.
En þrátt fyrir alla erfiðleikana
har þingið ágætan árangur. Og
fyrst og fremst má fullyrða að
stefnuskrá félagsins — að koma
á vinsamlegri sambúð milli Finn-
lands og Sovétlýðveldanna — hafi
mætt voldugri hrifningu hjá
finnsku alþýðunni. Á síð'ustu mán-
uðtum hafa t. d. miðstjóminni bor-
izt inntökubeiðnir á hverjum degi,
meðan stjómarvöldin hafa notað
hvert tækifæri til þess að hindra
og eyðileggja starfsemi félagsins.
Og þann tíma, sem félagimu
Járniðnaðarpróf
verður haldið í apríl n. k. Þeir, sem óska aö ganga undir
það, sæki umsóknarbréf til Ásgeirs Sigurðssonar, forstjóra
Landsmið j unnar.
var fært að starfa opinberlega,
voru allir fundir, fyrirlestrar og
kvikimyndasýningar, sem það
gekkst fyrir, sótt eins og húsrúm
frekast leyfði. Blað félagsins
Kansan Samunat, var gefið út
í' 30—40 þúsund eintökum.
Það hefði mátt búast við, að
þessari tilraun félagsins hefði ver-
ið vel tekið af þeim, sem svo
oft höfðu lýst yfir opinHerliega,
vilja sínum til þess að „bæta sam
búðina við Sovétrikin“. En hið
gagnstæða átti sér stað. I fyrstu
var lítið gert til.að trufla starf-
seimi félagsins. En það v,ar einung
is vegna þess, að valdháfarnir
treystu því, að þjóðernisæsing-
arnar frá síðastliðnum vetri væru
trygging fyrir því, að félagið
fengi engan stuðning eða velvilja
frá fólkinu-
En þegar það — gagnstætt öll-
ura ágizkunum — óx og varð
voldug fjöldahreyfing, sem for-
dæmdi í nafni finnsku þjóðar-
innar hina sovétfjandsamlegu
stríðspólitík yfirstéttarinnar, þá
var stórsókn hafin gegn félag-
inu. Lögin, sem að ofan er getið
— um fundahöld, um bann við
því að hlusta á erlent útvarp o.
fl. Voru þá sett. Fjölmennar
lögreglusveitir í hinum ýmsu
borgurn Landsins voru á fundum
og fyrirlestrum félagsins, og i
flestum tilfellum voru þeir bann
aðir. í Aho leiddu hinar grimmd-
arfuILu ráðstafanir lcigr giunnar til
alvarlegra árekstra, þa-r semmarg
ir ýmist féllu eða særðuist, Sam-
tímiis þessu fóru fram fjöldahand-
tökur. Allir leiðtogar félagsins
voru handteknir einin á fætur öðr-
um; sömuleiðis helztu starfsmienn
þess og margir óbreyttir félags-
vnenn, i flestum tilfellum var lát-
iið í veðri vaka, að hinir hand-
teknu væru í „verndargæzlu“ og
allar tilraunir til þess að fá upp-
lýsingar um þá reyndust árang-
urslausar. Forseti félagsins, Mauri
Ryoma, og tveir aðrir meðlimir
miðstjórnarinnar voru dæmdir í
níu mánaða fangelsi. BLaðið var
bannað, og tilkynning gefin út um
að það myndi ekki vreröa gefið út
framar. öll önnur útgáfustarfsemi
félagsins var stöðvuð á þann hátt,
að prentsimiðjurnar voru neyddar
til að neita pöntunurn frá félag
inu. Og að lok'um skarst ,jsérdóm-
stóllinn" í Helsingfors í leikinn
og leysti félagið upp.
En þrátt fyrir óteljandi hindr-
anir, á hreyfingin fyrir vináttu
við Sovétlýðveldin, djúpar ræt-
ur í hugum finnsku alþýðuninar.
Þing félagsins í Lok síðasta árs
var örugg sönnun þeirrar stað-
reyndar, að engar ofbeldisráð -
stafanir geta brotið niður þá samn
færingu finnska verkafólksinis, að
einungis með því að koma á miln
mwhegn vinsamlegri ssmbúð mflli
hins mikla lands sósíalismans og
Finnlands, er hægt að Losa það
úr núverandi vand ræöum.
Þýtt úr „World News and Views"
5. hefti 1941.