Þjóðviljinn - 17.05.1942, Síða 1

7. árgangur.
Sunnudagur, 17. maí 1942,
4. tölublað.
XÍLoiGM&ÁXttðí
194°)
Þú svafst í náðum, þreklundaða þjóð.
— I þínum æðum rennur friðarblóð. —
A svæflum hvíldu vangar værðarrjóðir
og vindar aprílnætur sváfu hljóðir,
— og gyðja vorsins kvað sín ljóðaljóð.
Og sérhvert barn, er svefnsins þáði gjöf,
nú sigldi björtum voðum draumsins höf.
Og þeyrinn lék við mjúka mold í dölum,
en myrkri svipti geisli í vorlofts sölum,
því válegum skal vetri búin gröf.
Og allt var kyrrt og enn var draumanótt,
— en undarlega dulmagnað og hljótt, —
því svartur floti fór með leynd að landi.
— En lymskulegir fjendur riðu gandi
um himin Noregs hreinan, — leifturskjótt.
En fyrr en varði dundi dómsins gnýr.
— Og draumsins voru horfin ævintýr. —
Þrumar nú skruggan Þórs á reið í loftum?
Nei! Þúsundfaldað hvæs úr vélahvoptum,
því komnir voru vargar, — villidýr.
Og dýr hvert fór með ógnir elds og stáls
og eitri spjó í krafti sprengibáls.
— Glumdi í hlekkjum gegnum drunu þunga.
— Gráar loppur kreistu stofninn unga. —
Þú skyldir aldrei framar verða fjjáls.
Þá reistu, norska þjóð, og hófst þig hátt,
í hjarta þínu fannstu dulinn mátt.
Og frelsið sveif of fjalla háum hlíðum,
og fáni þinn varð tákn á himni víðum
um ósigrandi norskan manndóms mátt.
Og synir Noregs gripu vopn í vörn.
— Vösk eru’ og tigin fjallalandsins börn. —
En dýr er fórn og dagsins þraut er löng
nú dynur þungt af annarlegum söng,
— en hátt í lofti sveimar svartur örn.
Hvers geldur þú, sem elskar frelsi og frið
og færir mannkyn hærra og fram á við?
Ibsens þjóð með bjarma á brúna skör!
Björnsons þjóð með hvassan andans hjör!
Og Nansens frægu friðar sjónarmið.
Þú sigra skalt! Þinn andi er ennþá frjáls.
Og aldrei læsist fjötur þér um háls.
Þitt stríð er stríð um hæstu hugsjón manns,
þín hetjuvörn er kraftur sannleikans.
Og sigur þinn er sigur heilags máls.
G. M. M.
Nygaardsvold talar frá Ncw York
n\ ar sem Norðmenn eru frjáls-
ir gerða sinna halda J>eir daginn
í dag hátíðlegan. Ýtarlegar út-
varpsdagskrár verða fluttar frá
Bretlandi og Bandaríkjunum, og
talar Nygaardsvold, forsætisráð-
herra Norðmanna, frá New York,
en liann er nú á ferð í Banda-
ríkjunum.
Quisling liefur bannað að draga
norska fánann á stöng í Noregi
þennan dag.
Souétheplni ao iéfíiDi Harbilf?
Þjóðvcrjar hafa beðíd gífurlegf mannfjón og her~
gagna, — Þfóðverjar segjast hafa fekið Kerfs, en
fregnín er ósfaðfesf
I fregnum frá London er talið líklegt, að rauði herinn muni
ætla sér að umkringja Karkoff, og hefur sovéther sótt fram ajl-
langt vestur fyrir Donetsfljótið, bæði norðan og sunnan borgar-
innar.
t hinum opinberu hernaðartilkynningum sovétherstjórnarinnar
segir að sóknin á Karkoffvígstöðvunum fari stöðugt harðnandi, og
voru 100 þýzkir skriðdrekar eyðilagðir í geysihörðum orustum
skriðdrekasveita í gær. Áður höfðu 250 þýzkir skriðdrekar verið
eyðilagðir í bardögunum við Karkoff.
Þjóðverjar gerðu fjórar tilraun
ir til gagnáhlaupa í kær á Karkoff
vígsíöðvunum, en þeim var hrund-
ið og beið þýzki herinn gífurlegt
manntjón,
Sovétherinn liefur nú einnig
hafið harðar árásir á varnar-
stöðvar Þjóðverja við Losovaja,
en það er ein þýðingarmikil jáni
brautarmiðstöð í ÍJkraínu. Er tal-
Ölafur Thors flutti stuttá yfir-
lýsingu frá stjórninni. Kvað hann
hana myndaða til þess að fylgja
fram stjórnarskrárbreytingunni í
trausti þess að nægt fylgi yrði til
þess að afstýra vantrausti. Stjórn
in hefði ekki aðstöðu til þess að
framkvæma sfefnu- eða „hugsjóna
mál” Sjálfstæðisflokksins (sem
einu gildír!). Ekki mundi hún
telja sig bæra um að framfylgja
nýjum ágreiningsmálum, nema
þjóðarnauðsyn bæri til. Þing yrði
rofið strax og stjórnarskrárbreyt
ingin væri samþykkt, kosningar í
júnílok eða júlíbyrjun. Síðan yrði
sumarþing og það yrði rofið strax
og stjórnarskrárbreytingin væri
samþykkt á því.
Ekki verður það talið efnilegt
hjá íhaldsflokknum, aö hann skuli
einmift gera Ólaf Thors að for-
sætisráðherra, — en hann um
það.
En ekki gerir Framsóknarflokk
urinn það skár: Iiann ber fram
tillögu • um að þingið lýsi van-
trausti sínu á stjórninni og er
Jónas frá Hriflu fyrsti og aðal-
flutningsmaður vantraustsins.
,,Þau eru súr” sagði refurinn, —
má segja um það vantraust. Og
geti nokkuð bjargað nokkurri
stjórn, þá er það það, að Jónas
frá Hrifiu beri fram vantraust á
hana.
Vantrauststillagan verður rædd
á þriðjudags-, miðvikudags- og
fimmtudagskvöld og verður um-
ræðunum útvarpað. Hver viður-
kerindur þingflokkur fær 40 min-
i« að þeirri sókn inuni beint gegn
Dnépropetrovsk.
Þjóðverjar tilkynna að þeir hafi
tekið bæinn Kerts, en sú fregn
er ekki staðfest af sovétfregnum.
Báðir aðilar segja frá hörðum
bardögum á Kertstanga, þó að
Þjóðverjar þættust hafa „gjör-
sigrað” Rússa þar fyrir þrem
| dögum.
útur. Röð flokkanna verður þessi:
Framsókn, Sjálfstæðisfl., Alþýðu-
fl„ Bændafl., Sósíalistafl.
Hátíðahöld Norðmanna hér í
Reykjavík í dag á þjóðhátíðardegi
þeirra, fara þannig fram:
Kl. 11,00 fer fram kvikmynda-
sýning í kvikmyndahúsi enska
hersins á hominu á Skúlagötu og
Barónsstíg. Sýnd verður mynd er
lýsir þætti Norðmanna í frelsis-
baráttunni, starfsemi flotans,
norska herinn í Bretlandi og
norska flugmenn i Toronto í
Kanada.
Kl. 12,30: barnaskemmtun í
norska sendiherrabústaðnum.
Kl. 1,15: skrúðganga barna
undir norskum fánum frá bústað
norska sendiherrans til Alþingis-
hússins, Þar talar Sigurgeir Sig-
urðsson biskup, af svölum Alþing
ishússins.
Islenzkur lúðraflokkur leikur
norska ættjarðarsöngva.
Kl. 2,00: norsk messa í Dóm-
kirkjunni, séra Kruse.
Kl. 3,15: Norrænafélagið hefur
kvikmyndasýningu i Iðnó fyrir
norská hermenn, sjómenn o. fl.
Earl Brow Jer sleppt
ðr fangelsinu
„Tíl ad efla einíngu
þjóðarínnar"
segír Roosevelf
Earl Browder, leiðtoga banda-
ríska Konunúnistaflokksins, var
sleppt úr fangelsi í gær að tilhlut
un Roosevelts forseta. Var komin
upp sterk hreyfing um öil Banda-
ríkin er heimtaði Browder lausan,
og tóku þátt í henni fjölmsnn
verltalýðssamtök, listamenn, rit-
höfundar og stjórninálamenn úr
öllum flokkum.
Browder hafði setið 14 mánuði
í fangelsi, en hann var dæmdur
til fjögra ára refsingar og gefið
að sök lítilfjörleg ónákvæmni á
vegabréfi sínu fyrir mörgum ár-
um!
Roosevelt skýrði svo frá, að
hann hefði ákveðið, að Browder
væri látinn laus í því skyni að
styrkja einingu þjóðarinnar og efla
álök hennar að hernaðarfram-
kvæmdunmn.
Kl. 4,00: norski sendiherrann
tekur á móti gestum í bústað sín-
um.
Kl. 8,30: Almenn skemmtun
(folkefest) í hinu nýja norska
samkomuhúsi á Hverfisgötu 115
annarri hæð.
Norsk hetja
VIGGO HANSTEEN
hetjan, er lét lífið fyrir málstað
Norðmanna
Ólafur Thors myndar stjórn
Jónas frá Hriflu ber fram vantrausf
Hin nýja ríkisstjórn var tiikynnt á fundi sameinaðs Alþing-
is í gær kl. 1,30. ólafur Thors er forsætis- og utanríkismálaráðh.
og fer auk þess með ýms atvinnumál. Jakob Möller fer með fjár-
mál, félagsmál og dómsmál. Magnús Jónsson próf. fer með við-
skiptamál, kirkju- og kennslumá) og ýms atvinnumái.
Hátiðahold Nordmanng á
þjóðhátíðadegi þeírra, 17 maí