Þjóðviljinn - 09.09.1942, Qupperneq 2

2
ÞJÖÐVILJINN
Miðvikudagur 9. sept. 1942.
cBcejo-í póstu^/í-mi
Afengi og stríð
&&&&&&&&&&&&
Lögfræði & endur-
skoðunarskrifstofa
Grænmetishúsinu við Sölvhólsgötu.
Sími 5999. Pósthólf 596.
RAGNAR ÓLAFSSON,
lögfræðingur & löggiltur endur-
skoðandi.
ÓLAFUR JÓHANNESSON,
lögfræðingur.
♦
Gullmunir
handunnir — vandaðir
Steinhringar, plötuhringar
o. m. fl.
Trúlofunarhringar
alltaf fyrirliggjandi.
Aðalbjörn Pétursson, *
gullsm., Hverfisgötu 90.
Sími (fyrst um sinn) 4503.
Nokkra verkamenn
vaotar enn
Midgarður H. F.
Skólavörðusfítf 19
sími 4824 eða
2785
Hvað er að gerast?
Herstjórn Bandaríkjamanna hér
á íslandi hefur neitað að greiða
íslenzkum verkamönnum gildandi
kauptaxta og hótar að flytja inn
ameríska verkamenn, ef íslending-
ar vilja eigi gerast taxtabrjótar.
Hver eru rök herstjómarinnar fyr
ir þessari kynlegu afstöðu? Þetta
mál snertir alþjóð og er því rétt að
ræða það fyrir opnum tjöldum og af
fullri einurð.
Það er viðurkennt, að ísland er
hnattstöðu sinnar vegna mjög mikil-
vægt í yfirstandandi styrjöld. Þess-
vegna hernámu Bretar landið og
þessvegna munu Bandaríkin hafa
óskað að taka það undir sína
„vernd“, eða svo skilst almenningi.
Og þjóðin hefur sætt sig við hernám
ið og „verndina“, meðan á stríðinu
stendur. En við væntum og þess, að
hinir voldugu vemdarar, er telja sig
forverði frelsis og lýðræðis í heim-
inum, haldi í öllu orð sín og eiða og
þröngvi í engu kosti okkar framar
nauðsyn.
Afstaða herstjórnarinnar til verka-
lýðsins kemur því öllum á óvart og
illa við marga. Og bæði Pétri og Páli
verður á að spyrja: Er afstaða her-
stjómarinar í samræmi við vilja og
óskir Bandríkjastjórnarinnar og brýt
ur hún ekki í bága við ákvæði og
anda þeirra samninga, er geriðr vom
milli hinna voldugu Bandaríkja og
hins litla íslenzka ríkis um hervernd
ina?
Hefur herstjórnin samkv. þeim
samningum leyíi til að blanda sér
inn í innanlandsmál íslendinga? —
Eða gerir hún það kannske ekki með
því að neita gildandi launataxta
verkalýðsfélaganna?
Það eru margar spurningar að
brjótast fram í hugum almennings,
er herstjórnin neitar í raun og veru
að viðurkenna rétt verkalýðsins til
þeirra kjarabóta, er hann loks hefur
íengið eftir að haía brotið á bak aft-
ur illræmdustu þræla- og kúgunar-
lög, er hér hafa þekkzt og enga hlið-
stæðu eiga, nema þar, sem svartasta
afturhald og fasismi situr að völd-
um.
Er þessi afstaða herstjómarinnar
í samræmi við baráttu Bandaríkj-
anna fyrir frelsi og mannréttindum?
Er þetta í anda þeirra hugsjóna og
þeirrar mannlundar, er um allan
heim meðal allra stétta hefur risið
gegn kúgun og fasisma i hverskonar
mynd?
Her Bandaríkjanna er hingað send
ur í þjónustu frelsis en eigi íasisma.
En að hvoru, frelsi eða fasisma hníg-
ur afstaða herstjórnarinnar gegn
vinnandi stéttum?
Borgari.
Herstjómin hótar —
Herra ritstjóri!
Herstjórnin hótar að flytja inn
verkamenn?
Hver er ástæðan?
Hefur amerískur verkamaður svo
miklu lægri laun en íslenzkur, að
það borgi sig að nota takmarkaðan
skipakost til að flytja í gegnum
hættur stríðsins — ekki einungis
verkamenn, heldur og efni í hús
handa þeim og kost?
Er herstjómin með þessu að spara
heimalandinu álitlega fjárfúlgu? Öll-
um er auðsætt, að það er eina afsök-
unin, er lítandi væri á. Sé hún eigi
fyrir hendi, hlýtur afstaða herstjórn
arinnar að vekja almennan ugg og
tortryggni, og væri slíkt illa farið.
Eg hef heyrt, að laun amerískra
verkamanna séu mun hærri en ís-
lenzkra. En ég á bágt með að trúa
því, því að óhugsandi virðist vera,
að flytja inn verkafólk, sem er keutgi*
dýrara en það, sem fyrir er. Eg trúi
heldur ekki að herstjórnin vilji
leggja líf þúsunda landsmanna sinna
í hættu yfir hafið, jafnvel þótt þeir
vildu vinna fyrir lægri laun en ís-
lenzkir stéttarbræður þeirra geta
gert.
Getur Þjóðviljinn nokkrar upp-
lýsingar veitt um launakjör amer-
ískra verkamanna? Það er fróðlegt
að fá samanburð. Slíkur samanburð-
ur sker úr um, hvort það em hags-
munir heimalandsins, er marka
stefnu herstjómarinnar.
Ef marka má það, er heyrist á göt-
um úti þar, sem maður hittir mann,
þá virðist íslenzkur almpnningur
vera á þeirri skoðun, að afstaða her-
stjómarinnar sé til tjóns bæði banda
rískum og íslenzkum hagsmunum.
Það væri því vel, ef herstjórnin
vildi skýra sína afstöðu til að byggja
fyrir misskilning, því að misskilning
ur cr hættulegur góðri sambúð.
En herstjórnin hefur hvað eftir
annað lýst því yfir, að hún vilji gera
allt, er í hennar valdi stendur til að
bæta sambúðina og afstýra árekstr-
um. Góðan vilja hennar i þessu efni
skal eigi efa. En sá vilji verður að
koma fram í vcrki, cllu er hann
einskisvirði.
Borgari.
Ath. ritstjóra
Því miður getur Þjóðviljinn ekki
gefið neinar ábyggilegar upplýsingar
um launakjör verkamanna í Banda-
ríkjunum, né gert samanburð á af-
komu verkamanna þar og hér. En
alkunnna er það, að launagreiðslur
hafa verið hærri í Bandaríkjunum
en í fleslum eða öllum öðrum lönd-
um, og afkoma þeirra, sem vinnu
hafa haft, hefur verið betri þar en í
flestum öðrum auðvaldslöndum.
Þegar varnir Hong-Kong bil-
uðu til fulls, voru eyðilagðar þar
80.000 flöskur af whisky, sem
metnar voru á 720.000 ástralskra
punda. Þetta var gert sam-
kvæmt tillögu kvenþjóðarinnar
í Hong-Kong, sem gert hefur ráð
fyrir að innrásarher Japana
mundi verða nægilega djarftæk-
ur, þótt ekki gætu hermennirnir
drukkið sig fulla í ókeypis á-
fengi.
Þarna, eins og oftar, var það
viðurkennt, að áfengið gerir
alla hættu enn hættulegri. En
hvar er mönnum óhætt að leika
sér að áfengi nú á þessari véla-
öld? Vilja þessir formælendur
frjálsrar áfengissölu taka að sér
að líta eftir hinum ölvuðu
mönnum og kenna þeim að
drekka og gæta sín? Hvar er
hinn gáði og varnarlausi maður
öruggur fyrir brjálæðistiltektum
Það er því naumast hugsanlegt að
herstjórn Bandaríkjanna hér á landi
geti fengið ódýrari vinnukraft með
því að flytja inn verkamenn vestan
um haf, heldur en 'með því að borga
íslenzkum verkamönnum viðurkennd
an taxta.
Frá sjónarmiði íslenzkra verka-
manna er það hinn herfilegasti ó-
réttur að borga þeim ekki sömu laun
í landvarnavinnu sem í annarri
vinnu.
Herstjórnin hefur ekki skýrt mál-
ið frá sinni hlið, og er það illá farið,
því eins og „Borgari" segir, sé hér
um misskilning að ræða hjá öðrum
hvorum aðila, þá þarf að eyða hon-
um.
Hægri — vinstri
Þeir sem fylgjast vilja með í ís-
lenzkum stjórnmálum, þurfa að
kynna sér afstöðu Framsóknarflokks
ins, eins og hún hefur verið til helztu
þingmálanna á nýafstöðnu þingi.
Bæjarpósturinn hefur ekki rúm til
að lýsa hringlandahætti og stefnu-
leysi þessa flokks, sem þegar hefur
„slegið“ öll íslenzk met í lýðskrumi
og loddarahætti, en það er engu lík-
ara en að Jónasi láti íþróttafrömuð-
inn Hermann gala framan í flokk-
inn að hætti íþróttakennara, hægri
— vinstri, hægri, vinstri, og ámátt-
leg þingmannahjörð fettir sig og
brettir, snýr upp á sig og skrum-
skælir sig ýmist til hægri eða
vinstri.
Stundum læzt þessi aumkunar-
verði lýður vera róttækur, og það
svo mjög, að hann megi ekki til sam
vinnu hugsa við aðra en sósíalista,
og barnalegt er þetta fólk, að það
heldur að sósíalistar séu búnir að
gleyma hverjir voru höfundar utan-
garðssteínunnar og hverjir hafa veitt
íhaldinu óbrigðulasta þjónustu í öll-
um herferðum þess gegn verkalýðn-
um. í sveitunum, þar sem fólk er
róttækt, hefur Hermann skipað bjálf
um Jónasar að snúa til vinstri, og
það á að verða þeirra helzta kosn-
ingabeita. Hinsvegar eiga þeir að
venda hægri kjammanum að höfð-
ingjunum við sjóinn, enda lætur
þeim það sýnu betur.
Hægri—vinstri — hægri—vinstri,
þrumar liðþjálfinn. En hvað segja
háttvirtir kjósendur? Vonandi segja
þeir: Niður með loddarana. — Lifi
sósíalisminn!
hins ölvaða manns? Við höldum
okkur örugga á götunni, ef við
göngunr á gangstéttunum. En
hvernig reynist þetta? Hvernig
var um aldraða manninn, sem
ölvaður maður ók á fyrir nokkru
uppi á gangstéttinni, og drap?
Veit nokkur maður nær slíkt
kann að koma fyrir, ef menn
eiga aðgang að áfengi. Straum-
ur af bílum rennur stanzlaust
um götur borganna. Veit hinn
gangandi maður, hvar ölvaður
maður kann að vera við stýri?
Hugsum okkur atvik eitthvað á
þessa leið. Maður nokkur segist
vera að reisa sumarbústað aust-
ur í sveit. Hann fær „undan-
þágu“, nokkrar flöskur af á-
fengi, fer með þær í skemmti-
ferð eitthvað út úr bænum. Svo
kemur hann heim aftur, en hver
á nú að líta eftir því að hann sé
allsgáður er hann ekur inn í
höfuðstaðinn? Getur ekki verið
að hann sé ölvaður, aki upp á
gangstétt einhversstaðar og
drepi þann fyrsta er fyrir verð-
ur? Þetta hefur komið fyrir og
getur alltaf komið fyrir. Og hver
vill taka að sér að ábyrjast að
slíkt komi ekki fyrir, ef menn
hafa aðgang að áfengi? Það sjá
orðið allir hugsandi og heilvita
menn, að áfengi er vara, sem
ekki má vera á boðstólum og
ekki fáanleg á slíkri öld sem
vorri. Hinn almenni borgari á
heimtingu á því, að líf hans og
limir sé óhullt fyrir glapræðis
árásum fullra manna.
Það er grunnfærnisleg hugs-
un, sem ályktar að Hitler eða
einhverjir aðrir örfáir einstakir
menn eigi sök á styrjöldum
þjóðanna. Eg hef heyrt báðar
hinar erlendu þjóðir, sem standa
að hernáminu á íslandi, tala
hver um aðra, eða réttar sagt,
hermenn þeirra þjóða. Það tal
túlkar ekki alltaf bróðurhug.
Hið sama má segja um menn
víðsvegar um heim, ein stétt
níðir aðra stétt og ein þjóð þyk-
ist ölluð þjóðum betri. Meðan
slíkur hugsunarháttur ríkir, er
allsstaðar jarðvegur fyrir hatur
og grundvöllur til blóðugra
styrjalda. Þá þarf auðvitað ekki
nema einn mann, einhverstaðar,
til þess að kveikja í öllu.
Sama er að segja um margt
annað. Á meðan menn eru svo
vanþroska og sneiddir allri á-
byrgðartilfinningu gagnvart vel-
ferð heildarinnar, að þeir heimta
áfengi til að leika sér að, þó að
menn séu strádrepnir í öllum
stórborgum heimsins, og það
daglega, af hófdrykkjumönnum,
sem ekki kunna að stjórna öku-
tækjum sínum nægilega vel, en
eru þó oft ekki nógu mikið full-
ir til þess að vera teknir úr um-
ferð, þá er sannarlega ekki von
á góðr ~>g ekki að búast við að
menn nni að lifa saman í friði
Franihald á 3. síðu.
Matsveina og Veitingðþjónafélag fslands
Fundur verður haldinn fimmtudaginn 10. þ. m. kl. 8 e. h.
í Alþýðuhúsinu við Hverfisgötu, uppi.
Fundarefni: Samningamir o. fl.
STJÓRNIN.
Vér höfunt nú fcngið
hin vöndudu harlmannaföft (alull)
frá DAVID BLACK & CO.
Sími 2662 -i- Ingólfsbúd — Sími 2662
Hafnarstræti 21.
Heiðaraðir viðskiptavinir vorir, sem gert hafa pantanír,
eru beðnir að koma sem fyrst.
t.

Síðastl en dnrnÝl nnard annr f i lag
4 Happdræftíð