Þjóðviljinn - 03.02.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 3. febrúar 1943
ÞJÓÐVILJINN
ft
ÞlÖOVIUINfl
Ötgefandi:
Semeiningarílokkur alþýðu
Sósí alistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (éb.)
Sigfús Sigurbjartarson
Ritstjórn:
Garðarstræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270
\fgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð
Sími 21B4
Víkingsprent h. f. Garðarstræti 17
Loksíns
Fulltrúaráð verkalýðsfélag-
anna í Reykjavík hefur ákveð-
ið að hefja söfnun fyrir Rauða
kross Sovétríkjanna, söfnun til
þess að sýna það í verki að ís-
lenzka þjóðin vill leggja fram
sinn skerf til þess að lina þær
þjáningar, sem þjóðir Sovétríkj
anna nú verða að þola — og
taka á sig í margfalt ríkara
mæli en nokkrar aðrar þjóðir.
Verkalýðssamtökin í Eng-
landi og Bandaríkjunum hafa
fyrir löngu síðan hafið slíkar
safnanir og sent mikið af alls-
konar hjúkrunartækjum til Sov
étríkjanna. Forustumenn þjóð-
anna í þeim löndum hafa unnið
að þessum söfnunum og þátttaka
allra stétta í þeim hefur verið
mikil. í Englandi hefur frú
Churchill tekið að sér að veita
stærstu sjóðsöfnuninni fyrir
Sovétríkin forstöðu. Aðdáunin
á hetjuskap sovétþjóðanna hef-
ur birzt á áþreifanlegan hátt f !
þessari söfnun.
Allir fx-elsissinnar á fslandi
mimu fagna því, að nú verði
loksins hafizt handa hér á ís-
landi um slíka söfnun og er það
vel farið og viðeigandi að full-
trúaráð verkalýðsfélagánna í
Reykjavík, fulltrúar 7000 verka
manna og kvenna, skuli hafa
frumkvæði að þessu verki og
þarf ekki að efast um að það
fær góðar - undirtektir meðal
allra, sem hata fasisma og elska
frelsi og vilja lina ægilegustu
þjáningar, sem nokkur þjóð enn
þá hefur orðið fyrir í frelsis-
stríði sínu.
Sir Walter Citrine, forseti
brezka verkalýðsambandsins,
hefur tekið að sér að ráðstafa
því fé, sem hér á íslandi safn-
ast, til kaupa á hjúkrunarvör-
um og þvílíku og annast send-
ingar á því.
Oss íslendingum hefur verið
borið það á brýn að vér hyggj-
um aðeins á það að græða í
þessu stríði, meðan aðrar þjóð-
ir fóma fé og fjörfi fyrir frelsi
sitt og vort. Sjómenn vorir af-
sanna þessa ásökun. Nú fær
þjóðin sem heild ástæðu til þess
að afsanna hana.
Með söfnuninni til Rauða
kross Sovétríkjanna fær is-
lenzka þjóðin tækifæri til þess
að sýna samúð sína í verki með
þeim, sem þyngstu byrðar bera
frelsisstríðsins.
Það þarf ekki að efast um að
fasistarnir á íslandi munu verða
söfnun þessari andvígir og reyna
að spilla fyrir henni 4 sinn
hátt, þótt þeir vart munj þora
Söfnun til styrktar Sovétríkjunum, sem samtök
ensku alþýðunnar hafa beitt sér fyrir, hefur farið
fram í Englandi frá því snemma á s. 1. ári.
Fyrir þessari söfnun hafa fyrst og fremst staðið
ensku verkalýðsfélagasamtökin, Verkamannaflokkur-
inn og samband brezkra samvinnufélaga.
Auk þess hafa og margir aðrir í Englandi beitt sér
fyrir söfnun til styrktar Sovétríkjunum, hér í blaðinu
var í gær t. .d sagt frá ræðu, er frú Churchill hélt um
nýárið, þar sem hún hvatti menn til þess að auka söfn-
unina til Sovétríkjanna, en hér vérður aðeins rætt um
söfnun brezku verkalýðsfélaganna og samvinnufélag-
anna.
Þegar rauði herinn hafði mán
uðum saman staðið svo að segja
einn gegn meginþunga hernaðar
vélar þýzka nazismans, borið
hita og þunga dagsins í baráttu
hinna sameinuðu þjóða gegn fas
istaríkjunum hófst ensKi verka
lýðurinn handa um fjársöfnun
tii handa sovétþjóðunum í hinni
erfiðu baráttu þeirra.
Söfnunin til styrktar Sovét-
ríkjunum, sem hafin er til
hjáipar þeim aðila, er þyngstar
fórnir hefur fært í baráttu
hinna sameinuðu þjóða gegn
sameiginlegum fjandmanni, hef
ur leitt í ljós aukinn og nýjan
skilning og vaxandi vináttu
ensku þjóðarinnar í garð Sovét-
ríkjanna, fyrir aukin sámskipti
í hinu sameiginlega stríði, auk
þess, sem hún hefur leitt í ljós
alþjóðahyggju enska verkalýðs-
ins.
í skýrslu, sem Walter Citrine,
J. S. Middelton og R- A. Palmer
að koma grímuiaust fram í því
máli. Það er því ekki nema það,
sem menn gátu búizt við, að Al-
þýðublaðsskiffinnarnir skuli
strax byrja að reyna að spilla
fyrir söfnun þessari. Þeir flugu
menn fasismans, sem óska naz-
istunum sigurs yfir rauða hern-
um og vilja láta Hitler þurrka
Sovétríkin burt af yfirborði
jarðar berjast eðlilega gegn
söfnun handa Rauða krossi Sov
étríkjanna. Þeir vilja eðlilega
að mótstöðukraftur rauða hers-
ins væri sem minnstur, svo
Hitler gangi sem bezt með
„menningarsögulega afrekið“
sem þeir vonast eftir af honum.
Söfnun þeirri, er hafin var
handa Norðmönnum mun nú
lokið meðal almennings. Sú
söfnun hefði vafalaust gefið
betri árangur, ef öðruvísi hefði
verið af stað farið. — Þegar sú
söfnun átti að hefjast, vildu
ýmsir einnig hefja söfnun fyr-
ir Rauða kross Sovétríkjanna,
en þar sem þeir, sem fyrir Nor
egssöfnuninni stóðu, vildu það
ekki, var slíkri sófnun slegið á
frest, svo þessar safnanir rækj-
ust ekki á og spilltu hvor fyrir
annarrí.
Það fer því vel á þvi að nú,
þegar söfnuninni til norsku
hetjuþjóðarinnar lýkur, hefjist
tafarlaust söfnunin til hinna
fórnfúsu, hugdjörfu banda-
mamia Norðmanna: Sovétþjóð-
i anna.
gáfu fyrir hönd þeirra samtaka,
er að söfnuninni standa, um
sovétsöfnunina fram að 30.
september 1942, segir m. a. á
þessa leið:
Erfiðleikar þeir með öflun
birgða, sem áttu sér stað síðasta
ársfjórðung, hafa nú verið yfir-
unnir. Vér getum nú gefið heild
aryfirlit yfir það, hvernig söfn-
unin stendur 30. sept. og hvern-
ig henni hefur verið varið.
Engin útgjöld samfara söfnun
inni leggjast á sjóðinn þar sem
hún fer fram á vegum alþýðu-
samtakanna. Það er því tryggt,
að öllu, sem safnast er varið til
þess að kaupa birgðir, er send-
ar eru beint til Sovétríkjanna.
Miklir örðugleikar eru enn
framundan. Senn kemur hinn
rússneski vetur. Þörfin er því
mjög brýn fyrir aukna og skjóta
hjálp til sovétþjóðanna, seln
heyja nú hina hetjulegu baráttu
fyrir sameiginlegum málstað
vorum.
(Undirskriftir).
Því næst er skýrsla um söfn-
un og framlög hinna ýmsu al-
þýðusamtaka er tekið hafa þátt
í söfnuninni:
Verkalýðsfélög: 79963 £ 17 s
2%d.
Fulltrúaráð verkalýðsfélaga:
14084 £.
Verkamannaflokkar: 23948 £
19 s 5 d.
Samvinnufélög: 79489 £ 6s 1 d
Fræðslusamband og klúbbar
verkamanna: 16550 £.
Sameinaðar nefndir: 129234 £
10 s.
Framlög einstaklinga: 9741 £
9 s 3 d.
Frá verkalýðssamtökum Suð-
ur-Afríku: 2530 £ 0 s 8 d.
Frá verklýðssamtökum Nýja
Sjálands: 1440 £.
Samtals: 356932 £ 3s 4% d.
Þar við bætast vextir af fé,
sem lagt hefur verið í banka
meðan á söfnuninni stóð, en
þeir nema 1341 £ 3 s 4 d.
Söfnun ensku verkalýðssam-
takanna nam því frá 30. sept.
s. 1. samtals 358 þús. 323 sterl-
ingspundum.
Þá er og skýrt frá hvemig
þessari upphæð hefur verið var-
ið til þess að kaupa hjúkrunar-
vörur og fatnað, sem sent hefur
verið til Sovétríkjanna.
Síðan hefur söfnunin haldið á-
fram og nam 15. jan. s. 1. 442
þús. sterlingspundum, (sjá bréf
Sir Walters Citrine, sem birt
er á 1. síðu), því enska alþýðan
verður stöðugt ákveðnari í því
að styrkja Sovétríkin, sem háð
hafa erfiðustu og örlagaríkustu
baráttuna í frelsisstríði hinna
sameinuðu þjóða.
Frá BlndlndlsfÉiliiin l sMin
Þann 1. febr. ár hvert efnir
S. B. S. til bindindisfrœðslu í
öllum skólum landsins. Hefur
svo jafnan verið frá 1935, eða
síðan bannlögin voru numin úr
gildi. Fengizt hefur leyfi kennslu
málaráðuneytisins fyrir fríi frá
kennslu eftir hádegi þann dag,
en tveim síðiLstu tímunum fyr-
ir hádegi er varið til frœðslunar.
Hefur það verið að samkomu-
lagi milli stjómar Sambandsins
og forstöðumanna skólanna, að
Sambandið sœi þeim fyrir mönn
um til erindaflutnings, þar sem
því verður við komið.
Samkvæmt reglugerð um bind.
indisfræðslu, útgefinni 13. jan.
1936, er svo fyrir lagt, að
fræðsla um þessi mál skuli fara
fram í öllum skólum, sem styrks
njóta af opinberu fé. Hefur væg
ast sagt víða orðið misbrestur á
þessu. Er því enn nauðsynlegra
að S. B. S. efni til þessa dags,
Félagslíf skólanna hér í bæn
um er mjög bágborið. Má jafn-
vel kveða svo að orði, að í sum-
um skólum séu félög vart starfs-
hæf. Sökin liggur ekki hjá nem
endunum einum heldur á áhuga
leysi kennaranna fyrír nemend-
um sínum einnig sinn þátt í
þeaaa Kvaður víðe avo rummt
að þessu að félagslífið hefur al-
gerlega veslast upp án þess að
forstöðumenn skólanna hafi lát-
íð sig það nokkru skipta. Þessi
tvö atriði, annars vegar áhuga-
leysi fyrir bindindisfræðlsu og
hins vegar deyfð almenns félags
lífs í skólunum, á áreiðanlega
eftir að hafa sínar afleiðingar
fyrir líf þjóðarinnar ef ekkert
verður að gert.
Að þessu sinni voru flutt er-
indi á vegum Sambandsins í eft-
irtöldum skólum hér í bænum:
Háskólanum, Menntaskólanum,
Gagnfræðaskólunum báðum,
Samvinnuskólanum, Verzlunar-
skólanum, Kennaraskólanum,
Kvennaskólanum og Iðnskólan-
um. í Flensborg í Hafnarfirði
voru og flutt erindi. Hvöt, blað
S. B. S. kom út og var sent ó-
keypis í alla skóla landsins. Dag
skrá útvarpsins var um kvöldið
helgað samtökunum. Þar fluttu
ræður: Guttormur Óskarsson,
Samvinnuskólanum, Skúli Norð
dahl, Menntaskólanum, Marías
Þ. Guðmundsson, Samvinnuskól
anum, Arnheiður Sigurðardótt-
ir, Kennaraskólanum, las upp
bindindisræðu Sverris konungs,
Á milli ræðanna voru leíkin
ættjarðariú^v
Innheimta útsvara
Á síðasta firndi bæjarráðs var
samþykkt eftirfarandi tillaga:
„Vegna fyrirsjáanlegs greiðslu
halla bæjarsjóðs á fyrra miss-
eri yfirstandandi árs, þar til út-
svarsgreiðslur hefjast sam-
kvæmt gildandi lögum, telur
bæjarráð æskilegt að sett verði
löggjöf þess efnis, að sveitar- og
bæjarstjórnum verði heimilað
að hefja innheimtu útsvara 1943
með þeim hætti, að gjaldendur
greiði allt að 50% af útsvörum
sínum 1942, með gjalddögum
frá 1. marz—1. maí þ. á., eftir
nánari reglum er settar verða,
og felur borgarstjóra að beita
sér fyrir slíkri löggjöf“.
Landssamband
sveitastjóxna
Eftirlitsmaður sveitarstjórna-
málefna hefur skrifað bæjar-
stjórn og farið þess á leit að hún
tilnefni menn í nefnd til þess
að undirbúa stofnun landssam-
bands sveitastjórn. Bæjarráð
mælir með að bæjarstjórn verði
við þessum tilmælum.
V
Ráðstafanir gegn
rottum
Framhald af 2. síðu.
svo frá öllum mat og matarleif-
um, að rottur fái þar ekki að-
gang. Allir öskukassar þurfa að
vera úr járni með þéttu loki yfir
og menn þurfa að varast að
skilja þá nokkurntima eftir ólok
aða. Mjög væri æskilegt að menn
forðuðust eftir fremsta meðni að
fleygja nokkru matarkyns í ösku
kassana heldur brenna því í mið
stöðvarofnum sínum, þar sem
því verður við komið, því að það
auðveldar útrýmingu rottanna
í sorphaugum, ef þær hafa lítið
æti þar og éta því frekar eitrið,
sem í haugana verður borið.
j Með því að eitra sem allra víð-
ast f einu eru líkúr til að unnt
verði að fækka rottunum stór-
kostlega, og ef bæjarbúar gæta
þess síðan, að rotturnar komist
ekki í öskukassana, ætti að vera
unnt að halda rottunum í skefj-
um og koma í veg fyrir ófögnuð
og hættur sem þeim er samfara.
Kaupþingið.
Föstud. 29./1. 1943. Birt án ábyrgðar.
cd £
'I 3 1 fft
> > S ð £
4 Veðdeild 13. íl. 101
5 — 12. fl. 105M;
— 11. fl. 105!s
5 — 10. fl. 106 106 5
5 — 9. fL 106
4% — 4. fL 102
4% Rlkisv.br. ’41 101%
5% — ’38 103 103 5
5% Jarðr.br. 3. fl. 107
5!4 Kreppubr. 107%
5 Nýbýlasj.br. 103% 5
4% Síldan’.br. 100
4 Hitaveitubr. 100 133
3% — 100 40
Útbreiðið