Þjóðviljinn - 11.03.1943, Blaðsíða 3

Finimtudagur 11. TDfiXZ ;1943.
ÍSIðOVIIJINH
Útgeíandi:
Sameiningarflokkur alþýPu
Sósíalistafl«kkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb )
Sigfús Sigurhjartarsius
Ritstjóm:
Garðarttræti 17 — Víkinggprent
Sími 2270.
\fgreiðsla og auglýsing: skrií-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent K. í. Garðaistræti 17
Þekkír hraesnín
engin tafemörfe?
Alþýðublaðiö heldur á
fram rógi sínum um Sósíal-
istaflokkinn. Það verður ekki
hjá því komiz-t að krefja for-
ingja Alþýðuflokksins tafar-
lausra svar,a um hvað þessi
pólitík bláðsins og flokksins
eigi að þýða.
Alþýðuflokkurinn segir að
Sósíalistaflokkurinn vilji enga
vinstri samvinnu.
Sósíalistaflokkurinn hefur
sett fram sín skilyrði fyrir
þátttöku í ríkisstjórn. Þau
skilyrði eru þau, að viss veiga-
mikil hagsmuna- og hugsjóna-
mál verkalýðshreyfingarinnar
séu íramkvæmd. Það er ekki
meining Sósíalistaflokksins að
láta draga verkalýðshreyfing-
una á asnaeyrunum til óum-
saminnar samvinnu eins og
Alþýðuilokkurinn hvað eftir
annað liefur gert. Sósíalista-
flokkurinn krefst samninga.
sem velta verkalýðnum veiga-
miklar hagsbætur og réttindi
og hann krefst tryggingar fyr-.
ir því að slíkur samningur sé
haldinn.
Alþýðuflokkurinn hefur ekki
einu sinni lýst sig reiðubúinn
til þess að ganga að þessum
skilyrðum, hvað þá aörir
flokkar«
Alþýðuflokkurinn hefur ver-
ið svo fjarri þvi að vilja virki-
lega samvinnu, að hann hef-
ur ekki einu sinni svarað til-
mælum Alþýöusambandsins
um myndun bandalags
hinrta vinnandi stétta.
íivona fjarri er þessi flokkur
því, að meina eitthvað með
því, scm Alþýðublaðið er látið
þvaðra.
Og það er ekki nóg með
'Jþýðuf lokkurinn hafi
i v r i viljað samstarf í stjórn
á grundvc’li naúðsynlegustu
11 -? cs r> un a m á 1 a alþýð unnar,
né ’.’Ijað mynda bandalag
!-’ • virnandi stétta með
ró" íal'stánekknum, Alþýðu-
sam’-andinu og fleirum.
Aiþýouflokkurinn hefur ekki
einu sinni viljað skipulegt
ramstarf aö hinum daglegu
málum í þinginu. Sósíalista-
f' 'i urinn bauð hinum flokk-
•"ium siíkt samstarf um miðj-
desember. Nefnd hefur set-
ið á rökstólum til að semja,
en hin daglegu þingmál eins
og t. d. bifreiðaeinkasalan o.fl.
hafa alls ekki verið tekin þar
fyrir.
Svo heí'ur Framsókn aúð-
sjáanlega ætlað að beita
ÞJÓÐVILJINN .. r« ..8
Mí Jakobsson:
Fyrir þingi því, er nú situr
liggja þrenn rafvirkjunarmál
þ. e.:
1. Siglufjarðarkaupstaður sæk
ir um 6 millj. kr. ríkisábyrgð til
virkjunar Fljótaár.
2. Akraneskaupstaður, Mýra-
og Borgarfj.sýslur sækja um
6 millj. kr. ríkisábyrgð til virkj-
unar Andakílsárfossa.
3. Sauðárkrókur sækir um 1,2
millj. kr. ríkisábyrgð til virkjun-
ar Gönguskarðsár í Skagafirði.
Ut af þessum málum hafa
sprottið harðar deilur, sem hafa
staðið frá því fyrir jól bæði í
nefndum og þingdeildum. Al-
menningur hefur enn sem kom-
ið er ekki getað fylgzt með gangi
þessara mála. Þó hafa birzt í
Tímanum greinar um þau, en
þær eru mjög villandi, eins og
búast mátti við úr þeirri átt.
Á undanförnum árum frá því
Einar Olgeirsson er einn fjárhagsnefndarmanna
neðri deildar fylgjandi því, að Akraneskaupstað-
ur, Borgarfjarðar- og Mýrasýslur fái að virkja
Andakílsá. Hinir nefndarmennirnir vilja hindra
virkjunina með blekkingum um ríkisvirkjun.
um 1930 hefur töluverður skrið
ur komið á rafmagnsmál þjóð-
arinnar. Á þessum tíma hafa að
vísu ekki verið framkvæmdar
nema tvær virkjanir, sem nokk-
uð kveður að, það er Sogsvirkj-
unin og Laxárvirkjunin. En ýt-
arlegar áætlanir hafa á þessum
tíma verið gerðar um nýjar
virkjanir og háspennulínur. Á-
ætlanir þessar hafa verið kerfis-
bundnar, þannig, að hver ein-
stök virkjun, sem áætlun hefur
verið gerð um, er hugsuð sem
liður í heildarkerfi fyrir heila
gömlu aðferðinni við Sósía-
listaflokkinn, sem henni gafst
bezt við Alþýðuflokkinn,: að
beygja hann til þess aö sam-
þykkja hvert mál í því formi,
sem hún óskaöi eftir, en taka
ekkert tillit til krafna hans.
Sósíalistaílokkurinn ætlar sér
aö venja Framsókn af þess-
háttar Hriflupólitík og knýja
hana til þess að taka fullt
tillit til verkalýðsins. Og það
getur vissulega kostaö nokk-
uð, að kenna henni það. Við
skulum taka nokkur dæmi frá
þessu þingi.
Bifreiðaeinkasalan. Sósíal-
istaflokkurinn krafðist áhrifa
verkalýðsfélaganna í úthlut-
unarnefnd bílanna, ef hann
ætti að vera með frumvarp-
inu. Framsókn tók ekki tillit
til þcssa. — Hún gerir það
kannske næst.
Lýsisherzlustöðin. Reynslan
af einokun ríkisvaldsins á því
sviði, er sú að Kveldúlfi og
Oskari Halldórssyni er leyft
að byggja verksmiðjur, en
' æjarstjórnum eins og Siglu-
ljaröar, neitaö, ef verkalýöur-
inu ræöur þav« — Sósíalista-
ilokkurinn kærir sig ekki um
'líka einokun til misbieiting-
sr valdsins í þjónustu einka-
bracksins. En sé þannig frá
málinu gengiö að slík mis-
beiting sé útilokuð, þá er hann
með. — Framsókn vildi ekki
vera meó í því, aö hindra
sl’ka misbeitingu. MáliÖ féll.
Kynnisferðir sveitafólks.
Sósíalistaflokkurinn lagöi til,
a j fyrst og fremst væri styrk-
ur/v:ittur handa húsmæðrum
í sveit, en styrkur handa
bændum, sem nú er á fjárlög-
um aukinn. Alþýðufiokkur-
inn og Framsókn vildu leggja
toll á kjöt og mjólk, til þess
að kosta kynnisferðimar. Sós-
íalistaflokkurinn var á móti
slíkri tekjuöflunarleið og hver
vill lá honum það?
Raforkumálin. Eftir um-
mælum Alþyöublaðsins um
það mál, virðist mega álykta
aö Alþýöuflokkurinn sé að láta
véla sig inn á þá afsökun
Framsóknar, áð hindi'a frek-
ari rafvirkjun í kaupstöðum,
eöa gera hana miklu dýrari
en hún þarf að vera. — Ef
Alþýóuflokkurinn vill ganga í
þjónustu afturhaldsins á ís-
landi, þá er þaö hans mál
— en honum er bezt að saka
þá ekki Sósíalistaflokkinn um
skort á vilja til þess aö vinna
aö framförum.
Heimskuþvaöri Alþýöu-
blaðsins um þaö, að Sósíalista-
flokkurinn skuli ekki vilja
ganga í ríkisstjórn skilyi'ðis-
og samningalaust, þarf ekki
aö svara. Það er ekki undar-
legt þó flokki, sem þannig vill
ganga til verks, farnist eins og
Alþýðuflokknum hefur fai'nazt
á undanförnum áratug. Þaö
er eins og þessir menn geti
ekkiert lært — og engu
gleymti
Hve lcngi ætlar Alþýðu-
blaðið að halda' áfram þessari
endemis hræsni um vinstri
samvinnu, sem það auðsjáan-
lega hatar og óttast? í
Og ef það eru til menn í
foringjaráði Alþýðuflokksins,
sem vilja slíka samvinnu, þvi
skera þeir þá ekki upp úr
meö þaö í 9 manna nefndinni,
heldur láta bara AlþýÖublað-
iö óskapast eins og þaö gerir.
Og því svarar Alþýðuflokk- 1
urinn ekki tilboði Alþýðusam- *
bandsins um myndun banda- 1
bandalags játandi?
Hræsni fasistanna við Al-
þýðublaöið, þvaður þeirra og
blekkingar, er eðlilega þáttur
þeirra í að reyna að eyðileggja
alla möguleika til samstarfs.
En hve lengi ætla þeir Al-
þýðuflokksmenn, sem vilja
samstarf að láta slíkt við-
gangast?
landshluta eða landið í heild
sinni.
Heildarskipulag
raforkumála.
Þessar kerfisbundnu áætlan-
ir, sem færustu sérfræðingar
þjóðarinnar í rafmagnsmálum
hafa unnið að, gera ráð fyrir að
framkvæmd raforkumála verði
með þessum hætti: í fyrsta lagi
verði allir bæir og þorp, þar sem
staðhættir leyfa, hvattir til þess
að reisa fyrir sig raforkuvirki á
þeim grundvelli, að þessar virkj-
anir geti algerlega staðið undir
sér fjárhagslega. Þessar virkjan-
ir gætu, ef ástæða væri til, verið
fyrir fleiri en einn bæ eða þorp.
í öðru lagi, þegar búið er að
koma upp þessum raforkuvirkj-
um, verði reynt að leggja há-
spennulínur milli virkjananna
og í þéttbyggðustu sveitirnar,
með það hvorttveggja fyrir aug-
um, að sem flestir bæir geti orð-
ið raímagns aðnjótandi og að
leiðslur þessar komist sem næst
því að standa undir sér fjár-
hagslega. í þriðja lagi: Þegar
þessar framkvæmdir eru komnar
á rekspöl er kominn tími til þess
að byggja miklar háspennulínur
frá stórum orkuverum, er flytji
orku í stórum stíl til orkuveit-
anna, sem fyrir væru út frá
smærri virkjununum. Þá væri
líka tryggt, að hinar stóru há-
spennulínur kæmu sti'ax að
gagni, þar sem þeim væri fyrir-
fra'n tryggður ákveðinn neyt-
endafjöldi.
Út frá slíkum forsendum sem
þessum voru gerðar áætlanir
um ýmsar virkjanir, þ. á. m.
Fljótaárvirkjunina og virkjun
Andakílsárfossa. Ef þróun raf-
orkumála var kerfisbundin á
þennan hátt urðu slíkar virkjan
ir einmitt nauðsynleg skref
fram á við í þróun raforkumál-
anna.
I samræmi við þetta hafa þeir
Steingrímur Jónsson og Jakob
Gíslason líka lagt það eindregið
t(l, að bæði Fljótaá og Anda-
kílsárfossar yrðu virkjaðir. Og
alveg fram að þessu þingi var
ekki ánnað vitað en að þingmenn
væru sammála um nauðsyn þess
ara virkjana.
Milliþinganefndin
í raforkumálum.
Hvað hefur skeð sem breytir
viðhorfinu þannig, að það kost-
ar nú harðvítuga bai'áttu að
koma fram þessum sjálfsögðu
virkjuntim?
Hverjir eru það, sem telja sig
þess umkomna að kasta í rusla-
körfuna öllum áætlunum og til-
lögum beztu sérfræðinga okkar
í rafmagnsmálum?
Það sem skeð hefur er það, að
síðasta þing kaus milliþinga-
nefnd í rafmagnsmálum, sem
fyrst um sinn og áður en hún
hefur gengið frá tillögum sínum,
telur það skyldu sína að gera
allt sem hún getur til þess að
setja fótinn fyrir þær virkjanir,
sem nú er verið að hef ja. í nefnd
þessa voru kosnir þeir Skúli
Guðmundsson og Jörundur
Brynjólfsson frá Framsókn, Ing
ólfur Jónsson á Hellu og Jón
Pálmason á Akri frá Sjálfstæðis
flokknum og Sigurður Jónas-
son forstjóri frá Alþýðuflokkn-
um. Sósíalistaflokkurinn hefur
engan mann átt í nefndinni.
Nefndin mun hafa byrjað að
starfa rétt eftir haustkosning-
arnar og í desember s. 1. sam-
þykkti fjárhagsnefnd neðri
deildar að senda Fljótaárvirkjun
ina og Andakílsárvirkjunina
nefndinni til umsagnar.
Fljótaárvirkjunin.
Milliþn. lá svo á málunum
þar til í febrúarmánuði, að hún
fyrst sendi frá sér álit, þar sem
hún leggur til, að þingið geri
sitt til þess að koma í veg fyrir
að þessar virkjanir verði fram-
kvæmdar. í bréfi sínu skýrir
nefndin frá því, að hún hafi
komizt að þeirri niðurstöðu, að
virkjanir í Sogi og Laxá geti
nægt fyrir mest allt landið og að
réttast muni að leggja háspennu
línu á milli þeirra orkuvera, sem
við þessar ár yrðu byggð. Hún
telur, að hvað Siglufjörð áhrærir
þá geti hann fengið rafmagn
með því að leggja háspennulínu
frá Akureyri, er liggi til Sauð-
árkróks með hliðarlínu um Hofs
ós til Siglufjarðar. í bréfinu
kemur nefndin svo með kostn-
aðaráætlun um þessar háspennu
línur og ber hana saman við
virkjunarkostnaðinn við Fljóta-
á. Sá samanburður leiðir það í
ljós, að háspennulínan yrði að
minnsta kosti 3 millj. kr. dýrari
en virkjun Fljótaár að meðtaldri
háspennulínu þaðan til Siglu-
fjarðar og nauðsynlegri aukn-
ingu á innanbæjarkerfi þar. Þar
við bætist, að til þess að há-
spennulínan frá Akureyri komi
að gagni, þá þarf að virkja Laxá
á nýjum stað og auka háspennu
línuna frá Laxá til Akureyrar.
Hluti Sigluf jarðar af þeim mann
virkjum yrði aldrei undir 5
millj. kr., en því atriði sleppir
nefndin alveg. Væri farið að ráð-
um milliþinganefndarinnar
myndi stofnkostnaður þeirra raf
orkuvirkja, sem færðu Siglfirð-
ingum sama afl og Fljótaárvirkj
unin, kosta að minnsta kosti 15
millj. kr. í stað þess að Fljótaár-
Framhald á 4. síðu.