Þjóðviljinn - 13.03.1943, Side 4
þJÓÐVIUINN
Úrborglnnl
Næturlaeknir: Halldór Steíánsson,
Ránargötu 12, sími 2234.
Næturvörður er í Keyk.iavíkur
apóteki.
Flokkurinn:
UtVarpiS í dag:
18.30 Dönskukennsla, 1. flokkur.
19,00 Enskukcnnsla, 2. flokkur.
19,25 Hljómplötur: Samsöngur.
19,45 Auglýsingar.
20,00 Frcltir.
20.30 Vcstur-íslcndingakvöld (kjóðrækn-
isfélagið) :
a) „bótt þú langförull legðir".
b) Avarp: Arni G. Eylands, for-
scti Þjóðraeknisfélagsins.
c) Raeða: Valdimar Björnsson sjó-
liðsforingi.
d) Sönglög eftir vesturíslenzk tón-
skáld (Hermann Guðmundsson
syngur).
e) Upplestur úr ljóðum Stephans
G. Stephanssonar (Ágúst Bjarna-
son prófcssor).
f) Upplestur úr skáldsögum J.
Magnúss Bjarnasonar (Ofeigur Ö-
feigsson læknir).
g) Söngur (Hermann Guðmunds-
son).
h) Kvæði til Vestur-lslendinga eftir
Halldór skáld Helgason á Ás-
bjarnarstöðum (Jakob Kristinsson
fræðslumálastjóri).
22,00 Fréttir.
Hjónaband. í dag verða gefin sam-
an í hjónaband ungfrú Sigríður Guð-
mundsdóttir frá Þingeyri og Baldur
Pétursson, Kárastíg 3. Heimili ungu
hjónanna verður á Óðinsgötu 7A.
Vestur-íslendingakvöld verður í
útvarpinu í kvöld. Verða fluttar
ræður og kvæði, lesið og sungið.
Sjómannablaðið Vfkingur, 2. tbl.
5. árg. er nýkomið út. Efni: Fyrir-
gef þeim ekki — þeir vita hvað þéir;
Afreksmenn; Morner björgunarföt-
in; Um sjóræningja; Skip — skipa-
smíðar; Ameríku sjómennimir og
margt fleira.
Trúlofun.
Nýlega hafa opinberað trúlofun
sína ungfrú Guðlaug Karlsdóttir og
Karl Sölvason.
Dagana er Landsmót skíðamanna
stendur yfir í Hveradölum ráðgerir
Skíðafé'.ag Reykjavíkur að fara ferð-
ir uppeftir (eða svo langt sem kom-
ist verður).
í dag kl í) árdegis.
Á morgun er ekki ákveðin enn
burtfarartími. Farið frá Austurvelli.
Farkostur iakmarkaður. Farmiðar
seldir hiá L. H Miiller.
Leikfclag Iteykjavíkur sýnir Fag-
urt er á fjöllum annað kvöld og hefst
sala aðgöngumiða kl. 4 i dag.
Ármenningar:
Farið verður á sunnudaginn kl !)
á Skíðamótið í Hveradölum.
Aðgöngumiðar verða seidir á
Iaugardag cftir kl. 2 í Körfugerð-
inni.
^vc><>o-o<><v<><><><>o<><><><>o
Flokkurinn
(oooooo >00000
SÓSÍALISTAFÉLAG REYKJA-
VÍKUR heldur íund n. k. mánudag.
Rætt verður um bæjarmál.
Vilja verða fastir starfs'
menn bæjarins
Þeir sem vinna viö sorp-
hreinsun hjá bænum, hafa
skrifaó bæjarráöi og fariö þess
á leit aö vera ráönir fastir
starfsmenn hjá bænum, og íá
laun eftir níunda launaflokki.
Málinu var frestiaö á fundi
bæjarráðs 1 gær.
NÝJA BÍÓ 1 m TJARNAJRBtÓ 40
Skemmdavargarnir Slæðingur
(Saboteur). (Topper Returns)
PRISCILLA LANE Gamansöm draugasaga.
ROBERT CUMMINGS JOAN BLONDELL
NORMAN L’LOYD ROLAND YOUNG
Bönnuð fyrir börn ynri en CAROLE LANDIS
12 ára. H. B. WARNER
Sýnd kl. 5, 7 og 9. Sýning kl. 3, 5, 7 og 9
Barnasýning kl. 3.
RADDDIR VORSINS Bönnuð fyrir börn innan
með Deanna Durbin. 12 ára.
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR.
9Fagurt er á fjollui
Skopleikur í þremur þáttum staðfærður af
EMIL THORODÐSEN.
Sýning annað kvöld kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 til 7 í dag.
Norskir verkalýðs-
leiðtogar fálla fyrir
böðulshedi nazista
í fregnum frá norska blaðafulltrú-
anum er skýrt nánar frá nokkrum
af Norðmönnum þeim, sem teknir
voru af lífi fyrir nokkrum dögum.
Ottar Lie var 47 ára, og var upp-
haílega járn- og málmverkamaður
og tók virkan þátt í verkalýðsfélög-
unum og æskulýðshreyfingu norska
Verkamannaflokksins. Er flokkurinn
klofnaði 1923 varð hann ritari hins
nýstofnaða Kommúnistaflokks. Hann
var handtekinn í nóvember og flutt-
ur í fangelsið í Möllergaten 19, alvar-
lega særður. Hann lætur eftir sig
konu.
Lars Norbö var 34 ára. Hann var
frá Stavanger, stjórnaði fræðslustarf
semi Kommúnistaflokksins og átti
sæti í miðstjórn flokksins. Hann
lætur eftir sig konu.
Harald Saattelid frá Os við Berg-
en var 48 ára gamall, vann áður fyrr
sem rafvirki við verksmiðjumar í
Odda, Hardanger, og varð 1931 rit-
stjóri við blað Kommúnistaflokksins
Hardanger Arbeiderblad. Hann var
handtekinn í júní í fyrra og var fyrst
í fangelsi í Bergen, en seinna fluttur
til Grini. Meðan fangavistin stóð yfir
var hann hvað eftir annað að vera
undir læknishendi. Hann lætur eftir
sig konu og tvö börp. Sonur hans
Örnúlf var handtekin 1942 og lézt í
fangelsinu Möllergaten 19 eftir mán-
aðar fangavist.
Bjarne Dalland var 37 ára og vann
í Bergen í hafnarvinnu. Hann var
áður formaður æskulýðsfélaðs Kom-
múnista og síðar trúnaðarmaður fé-
lags flutningarmanna í Bergen. Hann
var fyrst handtekinn 1941 og var í
Ulvenfangabúðu'*'m suður af Berg-
en í sex mánuði. vorið 1942 var hann
aftur handtekinn og hefur síðan ver-
ið fangi. Dalland lætur eftir sig konu
og tvö böm.
Leif Kindem frá Bergen var 37 ára,
og átti heima í Odda þar sem hann
stundaði byggingarvinnu. Hann var
varaíormaður félags byggingaverka-
manna og gendi ýmsum trúnaðar-
stöðum í deild Kommúnistaflokksins
í Odda. Hann hefur verið í fangelsi
frá því í júlí 1942. Hann lætur eftir
sig konu og tvö böm.
Engar upplýsingar um að hinar líf-
látnu hafi tekið þátt i hemaðar- eða
skemmdarverkUm, eins og Þjóð-
verjpr tilkynna, liggja fyrir, segir
að lokum í fregninni frá norska
bíaða fulltrúunum.
Ný bók eftir Sven Hedin
Fyrir nokkur kom út bók,
er segir frá einum af
leiðangrum Sven Hedins land-
könnuðs, um undralönd Asíu.
Ferðin er farin um síðustu alda-
mót og byrjar í járnbrautarlest
sem er á leið frá Pétursborg, nú
Leningrad, austur rússnesku
slétturnar. Við járnbrautarvagn
inn skilur ferðalangurinn á
landamærum Evrópu og Asíu
og heldur af stað í ferðalag suð-
ur Vestur-Turkistan í fjórhjól-
uðum vagni sem dreginn er ým-
ist af hestum eða úlföldum. Á
þessu farartæki ferðast hann í
nítján daga. Þá tekur við ferða-
lag með klifjahesta yfir erfiða
og hættulega fjallavegi og skell-
ur þar oft hurð nærri hælum.
Síðan lýsir bókin ferðum Hedins
fram og aftur yfir eyðimerkur
og háfjöll, þar sem skiptist á
grimmdar frost með hríðum og
steikjandi hitar með sandbyljum
löngum eyðimerkurferðum, þar
sem hungrið og þó frekar þorst-
inn ásækir leiðangurinn svo að
á tímabili er tvísýnt um að nokk
ur komist lífs af.
Bókin segir frá rannsóknum
Hedins á þessu ferðalagi, ævin-
týrum, einkennilegum mönnum
og þjóðflokkum. Ferðalagið
stendur yfir í þrjú ár og sjö mán
uði og ber margt á góma. Sven
Hedin er einn af allra kunnustu
landkönnuðum heimsins og hef-
ur hann skrifað fjölda bóka um
rannsóknarferðir sínár sem
þýddar hafa verið á mál flestra
menningarþjóða. Þetta er fyrsta
bókin sem þýdd hefur verið á
íslenzku eftir hann og hefur
Sigurður Róbertsson rithöfund-
ur á Akureyri annast þýðinguna
sem er vel gerð, en Bókaútgáfa
Pálma Jónssonar gefur bókina
út.
Bókin er prentuð á sérstak-
lega vandaðan pappír og prýdd
fjölda mynda og teikninga.
Prentverk Odds Björnssonar á
Akureyri hefur annast prentun-
ina og er frágangur allur hinn
bezti. Þetta er mjög eiguleg bók
sem ekki ætti að vanta í safn
þeirra sem bókum unna. Þetta
DREKAKYN
Eftir Pcarl Buck
Þúsundir á þúsund ofan, þeirra sem hér höfðu gengið um í
blóma lífsins, voru dauð. Húsin, sem verið höfðu heimili
þeirra, voru auð eða brunnin til ösku, að undanteknum
búðum Vú Líens og hans nóta, en þær þrifust hvað bezt
á þessum tímum. En aðrar búðir höfðu þotið upp eins og
gorkúlur. Sumar voru í skúrkumböldum aðrar skreyttar
með pappír og málningu, sumar voru opinber hóruhús
aðrar ekki, en alstaðar var ópíum selt. Lao Er nam stað-
ar við eina slíka holu og beið eins og hann væri að sækja
í sig veðrið áður en hann færi inn. Þá bar þar að mann-
garm, sem hafði misst hægra fótinn og dróst áfram á hækju.
Hann var gulur og skorpinn og Lao Er sá að hann mundi
vera kunnugur á þessum stað. Hann stöðvaði hann og á-
varpaði hann sem ókunnugur.
Er hér selt — hitt? spurði hann og benti á skiltið.
Maðurinri kinkaði kolli og Lao Er spurði aftur: En er
rétt að við förum inn, ef það er óvinurinn sem selur það?
Maðurinn leit á hann. Eins og það sé ekki sama hvað
verður um menn eins og mig? spurði hann. Eg fæ aldrei
aftur það sem ég átti. Þó að tímarnir verði hinir ákjósan-
legustu og allir óvinir hverfi á braut, þá fæ ég ekki aftur
fótinn, sem ég hef misst og heldur ekki veitingahúsið,
sem ég átti né konu mína og sonu og allt sem áður var
mitt. Eg hirði ekki einu sinni um að við sigrum. Hvað gæti
sigurinn fært mér?
Lao Er stundi þungan og hugsaði að svona mundu allir
hinir sigruðu vera. Hann hökti heim um nóttina og sagði
frá því sem hann hafði séð og hvernig allt væri. Engin
matvæli fáanleg á torginu og kaupmenn höfðu sagt hon-
um, að verðið væri alltaf að hækka, því að matvælin væru
send í burtu og fólkið í borginni yrði hungurmorða, en ó-
vinurinn léti sig það engu skipta og léti fólkið fá ódýrt
ópíum og með því gleymskuna í fæðu stað.
Ling Tan og fjölskylda hans varð hryggari en nokkru
sinni áður, því að Ling Tan vissi það af móður sinni hvaða
afleiðingar neizla ópíums hefur og hvernig maðurinn breyt-
ist ög verður allur annar við ópíum.
Hvernig getum við varazt þetta? stundi hann. Við getum
falið okkur fyrir skipunum fljúgandi og við getum byggt
að nýju húsin sem eru brennd, en hvað verður 'hægt að gera
ef þjóðin gleymir því sem hún hefur orðið fyrir?
Sovélsöfnunín og söngurínn
Framh. al 3. aiðu.
Reykjavík í rústir og hætt er
viö aö sú árás gæti bitnaö
jafnt á Jóni okkar og hinum,
sem skrifaö hafa nöfn sín á
söfnunarlista. En slíkt gæti
hann gert, þó ekki væri um
KARTÖFLULEYSIÐ
Framh. af 1. slðu.
er starfandi miki'ö skrifstofu-
bákn, sem úthlutar komvöru
og gerir þaö svo rífliega, aö
enginn maöur getur notaö all-
an sinn skammt. Væri ekki
athugandi að þessi skrifstofa
fengi heldur þaö verkefni áö
skammta mönnum innanlands
afuröir, svo fólk gæti fengiö
þessar daglegu nauösynjavör-
ur keyptar?
Aðbúnaðurinn í þvotta-
húsinu við laugarnar
Verkakvenniafélagiö Fram-
sókn hefur ?ent bæjarráöí um-
kvartanir út af ýmsum göll-
um sem þaó telur vera á
þvottahúsinu viö Sundlaug-
arnar. Bæjarverkfræóingi var
faliö aö athuga hvernig hægt
er aó bæta úr þessu.
á ekki að verða neinn ritdómur,
ég vil aðeins minna á bókina og
þakka þýðanda og útgefanda fyr
ir hana, því hún er vel þess verð.
J. E. K.
neina söfnun aö ræöa. HvaÖa
trygging hefur hlutleysiö
reynzt íslenzku sjómönnun-
um? Hvar er hægt aö kaupa
sér tryggingu gegn. villi-
mennsku nazismans og á
hvaða veröi? Eru þeir miargir,
sem vilja greiða sömu iðgjöld
og kvlslingar í Noregi og víö-
ar?
Væri ekki rétt aó hætta
þessari or'öasennu um hlut-
leysisbrot og landráð', en halda
sér vió þá staöreynd, aö þeir
sem styöja og styrkja söfnun-
ina til Rauöa kross Sovétríkj-
anna hafa samúö meó mál-
staö Bandamanna og skilja
aö því aöeins getur mannkyn-
iö litið fram til bjartari og
betri tíma, aö sá málstaöur
sigri.
Hinir, sem á móti söfnun-
inni vinna eru á gagnstæöri
skoóun, en þeim er frjálst aö
^hefja söfnun fyrir nazistana
og fasistana, eöa láta opin-
berlega í ljós velþóknun sína
á þeirra málstaö.
Þaó mundi veröa líkt um
þá söfnun og aðrar, aó barizt
yröi meö henni og móti.
En allir þeir sem unna frelsi
og lýöræöi en hata kúgun og
ofbeldi, telja sér heiöur í því
aö hafa sitt nafn á meöal
I
þeirra, sem styrkja söfnunina
l .til Rauöa kross Sovétríkjanna
í . ' Es.