Þjóðviljinn - 31.03.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudágur, 31. marz 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
þiðoviMimi
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Er nazisminn sér-
stakt hagkerfi?
Morgunblaðið túlkar í gær
fyrirlestur, er Gylfi dósent Gísla
son hélt s. 1. sunnudag í Háskól-
anum, á þann veg að Gylfi hafi
skýrt það svo í fyrirlesti'i sínum
að hann hafi talið hagkerfin
þrjú: Kapítalisma, sósíalisma og
nazisma. — Sá sem þetta ritar,
hlýddi eigi á erindi þetta og get-
ur því ekki um það borið hvað
Gylfi hefur sagt, en staðhæfing
Morgunblaðsins gefur tilefni til
þess að ræða nokkuð um mál
þetta.
Það mun vart fara á milli
mála um höfuðeinkennin á hag-
kerfi kapítalismans (auðvalds-
skipulagsins) annarsvegar og
sósíalismans hinsvegar.
Hagkerfi kapítalismans bygg-
ist á eignarrétti auðmannanna
á framleiðslutækjunum, ein-
kennist af markaðsframleiðslu
í gróðaskyni og markast alveg
sérstaklega af mótsetningunum
milli launavinnu bg auðmagns,
sem leiða til stéttabaráttunnar
í því þjóðfélagi, — og af skipu-
lagsleysi framleiðslunnar, sem
leiðir af sér kreppurnar, sam-
keppnisstyrjaldirnar og aðrar
slíkar afleiðingar.
Hagkerfi sósíalismans byggist
á sameign mannanna á fram-
leiðslutækjunum (og afleiðing
þeirrar sameignar er að stétta-
mótsetningarnar og stéttabar-
áttan hverfur) — og á skipu-
lagðri fVamleiðslu til að full-
nægja þörfum mannanna (og af-
leiðing þeirrar skipulagningar
er að orsök kreppna og sam-
keppnisstvrjalda er á brott
kippt).
Er nú nazisminn sérstakt
hagkerfi, ólíkur kapítalisman-
um?
Er ekki eignarréttur auðmann
anna á framleiðslutækjunum
einkenni þjóðfélagsins í Þýzka-
landi? Jú, vissulega og það í rík-
ara mæli en í flestum öðrum
þjóðlöndum þar sem auðvaldið
ræður. — Er ekki markaðsfram-
leiðsla í gróðaskyni einkenni
framleiðslunnar þar? — Jút
vissulega, — og það dregur sízt
úr því einkenni að auðmann^-
stéttin þar skuli um langí árabil
hafa lagt höfuðáherzlu á fram-
leiðslu vopna til þess að geta
lagt undir sig nýja markaði til
að hagnýta í gróðaskyni.
Því fer fjarri að hagkerfi það,
sem nú er í Þýzkalandi, sé eitt-
hvað annað en hagkerfi kapítal-
ismans. Auðvaldsskipulagið hef-
ur gengið í gengum ýms þróun-
Hvert shal stefna?
WMupIdii ug FraiBsöhn ullla ehhl uera með Sösíalistalluhhn-
un ig WKðuiianaailliu l Uaaðalagl ílnuandi sitauna
Tal þessara flokka um róftæka stefnu oý stjórn er aðeins þvaður, meðan
gerðum þeírra er stíórnað af Jónasi frá Hríflu o$ Alþýðublaðsklikunni
Það er auðsjáanlega timi til kominn að fara að gera upp
sakimar innan hinna svokölluðu „vinstri“ flokka. „Tíminn“ og
„Alþýðublaðið“ linna nú ekki lygum og óliróðri um Sósíalista-
flokkinn, auðsjáanlega í þeim tilgangi að blekkja fylgjendur
sína, sem vilja róttæka pólitík á íslandi, um framferði þeirra
sjálfra. Sósíalistaflokkurinn og Þjóðviljinn hafa verið frekar þög-
ulir um þá samninga, sem frani hafa farið milli þessara flokka,
m. a. vegna þess að oss hefur þótt rétt að þrautreyna fyrst,
hvort nokkur leið væri til samstarfs um róttæka stjórnarstefnu.
En fyrst blöðum hinna flokkanna finnst ekki nauðsynlegt að bíða
lengur með árásir sínar á Sósíalistaflokkinn, þá sér Þjóðviljinn
heldur enga ástæðu til þess að hlífast við að taka mál þessi
fyrir á opinberum vettvangi.
Blöð Jónasar frá Hriflu og Stefáns Péturssonar staðhæfa
að Sósíalistaflokkurinn hafi lofað kjósendum fyrir kosningar
að koma á „vinstri stjórn“, eins og þau skilja það orð: ein-
hverri stefnulausri, ósamhentri loðmollustjóm, sem ekkert
þyrði og ekkert gæti. — Sósíalistaflokkurinn hefur aldrei lofað
neinu slíku. Hann varaði þvert á móti kjósendur Alþýðuflokks-
ins og Framsóknar alvarlega við því fyrir kosningamar að ef
þeir vildu fá róttæka stjórn í landinu, þá yrðu þeir að brjóta á
bak aftur hægri öflin í þessmn flokkum.
Það, sem Sósíalistaflokkurinn lofaði kjósendum síniun fyrir
kosningar, var að berjast fyrir róttækri stefnuskrá og fyrir
stjóm, er framkvæmdi slíka stefnuskrá í samvinnu við alþýðu-
samtök landsins, — en sviki ekki kosningastefnuskrá þessa
strax og völdunum væri náð.
Þessa stefnuskrá lagði Sósíalistaflokkurinn fyrir kjósend-
ur fyrir kosningar. Ellefu þúsundir alþýðufólks greiddu henni
atkvæði. Framsókn og Alþýðuflokkurinn kváðu hana alveg
talaða út úr sínu hjarta — þá. — Síðan skilgreindi Sósíalista-
flokkurinn hana í einstökum atriðum og setti hana fram. —
Og Alþýðuflokkurinn og Framsókn liafa nú hangið yfir því í
fjóra mánuði að svara hvort þeir eru reiðubúnir til þess að
mynda stjóm upp á þá steínuskrá eða ekki!!
Það hefur að vísu ekki vantað
að þessir flokkar væru til í að
mynda stjórn með Sósíalista-
flokknum, en bara ekki stjórn,
sem hefði fasta, opinbera stefnu
skrá, sem tryggt væri að dýrt
yrði að svíkja. Þeir hafa boðið
Sósíalistáflokknum að vera með
í stjórn, sem hefði öll sömu ein-
kennin og undanfarnar stjórn-
ir, sem verst hafa reynzt: stjórn
sem væri innbyrðis sundurþykk
og ekkert samkomulag um hvað
gera skyldi og hver togaði í
arstig og það er minni munur á
því stigi fjárhagslegs alræðis
auðhringa, sem nú ríkir í Þýzka-
landi, og því stigi fjárhagslegr-
ar yfirdrottnunar auðhringa í
Bretlandi og Bandaríkjunum,
heldur en á þessu nútíma auð-
hringavaldi og því hagkerfa-
stigi kapítalismans, sem ein-
kennist af „frjálsri samkeppni"
19. aldarinnar.
Samsteypa auðhringa og
bankavalds (,,finanskapital“)
hefur á 20. öldinni tekið ríkis-
valdið í þjónustu sína harðvít-
ugar en nokkur yfirstétt hefur
gert áður og hún beitir því ekki
aðeins sem pólitísku kúgunar-
tæki gegn undirstéttum og fram
andi þjóðum, heldur — og það
alveg sérstaklega í Þýzkalandi
— og til vægðarlausra afskipta
af atvinnulífinu (sem gamla
Manchesterstefna frjálsu sam-
keppninnar var algerlega á
sína áttina, þegar eitthvað ætti
að gera. (Haraldartilboðið).
Og með slíkri stefnulausri stjórn
átti að ráða fram úr erfiðustu
vandamálum sem að þjóðinni
hafa borið og standa í hatröm-
ustu stéttabaráttu, sem háð
hefði verið í landinu, því ekki
þurfti að ganga að því gruflandi
hvernig strðsgróðamennirnir
tækju slíkri stjórn. Þeir yrðu
því miskunnarlausari við hana
sem hún væri veikari, vesælli
og sundurþykkari, — svo það
móti) til þess að einbeita allri
vinnuorku þjóðanna í þágu auð-
drottnanna og brjóta það af
fjárhagslegu sjálfstæði smáat-
vinnurekenda, sem eftir var, á
bak aftur og þá sjálfa til und-
irgefni undir auðdrottnana.
Allt tal um að nazisminn sé
annað hagkerfi en kapítalism-
inn, er hugtakaruglingur eða
það, sem verra er: tilraun til
þess að flytja þann mun, sem er
á stjórnarskipulagskerfi hins
borgaralega lýðræðis annarsveg
ar og fasismans hinsvegar yfir
á þann sameiginlega hagkerfis-
grundvöll, sem bæði byggjast á.
Þess ber að vænta að í Há-
skóla vorum sé vísindaleg fræði-
mennska látin sitja í fyrirrúmi
en ólíkar stjórnmálaskoðanir
fái ekki að rugla hugtökunum,
eins og gert er í frásögn Morg-
unblaðsins, hvort. sm hún er
rétt eða röng.
þarf ekki að skyggnast nema t.d.
til 1937 til þess að sjá hvernig
fara myndi fyrir þessháttar
stjórn — og var þó Kveldsúlfs-
valdið ólíku minna þá á Is-
landi en nú og tengsl fasismans
við formann Framsóknar og
ritstjórn Alþýðublaðsins gerólík
þeim órjúfandi bræðraböndum
sem þar á milli virðast nú á kom
in.
Það þarf mennt sem ástunda
svikin sem ævistarf, til þess að
koma fram með aðra eins ós-
vinnu og þá, sem Alþýðublað-
ið endurtekur í sífellu: að Sósí-
alistaflokkurinn bregðist kjós-
endum sínum með því að þjóta
ekki inn í eitthvað Alþýðubrauð
gerðarhrákasmíði af ríkisstjórn
að vera, strax og einhverjir
væru til í að mynda hana —
um ekki neitt.
Sósíalistaflokkurinn hefur sett
fram sín skilyrði. Tíminn, sem
liðið liefur síðan þau voru fram
sett, hefur leitt enn betur í ljós
hve sjálfsögð og nauðsynleg
þau eru, ekki sízt þau, sem
mest var óskapazt á móti fyrst,
svo sem utanríkismálastefnan.
En Sósíalistafl. er ljóst að
til þess að tryggja framkvæmd
þfeirrar stefnu, sem í skilyrðun-
um felst, þarf náið og einlægt
samstarf viðkomandi stjórn-
málaflokka og alþýðusamtaka
utan þings og innan.
Alþýðusambandið — voldug-
ustu fjöldasamtök landsins —
gekkst fyrir því að koma á slíku
bandalagi alþýðusamtakanna,
er róttæk stjórn, sem ætlar sér
að efna loforð sín, gæti stuðst
við.
Sósíalistaflokkurinn svaraði
strax tilboði Alþýðusambands-
ins um þátttöka í slíku banda-
lagi, játandi.
En hvað gerðu þessir tveir
flokkar, sem þykjast vera ólmir
í myndun „vinstri stjórnar?“
Hvorki Alþýðuflokkurinn né
Framsókn hafa látið svo lítið
sem að svara Alþýðusamband-
inu. Þeir hafa með þögninni
vísað á bug samstarfinu við Al-
þýðusamtök landsins um að
skapa rottæka stjórn á íslandi.
Og þeir hafa ekki látið þar
við sitja.
Framsóknarflokkurinn hefur
með því verki sínu að kjósa
Jónas frá Hriflu sem formann
flokksins á ný, þó að meirihluti
flokksstjórnarinnar væri á móti
honum, sýnt í senn slíkan vesal-
dóm að erfitt er að treysta slík-
um flokk til samstarfs og slíka
ósvinnu í garð allra frjálslyndra
manna, að það þarf meir en lítil
brjóstheilindi til af Tímanum
að koma nýskriðinn aftur undir
ok Jþnasar sem fonnanns
flokksins og formanns blað-
stjómar og gelta að Sósíalista-
flokknum fyrir að hann skuli
ekki þjóta upp um „höggorms“-
liálsinn, reka höfundi utangarð-
stefnunnar, sem enn boðar hana,
rembingskoss og ganga til rík-
isstjómarmyndunar einmitt
með þeim manni, er allra manna
mest vann að því að eyðileggja
„vinstri stjómina“ 1934—37.
Um Alþýðublaðið þarf ekki að
tala. Afstaða þess öll, síðan
samningstilraunir um róttæka
stjórn gegn afturhaldinu og
fasismanum, hófust ber þess ó-
rækastan vott að það hatast
aðeins við eitt: Sósíalistaflokk-
inn og allt sem sósíalismanum
er skylt, — og kýs heldur hvaða
tegund fasisma, sem er, en sam-
starf við þann flokk. Enda hef-
ur, oss vitanlega, ákvörðun Al-
þýðuflokksstjórnarinnar um að
hafa enga pólitíska samvinnu
við Sósíalistaflokkinn, enn ekki
verið afturkölluð.
Það hefur þurft þolinmæði til
að sitja á samningsfundum með
fulltrúum Alþýðuflokksins um
myndun róttækrar ríkisstjórn-
ar og sjá Alþýðublaðið daglega
rægja Sósíalistaflokkinn á með-
an, án þess að krefjast tafar-
lausra skýringa á því hvað þessi
tvískinnungur Alþýðuf lokks-
ins eigi að þýða. Og sú þolin-
mæði þrýtur nú brátt,' ef þeir
Alþýðuflokksmenn sem sam-
starf segjast vilja, kikna jafn
vesaldarlega á því að stemma
stigu fyrir skemmdarverkum
Alþýðublaðsklíkunnar eins og
„vinstri“ Framsóknarmennirn-
ir á að brjóta vald Jónasar frá
Hriflu á bak aftur.
Hvert stefnir þá, — spyr fólk-
ið.
Það stefnir að því sem Sós-
íalistaflokkurinn spáði. Fyrr en
fólkið sjálft í Framsókn og Al-
þýðuflokknum, — verkamenn,
launþegar, fátækir baendur, —
hafa brotið vald hægri klíkn-
anna, manna eins og Jónasar frá
Hriflu og Stefáns Péturssonar,
á bak aftur, — fyrr verður ekki
hægt að skapa þá sterku, ósigr-
andi einingu mn róttæka stefnu
og stjórn alþýðunnar, sent allir
vinnandi menn og konur íslands
þrá.
Vinnandi stéttir íslands!
Hættíð að bíða eftir úrslitum
hráskinnslciks foringjanna!
Takið sjálfir til óspilltra mál-
annna að þurrka burt afturhald-
ið úr flokkunum, sent þið kus-
uð seinast! Skapið það bandalag
alþýðusamtakanna, sem Alþýðu-
sambandið gengst fyrir, í hverj-
um bæ, hverri sýslu! Myndið
„neðan frá“ þá santfylkingu
vinnandi stéttanna, sem knýr
fram þá stefnuskrá, sem Sósíal-
Framhald á 4. síóu