Þjóðviljinn - 03.04.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 3. apríl 1943.
ÞJÖÐVILJINN
3
Arní Ægiistsson:
^iðnnunn
Utgefandi:
Sa’meiningarflokkur alþýðu —
Sósíalistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Sigfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Hvað verður gert í
húsnæðismálunum ?
Það mæltist að vonum hvar-
vetna vel fyrir, er bærinn hóf
að byggja íbúðarhús á síðasta
ári. Byggingar þessar verða ugg
laust íbúðarfærar í haust, og
geta þá 48 f jölskyldur fengið þar
gott húsnæði.
Áður en lengra er haldið út í
umræður um þessi mál, er rétt
að geta þess, að hinir fjölmörgu
umsækjendur um íbúðir í bæj-
arhúsunum, eru orðnir mjög ó-
þolinmóðir eftir svörum við um-
sóknum sínum. Þetta er mjög að
vonum, og verður ekki annað
sagt, en að bæjaryfirvöldin hafi
verið furðu seinlát, að taka á-
kvörðun um á hvern hátt þess-
um íbúðum verði ráðstafað,
hvort þær verði seldar, og þá
með hvaða hætti, eða hvort þær
verði leigðar. Ákvörðun um
þetta meginatriði má nú
ekki dragast lengur úr hömlu,
og strax, er hún er tekin, ber að
auglýsa íbúðirnar og með hvaða
kjörum þeim verði ráðstafað,
síðan ber að ákveða, eins fljótt
og verða má, hverjir skuli hljóta
íbúðirnar.
Á fjárhagsáætlun bæjarins
fyrir 1943 eru áætlaðar 3,7 millj.
kr. til bygginga. Allmikið af
þessu fé fer til Laugárnesskól-
ans, til þess að fullgera íbúðar-
húsin við Hringb’raut, og til að
reisa fæðingardeild og farsótta-
hús. Allt er þetta gott og bless-
að, en bærinn getur þó ekki vik-
ið sér undan að gera betur, hon-
um ber að hefjast nú þegar
handa um byggingu íbúðarhúsa,
á þessu sumri verður bærinn að
láta reisa af grunni ekki færri
íbúðir en þær sem nú eru i smíð
um. Fjárhagslega ætti þetta að
vera kleift með tilliti til þess
hversu ríflega var áætlað til
bygginga á fjárhagsáætlun, og
að hægt hlýtur að vera að losa
verulegan hluta þess fjár, sem
lagður hefur verið í bæjarhús-
in, þegar þau eru fullgerð.
Á húsnæðisvandræðum bæjar
búa verður ekki ráðin veruleg
bót nema með því að byggja
nýjar íbúðir, og þar ber bænum
að hafa forustu, honum ber að
hefjast handa, án tafar og láta
Svo sem almenningi er
kunnugt, heíur ekki enn
tekizt að' mynda samstarf
vinstri flokkanna um ríkis-
stjórn. Og það hefur ekki tek-
izt vegna þess, að Alþýöu-
flokkurinn og Framsóknar-
flokkurinn vildu ekki að sínu
leyti tiyggja með opihberum
málefnasamningi, að fram-'
kvæmd yröu refjalaust nokk-
ur helztu atriði úr kosninga-
stefnuskrám vinstri flokk-
anna frá síðustu kosningum.
Nokkra furðu hlýtur það aö
vekja, að samstjóm vinstri
flokkanna skyldi stranda, á
þessu, ekki sízt er á það er
litiö, að skilyröi þau, sem Sós-%
íalistaflokkurinn setti fyrir
þátttöku í þvílíkri ríkisstjórn,
fólust í því einu, að fram-
kvæmd yrðu undanbragða-
laust nokkur helztu stefnumál
þessara flokka til lausnar mest
aðkallandi vandamálum yfir-
standandi tíma.
Kjosendum er að sjálfsögðu
enn í fersku minni þau við-
brögö, sem Framsóknarflokk-.
urinn og þó einkum og sér 1
lagi Alþýöuflokkurinn tóku
er sósíalistar birtu stefnuskrá
í nokkrum helztu málum, svo
sem dýrtíðarmálunum, fyrir
síöustu kosningar. Þá sagöi
Alþýðubláðið aö sósíalistar
skreyttu sig i dýrtíðarmálun-
um með stefnu Alþýðuflokks-
ins og yfirleitt kæmu sósíal-
istar ekki með neitt nýtt fram
í málum fyrir kosningar. Allt
sem þeir kæmu fram með.
væru gömul stefnumál og
hugöarefni Alþýðuflokksins.
Hafi þetta verið rétt með far-
ið hjá Alþýöublaðinu, ætti Al-
þýðuflokknum aö vera það auö
velt og ánægjulegt að tryggja
að sínu leyti framkvæmd þess-
ara mála á grundvelli sam-
eiginlegrar stefnu beggja
flokkanna og tvímælalausra
óska alþýöusamtakanna. Er
því næsta óskiljanlegt hvers-
vegna Alþýðuflokkurinn vildi
ekki tryggja framkvæmd þess-
ara mála með skýrum málefna-
samningi. Og ekki er það síð-
ur óskiljanlegt, að hann skyldi
reyna áð gera tortryggilegit
það skilyrði sósíalista áð á-
frýja meiriháttar ágreiningþeí
upp kæmi milli flokkanna til
dóms þjóðarinnar meö þmg-
rofi og kosningum, þar sem
vitað er, aö aöhald frá kjós-
endum er þáð eina sem get-
ur dugað til þess að varna
an þar um bezt til vitnis.
Þessi afstaða Alþýöuflokksins
er ekki síður furðuleg þeg-
ar litið er til þeirrar reynzlu
sem hann sjálfur hefur orð-
iö fyrir í samstarfi við aðra
flokka. Er saga þeirrar reynzlu
svo nærtæk, að auövelt er að
rifja hana upp í stórum drátt-
um hér. Þegar hin illræmda
þjóðstjórn var stofnuö árið
1939, gerði Alþýðuflokkurinn
þá örlagaríku kórvillu aiö
ganga til samstarfs við aðra
flokka, án þess að fá trygg-
ingu fyrir framgangi nokkurs
máls, er telja mætti til varan-
legra úrbóta eða bættrar valda
aðstööu fyrir alþýöuna. Þvert
á móti var eftir því sótt af
andstæöingum almennings-
hagsmuna, aö fá Alþýðuflokk-
inn til þess að beita áhrif-
um sínum til rósemdar í verk-
lýösfélögunum, meðan verið
væri að lækka gengið og lög-
bihda kaupgjald launastétt-
anna, en þessar og fleiri
þvílíkar harðræðisráðstafan-
ir í garð almenni'ngs, gengu all
ar í berhögg við fornlielgustu
og viðkvæmustu stefnuatriði
flokksins. Alþýðuflokkurinn
gleypti því við agni andstæöt
inganna. Ráðherrastóllinn
freistaöi foringjanna . Hinn
ytri umbúnaður þessa virð-
ingasætis glapti þeim sýn.
Hin raunverulegu markmið
yfirstéttarforustunnar aö baki
vinsamlega útlítandi beiðni
hennar um ábyrgð Alþýðu-
flokksins á pólitík, er hún vildi
reka og kunn er frá þjóðstjórn
artímanum, huldust róman-
tísku seiðrökkri kringum
r áöherrastólinn.
En Adam var ekki lengi í
Paradís. Þegar andstöðuflokk-
arnir höföu notað Alþýöu-
flokkinn, svo sem unnt vár,
og aðstæður leyfðu, fóru aö
heyrast raddir í blöðum þeirra
um þýöingaiiausan og deyj-
andi flokk. Sumu innan sam-
sthrfsflokkanna töluðu jafn-
vel um foringja án flokks, er
þeir minntust stjórnenda Al-
þýðuflokksins. Samtímis hugs
uðu ’íhaldsöflin, sem höfðu
vegna eigin nauðsynjar ginnt
Alþýðuflokinn eins og þurs til
samstarfs viö sig, að kominn
væri tími til að losna við meiri
sgmskipti viö hinn niður-
brotna flokk. Hlutverki hans
væri lokiö, enda hefði hann
ekki lengur bolmagn til aö
verja hagsmunasvæöi yfir-
stéttarstjórnar fyrir ágengni
verklýðssamtakanna. Um svip-
að leiti reis ágreiningur milli
stjórnarflokkanna imi geröar-
dómslögin og lauk honum svo
sem kunugt er með setningu
gerðardómsins í kaupgjalds og
verðlagsmálum og brottför
ráðherra Alþýöuflokksins úr
þjóðstjórninni. Vel mætti for-
usta Alþýöuflokksihs skilja
það nú, að ef hún hefði 1939
sett það skilyrði, af sinni hálfu
fyrir þátttöku í ríkisstjórn, að
þing skyldi rofið, ef mikill á-
greiningur yrði um fram-
kvæmd mála milli stjórnar-
flokkanna, myndi aðstaða
hennar hafa reynzt stérkari í
gerðardómsmálinu og óvíst að
lögin hefðu þá verið sett.
Þetta eitt út af fyrir sig, er
nokkur sönnun fyrir því að
þingrofsskilyrði fyrir _ þátt-
töku í ríkisstjórn meö öðrum
flokkum af hálfu verkalýðs-
flokks, er alveg bráðnaúösyn-
legt, ef honum er alvai’a um
að koma umbótamálum fram
og verjast óþurftarmálum.
Nú hefur Sósíalistaflokkur-
inn erft hlutverk Alþýðu-
flokksins í pólitík alþýðusam-
takanna. Sósíalistaflokkuriim
er nú eins og Alþýöuflokkur-
inn 1939 eftirsóttur af öör-
um flokkum til þess að fá
hann til aö bera ábyrgð á
ríkisstjórn. En honum er um
leið sett það sem skilyrði fyr-
ir að ábyrgð hans geti orð-
ið nothæf, að flokkurinn víki
til hliðar öllum þeim málum,
er kjósendur hafa treyst hon-
um til aö berjast fyrir. Hon-
um á að duga það eitt, að
vera talinn ábyrgur á stjórn
landsins eins og Alþýðuflokk-
urinn var 1939—1942. Enginn
þai’f að láta það koma sér 1
hug, aö yfirstéttin hafi feng-
ið áhuga fyrir þeim málstað
er alþýöan hefur kosið sósíal-
ista til aö bei’jast fyrir og
vilja þess vegna fá þá í rík-
isstjórn. Nei, áhugi yfirstéttar-
innar snýst enn sem fyrr um
það, hvernig auðveldlegast
megi eyðileggja forustuflokk
verklýðssamtakanna og hinna
framsæknu afla þjóðfélagsins.
Tilgangur íhaldsaflanna í
landihu, með því að reyna að
láta sósíalista fallá í sömu tál-
gryfjuna og Alþýðuflokkinn
er sá einn, að reynai að eyði-
leggja forustuliö alþýðunnar
og skapa vonleysi og upplausn
í alþýðusamtökunum, en hvaö
slíkt þýöir vita engir betur
en þeir, sem sjá framtíöar
valdatryggingu yfirstéttarinn-
ar í nazistísku stjórnarfari.
Furöulegt er þáð, að Al-
þýöubláðiö skuli hafa skap í
sér til þess að minna á harm-
sögu flokks síns með því að
átelja sósíalista fyi’ir það, áð
þeir vilji ekki bergja á þeim
bikar úr hendi andstæðinga,
er Alþýðuflokknum sjálfum
reyndist skaðlegast á sínum
tíma. Ef Alþýðuflokurinn kysi
sér auönu að nýju og vildi
vera bróöurflokkur sósíalista
í baráttu og starfi fyrir alþýöu
landsins, þá ætti hann að
vara þá viö þeim ásteiting-
arsteinum, er honum hafa
reynzt hættulegastir í sam-
skiptum sínum við íhaldsöfl-
in. Alþýöuflokkurinn ætti nú
að segja viö sósíalista: —Gæt-
iö ykkar fyrir bænum aftur-
haldssinnáöra afla um ábyrgö
á málstað iþeirra. Við, sem
höfum verið í forustu fyrir
Alþyðuflokknum vitum bezt
um ömurlegt ástand þeirra
verklýðsforingja er lenda í tál-
snörum ófyrirleitinna and-
stæöinga. Vér viljum umbæt-
ur ' á kjörum alþýðunnar og
vér viljum framkvæmd sósí-
alismans, en *ekkert af þvílík-
um hugðarmálum okkar veröa
nokkru sinni framkvæmd,
nema við sameiginlega tryggj-
um það, að málstaður fólks-
ins fái fyllilega að njóta sín,
þar sem nöfn okkar kunna
að vera tengd við valdastöö-
ur.
Eitthvað þessu líkt ætti Al-
þýöuflokkurinn að segja nú,
í stað þess að vera þátttak-
andi í þeim pólitíska áróöurs
skopleik, þar sem aöalpersón-
urnar eru látnar segja þjóð-
inni frá því, að 42 alþingis-
menn geti ekki myndað þing-
ræðislega ríkisstjórn af því
einu að 10 sósíalistaþing-
menn vilja ekki bera ábyrgð
á nýrri „þjóðstjórn“. Og ekki
verður skopið minna í þess-
um leik„ þegar það er rifjaö
upp, aö emi mun vera í gildi
skrifleg yfirlýsing frá þing-
mönnum gömlu þjóðstjórnar-
flokkanna um það, aö þeir
telji sér vansæmd áð því að
sitja með sósíalistum á Al-
þingi. Og hvaða alþýðumaður
eða kona trúir því, að fyrir
íhaldsöflunum vaki samhyggja
fyrir málstað fólksins og gengi
sósíalista, þegar þau biöla til
hans um þátttöku í ríkis-
stjórn.
Þrátt fyrir villisöng gömlu
þjóöstjórnarflokkannai um
þingræði og því um líkt, heyr-
ast, raddir fólksins sem óskar
þess aö sósíalistar bregðist
aldrei málstað sínum með því
aö leika sama ginngarfíflið og
Alþýöuflokkurinn geröi árin
1939—1942. Þjóöin mun ekki
telja það eftir sér aö efla sós-
íalista svo, að þeir nái fyrr
en seinna meirihluta á Al-
þingi, ef ekki er unnt aö ná
heiöarlegu samstarfi milli
vinstri flokkanna um refja-
lausa framkvæmd þeirra lof-
oröa, er bæði Framsókn og
Alþýðuflokkurihn hafa gefiö
fyrir kosningar, en virðast nú
ekki viljai standa viö eftfr
kosningarnar.
Framhald á 4. síðu
hefja byggingu íbúðarhúsa. Fyr-
irkomulag bæjarhúsanna við
Hringbraut virðist vera gott, svo
sjálfsagt er að nota teikningar
þær, sem þau eru reist eftir, fyr-
ir hinar nýju íbúðir, það þarf því
ekki að standa áteikningum,það
virðist, í fám orðum sagt, ekkert
nema hirðuleysi bæjaryfirvald-
því áö andavaralitlir og þaul-
sætnir þingmemi víki frá
þjóðarviljanum og er reynzl-
anna standa í vegi þess að haf-
izt sé handa nú þegar með
byggingu nýrra bæjarhúsa.