Þjóðviljinn - 18.05.1943, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
-7pt=p>
-Ur bopqlnnl,
Næturlæknir er í Læknavarðstöð
Reykjavíkur í Austurbæjarskólan-
um, sími 5030.
Næturvörður er í Ingólfsapóteki.
Trúlofun. Hinn,16. þ. m. opinber-
uðu trúlofun sína Þorbjörg Jóns-
dóttir kennari, Eiríksgötu 27, og
Kjartan Helgason kennari, Braga-
götu 27.
Leikfélag Reykjavíkur sýnir skop-
leikinn „Fagurt er á fjöllum“ í 25.
sinn annað kvöld og hefst sala að-
göngumiða kl. 4 í dag.
Karlakór Reykjavíkur endurtekur
samsöng sinn vegna mikillar aðsókn
ar í Gamla Bíó kl. 11,30 síðdegis á
morgun (miðvikudag).
XÍtvarpið í dag:
' 19,25 Erindi Slysavarnafélagsins:
Eldur uppi! (Pétur Ingimundar
son slökkviliðsstj óri).
20,30 Erindi: Hraðinn og maðurinn,
II (dr. Broddi Jóhannesson).
20,55 Tónleikar Tónlistarskólans:
Sónata fyrir celló (dr. Edel-
stein) og píanó (dr. Urbant-
schitsch) eftir Grieg.
21,20 Hljómplötur: Kirkjutónlist.
NÝJA BlÓ
Mormónaleiðtoginn
BRIGHAM YOUNG
Söguleg stórmynd.
TYRONE POWER og
LINDA DARNELL.
Sýningar kl. 4, 6,30 og 9.
Bönnuð bömum innan
12 ára.
TJARNAKBtÓ <8
Handao við
hafídlblátí
(Beyond the Blue Horizon)
Frumskógamynd í eðlilegiun
litum.
\
DOROTHY LAMOUR
Iíiehard Denning.
Kl. 3, 5, 7 og 9.
i
Leikfélag Reykjavíkur
„FAGURT ER Á FJÖLLUM “
Sýning á morgun kl. 8.
Aðgöngumiðar seldir frá kl. 4 til 7 í dag.
K. R.
Það fór eins og getið var til ir, svo lokaspretturinn hefði
Karlabór Reykjnvikur
SamsSngnr
í Gamla Bíó miðvikudaginn 19. maí n. k. kl. 1,30 e. h
Aðgöngumiðar í Bókaverzl. Sigfúsar Eymundssonar.
- skillnn - gatan
hér á íþróttasíðu blaðsins, að
KR yrði sigurvegari í þessu
fyrsta hlaupi umhverfis Tjörn-
ina. Þrátt fyrir kalt og hráslaga
legt veður dró hlaupið að sér
mikinn fjölda áhorfenda. Hlaup
þetta er skemmtilegt fyrir þá
sök sérstaklega, að hlaupararnir
sjást svo að segja alla leiðina,
hvaðan sem staðið er umhverf-
is Tjörnina. Geri ég því ráð fyr-
ir, að í framtíðinni verði hlaup-
ið mjög vinsælt. Það þarf bara
að byrja stundvíslega, ekki sízt
í veðri eins og á sunnudaginn,
en það hófst ekki fyrr en 17
mínútum eftir auglýstan tíma.
I fyrri riðlinum var sveit ÍR
langfyrst alla leiðina. En í síð-
ari riðlinum, þar sem A-sveitir
KR, Ármanns, FH og Víkings
voru, byrjaði Oliver með því að
gefa nokkra metra „forskot“.
en þegar hlaupið var hálfnað
voru KR-ingar búnir að vinna
það upp og fylgdu Ármenningar
fast —eftir. Þegar næstsíðasti
hlaupari Ármanns leggur inn á
Fríkirkjuveginn rennur hann á
lausum sandi og fellur í götuna
(hrumlar sig á höndum og fót-
um), við það tapast dýrmætar
sekúndur, 3—4 má gera ráð fyr-
getað orðið áhrifameiri en. raun
varð á. Er þetta þó góð frammi-
staða hjá FH. Þó KR kæmi að
marki með 2,8 sek. betri tíma.
Hlaupið hófst nokkuð fyrir sunn
an Fríkirkjuna og var hlaupið
norður eftir og endað við barna-
skólann, eða rúmlega hringur.
þetta voru alls 10 sprettir, þrír
200 metra, einn 120 metra og
sex 100 metra, eða samtals 1320
metrar.
Tími sveitanna varð þessi:
KR — A-sveit 2:44,4 mín
FH 2:47,2 —
ÍR 2:48,4 —
Ármann, A-sveit 2,48,4 —
Víkingur 2:53,2 —
KR, B-sveit 2:53,8 —
Ármann, B-sveit 2:54,2 —
KR, C-sveit 2:55,8 —
Keppendur í A-sveit KR voru:
Gunnar Huseby, Sverrir Em-
ilsson, Svavar Pálsson, Þór Þor-
mar, Brynjólfur Ingólfsson, Ósk
ar Guðmundsson, Skúli Guð-
mundsson, Björgvin Magnús-
son, Rögnvaldur Gunnlaugsson
og Sveinn Ingvarsson.
Eftir hlaupið var sigurvegur-
unum afhentur bikar, sem tveir
gamlir og góðir KR-hlauparai
höfðu gefið til keppninnar.
Framh. af 2. síðu.
barnaskólanna hafa sem sagt
verið með líku sniði sl. vetur og
undanfarin ár. Með því er lítið
sagt um skólastarfið sjálft, hið
innra líf og samstarf, sem hlýt-
ur að vera sérkennilegt fyrir
hvern vinnuhóp, hvern bekk fyr
ir sig og því með ýmsu móti í
barnaskólum þessa bæjar, þar
sem kennarar eru á annað
hundrað og bekkir ekki færri en
170.
Heilsufar skólabarnanna var
í betra lagi, lús með allra
minnsta móti og kláði hverf-
andi mun minnaenáriðáundan.
Vafasamt er, að allur almenn-
ingur geri sér það ljóst. hversu
mikið hefur verið gert til heilsu-
verndar börnum í barnaskólum
Reykjavíkur nú um skeið. En
sannleikurinn er sá, að óvíða
munu heilbrigðisráðstafanir
meiri í skólum, og hvergi hér á
landi, þegar á allt er litið. Starf
skólálæknanna, tannlæknanna
og hjúkrunarkvenna skólanna
er út af fyrir sig geysiþýðingar-
mikið. Má sem dæmi um það
nefna útrýmingu lúsarinnar.
Um það leyti sem sérstakur
skólalæknir og hjúkrunarkona
voru fyrst ráðin að barnaskólun-
um fyrir rúmlega 20 árum, var
nærri helmingur skólabarnanna
með nit og um 9 af hundraði
grá í lús. Nú kemur það naum-
ast fyrir, að lús sjáist á skóla-
barni í Reykjavík, en í 1 til 2 af
hundraði í mesta lagi sést nit í
hári. Þá má nefna herferðina
gegn hryggskekkju. Leikfimin
og sundið hafa mikla þýðingu í
því sambandi, en þar að auki er
hvert barn, sem vottur af hrygg-
skekkju finnst í, sent 1 klaops-
æfingar foreldrum áð kostnað-
arlausu. Þá eru ljósböðin, sem
byrjað var á 1938. Sækja þau
hundruð barna á hverju ári og
komast þó færri að en vilja. Enn
má telja heimavistina fyrir
veikluð börn, sem starfrækt er í
Lauganesskólanum undir stjórn
frú Vigdísar Blöndal. Þar dvelja
14 v^ikluð börn valin af skóla-
læknum víðsvegar úr bænum,
fimm mánuði hver hópur. Meðal
þyngdaraukning barnanna þar
mun hafa verið um 3 kg. yfir
tímabilið og má ætla, að ýmsum
þeirra sé bjargað varanlega frá
heilsutjóni með dvölinni á þess-
um stað. En vissulega þyrfti
fleiri heimili eða stærra af þessu
tagi.
Síðastliðna tvo vetur hafa
hvorki verið mjólkur-, lýsis né
matargjafir í barnaskólum
Reykjavíkur eins og verið hafði
um allmörg ár þar áður. Ástæð-
an er þó hvorki óvilji yfirvalda
bæjarins og þaðan af síður skól-
anna, heldur sú, að mjólkurstöð
in hefur ekki getað látið 1 té
flöskutappana, sem kunnugt er,
en eins og húsrými skólanna og
annarri aðstöðu er háttað, þá er
ógjörningur að úthluta mjólk-
inni á annan hátt en þann, að
hvert barn fái hana í hæfilega
stóru tilluktu íláti. Reynslan
með lýsið hefur orðið sú, að tor-
velt er að fá börnin til að taka
það, án þess að mjólkin sé til
taks á eftir. Er þess fastlega að
vænta, að þetta vandamál mjólk
urúthlutunarinnar verði leyst
von bráðar og verði þá um leið
tekin upp aftur úthlutun smurðs
brauðs, ekki aðeins til fátæk-
ustu barnanna, heldur allra
skólabarna bæiarins. Að vísu
hafa heyrzt raddir um það, að ó-
þarft væri að láta í té brauð í
skólunum og jafnvel mjólk og
lýsi, þegar afkoma fólks er jafn
góð og nú. Þetta er mikill mis-
skilningur. Mjólkur-, lýsis- og
brauðúthlutun í barnaskólum
ber að skoða sem heilbrigðis-
ráðstöfun miklu fremur en fram-
færslumál, enda um að ræða ein
hverja áhrifamestu heilbrigðis-
ráðstöfun, sem hægt er að gera
fyrir skólabörnin. í Englandi
hafa tilraunir t. d. sýnt, að börn,
sem fá reglulega mjólk í skólan-
um þyngjast mun meira og eru
hraustari að öðru jöfnu en hin,
sem ekki fá hana. Hér hefur
reynslan einnig orðið sú, að sæl-
gætiskaupin minnka stórlega,
þegar mjólkur úthluj;un byrjar.
Á þaðhefur þegar veriðminnzt
að leikfimi og sund er ein mik-
ilsverðasta heilbrigðisráðstöfun
skólanna. Nú er svo komið, að
ekkert barn má útskrifast úr
barnaskólum Reykjavíkur,
nema það ljúki áður prófi í
sundi eða sýni að öðrum kosti
vottorð um að það þoli ekki
heilsunnar vegna að iðka sund.
Nýtt skólaár hefst 1. maí. Þá
verða börn, sem verða 7 ára á
árinu, skólaskyld í fyrsta sinn,
í þetta skipti börn, sem fædd
eru árið 1936. Ennfremur eru 8,
9 óg 10 ára börnin skyld að
sækja vorskólann, sem á að
starfa fram að miðjum júní. Að
þessu sinni hófst vorskólinn
mánudaginn 3. maí. Þá skipta
bekkirnir um nöfn. Þeir sem
hafa kallazt 9-ára bekkir yfir
veturinn, nefnast nú 10-ára
bekkir o. s. frv. í vofskólann eru
nú alls skráð í Reykjavík 2222
börn, en af þeim eru 160 þegar
farin til sumardvalar í sveit.
Skiptingin á skólána er þannig:
Skráð í vorsk.
Farin í sveit.
Austurbæ j arskólinn 1025 69
Lauganesskólinn 358 17
Miðbæjarskólinn 730 60
Skildinganesskólinn 109 14
Samtals: 2222 160 *
Eins ■og margoft hefur verið
fram tekið á prenti, er í flest-
um deildum vorskólans lögð
megináherzla á að kenna lestur,
skrift og reikning. En þar sem
smábörn eru 1 skóla, þó ekki sé
nema 3 xh tíma á dag, er hin
mesta nauðsyn á fjölbreytni
og hreyfingu. Það sem af er vor-
skólanum hefur tíðarfar torveld-
að verulegt starf undir beru
lofti. Hefur a. m. k. í sumum
skólum verið reynt að bæta það
upp að dálitlu leyti með fræð-
andi kvikmyndum, sem sýndar
hafa verið stutta stund fyrir
hvern flokk daglega eða annan
hvern dag. Kvikmyndirnar eru
áhrifamikið kennslutæki, sem
hingað til hefur mjög lítið ver-
ið tekið í þjónustu skólanna hér
á landi, hefur valdið hvort-
tveggja skortur á hæfilegum
myndum og sýningarvélum.
Við svo búið má ekki standa
lengi úr þessu, sízt hér í Reykja
vík, þar , sem auðvelt er að
koma þessu tæki við fyrir fjöl-
mennis sakir.
Minnzt hefur verið á það, eink-
um fyrir nokkrum árum síðan,
að veita skólabörnum í Reykja-
vík möguleika til garðræktar.
Mundi þá sennilega hvert barn,
einkum hin eldri, fá smáreit yfir
sumarið, er það bæri ábyrgð á
að hirða og fengi sjálft arð af.
Með hitaveitunni ættu að opn-
ast miklir möguleikar í þessum
efnum og þyrfti því sem fyrst
að hefja undirbúning, því að
vel þarf að vanda til fyrstu til-
raunar í þessum efnum. Þávirð-
ist og sjálfsagt, og það strax, að
koma upp gróðurreitum í sam-
bandi við alla barnaskóla bæj-
arins, þar sem ræktaðar væru
jurtir allanveturinn,vegnagrasa
fræðináms skólanna. Með því
að koma jafnframt á skilyrðum
til tilrauna í efnafræði við hæfi
eldri barnanna, þá ætti þetta
tvennt til samans að geta orðið
drjúgt spor í þá átt að flytja líf-
ið sjálft,raunveruleikannsjálfan
inn í kennslustofurnar í enn rík
ara mæli en kostur hefur verið
á til þessa.
HANDÍÐA- OG MYNDLISTA
SKÓLINN
Hann er einn af mörgum
skólum, sem hefur verið sagt
upp nýlega. Lauk skólanum
með sýningu, sem þegar hefur
verið allítarlega getið hér í blað
inu. Með stofnun þessa skóla
hefur verið bætt úr brýnni þörf
hér á landi og með þeim mynd-
arbrag og vandvirkni farið af
stað, að til ágæta má teljast.
Skólastjórinn og stofnandinn,
Lúðvíg Guðmundsson, er áður
kunnur skólamaður, en auk þess
hefur skólanum tekizt að
tryggja sér erlendis frá mann,
Kurt Zier, sem mun vera, að
því er ég bezt veit í fremstu
röð í Evrópu í kennslu-
greinum sínum. Því til stuðn-
ings vil ég t. d. benda á, að hann
var um rúmlega árs skeið feng-
inn til að kenna við alþjóðlegan
skóla í Genf, en að þeim skóla
voru aðeins ráðnir mikilhæfustu
menn. Handíða- og myndlista-
skólinn hefur mikið hlutverk að
vinna hér á landi og vonandi, að
hann njóti þess skilnings meðal
almennings og yfirvaldanna, að
hann geti af fjárhagsástæðum
leyst hlutverk sitt af hendi.