Þjóðviljinn - 02.07.1943, Blaðsíða 3

Föstudagur 2. júlí 1943.
ÞJÓÐVILJINN
3
Árni Ágásfsson:
ÞlðWttfOM
Útgefandi:
Sameiningarflokkur alþýðu —
Sósialistaflokkurinn
Ritstjórar:
Einar Olgeirsson (áb.)
Si'gfús Sigurhjartarson
Ritstjórn:
Garðastræti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstræti 12 (1. hæð)
Sími 2184.
Víkingsprent h.f. Garðastræti 17.
Sjálfstæðisbaráttan
og ulanríkismálin
íslendingum er nauðsynlegt
að gera sér Ijóst, hve hræðileg
örlög það eru, sem hent hafa
þjóðir þær, sem nú eru troðnar
undir járnhæl fasismans. Það er
nú — úti í Evrópu — verið að
gera tilraun til þess að útrýma
heilum þjóðum, að flytja þær
burtu úr löndum þeim, sem þær
hafa byggt um aldir, gera þær
ýmist að þrælum, sem dreift sé
á búgarða og verksmiðjur þræla
haldaranna, — eða tortíma Þeim.
Það eru þýzku auðmennirnir og
junkararnir, sem fremja þessi
níðingsverk.
Sú kynslóð íslendinga, sem nú
er uppi lifir á méstu örlagatjm-
um þjóðar vorrar. Á ákvörðun-
um hennar getur það oltið, hvort
þjóðinni tekst að varðveita til-
veru sína sem sjálfstæð þjóð, er
ráði þessu landi.
Vér erum vissulega lítil og fá-
menn þjóð. Það vantar ekki að
það sé nógu oft brýnt fyrir oss,
hve fáir og smáir vér séum.
En vér lifum i tiltölulega
stóru landi, sem fætt getur marg
falt fleira fólk en nú býr hér, —
landi, sem hefur nú hina þýðing
armestu afstöðu vegna legu
sinnar. Vér höfum byggt þetta
land í þúsund ár, og ef vér ætl-
um að varðveita niðjun\ vorum
einum saman réttinn til að
byggja það og njóta þess gæða,
þá verðum vér að hugsa sem stór
bjóð væri og breyta samkvæmt
því í sjálfstæðis- og utanríkis-
málum.
Vér skulum ekki gera oss
neinar tálvonir um þá veröld,
sem vér lifum í, — þó engir
megi óska þess eins heitt og vér
íslendingar, að hún eigi eftir að
batna stórum.
Vér þekkjum hættuna, sem
sjálfstæði voru stafar af yfir-
gangi ágangssamra auðmanna
stétta. Vér munum undirbúning
þýzku nazistanna til þess að
hremma land vort. Vér vitum
um drottnunarvald enskra auð-
hringa og banka yfir atvinnulífi
voru fyrir stríð. Vér horfumst í
augu við fyrirætlanir amerískra
hernaðarsinna um að innlima
land vort í hernaðarkerfi Banda
ríkjanna. En vér þekkjum líka
frelsisöflin í þessum löndum,
sem vilja viðurkenna algeran
rétt hverrar þjóðar, til þess að
ráða málum sínum sjálf, og vér
treystum á sigur þeirra afla.
En fyrst og fremst verðum vér
að treysta á sjálfa oss, — á nógu
NIÐURLAG.
Eysteinn afsakar Iiina mis-
heppnuðu sendiför fyrir Jón-
asi Jónssyni.
Þótt ekki sé langt um liöið
síðan blíðmæla stríð aftur-
haldsins var hafið gegn Sósíal-
istaflokknum, eru úrslit þess
þegar auðsæ. Enda lýsir Ey-
steinn Jónsson því yfir í hinni
löngu vandræðagrein sinni i
„Tímanum“ 18 þ. m. að ref-
skáksmenn Framsóknar séu
komnir aftur heim til föður-
húsanna úr sjálfboðaliðsferö
sinni til sósíalista og hafi þeir
aðeins ill tíðindi að segja for-
eldri sínu úr þeirri ferð. En
samkvæmt því sem Eysteinn
segir var ferð þessi ráðin til
þess að freista þess að hefta
áhrif Sósíalistaflokksins með
nýjiun aðferðum, nýjum vinnu
aðferðum eins og Eysteinn
Jónsson oi’öar það. Þar sem
utangarðsstefnan hafi ekki
einungis brugðist í því efni,
heldur miklu fremur stuðlaö
að velgengni sósíalista. Er stíll
Eysteins þrunginn nokkrum
klökkva, þegar hann skrifar
um þessa Bjarmal.för sína og
félaga sinna, og ber öll grein-
in þess merki, að hún er ekki
fyrst og fremst skrifuð sem
svar til Brynjólfs Bjarnarson-
ar, heldur miklu fremur til
þess aö afsaka hina misheppn
uðu refskák sína fyrir Jónasi
Jónssyni. Er grein Eysteins
merkileg aö því leyti, að hún
staðfestir það, sem alþýðu
manna mun ekki þykja furðu-
legt og sósíalistar hafa haldið
fram,að átökin í Framsókn-
arflokknum standa ekki um
það, fyrst. og fremst, hvort
mynda eigi róttæka vinstri
stjórn, heldui' standa þau mn
það, hvaða aðferðir muni
heppilegastar til þess að koma
samtökum launþega á kné
og þá fyrst og fremst Sósíal-
istaflokknum.
Dómgreind þjóðarinnar stóðst
raunina.
Það er rétt hjá Eysteini, að
bannfæringar- og ofsóknar-
stefna þjóðstjórnarflokkanna
sterkan og einbeittan vilja þess
arar þjóðar, til þess að ráða mál-
um sínum sjálf án Þess að spyrja
aðra um leyfi, — á nógu mikið
vit og samheldni hennar til þess
að geta hagað utanríkismálum
vorum svo, að hægt verði að
vinna lokasigurinn í sjálfstæðis
máli voru og tryggja ávexti
hans.
Það eru til menn á íslandi,
sem finnst að við hljótum endi-
lega að vera einhverju stórveldi
háðir. Jónas frá Hriflu gerist
boðberi slíkrar innlimunar-
stefnu nú. Það þarf ekki langt að
grafa fyrir rætur hennar. Hann
vill fyrst og fremst tryggja hin-
um gömlu yfirstéttum heimsins
afnot landsins. Hann hugsar út
frá sjónarmiði alþjóðlegs aftur-
halds, — ekki út frá sjónarmiði
íslenzku þjóðarinnar.
Til eru aðrir menn, sem skelf-
ast svo, er þeir líta í kringum sig
í ölduróti heimsstjórnmálanna,
gegn sósíalistum beið fullkom-
inn og eftirminnilegan ósigur
í síðustu þingkosningum. En
hann virðist ekki hafa gætt
þess, að einmitt ósigur ofsókn
arstefnunnar í þessu efni
hlaut aö leiða af sér ósigur
þeirrar klók'indastefnu Ey-
steins, að gerast nú skyndi-
lega blíömáll við; sósíalista,
jafnvel áður en síðustu blöö-
in af Tímanum, sem fluttu
níðgreinar um sósíalista sem
landráðamenn og föðurlands-
svikara, voru komin til flokks-
manna 1 dreifbýlinu.
Þrátt fyrir slíkan áróður
Tímans hafði alþýðan kosiö
10 sósíalista á þing, grunlaus
um það, að Framsóknarmenn
myndu láta hafa það eftir sér
nokkrum dögum síðar, að
heiður Alþingis og heill lands-
ins væri undir því komin, að
flokkurinn, sem þeir sjálfir
nokkru áður töldu sér til van-
sæmdar að sitja með á Al-
þingi, gengi í ríkisstjórn og
bæri þeim til samlætis á-
byrgð á málefnum ríkisins.
Eins og að líkum lætur vakti
þessi leiftursnögga afstöðu-
breyting Framsóknar til sós-
íalista furðublandinn hlátur
meðal alþýðu um allt land.
Þannig hafði í fyrstu lotu
þessi mesta aöferð Eysteins til
þess aö hnekkja áhrifum Sós-
íalistaflokksins brugðizt og
beðið ósigur fyrir dómgreind
almennings, enda hefur ref-
skáksdeild Framsóknar fært
sig úr klókindaham sinum og
gripið til sinna gömlu vopna,
þótt ryðfallin séu, í barátt-
unni gegn sósíalismanum og
alþýöunni, og þótt viö þau séu
tengd þeirra eigin ósigrar í
ferskri vitund íslenzku þjóð-
arinnar, Og þannig hlýtur
það enn að fara og ávallt, að
sá flokkur á Islandi, sem aft-
urhaldið vill tortíma, eflist að
kjörfylgi og áhrifum sam-
kvæmt rökvísri og lögmáls-
bundinni félagslegri þróun.
Nú sakna þeir fórnarlambsins
Það er vel skiljanlegt að
Framsóknarmenn sakni þeirra
tíma, þegar þeir höfðu dulið
að þeim fer líkt og kjúklingum,
er skríða undan vængjum hæn-
unnar, og finnst heimurinn svo
stór, að vænlegast sé að hörfa
þangað inn aftur, — hjúfra sig
aftur upp að „dönsku mömmu“.
Ekki blési byrlega fyrir
framtíð íslands, ef slíkar hvat-
ir og jafnvel mun verri ættu að
ráða.
íslendingar hafa bæði vilja,
vit og þor til þess að vera sjálf-
stæð þjóð. En þeir þurfa að taka
á því sem þeir eiga til af þessum
eiginleikum, til Þess að full-
komna og tryggja sjálfstæði
sitt. Sameinuð þarf þjóðin að
standa í sjálfstæðisbaráttunni.
Samhuga þarf hún að skapa
markvissa utanríkispólitík, er
stefni að því að tryggja oss sem
óháða þjóð og til þess er nauð-
synlegt að kunna að hagnýta á
hverjum tíma til hins ýtrasta
hverjar þær aðstæður, sem
tryggt geta þjóðfrelsi vort.
rj
Olafur krónprins Norðmanna
fjðrutíu ára f dag
Olafur ríkiserfingi
Olafur, hinn vinsæli ríkis-
erfingi Norðmanna, er 40 ára
í dag. I tilefni af því birtir
Norsk Tidend, málgagn norsku
stjórnarinnar í London, eftir-
farandi grein. ,
húsbóndavald yfir alþýðusam-
tökunirm •gegnum samstarfs-
menn sína í Alþýöuflokknum.
En þegar þess er gætt að á-
hrif vissra Framsóknarleið-
toga í Alþýðuflokknum hafa
gengiö næst lífi hans, er það
vægast sagt brosleg einfeldni,
skortur á sjálfsgagnrýni,
hræsni eða blygðunarleysi,
nema allt sé, að sömu menn
skuli láta það uppi á opin-
beru færi, aö þá langi til þess
að gráta sitt eigið fórnarlamb
úr helju. Ef slíkt á að skilja
sem iðrun hjá Framsókn fyr-
ir misbeitingu vissrar aðstöðu
til áhrifa á Alþýðuflokksfor-
ustuna, þá kemur sú iörun of
seint til þess að hafa raun-
hæfa þýðingu í stjórnmála-
lífi Islendinga hér eftir.
‘ * En geri Framsóknarmenn
sér þaö ljóst hvern þátt þeir
eiga í upplausn Alþýðuflokks-
ins, má það engan furða, þótt
þá langi til þess að leika Sós-
íalistaflokkinn sýnu ver.
En Sósíalistaflokkurinn hef-
ur ekki einungis tekið í arf
beztu málefni Alþýðuflokks-
ins heldur líka reynslu hans,
þessvegna verður það ekki
vandalaust fyrir „Framsókn“
aö knésetja Sósíalistaflokkinn.
Tvær aðferðir hefur Framsókn
arflokkurinn og afturhaldiö
reynt til þess að hnekkja á-
hrifum sósíalista. Ofsóknaraö-
ferðin, er brást, og seinni að-
ferðin, sendiför Eysteins með
gapastokkinn inn 1 herb. sós-
íalista endaði sem kunnugt er
orðið með því, aö Brynjólfur
Bjarnason lét sendimanninn
ganga í gapastokknum heim
til föðurhúsanna hjá Jónasi
Jónssyni. Þegar svo var komiö
ljóstraöi reiðin upp öllu leynd
armálinu og minnimáttar-
kennd hinna veiku gagnvart
afturhaldinu í Framsökn, sem
fólst bak við sendiförina, í
Tímanum 18. júní s. 1.
Arni Agústsson
A fertugsafmæli sínu dvelur
Olafur ríkiserfingi í London
með föður sínum, Hákoni
kohungi, norsku ríkisstjórn-
inni og hinum stríðandi Norö-
mönnum, fjarri ættjörðinni,
fjarri fjölskyldu sinni og fólk-
inu heima í Noregi.
Allir góöir Norðmenn minn-
ast í dag Olafs rikiserfingja,
sem taka á við1 konungstign
í Noregi.
Asamt hinum ágæta fööur
sínum hefur harfi, öllum öðr-
um fremur 1 sögu Noregs, orð-
ið táknið um sameiningu
Norðmanna 1 baráttunni fyrir
frelsi og framtíö norsku þjóð-
arinnar. Hann hefur alizt upp
meðal þjóðar sinnar og tekið
þátt í kjörum hennar í bliðu
og stríðu. Uppeldi það sem
hann hlaut, í sama anda og
aðrir synir Noregs, kenndi
honum viröingu og ábyrgðar-
j tilfinningu gagnvart hinum
sanna anda lýðræðisins. Frá
því hann varð fullveðja hefur
hann fylgzt nákvæmlega með
hinum daglegu stjórnarstörf-
um og gengt skyldustörfum
konungsins, föður síns, þegar
hann hefur verið fjarverandi
og hefur þaö verið honum góð
ur „reynsluskóli“ í skyldum
og ábyrgð hinnar þingbundnu
konungsstjórnar, eins og kon-
ungurinn hefur stjórnað á
vorum dögum samkvæmt
stjórnarskránni.
Þegar innrásin var gerö i
Noreg stóð ríkiserfinginn trú-
lega vð hlið konungsins og
ríkisstjórnarinnar. Hann tók
sem liösforingi, þátt í allri
vörn Noregs og varð að lifa þá
bitru stund að sjá strönd Nor-
egs sökkva í sæ á hinum öm-
urlega degi, 7. júní 1940. Frá
þeirri stund hefur Olafur
ríkiserfingi staðið í fremstu
röö stríðandi Norðmanna er-
lendis. A ferðum sínum, bæði
um Bandaríkin og Bretland,
hefur hann túlkað málstað
Noregs á hinn snilldarlegasta
hátt, ásamt Mörtu krónprins-
essu, sem hefur veitt honum
hina beztu aöstoö.
Heimsóknir Olafs ríkiserf-
ingja til norsku hermannanna
hafa hleypt nýjum baráttu-
kjarki í þá og ræður hans i
útvarpið heim til Noregs hafa
flutt fólkinu á heimavígstööv-
unum ljós og nýjar vonir og
knýtt böndin milli allra stríð-
andi Norðmanna.
I dag senda allir Norðmenn
beztu kveðjur sínar til Olafs
ríkiserfingja ásamt innilegasta
þakklæti fyrir hiö mikla starr
hans í frelsisbaráttu norsku
þjóðarinnar.
Sætagjöld kvikmynda-
húsanna
Tillögur borgarstjóra um
sætagjald kvikmyndahúsanna,
sem nýlega var skýrt frá hér í
blaðinu, lágu fyrir fundi bæjar-
stjórnar í gær.
Ákvörðun var frestað.