Þjóðviljinn - 18.09.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 18. sept. 1943.
ÞJOJ V í L J I N N
þjöovnjnm
Otgefandi:
Sameiningarflokkur alþýÖu —
Sósiaiistafiokkurinn
Riutjórar;
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjórn:
Garðastrœti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif-
stofa, Austurstreeti 12 (1. hœð)
Sími 2184.
Vikingsprent h.f. Garðastracti 17. v
Hvad felst í hugmyndínni um
Sambandsriki Aastar - Evripa ?
Hneykslisferill mjólk-
ur verðlagsnefndar
Það er évíst hvort almenning-
ur hefur til fulls áttað sig á hví-
líkt reginhneyksli mjólkurverð-
lagsnefnd framdi, er hún ákvað
að útsöluverð á mjólk skyldi
vera 1,7,0.
Tvö dagblöðin hafa líka gert
sitt til að villa um menn í þessu
máli. Morgunblaðið og Alþýðu-
blaðið skýrðu sem sé þannig frá
þessari ákvörðun, að hér væri
um stórfellda hækkun á mjólk-
urverðinu að ræða, sem vitan-
lega var með öllu rangt, því síð-
asta verðákvörðun nefndarinn-
ar, á undan þessari, var 1.75.
Morgunblaðið leiðrétti þessa mis
sögn, en Alþýðublaðið hefur
hins vegar ekki talið sér henta.
að víkja af braut rangra upplýs-
inga,því það hefur talið sérbetra
að nota þessar röngu upplýsing-
ar til að deila á vísitölunefnd
landbúnaðarins, en um leið að
sýkna mjólkurverðlagsnefndina
af hneykslum sem hún hefur
framið. Mjólkurverðlagsnefnd
lækkaði sem sé mjólkurverðið
um eina 5 au., úr 1.75 í 1.70 í stað
þess að hún hefði átt að lækka
það um ca. 35 aura eða úr 1.75
niður í 1.50.
Eins og kunnugt er ákvað land
búnaðarvísitölunefnd að bænd-
ur skyldu fá 1,23 kr. fyrir mjólk-
ina, þar við bar svö að bæta
dreifingar- og vinnslukostnaði,
til að finna útsöluverðið. Sam-
kvæmt samkomulagi sex manna
nefndarinnar bar að láta hið al-
menna verðlagseftirlit ákveða
hvað sá kostnaður mætti verðá
mikill. Mjólkurverðlagsnefnd
mun afsaka athæfi sitt með því
að hún ætlist til að hluti af því
verði, sem greitt er fyrir nevzlu-
mjólk renni til þess að verðbæta
mjólk, sem unnir eru úr osta;.
smjör og skyr. Því er fyrst til að
svara, að mjólk sem fer í slíka
vinnslu er nú mjög lítil og þegar
af þessari ástæðu engin ástæða
til að ætla fé til að verðbæta
þær vörur, svo neinu nemi. I
öðru lagi er það og augljóst, að
það er hin mesta fjarstæða, að
vera að falsa verð á ostum,
smjöri og skyri með því, að láta
almenning greiða nokkurn hluta'
Þau tvö ár sern sovétþjóð
irnar hafa háö hetjubaráttu
gegn Hitlers Þýzkalandi, hafa
áhrif Sovétríkjanna á alþjóða
mál og þá fyrst og fremst
hlutverk þeirra meðal hinna
Sameinuðu þjóða, vaxiö.
Hverjum hugsandi manni er
þaö ljóst aö eitt aöallilutverk
iö í skipulagningu Evrópu og
alls heimsins aö sti'íöinu
loknu, mun hvíla á Sovét
ríkjunum, stærsta megin
landsríkinu, er í stríöinu hef
ur sannað þrek sitt og hern
aöarmátt..
Öfl, sem eru andstæö lýö
ræði og liálffasistísk, róa aö
því öllum árum aö hindra
þátttöku Sovétríkjanna í
skipulagningu eftirstriöstím
ans, og eru með ýmsar fjar
stæöuáætlanir í því skyni, á
ætlanir sem augsýnilega eru
fjandsamleg Sovétríkjunum.
Klíkur þessar eru alstaðar
að reyna aö koma illu af
stað’, og þjóna Hitler og sam
herjum lians meö því aö
reyna aö sundra bandalagi
Bretlands, Sovétríkjanna og
Bandáríkjanna. Starfsemi
þeirra hefur aldrei verið
meiri en nú, gamlar grýlur
eru graínar. upp, Sovétríkin
ætli aö gera alla Evrópu
rauöa, og svo er komið meö
ótal áætlanir um endur
skipulagningu Evrópu, gegn
Sovétríkjunum.
Þær eru hreint* ekki svo
fáar þessar áætlanir, allt frá
áætluninni um Bandaríki Ev
rópu til þeirrar hugmyndar
I aö' skipta Evrópu í nokkrar
sambandsríkj aheildir.
i Ef þær hugmyndir eru vel
, athugaðar, sést aö í þeim
Það var ekki af hugsjónaást að höfundar Versalasáttmálans mynd-
uðu óslitna röð smáríkja allt frá Norður-íshafi til Svartahafs, heldur
til þess að mynda hið alkunna „sóttvarnarbelti“, cordon sanitaire, um
fyrsta verkalýðsríki heimsins, Sovétríkin.
Óttinn við að sósíalisminn breiddist út um Mið- og Vestur-Evrópu,
var stöðugt vakandi bak við tjöldin í Versölum. Þessi sami ótti er ef til
vill enn sterkari nú meðal afturhaldsafla heimsins, og nú þegar hafa
0
komið fram tillögur um myndun á nýju „varnarbelti“ auðvaldsheims-
ins, að þessu sinni sem hugmynd um Sambandsríki Austur-Evrópu.
í eftirfarandi grein ræðir rússneska tímaritið „Stríðið og verkalýð-
urinn“ þessar hugmyndir frá sjónarmiði Sovétríkjanna.
af verði þessarar vöru þegar
keypt er mjólk. Auðvitað ber nu
að miða útsöluverð þessara
mjólkurafurða við það að bænd-
ur fái 1.23 kr. fyrir þá mjólk sem
til þessarar vinnslu fer,án þess
að taka þurfi hluta af verði
neyzlumjólkurinnar til að bæta
upp verð á þeim.
Minna ber og á í þessu sam-
bandi, að vísitalan hefur lækk-
að um 20—30 stig síðan mjólkur-
verðlagsnefnd ákvað að verðið
skyldi vera 1.75, aðeins sam-
kvæmt því ætti mjólkurverðið
að lækka miklu meira en um 5
aura.
Að þessu sinni vérður hneyksl
isferill mjólkurverðlagsnefndar
ekki rakinn nánar, allt hennar-
athæfi þarf rannsóknar með og
koma þar vissulega mörg kurl
til grafar meðal annars viðskipti
hins lokaða Kaupfélags Ár-
nesinga við mjólkursamsöluna.
felast stórveldadraumar
pólska aðalsins, þó reynt sé
aö hafa öryggi Miö Evrópu
ríkjanna, jafnyægiö í Evrópu
og tryggmgu friöarins aö
yfirvarpi.
Höfundar áætlunarinnar
um Sambandsriki Austur
Evrópu tala um nauösyn á
jafnvægi í Evrópu, og telja
að til þess aö þaö náist, þurfi
smáríki og miólungsríki Aust
ur Evrópu aö mynda ríkja
heild, er hefði 100—125 millj
ónir íbúa.
En þessar áætlanir eru auö
sjáanlega byggðar á sandi.
Er hægt áö láta þaö liggja
milli. hluta aó í Sambands
ríki Austur Evrópu ættu aö
sameinast lýðræöisríkiö
Tékkóslóvakía og lénsríkið
Ungverjaland, lýöveldið Pól
land og konungsrikið Rúmen
ía? Væri hugsanleg sam
heldni í ríki sem væri sam
sett af svo ólíkum hlutum?
Eða tökum til dæmis innri
mál slíks sambandsríkis. Oll
um er kunnugt um ósættandi
landaþrætur Rúmeníu og
Ung"verjalands, um Transsyl
vaníu, og deilurnar um Tesc
hensvæöiö, en um þaö mal
hafa ríkisstjórnir Póllands og
Tékkóslóvakiu ekki getaö orð
ið ásáttar í mörg ár. Hver
skyldi trúa því, aö slíkt sanf
bandsríki \ geti fullnægt þrá
þjóöanna eftir öryggi og
traustum landvörnum.
Það er ekki vandséð, að
þessari- hugmynd er beinr
gegn Sovétríkjunum, þó hún
í orði kveönu eigi að be-nast
gegn Þjóðverjum.
Höfundar þessarar áætlun
ar halda því fram aö hug
myndin um sambandsnki er
nái frá Eystrasalti til Svarta
hafs hafi þaö markmið aö
verja löndin árásum bæði frá
vestri og austri, það cr aö
segja, árásum frá Þýzkáiandi
og Sovétríkjunum. Þeir reyna
þannig að setja Þýzkaland
Hitlers á sama bekk op; Sov
étríkin, sem eru í fararbroddi
frelsisstríðsins gegn hi'.m fas
istíska Þýzkalandi, ekki ein
ungis vegna hagsmuna sinna
eigin þjóöa heldur emnig
til þess aö einmitt þau lönd,
sem ættu aö mynd i sam
bandsríkiö, geti frelsazt und
an oki Hilf.i skúgun .rnmar,
en lausn þfirra er óhu^sandi
án siguis Sovétríkjanna í
stríðinu vi ö Þýzkaland
Aó hugmyndinni um Sam
bandsríki Austur Evrcpu sé
beint gegn Sovétrikjunum
sést einnig af þessari staö
reynd: Eins og kunnugt er
geröu Pólland og Tékkóslóvak
ía meö sér bandalagssáttmála
1940, og er tilætlunin aö það
bandalag veröi kjai'ninn • í
Sambandsríki Austur Evrópu.
En þaó er einnig kunnugt,
að tékkneskir stjórnmála
menn hafa oftar en einu
sinni lýst því yfir á síðast
liðnu ári, aó myndun Banda
lags Póllands og Tékkósló
vakíu verði aö fara fram í
samráöi viö Sovétríkin, sem
hefur sameiginleg landamæri
við bæói ríkin. Benes forseti
hefur lagt áherzlu á nauðsyn
þess aö ná samkomulagi við
Sovétríkin og Pólland. Hann
hefur hvað eftir annaö látiö
þessa skoöun í ljós, en engar
undirtektir fengið hjá þeim
pólsku stjórnmálamönnum,
er sýnt hafa mestan áhuga
fyrir bandalagshugmyndinni.
Af því verður séö, að þessir
pólsku stjórnmálamenn telja
þess enga þörf aö þessi mál
veröi leyst í vingjarnlegri
samvinnu við Sovétríkin. Þaö
er enn ein sönnun þess, aö
þeir hinir sömu pólsku stjórn
málamenn hugsi sér banda
lagsmyndunina sem vopn
gegn Sovétríkjunum.
Þaö virðist auðskilið, aö
þegar Evrópa verður endur
skipulögð aö stríóinu loknu,
sé ekki hægt aó ganga fram
hjá slíkri sögulegri staöreynd
og sáttmála Bretlands og
Sovétríkjanna um bandalag
og samvinnu í Evrópu aö
stríöinu loknu. En hvernig er
hægt aö sam'ræma viðurkenn
ingu á samvinnu Sovétríkj
anna og Bretlands um eftir
stríðsmál Evrópu og þá
stefnu 'að byggja upp ríkja
heildir gegn hættu að vestan
og austan?
Hvernig er hægt aö sam
ræma stuöning við þann sátt
mála, er miöar aö því að
tryggja samvinnu og gagn
kvæma hjálp Sovétríkjanna
og Bretlands til aö fyrir
byggja ný‘friöhorf af Þýzka
lands hálfu, og myndun Sam
bandsríkis Austur Evrópu
sem beint sé bæöi gegn Þýzka
landi og Sovétríkjunum, þeg
ar vitaö er aö einmitt Sovét
ríkin veröa sterkasta afliö í
bai’áttunni gegn hugsanleg
um friðrofum af Þjóöverja
I hálfu í framtíðinni?
j Þaó er hægt aö gera áætl
1 anir um myndun Sambands
I ríkis Austur Evrópu gegn
Sovétríkjunum, en þvi aöeins
aö neitað sé nauðsyn á sam
i starfi Sovétríkjanna og
j Bandamanna aö stríöinu
; loknu, og sáttmáli Bretlands
j og Sovétríkjanna aö engu.
j hafður.
| Þeir, sem af alvöru styöja
í sáttmála Bretlands og Sovét
ríkjanna geta ekki jafnframt
stutt áætlanir, fjandsamlegar
þessum ríkjum.
Hetgafell
Stórt hefti af Helgafelli er
nýkomið út, og er efni þess
sem hér segir: 17. júni, ljóö
(Tómas GuÖmundsson), Uþþ
runi íslenzkrar skáldmenntar
IV. (Baröi Guömundsson),
Hörpuskel, ljóö (Guömundur
Böövarsson), Einar Bene
diktsson, Ur ævisögu Arna
prófasts Þórarinssonar (Þór
bergur Þóröarson), Lunduna
morgunn, Ijóö (Nordahl
Grieg, Magnús Ásgeirsson),
Bókasöfnun og bókmenn.,
(Þorst. Þorsteinsson), Saga
um sögu (Kristmann Guö
mundsson), Þula (Theódóra
Thóroddsen), Heim til frú
Theódóru (T. G.), Brottför
mín úr ríkisstjórninni (Jó
hann Sæmundsson), Ný
Haínarljóð (Jón Helgason o.
fl.), Dýr í festi (Björn Þórö
arson), Úr fullveldisræöu
(Jón Helgason), Kveöja til
sænskra rithöfunda (Sigurö
ur Þórarinsson), Skilnaöar
málið og skoöunarkönnun
(T. G. og M. Á.), Uthlutun
höfundalauna 1943 (Magnús
Ásgeirsson), Bókmenntir, list
ir, Léttara hjal, Umhorf og
viöhorf, Mergurinn málsins
og Bréf frá lesendum.
r a
i mðrg bæjsrhverfi vantar okkur nú þegar unglinga til að bera
Þjóðviljann til kaupenda Afgreiðslan, Skólavörðustíg 19, sími 2184