Þjóðviljinn - 19.09.1943, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
Næturlæknir er í Læknavarðstöð
Reykjavíkur, Austurbæjarskólanum
sími 5030.
Næturvörður er í Reykjavíkurapó-
teki.
SUNNUDAGUR 19. SEPT.
11.00 Morguntónleikar
19.25 Hljómplötur: Etudes op. 10 eftir
Chopin.
20.20 Einleikur á fiðlu (Þorvaldur Stein-
grímsson) : Ballade og Polonaise
eftir Vieuxtemps.
20.35 Erindi: Heimilið, konan og þjóð-
félagið IV. (Rannveig Kristjáns-
dóttir).
21.00 Hljómplötur: Norðurlandasöngvar-
ar.
21.15 Upplestur (Anna Guðmundsdóttir
leikkona).
21.35 Hljómplötur: Svíta Kristjáns kon-
ungs eftir Sibelius.
MÁNUDAGUR 20. SEPT.
20.30 Þýtt og endursagt (Jón Þórarinss.).
20.50 Hljómplötur: Sönglög eftir Carl
Nilsen.
*
21.00 Um daginn og veginn (Vilhjálmur
S. Vijhjálmsson blaðamaður).
21.20 Útvarpshljómsveitin: Ensk alþýðu-
lög.
Einsöngur (Sigurður P. Jónsson frá
Sauðárkróki (bassi)
VIÐSKIPTARÁÐIÐ
Framh. af 2. síðu.
ina til skítverkanna. Og þa'ó
væri synd aö segja, aö ekki
væri nóg af notanlegum verk
færum í verkfærakistu ríkis^
valdsins.
Hvernig á því stóö aö verö-
lagsstjóri varö fyrir valinu til
áö koma kauplækkuninr—
fram, er mér ekki vel ljóst,
livort hann hefur verið álit
inn svo fákunnandi í þeim
lögum, sem hann átti að
starfa samkvæmt, eöa hann
hefur verið álitinn nógu sam-
vizkuliðugur til aö fara í
kringum þau. En hvort sem
hefur verið álitiö, er óhætt
að slá því föstu, að verölags.
stjóri er hér aðeins sem verk-
færi í hendi þeirra stjórnar
valda, sem álíta, að nota beri
öll lög gegn launastéttunum
hvernig sem þau hljóða.
Nú er það engum betur
ljóst en verðlagsstjóra sjálf-
um út á hve hálan ís hann
er kominn. Og ef hann
hyggst að komast nokkurn
veginn skammlaust út af
honum aftur, vil ég í fullri
vinsemd ráöa honum til að
beita m'eir sinni eigin dóm-
greind heldur en hann hefur
hingað til gert, — sérstaklega
í' þessu máli, — og láta kaup
lækkunai-postulana eina um,
að skíta sig út á sínum á
hugamálum.
En gangur þessa máls gefur
verklýðssamtökunum alveg
sérstaka ástæöu til að vera
vel á verði um hagsmuna-
mái launastéttanna, og vera
reiöubúin á hverjum tíma ti/
•að beita róttækum ráðstöf
unum gegn árásum ríkisvalds
atvinnurekendanrxa.
. Guðjón Benediktsson.
NÝJA Blé
Fjandtnenn
þjódfólagsins
(Men of Texas).
Söguleg stórmynd.
ROBERT STACK,
JACKIE COOPER,
ANNE GWYNNE,
LEO CARRILLO.
Börn fá ekki aðgang.
Sýnd kl. 3, 5, 7 og 9.
Aðgöngumiðasala hefst kl. 11
f. hád.
► TJAKNARBSé
Bféííd
(The Letter).
Áhrifamikil amerísk mynd
eftir sögu W. Somerset
Maugham’s.
BETTE DAVIS,
HERBERT MARSHALL,
JAMES STEPESON.
Sýning kl. 3, 5, 7 og 9.
Aðgöngumiðasala hefst kl. 11
f. h.
Bönnuð fyrir börn
innan 12 ára.
I
ÁsKriftarsími Þjððviljans
er 2184
Ráðstafanir til kaupa á ýmsum eign-
um setuliðsins
Haraldur Guðmundsson alþingismaöur hefur gert svo-
hljóðandi fyrirspum til utanr íkisráðherra, um eignakaup
af setuliðinu hér:
„Hefur ríkisstjórn gert
nokkrar ráðstafanir til þess
að tryggja, að almenningur
og innlendar stofnanir eigi
þess kost að kaupa án álagn-
ingar efnivömr, verkfæri, vél-
ar og annað það af eignum
setuliðsins hér, sem hag-
kvæmt er að kaupa og eigi
verður flutt burt, þegar setu-
liðið hverfur héðan?“
Á þingfundi s. 1. föstudag
svaraöi utanríkisráðherra fyr-
irspurninni þannig:
„Ríkisstjórnin bar fyrir all-
löngu síðan þá ósk fram við
herstjórnina að ef til þess
kæmi, aö hernaöaryfirvöldin
selji eitt eöa annaö af efni-
vörum, áhöldum eöa húsum,
þá yröi slík sala gerö ein-
göngu fyrir milligöngu ríkis
stjórnarinnar eöa umboðs,
sem hún tilnefndi. Var þess-
um tilmælum strax vel tekiö
og var formlega fallizt á
þetta og staöfest meö bréfa
skriftum um miðjan ágúst
s. 1.
Þessi ósk ríkisstjórnarinnar
var fyrst og fremst frambor-
in, til þess aö tryggja þaö, ef
til sölu kæmi, aö þáð sem
selt væri kæmi þeim til góða,
sem þörf heföu fyrir og án
þess aö verzlunarálagning
þyrfti áö koma til. Ætti meö
þessu fyrirkomulagi áö veröa
komið í veg fyrir brask.
Ríkisstjórnin hefur fyrir
nokkrum dögum skiþaö
þriggja manna nefnd til þess
aö hafa meö höndum milli
göngu þessara mála, þegar.
til kemur. 1 nefndinni eru:
Sveinbjörn Frímannsson, viö-
skiptaráösf ormaö ur, formaö
ur nefndarinnar, Höröur
Bjarnason, arkitekt, Pálmi
Einarsson, ráðunautur.
Jafnframt hefur þessari
sömu nefnd verið faliö að
vera leiöbeinandi um aðgjöröir
vegna landspjalla sem oröiö j
hafa vegna bygginga herbúða
skála eða annarra hernaðar-
aðgeröa, svo og um önnur
mál þessu skyld.
Er það von ríkisstjórnarinn
ar aö þessar áógjöröir leiði til
þess aö treysta enn frekar
góö viðskipti herstjórnarinn
ar viö íslendinga“.
Siðasta tækifæri að ná
i „Öiavsðkuna"
A Ólafsvöku Færeyinga hér
s. 1. sumar, var gefið út rit
sem nefndist Ólavsökan (Ól-
afsvakan). Er þetta hið prýði
legasta rit, skriiað bæði á fær
eysku og íslenzku.
Þessir menn skrifuöu í rit
ið: Gísli Sveinsson, forseti
Alþingis; GuÖmund Brunn;
Jakob Dahl; Sámal Davidsen;
Jóhannes úr Kötlum; Sigurö
ur Thorlacíus; sr. Jakob Jóns
son; V. S. V.; GuÖni Jónsson,
magister; Erlendur Péturs
son; Martin Joensen og Er
lendur Patursson.
Rit þetta veröur selt hér í
bænum á morgun og næstu
daga, en upplagiö síöan sent
til Færeyja og er þetta því
síðasta tækifæri til þess aö
ná í ritiö.
Meisfaraflokkur.
Orslit í
Walterskeppninni
1.1. ii miir
®s
kl. 5 í dag. — Notið síðasta tækifærið! — Sjáið spennandi leik. — Hvor vinnur?
27
Richard Wright:
ELDUR OG SKÝ
hljóp á milli þeirra og skildi þau. Mannfjöldinn ólgaði og
æpti.
„Ef hann snertir systur Henry aftur, þá drep ég hann!“
„Hann hefur engan rétt á að tala þannig við konu!“
Taylor togaði feitu konuna með sér út að hliðinu. Há-
vær mannfjöldinn fylgdi honum eftir. Fólkið þyrptist fast
utan um hann og spurði hann. May hélt í ermi hans. Jimmy
kom aftur til hans.
„Þeir eru að koma, pabbi!“
Taylor snéri sér við og gekk yfir völlinn og mannfjöld-
inn fylgdi honum eftir. Hann tók tvo planka og lagði þá á
milli tveggja palla, sem notaðir voru þegar tré voru sög-
uð. Síðan klifraði hann þangað upp og stóð þar í sólskin-
inu. Hann var enn ekki ráðinn 1 því hvað hann ætlaði að
segja, en hann ætlaði að taka til máls þegar mannfjöldinn
væri þagnaður. Hann var hvorki glaður né hryggur, aðeins
öruggur eins og hann stæði fyrir framan spegilinni inni
hjá sér. Þá varð hann þess yar að fólkið var þagnað; hann
leit snöggt yfir hópinn, höfuð við höfuð, alla leið út á götu,
yfir hana og meðfram henni, þéttur veggur af svörtum,þögl
um andlitum. Hann leit niður, ekki til jarðar, eins og hann
hætti að horfa á fólkið og leitaði að einhverju innra með
sjálfum sér.
„Systur og bræður. Mér er sagt að djáknarnir hafi sam
þykkt að reka mig frá kirkjunni. Ef að þið sættið ykkur
við það, mun ég sætta mig við það. Hvíta fólkið segir að
ég sé vondur negri og það vilji ekkert hafa saman við
mig að sælda. Og ég sætti mig við það líka. En það er eitt
sem ég vildi segja. Eg veit hvernig ykkur líður að lifa
við skort. Ykkar tilfinningar eru í engu frábrugðnar mín-
um tilfinningum. Þið hafið beðið þess í viku að ég segði
hvað þið ættuð að gera. Þið hafið undrazt það, hvernig á
því stæði að ég segði ykkur ekki hvað þið ættuð að gera.
Jæja...
Hann þagnaði og horfði yfir þögulan mannfjöldann, síð-
an var eins og hann leitaði á ný að einhverju innra með
sjálfum sér.
„Systur og bræður, ástæðan til þess að ég sagði ykkur
ekkert var sú, að ég vissi ekki hvað ég ætti að segja. Og
ástæðan til þess að ég tala nú, er sú, að nú veit ég hvað á
að segja....
Hann þagnaði enn og ræskti sig. Hann var gripinn sömu
tilfinningunni og náði svo föstum tökum á honum nóttina
áður, þegar hann var að tala við Jimmy. Hann opnaði
munninn til þess að halda áfram, varirnar hreyfðust nokkr-
um sinnum án þess að orð heyrðust, og þegar loks heyrðist
til hans var röddin hást hvískur.
„Systur og bræður, í nótt sem leið fóru hvítu menn-
irnir með mig út í skóg. Þeir tóku mig af því að ég sagði
þeim að þið væruð svöng. Þeir mæltust til þess að ég
segði ykkur að fara ekki í kröfugöngu, en ég svaraði að
það myndi ég ekki gera. Þá þörðu þeir mig. Þeir þundu
mig við tré og börðu mig þangað til ég hætti að finna til.
Þeir börðu mig vegna þess að ég vildi ekki segja ykkur
að biðja ekki um brauð. Þeir sögðu að þið mynduð trúa
öllu sem ég segði. í hvert sinn er þeir gerðu eitthvað fyrir
mig, í hvert sinn er þeir létu mér verða eitthvað ágengt,
þá gerðu þeir það til þess að þeir gætu sagt mér að segja
ykkur hvað þið ættuð að gera! Systur og bræður, eins og
guð veit þá hélt ég að ég væri að gera rétt, þegar ég gerði
það. Eg hélt ég væri að gera rétt, þegar ég sagði ykkur að
gera það sem þeir sögðu mér. Og vegna þess að ég vildi
ekki gera það í þetta sinn bundu þeir mig við tré og börðu
mig svo rann úr mér blóðið..
Augu hans huldust móðu. Hann heyrði kliðinn í fólk-
inu, en han langaði ekkert til þess að vita hvort kliðurinn
stafaði heldur af því að það var með honum eða móti, hann
var knúinn til þess að segja það sem honum hafði legið
á hjarta allar þessar löngu stundir.
„Systur og bræður, þeir börðu mig og létu mig ákalla
guðs nafn án árangurs. Þeir létu mig biðjast fyrir, börðu
mig og hlógu! Þeir börðu mig þangað til ég vissi ekkert
lengur! Alla nóttina sem leið lá ég á jörðunni með bakið
brennandi af kvöl... Undir morguninn staulaðist ég eftir
götum hvítra manna. Systur og bræður, nú veit ég! Eg hef
séð táknið! Við verðum að sameinast! Eg veit hvernig líf
ykkar er! Eg hef revnt það sjálfur! Það er eldur! Það er
eins og eldurinn sem ég brann í síðastliðna nótt! Það er