Þjóðviljinn - 23.10.1943, Síða 3

Laugardagur 23. október 1943.
ÞJÓÐVILJINN
^iðfstniJínis
Uegefandi i
Sa. 'iningarflokkuT aiþýftn —
S6í.-ii*taflokkurinn
Ritotjórar:
Einar Olgeirsson
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Rititjórn:
Gari)a«traeti 17 — Víkingsprent
Sími 2270.
Afgreiðsla og auglýsingaskrif—
stofa Skólavörðustíg 19,
neðstu hæð.
Víki í^sprent, h.f. Garðastr. 17.
Alþýðan verður að skera upp
í samtökum sínum
Það getur orðið útkijáð á næsta ári, iivort alþýða íslands sæki fram til frelsis og
valda- eða verði Itrundið aftur niður í hyidýpi atvinnuleysis og örbyrgðar
allt
Lðgreglustjörastarfið
ii og,leykvtkingar
ií Is gia fiififí 5e ílárt iI3
Þau merkilegu tíðindi gerð-
ust á Alþingi, að meginþorri
Sjálfstæðismanna, þar á meðal
einn þingmaður Reykvíkinga,
sem einnig á sæti í bæjarráði,
hjálpaði Framsóknarmönnum
til að fella tillögu sósíalista
um að bæjarstjórn Reykjavíkur
skyldi eiga atkvæði um hver
skipaður er í embætti lögreglu-
stjóra.
Þetta eru vissulega merkileg
tíðindi, þegar eftirfarandi stað
reynda er gætt:
Lögreglan í Reykjavík er nú
skipuð 80 mönnum. Bærinn ber
nær allan kostnað, eða fimm
sjöttu hluta, sem af lögreglu-
starfinu leiðir. Lögreglustjóri
má heita einvaldur um val lög-
regluþjóna, bæjarstjórn hefur
þar raunar synjunarvald, hún
getur neitað að taka við þeim
lögregluþjónum, sem lögreglu-
stjóri mælir með, og knúið hann
til að gera nýjar tillögur, og
annað ekki.
Lögreglustjóri getur hins veg
ar vikið lögregluþjónum úr
starfi án þess að spyrja bæjar-
stjórn ráða. Þó ber bæjarstjórn
ábyrgð á þeim athöfnum lög-
reglustjóra, enda hefur bærinn
verið dæmdur í þungar fésekt-
ir vegna þess að dómstólarnir
hafa ekki viljað meta ástæður
lögreglustjóra fyrir brottvikn-
ingu lögregluþjóna gildar.
Bærinn ber og ábyrgð á öllu
framferði lögreglunnar og hef-
ur bærinn verið dæmdur til
sekta fyrir meiðsl er borgari
hlaut í viðureign við lögregl-
una.
Af öllu þessu verður ljóst,
að bæjarstjórn Reykjavíkur ber
raunverulega ábyrgð á öllum
embættisathöfnum lögreglu-
stjóra og liggur því í hlutarins
eðli, að hina mestu nauðsyn
ber til, að hann sé valinn í
fullu samráði við bæjarstjórn.
Samkvæmt þessu lögðu sósíal
istar til, að lögreglustjóraem-
bættið í Reykjavík skyldi að-
eins veitt „að fengnu samþykki
bæjarstjórnar".
Gegn þessari tillögu komu
engin rök fram á þinginu, en
Framsóknarmenn, Alþýðufl,-
menn og meginþorri Sjálfstæð
ismanna greiddu þegjandi og
hljóðalaust atkvæði gegn henni
og var hún þar með úr sög-
unni.
Hvað finnst Reykvíkingum
um slíka framkomu? Er þeim
ekki ljóst að það eru fáir em-
bættismenn, sem bærinn ber
Vetrrarstarf verklýðsfélaganna og allra annarrx menning-
ar- og stjómmálasamtaka alþýðunnar er að hefjast. <)g það
veltur mikið á því, að þeir, sem í þessum samtökmn eru, og
alveg sérstaklega allir forustumenn þeirra, geri sér ljóst hvert
verkefni bíður þeirra í vetur. Það dugar ekki að sofna í sæt-
’ leika |)eirra sigra,u sem verklýðshreyfingin þegar hefur unnið
eða láta hina miklu atvinnu, sem enn er hér syðra, blekkja
sig um hvað vor bíður. Nú verður alþýðan öll að horfast í
augu við þá erfiðleika, sem framundan eru, og búa sig undir
að sigrast á þeim.
ÖRUGG ATVINNA —
EÐA ATVINNULEYSI
Afturhaldið í landinu hefur
nú hvað eftir annað í ár gert
tilraunir til sókna á hendur
verklýðshreyfingunni.
Framsókn ætlaði sér að knýja
fram 20—30% grunnkaupslækk
un sl. vor — með samningum
við Alþýðuflokkinn og Sósíal-
istaflokkinn. Framsóknarþýin í
Alþýðuflokknum vildu að vanda
ganga að slíkum úrslitaskilyrð-
um Framsóknar og Alþýðubl.
ætlaði að rifna af hatri til Sósí-
alistaflokksins, af því hann þver
neitaði að beygja verkalýðinn
undir slíkt þrælaok.
Núverandi ríkisstjórn ætlaði
með dýrtíðarlögunum í vor að
knýja fram kauplækkun á kostn
að verkalýðsins. Þeirri árás
hratt verkalýðurinn algerlega
af höndum sér.
Nokkrir íhaldsþingmenn eru
nú að reyna að undirbúa árás
á 8 stunda vinnudaginn og not-
færa sér, að ríkisstjórnin og
fulltrúar hennar hafa 1 vega-
vinnunni sýnt slíka stirfni við
verkamenn að næst gengur
skemmdarverkum. — En verka-
menn munu hrinda þessari árás
líka.
Afturhaldið setur nú allt sitt
traust til kauplækkunar á sína
gömlu, öruggu bandamenn: at-
vinnuleysið og neyðina. Aftur-
haldsseggirnir treystast ekki til
þess að ráðast á verkamenn,
meðan þeir eru í fullu fjöri og
hugrekki óbilað. Þeir ætla sér
að bíða, — „hetjurnar" — þar
til sulturinn sé farinn að sverfa
að verkalýðnum, svo svöng börn
heima knýji fyrirvinnuna til
undirgefni. Þeir vita hver að-
ferðin er vænlegust til sigurs.
þyngri ábyrgð af en lögreglu-
stjóri? Hafa þeir yfirleitt verið
ánægðir með þá lögreglustjóra,
sem ríkisstjórnin hefur skaffað
þeim?
Þannig mætti lengi spyrja,
en hér skal staðar numið að
einni spurningu viðbættri:
Hvað segja Reykvíkingar um
fulltrúa þeirra, sem ekki vilja
gefa bænum vald til að ráða
miklu um það hver þetta þýð-
ingarmikla embætti skipar?
Þorsteinn lýsti aðferð þeirra á
sínum tíma með þessum orðum:
„Ef heilbrigðu sálirnar
• erjarðu á,
er ormstönnin vægðarlaust
brotin,
en hengir þig loksins á lifandi
ná,
er lífskraftur allur er þrotinn".
Á verkalýðurinn að bíða þess
að ajturhaldið sé búið að búa i
haginn fyrir allsherjarsókn sína
gegn verklýðssasmtökunum, rétt
indum þeirra, kaupgjaldi og af-
komu alþýðu allri, eða — á
verkalýðurinn að s]f,ipuleggja
sókn sína nú þegar til þess að
ná þeim völdum í þjóðfélaginu,
að hann geti algerlega hindrað
að hið glæpsamlega ástand, sem
kallast atvinnuleysi, verði aft-
ur leitt yfir alþýðu þessa lands?
EINING VERKLÝÐS-
SAMTAKANNA
Fyrsta skilyrðið til þess að
það geti tekizt fyrir verkalýð-
inn að hefja slíka sókn fram til
frelsis og valda, er að hann sé
einhuga um slíka stefnu.
Sósíalistaflokkurinn hefur bar
izt fyrir slíkri einingu og allir
heiðarlegir Alþýðuflokksmenn
hafa stutt þá viðleitni. En sundr
ungardraugurinn í Alþýðu-
flokknum, hinar pólitísku aft-
urgöngur kringum Alþýðublað-
ið, sem enn lifa aftur í forn-
eskju forstríðstímanna, nærast
á hatrinu á sósíalismanum einu
saman og ekkert hafa lært
af ægilegustu viðburðum mann-
kynssögunnar, — sá sundrung-
ardraugur reynir nú, magnaður
af afturhaldinu í landinu, að
hindra algera einingu verkalýðs
samtakanna, ýmist með því að
boða í kaupgjaldsmálum undan
{ hald eða ótímabæra sókn, sem
leiða fnyndi til ósigurs, — og
alltaf með því að rægja og níða
verklýðssamtökin, Alþýðusam-
bandið og stjórn þess eins og
þessir skemmdarvargar frekast
þora.
Verklýðssamtökin verða í
vetur að ráða algerlega niður-
lögum þessara skemmdarvarga
innan sinna vébanda, gera þá
algerlega áhrifalausa á málefni
verkalýðsins, ella gætu þeir á
úrslitastundu valdið algerum
ósigri verklýðshreyfingarinnar.
Um þetta einingarstarf, sem er
fyrsti undirbúningur sóknar
verkalýðsins fram til úrslitaá-
hrifa á stjórn þjóðfélagsins,
þurfa sósíalistár, Alþýðuflokks-
menn og allir aðrir verkamenn
að standa saman. Svik við
verkalýðinn — eins og þrælalög
in, sem Alþýðuflokkurinn sam-
þykkti 1939, undanhaldið hjá
járnsmiðunum í verkfallinu
gegn gerðardómnum 1942 eða
flugumennska Alþýðublaðs-
klíkunnar og hennar nánustu
fylgifiska í Dagsbrúnarbarátt-
unni 1941 mega alls ekki geta
endurtekið sig.
BANDALAG VERKAMANNA,
BÆNDA OG FISKIMANNA
Annað skilyrðið fyrir alþýðu
Islands til samfelldrar sóknar
til frelsis og valda, er, að verka
lýðnum takist að mynda órjúf-
anlegt bandalag við bændur,
fiskimenn, menntamenn og aðr
ar vinnandi stéttir heila og
handa í landinu.
Þótt íslenzkur verkalýður sé
sterkur og alveg sérstaklega
sterkur nú, þá getur hann ekki
sigrað í baráttunni um völdin
í þjóðfélaginu, um sköpun ör-
yggis og góðrar afkomu, ef
hann stendur einangraður. Það
er verkalýðnum jafn mikils
virði að bandalag hans við aðra
vinnandi menn til sjávar og
sveita sé órjúfanlegt og að sam-
tök hans sjálfs séu ósigrandi'.
Alþýðusamband íslands hef-
ur með viturlegri samvinnu við
Búnaðarfélagið um landbúnað-
arvísitöluna lagt grundvöllinn
að slíkri samvinnu verkamanna
og bænda. Það þarf að gera
samkomulag sex manna nefndar
innar að undirstöðu varanlegs
samstarfs verkamanna og
bænda um hagsmunamál sín
— og þannig þarf að halda á-
fram viðvíkjandi örðum vinn-
andi stéttum þjóðarinnar.
En afturhaldið hefur þegar
hafizt handa um að reyna að
spilla þessu samstarfi. Fram-
sóknarbroddarnir hamast gegn
því í blöðum sínum og láta nú
einskis ófreistað til þess að
rægja verkamenn við bændur.
Framsóknarlýðurinn sér fram
á pólitískt gjaldþrot sitt, ef
bændur og verkamenn taka
höndum saman á grundvelli
sameiginlegra hagsmuna. Jónas
frá Hriflu kastar nú grímunni
af Framsókn að fullu og öllu
og boðar bændum skilyrðis-
lausa samvinnu við stríðsgróða
mennina til allsherjarárásar á
verkamenn, helzt í skjóli of-
beldis og hnefaréttar, ijafnvel
hervalds.
Eins og nærri má geta láta
: i'jj j Dítiii jjbiyjáz rtsp ztorcni
skemmdarvargarnir í Alþýðu-
flokknum ekki sitt eftir liggja
að reyna að eyðileggja mögu-
leikana á bandalagi verkamanna
og bænda. Þeir hamast í blaði
sínu gegn þessu þýðingarmesta
samkomulagi, sem verkamenn
og bændur enn hafa gert á ís-
landi. Þessum erindrekum aft-
urhaldsins er ekki nóg að vinna
að því að verkalýðurinn standi
sundraður sjálfur á úrslitastund
inni, þeir vilja að hann standi
einangraður líka.
En allar líkur benda til þess
að skemmdarvörgunum bregðist
bogalistin í þessu sem öðru.
Þeir treystu á skammsýni og
sítingsskap hjá verkamönnum,
en þeir vara sig ekki á að ein-
mitt verklýðshreyfingin hefur
skapað hjá verkalýðnum for-
sjálni og vilja til að samræma
einkahagsmuni sína heildar-
hagsmunum vinnandi stéttanna,
því einmitt á slíkum skilningi
á sameiginlegum hagsmunum
vinnandi manna er verklýðs-
hreyfingin reíst.
Þessvegna verður bandalag
vinnandi stétta á íslandi skap-
að, þrátt fyrir allar aðgerðir
skemmdarvarganna í Alþýðu-
flokknum til áð eyðileggja það.
En hvert einasta verklýðsfé-
lag á landinu þarf að ræða þau
mörgu og erfiðu mál, sem
standa í sambandi við myndun
bandalags hinna vinnandi
stétta.
VERKLÝÐSHREYFINGIN
Á AÐ HAFA FORUSTU
í FRELSISBARÁTTU
ÞJ ÓÐARINNAR.
Þriðja skilyrðið til þess að
verkalýðurinn geti náð völdum
og áhrifum í þjóðfélaginu og
valdið þeim, er að þjóðin sé
sjálfstæð og óháð öðrum ríkj-
um — og að verkalýðurinn
njóti álits og virðingar hjá
mestallri þjóðinni sem forvígi
hennar í baráttunni fyrir að
afla þjóðinni frelsis og við-
halda því.
Algert og viðurkennt þjóð-
frelsi íslendinga er skilyrði til
þess að alþýðan geti fengið að
ráða þessu landi í friði fyrir
erlendum yfirgangi og skapa
hér þjóðfélag öryggis og frels-
is. Enginn aðili á eins mikið
undir því að þetta takist og ein-
mitt verkalýðurinn.
Það er því í senn til þess að
skaða hagsmuni hans og eyði-
leggja álit verklýðshreyfingar-
innar meðal þjþðarinnar, að
skemmdarvargarnir við Alþýðu
blaðið, klíkan kringum Stefán-
ana tvo og Jón Blöndal, ham-
ast nú gegn sjálfstæðismálum
íslendinga. Ef slíkir menn sem
Fraoah. á 4. sfðu.
■ jn rraii3
.mnlfim