Þjóðviljinn - 30.10.1943, Blaðsíða 3

Laugardagur 30. október 1943.
ÞJÓÐVILJINN
Peir æiio aliip að sHammast sio
pIÖOVIUIHH
Útgefaiidii
Sa. 'inmgarflekiw niþýða ~
Sós...iUtaflokkminn
Ritatjéran
Einar Olgeirasoo
Sigfús Sigurhjartaraon (áb.)
Ritatjóra:
Garbastrmti 17 — Vikingapient
Slmi 2270.
Afgreið—a og auglýsingaskrif—
stofa Skólavörðustíg 19,
neðstu hæð.
Víki.igsprent, h.f. Garðastr. 17.
Tangarsókn gegn
sjálfstæði íslands
„Bandaríkjamenn þurfa á rétt
indum á íslandi að halda eftir
styrjöldina, af öryggisástæð-
um“, — sagði Russell öldunga-
deildarþingmaður á þingi
Bandaríkjanna í fyrradag, að
því er Reuters-fregn til Morg-
unblaðsins hermir.
Oss íslendingum er ekki van-
þörf á að vera á verði gegn
hvers konar hættu, sem vofa
kann yfir sjálfstæði lands vors,
og því mega ummæli sem þessi
ekki ómótmælt látin.
Vér mótmælum því íslending-
ar, að Bandaríkjamenn hafi
nokkur réttindi hér á landi að
loknu þessu stríði í Evrópu,
fram yfir þau, sem vér eins og
aðrar þjóðir veitum öllum út-
lendingum. — Bandaríkjunum
stafar engin hætta frá íslandi,
og vér neitum því, að land vort
verði á nokkurn hátt innlimað
í varnar- og sóknar-kerfi þeirra.
Til allrar hamingju mun rík-
isstjórn Bandaríkjanna ekki
standa að svona kröfum eins og
þeim, er þessi þingmaður ger-
ir. En þar fyrir er# íslending-
um nauðsynlegt að gera sér
ljóst, að það er unnið að því í
Bandaríkjunum af yfirgangs-
seggjum og stórveldissinnum að
svona kröfur öðlist fylgi meðal
þjóðarinnar — og ómögulegt að
segja hvenær það yrði ofan á,
að Bandaríkjastjórn tæki þær
upp.
Það, sem gerir þetta mál sér-
staklega hættulegt, er, að sam-
tímis því, sem yfirdrottnunar-
seggir í Bandaríkjunum koma
með slíkar kröfur, þá eru land-
ráðamenn hér heima að reyna
að skapa grundvöll fyrir því,
að látið yrði undan slíkum kröf-
um. Vissir svokallaðir forustu-
menn í stjórnmálum, svo sem
Jónas frá Hriflu, eru byrjaðir að
skrifa um það, að fsland verði
eftir stríðið að njóta hervernd-
ar engilsaxnesku ríkjanna.
Þessir menn hugsa sér að leika
hlutverk Guðmundar ríka, þeg-
ar „Ólafur konungur11 Vestur-
heims krefst ítaka í landi voru.
Það er nauðsynlegt, að þjóð-
in fylki sér nú þegar saman um
það, að hnekkja slíkri tangar-
sókn gegn sjálfstæði hennar
sem þessari, þegar í senn er sótt
á frá afturhaldsöflum Ameríku
og reynt að grafa undan mót-
stöðukrafti og einingu lands-
manna innan frá, með skrifum
eins og Jónasar í „Degi“ og „Vís
is“-leiðurunum alræmdu.
Mottó:
„Heitrofi heitrofi!
Hrópa ég á þig
Það eru álög
sem ástin lagði á mig“.
Það hefur naumast sézt læpu-
legri hópur manna, en þing-
menn þjóðstjórnarflokkanna
þriggja, Framsóknarflokksins,
Sjálfstæðisflokksins og Alþýðu-
flokksins, er heitrofsmálið var
rætt á Alþingi nýlega. Að vissu
leyti var eymdin, sem mótaði
andlit þeirra á þessari stundu,
virðingarverð, því hún var vott-
ur um að þá, þrátt fyrir allt,
langaði til að skammast sín.
Það var „slys“ að þessar um-
ræður hófust á þingi. Það var
gegn vilja allra leiðtoganna, úr
öllum þessum þrem flokkum,
þá langaði vissulega ekki til að
gefa skýrslu. En ungur, fremur
hrekklaus sjálfstæðisþingmaður
sem auðsjáanlega vissi ekki til
hlítar um það sem gerst hafi
bak við tjöldin, knúði þá til
að gefa skýrslu. Það var „slys-
ið“ og þingmaðurinn hefur á-
reiðanlega fengið bágt fyrir.
En hvað hefur svo upplýstst
í öllum þessum umræðum?
DRENGSKAPARHEIT UM
, ,RÉTTLÆTISMÁLIГ.
Það að Ólafur Thors hefur
þann 17. jan. 1942 kl. 12,15, lof-
að Hermanni Jónassyni og Ey-
steini Jónssyni, og lagt við
drengskap sinn, að kjördæma-
málið, öðru nafni „réttlætis-
málið“ svo notað sé orðalag
Sjálfstæðisflokksins, skyldi
ekki afgreitt fyrir kosningar
1942. Þetta drengskaparheit
rauf Ólafur Thors, ef til vill
Þá ræðir þessi fyrrnefndi öld-
ungadeildarþingmaður um rétt,
er Bandaríkjamenn vilji fá til
flugvalla hér eftir stríð, og skír-
skotar til þess að þeir hafi lagt
í þá fé.
Slíkt veitir Bandaríkjunum
engan rétt. Þeir eru samkvæmt
samningum skuldbundnir til að
hverfa héðan burtu með allt sitt
að stríðinu loknu.
ísland á eitt flugvellina á ís-
landi að afloknu stríði. ísland
verður eðlilega reiðubúið til
þess að taka þátt í alþjóðasamn-
ingum um flugsamgöngurnar að
stríðinu loknu og tryggja afnot
flugvallanna hér í alþjóðasam-
göngum.
En sjálfrátt fer ísland vart
inn á þá braut, að ljá einstök-
um ríkjum sérstök réttindi til
flugvallanotkunar hér, þó heita
ætti, að aðrar þjóðir hefðu jafn-
rétti. ísland neitaði tilmælum
Lufthansa, þýzka flugflotans,
um flugvelli hér vorið 1939. Það
er eitthvert skynsamlegasta
verk, sem unnið hefur verið í
íslenzkum utanríkismálum. Og
þeirri stefnu, er þá var tekin,
ber »S halda.
tilneyddur af flokki sínum, sem
eftir atvikum áleit ekki fært
að verzla með réttlætismálið.
Ekki hefur Ólafur átt mann-
dóm til að taka afleiðingum
þessara atburða; auðvitað bar
honum jafnskjótt og hann
sá að hann fékk því ekki ráðið
í flokki sínum, að „réttlætismál-
inu“ yrði drepið á dreif að segja
af sér formennsku flokksins, og
draga sig til baka frá stjórn-
málum, eða taka upp baráttu
gegn flokki sínum og fyrir efnd
þess drengskaparheits er hann
hafði unnið. Ólafur er ekki stór
í sniðum, þó talsvert eigi hann
af Göbbelseðlinu, og geti verið
fyrirferðarmikill í ábyrgðar-
lausum áróðri. En bezt er hon-
um að gera sér ljóst, að erfitt
mun reynast fyrir hann að fá
andstæðing til samstarfs, á sviði
stjórnmálanna, upp á dreng-
skaparloforð hans eins.
Þannig er þáttur Ólafs, hann
er óverjandi, og væri Morgun-
blaðinu sæmilegast að gefast
upp í þessari vonlausu varnar
orustu. sem það heyr fyrir
hann.
EINN ÞÁTTUR í HENGING-
ARÓL ÞJÓÐSTJÓRNAR-
FLOKKANNA.
En þáttur Ólafs í þessu máli
er aðeins einn þáttur af mörg-
um, sem mynda hina harð-
snúnu hengingaról þjóðstjórn-
arflokkanna.
Hvers vegna voru þeir Her-
mann og Eysteinn að krefjast
þessa drengskaparheits af Ól-
afi?
Það var af því að þeir vildu
umfram allt koma í veg fyrir
að svikasamsæri það, er höfuð-
leiðtogar íslenzka auðvaldsins
gerðu gegn alþýðu þessa lands,
er þeir mynduðu þjóðstjórnina
1939 yrði að engu. Frá þeirra
sjónarmiði varð að koma í veg
fyrir að þjóðin fengi að ganga
til dóms, yfir athæfi þeirra, á
gnindvelli jafnréttisins. Stjórn-
arsamvinnan varð að haldast,
eftir því sem Hermann og Ey-
steinn segja, til þess að hægt
væri að framkvæma gerðar-
dómslögin, og að þeirra dómi,
og þar dæmdu þeir rétt, var
óhugsandi, að framkvæma þessi
„þrælalög“ ef þjóðin fengi að
ráða. Ólafur Thors var á sömu
skoðun, og honum fannst að því
er skýrslur herma, að því marki
yrði bezt náð, með því að láta
alls ekki kjósa.
Ýmsar innri aðstæður gerðu
samvinnu þjóðstjórnarflokk-
anna um kúgunarlögin erfiða
og snemma veturs 1942 mun ótti
við kjósendur, óttinn við vax-
andi fylgi „kommúnista“ og
sundrung innan allra þjóð-
stjórnarflokkanna, hafi sann-
fært þá um, að gerðardómslög-
in væru óframkvæmanleg, og
kosningar yrðu að fara fram.
HERMANN BREIÐIR „HINN
DJÚPÚÐGA FELD“ YFIR
HÖFUÐ SÉR.
Þá var að finna leið til að láta
samvinnunua springa á ein-
hverju máli, sem verða mætti
samherjunum í baráttu gegn
alþýðunni til sem allra mestrar
smánar. Því auðvitað var það
stórt atriði, hver þeirra Ólafs
Thors, Hermanns eða Stefáns
Jóhann gæti persónulega hagn-
azt mest á fyrirtækinu. Þá lagði
Hermann „hinn djúpúðga“ feld
yfir höfuð sér og hugsaði mál-
ið. Hann sá brátt að bezta leið-
in til að pína Sjálfstæðisflokk-
inn var að láta hann svíkja
réttlætismálið, og svo var Ól-
afur látinn gefa drengskapar-
heitið. Hinsvegar var svo leitað
til Stefáns Jóhanns, sem sýndi
drengskap sinn í bæjarstjórnar-
kosningunum 1938 með því að
svíkja skriflegan samning, og
hann látinn halda réttlætismál-
inu að Sjálfstæðisflokknum, til
þess að halda Ólafi sem fastast
í klípunni. Hermann ákvað svo
að þegja um drengskaparheit
Ólafs. Um það segir hann í
skýrslu frá fundi er haldinn
var í miðstjórn Framsóknar
flokksins 14. maí 1942 á þessa
leið.
„Við lögðum til (þ. e. H. J.
og E. J.) að málinu yrði ekki
hreyft í kosningunum. Her-
mann Jónasson færði fyrir því
þessi rök (orðrétt úr gerðabók
miðstjórnar Framsóknarflokks-
ins). „En þótt þetta sé svona,
þá lít ég svo á, að -þetta mál
sé svo seintækt og þannig vax-
ið, að eigi megi nota það í
kosningum né skýra frá því.
Við erum hér í nábýli við tvœr
þjóðir og megum ekki láta þær
sjá, hve eymd okkar getur orö-
ið mikil“.
ALÞÝÐUFLOKKSFORINGJ-
ARNIR KJÖFTUÐU FRÁ.
Samkvæmt þessu hegðaði
Framsóknarflokkurinn sér.
Hann þagði um „drengskapar-
heitið". Hinsvegar vildi svo ein-
kennilega til, að leiðtogar Al-
þýðuflokksins skýrðu frá því í
kosningabaráttu. Hvaðan kom
þeim vitneskjan um það? Her-
mann skyldi þó ekki hafa fund-
ið út að hagkvæmt væri að láta
þessa fregn berast til Alþýðu-
flokksins, svo að hann gæti
lætt henni út svo hægt væri
að beita henni sem vopni í
baráttunni gegn réttlátri kjör-
dæmaskipun í landinu.En hvers
vegna vildi Hermann ekki nota
þetta vopn sjálfur, nú er þó svo
komið hann hefur dregið það
úr slíðrum og erum vér þó
vissulega enn í „nábýli við tvær
þjóðir“.
Þessu er auðsvarað. Hermann
gerði sér vonir um að þjóð-
stjórnarsamvinnan gæti hafizt
á ný að kosningunum loknum,
hann vonaði að enn mætti tak-
ast samvinna við Sjálfstæðis-
flokkinn um að framkvæma
þrælalög gegn alþýðunni, en
það var síður en svo þægilegt,
að mynda slíka samvinnu við
mann, sem opinberlega var bú-
ið að sanna á að virti dreng-
skaparheit að vettugi, þess-
vegna þagði Hermann.
Nú mun Hermann vera orð-
inn vonlaus um stjórnarsam-
vinnu gegn alþýðunni. Verk-
lýðssamtökin og Sósíalistaflokk
urin eru of sterk til að saga
áranna 1939—1942 geti endur-
tekið sig, af þessum sökum tel-
ur Hermann tímabært að gera
alþjóð kunnugt, að Ólafur
Thors hafi rofið drengskapar-
heit.
„HEITROFI, HEITROFI,
HRÓPA ÉG Á ÞIG!“
Og Hermann og Eysteixut,
Tíminn og Alþýðublaðið hróp*
nú hástöfum á heitrofann. Þetta
eru skerandi angistarveiB, öH
Framhald á 4. síðu.