Þjóðviljinn - 10.11.1943, Blaðsíða 2

2
1» JOÐ VIL JINN
Miðvikudagur 1Q. nóv. 194&-
Melpi HMw Iran onlan
á Itti eo nohhru slni iiirr
segír Gisli Halldótrsson vélaverfefr.
Vélsmiðjan Jötunn h.f. heitir nýtt fyrirtæki, sem risið er
npp við Hringbraut vestur við Selsvör.
Fyrirtæki þetta var stofnað 7. apríl 1942. Er hlutafé félags-
ins kr. 450.000,00. Hófst starfræksla um síðastliðin áramót.
Framkv.stjóri fyrirtækisins, Gísli Halldórsson vélaverk-
fræðingur, bauð nokkrum blaðamönnum að skoða vélsmiðjuna.
Var gengið uin byggingarnar og skoðað bæði renniverkstæði,
handverkstæði, slípiverkstæði, verkfæravarsla, eldsmiðja, steyp-
bifreiðaverkstæði, smurningsstöð.
Ummæli þau er Nygaardsvold
hinn sósíaldemokratiski forsæt-
isráðherra Noregs hafði í
kveðju sinni til þjóða Sovét-
ríkjanna 7. nóvember hafa vak-
ið mikla athygli, enda gott
dæmi um skoðanir stjórnmála-
leiðtoga hinna kúguðu þjóða,
sem nú sér fram á bjartari
tíma, vegna sigra rauða hers-
ins, og ekki er blindaður af
kommúnistahatri.
En það væri rétt fyrir okkur
fslendinga að hugleiða alveg
sérstaklega ummæli þessa
manns. Það er til hér lítill flokk
ur sem kallar sig Alþýðuflokk,
hann hefur svipaða stefnuskrá
og norski Verkamannaflokkur-
inn, flokkur Nygaardsvold. Að-
almálgagn þessa flokks heitir
Alþýðublaðið. Það talar oft um
„bræðraflokkana á Norðurlönd-
um“ og læst vilja líkjast þess-
um flokkum hvað stefnu og
starfsaðferðir snertir.
Það væri því ekki úr vegi
að athuga lítilsháttar hvernig !
Alþýðublaðinu hefur tekizt I
þetta og bera saman ummæli !
Alþýðublaðsins og Nygaards- !
volds.
Þegar þýzku fasistarnir og
bandamenn þeirra ruddust inn
yfir Rússland sumarið 1941 og
Sovétþjóðirnar urðu að láta
undan síga, var skrifaður í Al-
þýðublaðið 12. ágúst, leiðari und
ir fyrirsögninni „Nýr og bjart-
ari dagur“. Það er auðfundið
að greinin er skrifuð í mikl-
um fögnuði — fögnuði þess
manns sem finnur sín hjart-
fólgnustu áhugamál vera að
rætast.
En hvaða gleðitíðindi eru
það þá, sem þarna var verið
að flytja?
Það er bezt að birta orðrétta
kafla úr leiðaranum.
„Hið eina menningarsögu-
lega afreksverk nazismans verð
ur það, að brjóta kommúnism-
ann á bak aftur“.
Og á öðrum stað í sömu
grein:
„Hin ógæfusama rússneska
þjóð, sem nú fórnar sonum sín-
um á vígvöllum, verður að
brenna hús sín og bæi og verð-
ur að eyðileggja akra sína og
uppskeru, hún veit það kannski
ekki ennþá, að slík hlaut að
verða afleiðingin af þeirri stjórn
málastefnu, sem foringjar henn-
ar höfðu fylgt um langt skeið,
en hún mun skilja það á sín-
um tíma.
Þá mun hún varpa af sér ok-
inu — kommúnismanum — og
taka höndum saman við aðrar
frelsiselskandi þjóðir um nýja
skipun á málefnum mannkyns-
ins. Kommúnisminn er úr sög-
unni. Hann skilur eftir sig einn
svartasta og ljótasta blettinn,
sem á sögu mannkynsins hefur
fallið. En um það tjáir ekki að
fást og bezt að hann gleymist
sem fyrst. Það skýjarof sem nú
er á framtíðarhimni mannkyns-
ins boðar nýjan og betri dag“.
Þetta var fagnaðarboðskapur-
inn sem Alþýðublaðið hafði að
flytja lesendum sínum 12. ágúst
1941.
Nú skulum við athuga hvað
einn af leiðtogum „bræðraflokk-
anna á Norðurlöndum“, — Ny-
gaardsvold, hefur að segja um
rauða herinn og stjórn Sovét-
þjóðanna. Hann segir svo í
ræðu 7. nóv. s. 1.:
„Hin hraða sókn, glæsilega
herstjórn og óþrjótandi orka
rauða hersins hefur fyllt okkur
alla, ekki aðeins mikilli aðdá-
un, heldur líka innilegu þakk-
læti, því að hinir miklu sigrar
rauða hersins hafa fært nær
þann dag, þegar Noregur og
önnur hertekin lönd verða leyst
undan þýzka okinu. Þessir sigr-
ar hafa orðið öllum Norðmönn-
um hvatning.
Sovétríkin hafa, ásamt fulltrú
um Bretlands og Bandaríkj-
anna flýtt mjög fyrir skilyrð-
islausri uppgjöf Þjóðverja og
fyrir myndun betri framtíðar
fyrir þjóðir heimsins“.
Þannig farast honum orð þess
um leiðtoga norska Verka-
mannaflokksins, ekki er hægt
að sjá að hann taki til greina
aðvaranir dr. Göbbels um
bolsévikkahættuna.
En það er dálítið annar tónn
í Alþýðublaðinu. Þar er hægt
að heyra bergmál frá Berlínar-
útvarpinu, það er bara veikara
en 1941 og í sorgartón eins og
varnarræða Hitlers, en viljinn
er sá sami og áður.
í leiðara Alþýðublaðsins í
gær stóð eftirfarandi:
„Þá væri stríðið gegn þýzka
nazismanum til lítils háð, að
minnsta kosti í Austur-Evrópu,
ef árangur þess þar, ætti ekki
að vera annar en sá, að rúss-
nesk kúgun tæki við af þeirri
þýzku. Og tryggur yrði sá frið-
ur ekki frekar en Versalafrið-
urinn forðum“.
Glöggt er enn hvað þeir
vilja, nú eru þeir Alþýðu-
blaðsmenn að verða von-
lausir um að samvinna
Bandamanna sundrist, og þá er
síðasta vonin sú, að þjóðum
Evrópu takist ekki að varpa af
sér oki auðvaldsskipulagsins.
Síðar verði svo hægt að sam-
eina fasistisk öfl til árásar á
Sovétríkin. En „ritpeðin“ við
Alþýðublaðið hafa aldrei feng-
ið orð fyrir að vera spámenn
og svo mun heldur ekki reyn-
ast í þetta sinn.
Sektir fyrir brot á verð-
lagsákvæðum
Nýlega hafa eftirgreind fyrir-
tæki verið sektuð fyrir brot á
verðlagsákvæðum:
Bifreiðaverkstæðið Þórsham-
ar, Akureyri. Sekt og ólöglegur
hagnaður kr. 3138.57. Verkstæð-
ið hafði lagt of rrnkið á selda
vinnu.
Kaupfélag Patreksfjarðar.
Sekt kr. 200.00, fyrir of hátt
verð á kaffibæti o. fl.
Verzlun Samúels Pálssonar,
Bíldudal. Sekt kr. 100.00, fyrir
of hátt verð á kaffibæti.

\\\
Hrimfaxí
Tekið á móti flutningi til
Þórshafnar, Raufarhafnar,
Kópaskers og Húsavíkur í dag
og flutningi til Siglufjarðar og
Akureyrar á morgun.
Rifsnes
Tekið á móti flutningi til
Bakkafjarðar, Vopnafjarðar,
Borgarfjarðar og Hornafjarðar
á morgun.
irí, reynslustöð fyrir hreyfla,
vélaverzlun og skrifstofur.
Sagðist Gísla Halldórssyni svo
frá:
Tilgangur okkar með Vél-
smiðjunni Jötni er sá, að verða
ísl. útgerð, iðnaði og almenn-
ingi að sem mestu liði, með því
í fyrsta lagi, að leysa af hendi
fjölbreyttar mótor- og vélavið-
gerðir, og í öðru lagi með því
að smíða ný tæki fyrir útgerð-
ina, almenning og iðnað í land-
inu. Höfum við þegar byrjað á
þessu hvorutveggja. Þannig höf-
um við þegar þann stutta tíma,
sem vélsmiðjan hefur starfað,
gert við fjölda dieselvéla og ann
arra véla. Jafnframt höfum við
smíðað alveg ný tæki, eins og
t. d. gashitara, er nota afgangs-
hita frá dieselvélum til að hita
upp vatn eða framleiða gufu.
Hafa hitarar þessir reynzt hið
bezta og eiga vonandi eftir að
ryðja sér töluvert til rúms þar
eð þeir spara sig víðast hvar
upp á stuttum tíma.
Þá hefur vélsmiðjan þegar
séð um uppsetningu tveggja
hraðfrystihúsa, og er með hið
þriðja í undirbúningi.
Eru hraðfrystikerfi þessara
húsa af spánnýrri gerð, þannig
að fryst er með 35 gráðu köld-
um stormi, er næðir í gegnum
vagna þá, sem fiskflökin eru í.
Þarf með frystiaðferð þessari,
sem nefnd er loftfrysting, eng-
an pækil, og virðast loftfrysti-
kerfin ætla að reynast mun spar
samari í rekstri heldur en eldri
kerfin.
Auk þessara nýjunga búum
við yfir ýmsum endurbóta- og
nýsmíðafyrirætlunum, sem geta
haft mikla þýðingu fyrir út-
gerðina, og sem við hyggjumst
að framkvæma undir eins og
ástæður okkar leyfa.i
Vélsmiðjan Jötunn er reist á
breiðum grundvelli og henni fyr
irhugað vítt starfsvið og fram-
kvæmdir í þeirri öruggu trú, að
slíkra framkvæmda sé þörf hér
á landi.
Þannig má nefna að við höf-
um ekkert til sparað í kaupum
hinna dýrustu og beztu véla
og jafnvel komið upp vélasal,
þar sem við setjum saman
skipa- og landmótora og reyn-
um þá í gangi, þannig að hægt
er að ganga úr skugga um ásig-
komulag þeirra fyrir og eft-
ir viðgerð. Ýmis verkfæri og
vélar höfum við byggt okkur
sjálfir svo sem sérstaka slípi-
vél er snýst 4800 snúninga á
mínútu til þess að slípa með
stimpla og cylindra og munum
við hinir einu hér á landi er
þá aðgerð framkvæmum.
Meðan á byggingarfram-
kvæmdum stóð hækkaði vísi-
talan um 90 stig og dró það
mjög úr fyrirhuguðum fram-
kvæmdum. Mér virðist allt
ráðabrugg um lækkun vísitöl-
unnar jafn hættulegt atvinnu-
lífi þjóðarinnar og vísitöluhækk
unin því að slíkar fyrirætlanir
skapa hik eða stöðvun fram-
kvæmda og atvinnuleysi, sem
forðast ber í lengstu lög.
Vil ég undirstrika það að or-
sökin til hins mikla kostnaðar
sem samfara er ýmsum smíð-
um ber venjulega að rekja til
þess að ekki er nægilega mörg-
um góðum faglærðum mönnum
á að skipa.
Við fyrirtæki okkar starfa nú
milli 30 og 40 manns, og nema
útborguð vinnulaun mánaðar-
lega milli 50—60 þús. króna.
En ég tel hiklaust að fljótlega
mætti tvöfalda starfsliðið ef
kostur væri faglærðra smiða.
Svo er hinsvegar ekki.
Að mínu áliti eru nú, er styrj
öldinni lýkur, framundan meiri
athafnatímar á þessu landi en
nokkru sinni áður á friðartím-
um. Er ekki ólíklegt að hin
nýja lega íslands í þjóðbraut
loftflutninganna milli gamla og
nýja heimsins verði orsök meiri
breytinga í atvinnumálum en
flesta grunar. En um leið skap-
ast íslenzkum iðnaði möguleik-
ar sem áður voru ekki fyrir
hendi — bæði til útflutnings
og fullnægingar á innanlands
þörfum. Ef véltækni og iðju-
menning íslendinga getur ekki
fullnægt þeim þörfum sem þá
verða fyrir hendi er hætt við
að aðrir kunni að taka það að
sér.
Með ört fjölgandi og stækk-
andi síldarverksmiðjum, fiski-
mjölsverksmiðjum, hraðfrysti-
hþsum og auknum verksmiðju-
rekstri og vélanotkun vex þýð-
ing járniðnaðarins í landinu og
íslendingar færast nær því að
verða sjálfbjarga um ýmsar
verklegar framkvæmdir.
Af þessum og fleiri ástæðum,
er nú þegar brýn nauðsyn að
fjölga mjög iðnnemum og allra
helzt ætti að setja á stofn skóla-
verkstæði er útskrifaði iðnlærða
sveina á tveimur árum, eftir
því sem þarfir iðnaðarins segja
til um. Trú mín er sú, að því
• fé sé ekki á glæ kastað, sem
varið er til aukinnar sérmennt-
unar vélsmiða og iðnaðarmanna
og eflingar vélamenningarihnar
| í landinu.
TILKYNNING
frá Víðskíptaráðí
Ef einhverjir kynnu að'eiga vörur í Ameríku frá því á ár-
inu 1942, sem enn hafa eigi fengizt fluttar, eru þeir beðnir að
gefa sig fram við Viðskiptaráðið fyrir 15. þ. m. Jafnframt leggi
hlutaðeigandi fram skilríki fyrir því, að hann hafi í höndum
innflutnings- og gjaldeyrisleyfi fyrir vörunni og hafi haft það,
er hann keypti hana.
Reykjavík, 8. nóvember 1943.
VIÐSKIPTARÁÐIÐ.
Skrifstofa
MIÐSTJÓRNAR SÓSÍALISTAFLOKKSINS
verður framvegis opin frá kl. 1—7 e. h. alla virka daga.
Miðssjómin.