Þjóðviljinn - 10.11.1943, Blaðsíða 3

Miðvikudagur 10. nóv. 1943.
ÞJOÐVILvlNN
3
^ömnuoni
Útgcfandi i
Sa, -iningarflokkor aiþýSa —
SÉi.-.iiðtaf iokkorinn
Ritatjórar i
Einar Olgeirssoa
Sigfús Sigurhjartarson (áb.)
Ritstjóm:
Garðastrœti 17 — Vfkingsprent
Simi 2270.
Afgreið—^ og auglýsingaskrií—
stofa Skólavörðustíg 19,
sími 2184.
Víkingsprent, h.f. Garðastr. 17.
„Nú var það gert,
sem aldrei hafði fyrr
verið á íslandi."
Svo segir í Sturlungu af ferð
Kolbeins unga um Vestfirði að
loknum Flóabardaga.: '
„í þessi ferð var þat gert,
sem aldri hafði fyrr verit á
íslandi; hann lét taka hvalina
suma, en í suma lét hann eld
leggja ok brenna upp, sagði,
at eigi skyldi Þórður ala sik
á þeim eða menn sína til ófrið-
ar honum“.
Höfundur Sturlungu dæmir
sjaldan og lítt bregður honum
við meiðingar og mannvíg. En
þegar matur er eyðilagður af
yfirlögðu ráði, þá er sem hann
setji hljóðan, honum blöskrar:
Nú var þat gert, sem aldrei
hafði fyrr verið á íslandi. —
í þessum orðum Sturlungu
felst dómur alþýðunnar, dómur
sveitafólksins, sem sjálft fram-
leiðir mat og á líf sitt undir
því komið að matbjörgin endist
til vorsins, — fólksins, sem
reynir að „þrauka Þorrann og
Góuna“, þangað til „Skjalda
ber“.
Það hefur alltaf þótt ganga
glæpi næst á íslandi að henda
mat. Það er íslenzka sveitafólk-
ið, sem hefur skapað það al-
menningsálit, — fólkið, sem
hefur orðið að horfa upp á það
kynslóð eftir kynslóð að menn
og skepnur féllu úr hor af mat-
arskorti. Það er lotning hins
vinnandi manns fyrir matnum
sem lífgjafanum, sem birtist í
því almenningsáliti, sem mót-
að hefur hugsunarhátt íslend-
inga í þessu efni frá upphafi
byggðar og til þessa dags. —
Hroki sælkerans hefur aldrei
náð að eyðileggja þetta heil-
brigða almenningsálit. Mat-
vendnin þótti löstur, sem börn-
in frá upphafi voru vanin af.
*
Nú gerist það í svo stórum
stíl að matur er eyðilagður af
ráðnum hug, að heilbrigt al-
menningsálit, jafnt í sveit sem
bæ, fordæmir verknaðinn harð-
ar en nokkurt annað verk
sem framið hefur verið hér
lengi.
Jón Árnason og aðrir kjöt-
jarlar yfir Islandi vita það síð-
asta haust, er þeir ákveða kjöt-
verð, kjötsöltun og alla með-
ferð þess matar, að með því
verði, er þeir settu á kjötið
myndi alþýða manna ekki geta
keypt svo mikið, sem hún
þurfti, né svo mikið sem þeir
vildu helzt selja.
Hnr uerðir ilstui SiuMlnni
in uiirri lania ililr slirlilliu?
Þó að land mitt sé svo að
segja innan skotmáls hinna
rússnesku fallbyssna, óttast ég
ekki íhlutun Sovétríkjanna í
málefni þjóðar minnar eftir
stríðið. Eg er þess fullviss, að
Sovétríkin munu ekkert skipta
sér af innanlandsmálum ann-
arra þjóða og munu í framtíð-
inni þróast sem sósíalistiskt ríki
innan sinna eigin landamæra.
Sovétríkin munu fús til sam-
vinnu við aðrar þjóðir að svo
miklu leyti sem þær vilja hafa
samvinnu við þau:
Eg veit, að það eru margir,
sem munu mótmæla þessari
skoðun minni á Sovétríkjunum.
En þeir, sem það gera hafa ver-
ið blekktir af Hitler og eru
verkfæri hans. Möndulveldin,
sem eru að bila hernaðarlega,
eiga aðeins eitt vopn eftir —
hið sálfræðilega. Þau nota það
til að skapa ótta, tortryggni og
fáfræði meðal hinna vestrænu
lýðræðisríkja í garð Sovétríkj-
anna til að kljúfa þau frá hin-
um bandaþjóðunum. Heppnist
Möndulveldunum þetta, vinna
þau meiri sigur en þau hafa
nokkurn tíma unnið á vígvöll-
unum.
Sovétríkin eru voldugur með-
limur í hinu mikla bandalagi
voru. Án rauða hersins mundi
sigur hafa verið óhugsandi. Ef
hinn væntanlegi friður á að
verða langværari en vopnahléð
milli fyrri heimsstyrjaldarinn-
ar og þessarar, er fullkomin
þátttaka Sovétríkjanna í starf-
inu til varðveitingar friðarins
höfuðnauðsyn.
Ameríkumenn ættu sérstak-
lega ekki að láta blekkja sig
með þeirri nazistagrýlu, að
sigursælar Sovétþjóðir vaði yfir
alla Evrópu og ógni hinum vest-
Hefðu bændur ráðið sjálfir
þessari matvöru sinni, myndu
þeir hafa gert annað hvort að
selja ódýrt eitthvað af þessu
síðasta vetur eða jafnvel gefa
þeim, er skorti kjöt.
En kaldrifjaðir kjötjarlar Is-
lands hugsa öðruvísi. Slík gjaf-
mildi eða mannúð myndi spilla
markaðinum eða jafnvel gera
„skrílinn heimtufrekan11. Slíkt
skyldi aldrei henda kjötsalana
að þeir færu að „ala malarskríl-
inn“ á ódýru kjöti.
Látum nú vera að Jón Árna-
son og kumpánar hans hati
bæjarfólkið líkt og Kolbeinn
ungi Þórð Kakala og hugsi sem
hann „að eigi skyldi Þórður
ala sig á þeim eða menn sína
til ófriðar honum“.
En var þá ekki hægt að gefa
þetta kjöt út úr landim* svo
snemma, að einhverjir hurígr-
aðir menn þar hefðu getað not-
ið þess, — fyrst það þótti of
gott síðasta haust handa ís-
lenzkum almúga?
rænu lýðræðisríkjum. Þeir ættu
ekki að láta hræða sig til að
tortryggja hina rússnesku
bandamenn sína. Bæði Sovét-
ríkin og Bandaríkin þurfa að
verja afarlöng landamæri og
víðáttumikil hugsmunasvæði.
Bæði gætu aftur orðið fyrir á-
rásum nýrra árásarríkja. Skipu-
lagning öruggs heims er algjör-
lega háð vingjarnlegri sambúð
þessara tveggja ríkja. Það er
ekki hægt að tryggja öryggi
heimsins, nema bæði Banda-
ríkin og Sovétríkin séu virkir
þátttakendur í því starfi. Eigin-
hagsmunir þeirra beggja blátt
áfram krefjast fúsrar og ár-
angursríkrar samvinnu.
Þýzkaland hlutleysissáttmála
við Sovétríkin 1939, og hvarf
þá rauða grýlan að meira eða
minna leyti úr kenningum naz-
ista. Hún kom fyrst í ljós aftur
eftir að þýzki herinn réðst inn
á rússneskt land, og hún lifn-
aði algjörlega við, þegar nazist-
arnir höfðu orðið fyrir hinum
óbætanlegu áföllum, sem gerðu
út af við þjóðsöguna um ósigr-
anleik þeirra. Hitler sjálfur tók
auðsjáanlega „rauðu hættuna“
aldrei alvarlega. „Rauða hætt-
an“ er ekkert annað en þægi-
legt árásartilefni, og hefur nú
tekið sæti „tékknesku hættunn-
ar“, „pólsku hættunnar“ o. s.
frv, Hitler mundi hafa ráðizt
_______ eftir ________
dr, EDUARD BENES
forseta Tékkoslovakíu
Margir þeirra, sem eru and-
vígir slíkri samvinnu, halda, að
tilvera kommúnistisks eða sósí-
alistisks ríkis ógni á einhvern
hátt heiminum. Eg trúi því
ekki. Hvernig er annars þessari
svokölluðu „rauðu hættu“ far-
ið? Er hún raunveruleg eða
ímynduð? Ef hún er ekki raun-
veruleg, hvers, vegna er þá hald
ið áfram að vara við henni?
Hver er uppspretta þessara að-
varana?
Við getum fengið nokkur
athyglisverð svör við þessum
spurningum með því að blaða
í sögu Þýzkalands nazismans. í
Mein Kampf varaði Hitler hvað
eftir annað við bolsévíkahætt-
unni og fullyrti að Sovétrík-
in væri óvinur vestrænnar
menningar. Engu að síður gerði
Nú er mesti kjötskortur í
heiminum, sem verið hefur á
síðustu öldum.
Það þarf kaldrifjaðan og
spilltan hugsunarhátt kaup-
mennskunnar, til að feta nú í
fótspor Kolbeins unga, eins og
Jón Ár'nason & Co. gera. En
slíkt á ekkert skylt við hugs-
unarhátt íslenzkrar alþýðu,
verkamanna og bænda.
Vinnandi stéttir íslands þurfa
að taka höndum saman um að
hindra að slík hneyksli sem
kjöteyðileggingin nú — og öll
önnur eyðilegging matvæla —
endurtaki sig. Og það verður
því aðeins gert til fullnustu að
þær taki sjálfar forustu allra
mála sinna í eigin hendur og
láti anda brasksins, hrokans og
kúgunarinnar ekki framvegis
eitra þjóðfélagið, svo sagnaritar
ar síðari tíma geti skráð að
slíkar aðferðir sem Jóns Árna-
sonar og Kolbeins unga hafi al-
drei síðan verið viðhafðar á ís-
landi.
á Sovétríkin hvernig sem \
stjórnarfari hefði verið háttað
þar.
Ein af grundvallarreglum
þýzkra utanríkismála hefur allt
af verið að kljúfa Austur-Evr-
ópu frá Vestur-Evrópu til að
komast hjá að þurfa að berjast
samtímis á tvennum vígstöðv-
um. Hernaðaráætlun nazista
byggðist öll á því að sundra
óvinunum eða væntanlegum o-
vinum og sigra þá svo hvern á
fætur öðrum með leifturstríðs-
aðferðinni. Mesta hætta, sem
þýzki herinn gat lent í, var að
þurfa að berjast við alla óvini
sína í einu og þurfa að heyja
langt stríð í staðinn fyrir stutt.
Núverandi ástand er nakvæm
lega það, sem Hitler og hers-
höfðingjar hans reyndu að
koma í veg fyrir, en misheppn-
aðist. Þeir dagar, þegar Hitler
gat beint sóknarmætti sínum
gegn einu, einangruðu og minni
máttar fórnarlambi í einu, eru
liðnir og koma aldrei aftur. í
þess stað verður hann nú að
eiga í þolstríði við andstæð-
inga, sem eru vel undirbúnir,
sameinaðir og ákveðnir. Það
getur verið, að Hitler sé alveg
blindaður af hinu skynlausa of-
stæki sínu, eða þá, að hann sjái
hina vaxandi hættu, sem hann
er í. En hvort sem hann veit
það eða ekki, er hann búinn að
vera og algjör ósigur hans að-
eins tímaspurning. Eina von
hans er að reyna að láta tím-
ann vinna sér í hag.
Fyrst og fremst vonar hann,
að með því að vera reiðubú-
inn til að verja „Evrópuvirkið“
svokallað til síðasta manns og
heyja um leið kafbátastríð,
muni hann þreyta hinar sam-
einuðu þjóðir hverja á fætur
annarri og sundra þeim og ná
þannig hagstæðum friði. En séö
frá hemaðarlegu ojónarmioi
eru möguleikar öxulveldanna
að verulegu leyti skomir nið-
ur. Óvinir vorir geta ekki náð
aftur yfirburðum sínum í lofti
og þau geta aldrei jafnazt á við
okkur á neinum öðrum vett-
vangi. Afleiðingin er sú, að naz-
istarnir reyna í örvæntingu að
reka fleyg á milli hinna sam-
einuðu þjóða — sérstaklega á
milli Sovétríkjanna annarsveg-
ar og Englands og Bandaríkj-
anna hins vegar.
Ein orsök þess að þessi til-
raun hefur borið nokkurn ár-
angur, er hin almenna fáfræði
um Sovétríkin á meðal Eng-
lendinga og Ameríkumanna.
Mörgum virðast Sovétríkin enn
þá vera ráðgáta. Menn eru yf-
irleitt ókunnugir skipulagi
þeirra, og lífsþróttur sovétþjóð-
anna og stjórnarfyrirkomulags
þeirra var oft of lágt metinn.
Kjarni hinnar mikilvægu breyt-
ingar, sem byltingin árið 1917
olli, var hulinn móðu. Samt
voru Sovétríkin eitt rótgrónasta
ríkið á tímabilinu á milli heims
styrjaldanna, og hernaðarlega
var það bezt undir það búið að
mæta nazistahættunni.
Hinn almenni þekkingarskort
ur í’ garð sovétþjóðanna á rót
sína að rekja til keisaratím-
anna. Hinn vestræni heimur
hefur sýnt lítinn áhuga á slav-
neskri menningu og þjóðarhög-
um, og framlag slavnesku þjóð-
anna til framfaramála heimsins
hefur verið lítt rannsakað.
Samt var byltingin árið 1917
einhver örlagaríkasti atburður
20. aldarinnar. Hún breytti
grundvellinum undir lífi íbú-
anna í löndum Rússaveldis. Og
þau áhrif, sem hún hafði á hin-
ar mörgu milljónir manna, sem
byggja Evrópulönd og Asíu-
lönd Sovétríkjanna, munu
aldrei hverfa.
Auk hirðuleysisins um að
kynna sér Slavana, og Rússar
eru fjölmennasta slavneska
þjóðin í heiminum, var hið bylt-
ingarsinnaða eðli Sovétríkjanna
önnur ástæða þess, að margir í
hinum vestræna heimi óttuð-
ust þau. Marxisminn hefur frá
upphafi verið mörgum þyrnir í
augum. Þessi ótti og f jandskap-
ur var strax færður yfir á land-
ið, sem fylgdi þessari kenn-
ingu sem meginreglu í stjórn-
arfari sínu. Hlédrægni leiðtoga
Sovétríkjanna hefur einnig
valdið miklu um misskilning
heimsins viðvíkjandi landi
þeirra. Ennfremur voru upplýs-
ingar þær, sem dreift var um
heiminn um skipulag Sovétríkj-
anna oft runnar frá heimildum
sem voru fyrirfram fullvissar
um ágæti þeirra eða haldnar
fjandsamlegum fordómum.
Þessi mistök þarf að lagfæra.
Hinar sameinuðu þjóðir geta
haldið sínum eigin hugmynda-
Framhald á 4. síðu.
[