Þjóðviljinn - 10.11.1943, Blaðsíða 4

þJÓÐVILJINN
TiAINAISlé
LEIKFÉLAG REYKJAVÍKUR.
„LÉNHARÐUR FÓGETI"
eftir Einar H. Kvaran.
Sýning í kvöld kl. 8.
Hjartkær maðurinn minn, faðir okkar, tengdafaðir og afi
Eiríkur Guðjónsson, skósmiður
lézt í Landsspítalanum í gær 9. nóv.
Vilborg Sigurðardóttir
böm og tengdaböm.
Endtirbætur á ðvyggfngariögumim
Nastnrlaeknir er í læknavarðstöð
Reykjavíkur í Austurbæjarskólan-
um, sími 5030.
Ljósatími bifreiða og bifhjóla er
trá kl. 4,20 síðdegis tit kl. 8,05 að
■aorgni.
Dtvarpið í dag:
20.30 Kvöldvaka:
a) Þórbergur Þórðarson rithöf
undur: Þáttur um frú Þur-
íði Kúld eftir frásögn Árna
prófast Þórarinsson (síðari
hluti).
b) ' 21.10 Gils Guðmundsson
kennari: Frá Bjarna ridd-
ara Sívertsen. Erindi.
c) 21.35 Færeyskir þjóðdans-
ar. Með formála Páls Pat-
urson kóngsbónda í Kirkju-
bæ (plötur).
Ennfremur íslenzk lög.
Benes; Sovétríkin
Pramh. af 3. iíöu.
kerfum og haft hvaða skoðun
sem þeim sýnist á Sovétríkjun-
um, en þær verða að taka til
athugunar allt hið jákvæða og
framsækna í fari þeirra. Og
Sovétríkin eru auðvitað geisi-
leg og óvænt framför frá hinu
forna Rússlandi.
Stór og voldug ríki, sem búa
við hentugar aðstæður,- hafa
jafnan hallazt að einangrunar-
stefnu. Slíkar þjóðir hafa, þar
sem þær voru ríkulega gæddar
ónotuðum náttúruauðæfum, á-
litið það hagkvæmast, að halda
sér utan við þrætumál umheims
ins og treyst því að vera sjálf-
um sér nógar í efnahagslegum
og andlegum efnum. Þetta á
jafnt við Rússaveldi keisara-
tímanna og Sovétríkin. Þar hef-
ur einangrunarstefna ætíð ver-
ið jafn öflug og eðlileg og í
Bandaríkjunum. Stundum hef-
ur lítið borið á þessari tilhneig-
ingu, en hún hefur sjaldan horf
ið alveg.
Aðstaða Sovétríkjanna er að
mörgu leyti lík aðstöðu Banda-
ríkjanna. íbúar þeirra eru eins
þróttmiklir og Bandaríkjamenn
og þjóðernablöndun beggja
ríkjanna sýnir samskonar ein-
ingu í margbreytninni. Áður
fyrr þurfti hvorugt þeirra að
óttast að bíða ósigur fyrir öðr-
um ríkjum. Bæði höfðu nægan/
afla til að hrinda öllum árás-
um. En nú á tímum eru höfin
ekki lengur næg vörn, og stað-
bundin stríð verða að heims-
styrjöldum. Nú er ekkert ríki
nógu sterkt til að geta einangr-
að sig og verið hlutlaust.
Byltingin 1917 átti langan að-
draganda í fortíð Rússlands.
Undir stjórn keisaranna áttu
alþýðumenn í Rússlandi þess
lítinn eða engan kost að bæta
kjör sín. Þeim var haldið í fá-
fræði og Skorti. Þó að þeir berð-
ust hraustlega fyrir land sitt
var „guð alltaf of hátt uppi og
keisarinn of langt í burtu“.
Það hljóta alltaf að vera skiptar
skoðanir um skipulag Sovét-
ríkjanna. Það er hlutverk íbúa
þeirra að mæla kosti þess og
galla og velja stjórnarfyrir-
komulag eftir eigin geðþótta.
Ef við viljum, að þeir virði
okkar skipulag, getum við ekki
gert minna en að óska þess að
þeirra skipulag færi þeim ham-
ingju og hagsæld.
Þessi samvinna mun hafa sér-
staklega mikla þýðingu fyrir
M*- NÝJA Kt®
Úsýnilegi j
njósnarinn
(Invisible Agent).
ILONA MASSEY,
JON HALL,
PETER LORRE,
Sir CEDRIC HARDWIKE
Börn fá ekki aðgang.
Sýnd kl. 7 og 9.
Sýning kl. 5:
TÝNDA STÚLKAN
(The MysteryofMarieRoget)
Eftir sögu Edgar Allan Poe’s
MARIA MONTEUS
PATRIC KNUULES
Bönnuð börnum yngri en 12
ára.
þau litlu ríkin, við vesturlanda-
mæri Sovétríkjanna. Eg á við
Tékkóslóvakíu, Pólland, Rúm-
eníu og líka Finnland, Ung-
verjaland, Búlgaríu og Júgó-
slavíu. Eins og eðlilegt er, munu
sigursæl Sovétríki ekki leyfa
myndun neins þess stjórnarfars
við vesturlandamæri sín. sem
hægt væri að skoða sem til-
raun til að einangra þau frá
Evrópu. Þess vegna ætti hug-
myndin um „varnargarð“ að
vera útilokuð úr öllum áætlun-
um um- skipulagið eftir stríð.
Tékkóslóvakía mun a. m. k. al-
drei samþykkja hana. Hún ósk-
ar eftir að grundvalla utanrík-
issambönd sín á gagnkvæmu
trausti, vináttu og árangursríku
samstarfi innan takmarka hinn-
ar almennu öryggisskipulagn-
ingar.
Það hefur verið sagt og end-
urtekið af hálfu æðstu ráða-
manna Sovétríkjanna, að þau
hafi ekki í hyggju að skipta sér
af frjálsri þróun litlu ríkjanna
fyrir vestan landamærin. Frá
sjónarmiði þessara ríkja er slík
samvinna jafnvel enn æskilegri.
En hún ætti ekki að vera tak-
mörkuð við þau, heldur ætti
hún að ná til allra friðelskra
þjóða Evrópu. Sannarlega ættu
allar hinar sameinuðu þjóðir
að vera innblásnar anda öflugr-
ar samvinnu. Sáttmála Bret-
lands og Sovétríkjanna, sem
var undirritaður fyrir ári síðan,
má skoða sem góðan fyrirboða
betri tíma.
í aðalatriðum mun Evrópa
aftur vera samsett af stórum
og smáum óháðum ríkjum.
Þjóðernisástin er ekki dauð.
Hún er áþreifanlegur veruleiki,
en það má aldrei framar leyfa -
henni að þróast yfir í ásælni.
Með rtáinni samvinnu verður
að gera allar þjóðernishreyfing-
ar lýðræðislegar og samvinnu-
hæfar. Sumir þeirra, sem fást
við að semja áætlanir um var-
anlegan frið, virðast ætla að
skapa veröld án hins skapandi
máttar þjóðernisástarinnar. Slík
ar áætlanir taka ekki tillit til
þeirra skilyrða sem við eigum
við að búa. Alveg eins og hver
einstaklingur vill vera frjáls
TIMBERLAKE-
FJÖLSKYLDAN
(In This Our Life).
Spennandi sjónleikur eftir
skáldsögu Ellen Glasgows.
BETTE DAVIS
OLIVIA de HAVILLAND
GEORGE BRENT
DENNIS MORGAN
Sýning kl. 5, 7 og 9.
MUNIÐ
Kaffisöluna
Hafnarstræti 16
og óháður innan síns þjóðfélags
vilja þjóðirnar vera frjálsar í
samfélagi þjóðanna.
Á meðal vissra smáríkja hef-
ur alltaf borið á tilhneigingu
til að mynda bandalög af ein-
hverju tagi. Ef slík tilhneiging
er eðlileg og leiðir ekki til
myndunar árásarbandalags,
ætti ekki að leggja stein í götu
hennar. Þessi þróun var sér-
staklega áberandi á Balkan-
skaganum og í Mið-Evrópu,
bæði fyrir 1914 og á tímabilinu
milli heimsstyrjaldanna. Þetta
er aftur farið að koma í ljós
núna, og þegar ástandið er aft-
ur orðið eðlilegt, munu stjórnir
og þjóðir landanna vafalaust
fást við að mynda nánari banda
lög. En því má ekki gleyma,
að aðeins frjálsar þjóðir geta
sameinast fúslega • og gert
bandalög sín virk og varanleg.
Það er óskaplegur misskilning-
ur að ætla sér að þröngva til-
búnum áætlunum upp á ein-
hverja þjóð að ofan og langt að
utan. Það er ekki hægt að end-
urskapa eða mennta þjóðir ut-
an frá. Endurfæðingin verður
að byrja innanfrá. Þetta á sér-
staklega við um Þýzkaland.
Auðvitað tekur það tíma, en
við megum ekki gleyma þolin-
mæðinni í stjórnmálunum.
Enginn getur sagt um fyrir
víst, hvenær þetta stríð endar
eða hvernig. En ástæða er til
að búast við, að endirinn geti
komið skyndilega, þegar mót-
stöðuafl óvinanna hefur verið
lamað. Herteknu þjóðirnar eru
þegar reiðubúnar til að rísa upp
og ganga í lið með hinum sam-
einuðu þjóðum með vopn í
hönd. Það er augljóst, að við
erum að byrja úrslitaþáttinn í
stríðinu. Ef allt gengur vel, ætt-
um vér að sigra Þjóðverja á
næsta ári. Að því loknu mun
þurfa að hafa nokkurn herafla
í Evrópu til að halda uppi röð
og reglu. En meginhluta her-
afla hinna sameinuðu þjóða
mun beint gegn Japan. Eftir að
allir óvinirnir hafa verið sigr-
aðir, er tími til kominn að
leggja hornsteina undir varan-
legra skipulag til verndar friðn-
um.
Framhald af 1. síðu.
unum, sem nauðsynlegar kunna
að þykja með tilliti til núver-
andi styrjaldarástands.
Helztu breytingar, sem nefnd
in gerði á þeim hluta trygginga-
laganna, sem hún lauk við að
endurskoða, eru eftirfarandi:
Við kaflann um slysatrygg-
ingar:
Að dánar- og örorkubætur
vegna slysa verði hækkaðar upp
í það að nema rúmlega saman-
lögðum heildarbótum stríðs-
slysatryggingarinnar, að lífeyri
undanteknum, og slysabótum al
þýðutryggingalaganna, eins og
þær hafa reynzt að meðaltali.
Við kaflann um sjúkratrygg-
ingar:
Að takmörkun á réttindum til
sjúkrahúsvistar fyrir sjúklinga,
sem veikjast af öðrum sjúkdóm-
um en þeim, sem um ræðir í lög
um um ríkisframfærslu, eða
ellikröm og þess háttar, verði
niður felld.
Sjúkrasamlögin greiði kostn-
að við röntgenmyndir að %.
Framlög ríkis, bæja og hreppa
til sjúkrasamlaga hækki úr 25%
í 33%% af greiddum iðgjöldum,
en takmarkist þó við 12 kr. á
ári fyrir livem samlagsmeðlim
auk verðlagsuppbótar, eins og
verið hefur.
Sjúkrasamlögum sé heimilt
að taka að sér rekstur lyfja-
búða.
Meðalbætur frá slysatrygg-
ingunni og stríðsslysatrygginga-
félaginu að lífeyri undantekn-
um, hafa numið samanlagt um
28 þús. kr. fyrir hvert dauða-
slys. Eru tillögurnar um dánar-
bætur miðaðar við það, að með-
alupphæð þeirra verði nálægt
þessari upphæð, en þó nokkru
hærri. Bótum til barna á ó-
maga aldri er breytt í lífeyri
og þær hækkaðar úr 100 kr.
á ári í 750 kr. á ári, auk verð-
lagsuppbótar, ef barnið á for-
eldri á lífi, en úr 200 kr. í 1200
kr. (grunnlífeyri) á ári, ef það er
munaðarlaust. Ekkjubætur eru
óbreyttar, sé ekkjan yngri en
50 ára og fullvinnandi. En sé
hún eldri eða öryrki, skal auk
bótanna greiða henni lífeyri. —
Bætur til foreldra er gert ráð
fyrir að hækki úr 500—1500 kr.
upp í 1000—3000 krónur, hvort
tveggja auk verðlagsuppbótar
og tilsvarandi til annarra að-
standenda.
Hámark örorku slysatrygging_
arinnar er nú miðað við vísi-
tölu 250, 15 þús. kr., en stríðs-
slysatryggingafélagsins 22 þús.
kr., eða samtals 37 þús. kr. fyrir
100% örorku. í stað þessara þóta
er lagt til, að greiddur verði
fyrii’ fulla örorku örorkulífeyr-
eyrir, 1200 kr. á ári, með verð-
lagsuppbót, en lækkar hlutfalls
lega eftir því, sem örorkan er
minni. Auk þess sé greiddur líf-
eyrir og bætur til aðstaúdenda,
ef örorkan er yfir 50%. Þá er
ennfremur lagt til, að dagpen-
ingar verði hækkaðir um 50%,
upp í kr. 7,50 auk verðlagsupp-
bótar.
Til að standast þann aukna
kostnað sem af endurbótum á
tryggingarlöggjöfinni leiðir, tel-
ur nefndin líklegt, að grunnið-
gjöld iðntryggingarinnar þurfi
að 4—5 faldast, en grunniðgjald
sjómannatryggingarinnar þurfi
að hækka nokkuð meira, a.m.k.
sexfaldast, ef frumvarpið verð-
ur að lögum. Iðgjöld sjómanna-
tryggingarinnar eru nú 6 krón-
ur á viku, en mundu samkv.
framansögðu þurfa að hækka
um 4—5 krónur. Iðgjöld 1 aðal-
flokkum iðntryggingarinnar eru
nú frá 0,70—2,70 kr. á viku, en
mundu samkv. framansögðu
þurfa að hækka um 0,60—2,00
kr.
Nefndin hefur einnig lagt
fram frumvarp, um breytingar
á greiðslum úr Lífeyrissjóði. Er
lagt til að Lífeyrissjóður greiði
50% í stað 30 % áður — af
heildarupphæð ellilauna og ör-
orkubóta, að frádregnum út-
hlutuðum vöxtum ellistyrktar-
sjóða, enda nemi upphæð elli-
launa eða örorkubóta eigi lægri
upphæð en 120 kr„ að viðbættri
verðlagsuppbót til hvers ein-
staklings.
Kemur þessi breyting til fram
kvæmda við úthlutun fyrir ár-
ið 1945.
Á yfirstandandi ári er veitt
‘ til ellilauna og örorkubóta 4
milljón króna, en mundi senni-
lega hækka upp í nokkuð yfir
6 millj. króna, ef frumvarpið
verður .að lögum.
Þessar breytingar á lífeyris-
sjóðsgreiðslunum eru aðeins ætl
aðar til bráðabirgða, því nefnd-
in býst við að geta skilað til-
lögum um það efni síðar í vet-
ur. Ýtarlegri frásögn um breyt-
ingartillögur þessar á alþýðu-
tryggingalögunum mun birtast
í blaðinu á morgun.