Þjóðviljinn - 14.12.1943, Blaðsíða 2

ÞJÓÐVILJINN
Þriðjudagur 14. desember 1943.
viawáótnrikm
Fyrirspumir viðvíkjandi
símanum.
iVísað til réttra aðila.
Hr. ritatjóri!
Mér er það fullkpmlega ljóst,
að það er ekki til lítils mælzt við
yður með því sem ég hef í
hyggju að biðja yður um. En bæði
er það, að þið blaðamenn þekkið
ýmsar sniðgötur, sem liggja að
sannleikanum, sem okkur oðrum
eru ókunnar, og eins hitt, að ég
hef ekki tök á að skipa, eða láta
skipa nefndir til að rannsaka
það sem mér virðist dularfullt.
Þess vegna hefur mér hug-
kvæmzt að biðja yður að afla og
birta í blaði yðar upplýsingar
um eftirfarandi.
1. Hvað eru mörg símanúmer
ónotuð af þessum fjó'gur þúsund
sem símstöðin í Reykjavík hefur
yfir að ráða.
2. Er útilokað að afla nauð-
synlegra tækja til aukningar
stoðvarinnar frá Ameríku eða
loftleiðis frá Svíþjóð, eða annars
staðar frá?
3. Er sænska verksmiðjan, sem
framleiðir þessa sjálfvirku sima-
tegund, einangrað fyrirtæki eða
hefur það kannski útibú í óðrum
lðndum.
4. Mundi nokkur maður, sem
að símamálum hér stendur, geta
haft hag af þvi að ekki væru
flutt inn tæki annars staðar frá.
Til dæmis umboðslaun, gjald fyr-
ir að skipta ekki við önnur fyrir-
tæki eða eitthvað því um líkt.
5. Er óvinnandi verk að flytja
þessi þúsund númer sem Hafn-
arfjörður hefur, til Reykjavíkur
og fá í þess stað tæki frá Ame-
ríku handa Hafnarfirði?
Mér væri stór þökk i að fá
þær upplýsingar sem hægt er, í
sambandi við þetta, því bæði er,
að ég bíð stórbaga fyrir þetta á-
s.tand, og svo mun með fleiri, og
eins hitt að ég vil ógjama hugsa
verra um fólk en ástæður eru
til.
y.
Ritstjóm blaðsins hefur ekki
aðstöðu til að svara þessum
spumingum, en yill eindregið
mælast til þess að réttur aðili í
þessu máli, sem er póst- og síma-
málastjómin, gefi greið svðr við
þessum spumingum og er henni
að sjálfsögðu heimilt rúm í blað-
inu fyrir svðrin.
Það þarf að hraða bygg-
ingu skýlis fyrir strætis-
vagnafarþega
Það var getið um það hér í
blaðinu ekki alls fyrir lðngu, að
komið hefði til umræðu á bæjar-
ráðsfundi, tillaga um byggingu
skýlis á Lækjartorgi fyrir stræt-
isvagnafarþega.
Eg hygg að bæjarbúum sé yfir
leitt ljós þðrfin sein hér er fyrir
þetta skýli. Það er oft kvartað
yfir því í blöðunum, að alltof
margir troðist inn í strætisvagn-
ana í hverri ferð, og bílstjóram-
ir hljóta ámæli fyrir of mikla lin-
kind í þessu efni.
Það er ekki nema eðlilegt að
fólk sýni nokkra óþolinmæði þeg
ar vont er veður og seint geng-
ur að koma sér fyrir í vðgnun-
EPI.J.ytlM =1:1.1
rrrrt^-rm
HCltaha í iliH
I M
til Arnarstapa, Grundar-
fjarðar og Stykkishólms
árdegis í dag.
II Hrímfaxa
til hafna frá Þórshöfn til
Sigluf jarðar til kl. 18 í dag-
um. Það yrði afar óvinsælt ef
vagnamir fæm að skilja farþega
eftir og takmörkuðu tölu þeirra
við sætin.
Ef þetta skýli yrði reist, mundi
það bæta úr þvi óviðunandi á-
standi að menn skuli þurfa að
standa á bersvæði í hvaða illviðri
sem em meðan beðið ereftir stræt
isvagni.
Það mundi vera hægra að
koma á reglu við þessa flutninga,
takmörkun farþega í hverjum
vagni frekar framkvæmanleg.
Farþega.skýli þetta verður að
vera smekklegt útlits og hagan-
lega fyrir komið. Það má ekki
vera til óprýði í þessari miðstöð
umferðarinnar í bænum, eins og
skóburstunarskúrinn sem nú er á
miðju Lækjartorgi og vel mætti
fjarlægja.
Það verður að vænta þess að
yfirvðld bæjarins hrindi þessu
nauðsynlega máli í framkvæmd
strax í vetur eða svo fljótt sem
kostur er á.
Hitaveitan.
Nú bíða bæjarbúar þess með
óþreyju að hitaveitan komist í
notkun og heita vatnið frá Reykj
um fari að hita upp hús þeirra.
Forráðamenn hitaveitunnar
kvarta yfir símahringingum ó-
þolinmóðra manna sem spyrja
hvenær heita vatnið komi inn hjá
rér.
Heyrzt hefur, að kostnaður við
byggingu hitaveitunnar hafi far-
ið gífurlega fram úr áætlun og
hefur í sambandi við það vaknað
sú spuming hjá mörgum hvort
reikningamir mundu hita bæjar-
búum meira en sjálft heita vatn
ið. Hvort kolakynding mun<Ji
verða ódýrari en að nota hita-
veituna.
Um þetta skal engu spáð hér,
en hinsvegar er rétt að benda al-
menningi á þá staðreynd að ef
íhaldSbæjarstjómin hér í Reykja
vík hefði borið gæfu til að koma
hitaveitunni í framkvæmt fyrir
stríð, í stað þess að nota málið
sem kosningabeitu hvað eftir ann
að, þá hefði almenningur haft
meiri hag af þessum framkvæmd
txm en nú er raunin á og ekki
komið eins hart niður á honum
með aukningu skatta og útsvara.
Alþýðufræðsla
Verkamannafélagiö Dags-
brún hefur tekið' upp þá lofs-
terðu nýbreytni, að efna til
fynrJestra fyrir félaga sína og
almenning.
Hafa haldið fyrirlestra á
vegum félagsins hinir ágæt-
ustu gáfu- og menntamenn,
t. d.: prófessor Sigurður Nor-
dal, .Jóhann Sæmundsson
læknir, Einar Olgeirsson al-
þingismaöur og nú síðast
Bjöm Sigfússon magister, viö
urkenndur gáfu- og fróðleiks-
i maður og almenningi kunnur
fyrir h.'n ágætu erindi sín í
útvarpinu, „Spurningar og
svör um íslenzkt mál“. Ætla
mætti að menn hefðu tekið
þessum erindum með fögnuði,
og fyllt húsið svo að margir
hefðu orðið frá að hverfa. En
svo er ekki — því er verr.
Hafa flestir hinna ágætu
fyrirlesara mátt flytja erindin
fyrJr næstum tómu húsi. Og
er þetta meir en meðalskömm.
Er verkalýður Reykjavíkur
virkilega á svo lágu menning-
arst’gi, að hann skelli skoll-
eyr.b'n við ágætum erindum?
Og aðgangur aðeins ein króna.
Ef þessu fer fram, er ekki
annað sýnna, en hið góða við
leitni Dagsbrúnarstjómar, um
að v(-ita félögum sínum holla
Framh. á 5. síðu.
Undirbúningsstarf vegna lýö-
veldisstofnunarinnar
10. janúar næstkomandi
kemur Alþingi saman til þess
að taka ákvörðxm um stofn-
un lýðveldis á íslandi 17. júní
1944. Það er sem sagt ekki
nema tæpur _mánuður þar til
íslenzka þjóðin tekur þessa
miklu ákvörðxm í sjálfstæðis-
baráttu sinni og það er ekki
nema mn hálft ár þar til ís-
lenzka lýðveldið verður stofn-
áð. Dagnrinn sem kemur til
með að marka stærstu tíma-
mót í sögu landsins fram að
þessu, hefur verið vel valinn.
En hvað hefur verið gert til
undirbúnings þess, að gera
þennan dag svo hátíðlgan og
svipmikinn sem honum ber.
Mér er ekki grunlaust um aö
í því efni hafi enn lítiö verið
aöhafzt. En tíminn er skamm
ur og því nauðsynlegt að hefj
ast þegar handa.
Fæðingardagur lýðveldisins
má ekki líða með einni ræðu
af svölum Alþingishússins og
samfelldri dagskrá í útvarp-
inu. Inníhald hans verður að
vera almenn, þjóðleg vakning,
svo að hverju barni í landinu
skiljist að hér hafi þjóðin loks
öðlazt hin langþráöu réttindi
Skíðaskáli Vals vígður
Síðastliðinn sunnudag vígðu Valsmenn skíðaskála
sinn við Kolviðarhól. Hefur skáli þessi Verið í smíðum
frá því í maí í vor. Er skálinn hinn reisulegasti og mynd-
arlegasti í hvívetna, stendur á skemmtilegum stað, þar
sem fjöllin þrengja ekki að eða inniloka, enda nýtur
hann sín vel frá öllum hliðum.
Stærð skálans er 6%xl0 m.,
ein hæð með háu risi. Aðalsalur-
inn er í miðju húsinu, mjög
smekklega gerður, er eldstó í
honum (kamína), sem Vals-
menn hugsa sér gott til að sitja
við á vetrarkvöldum.
Öðrum megin salsins er inn-
gangur, pokageymsla og eld-
hús, en hinumegin er lítið her-
bergi, sem í verða sett veggrúm
(,,kojur“) fyrir 12 menn. Þeim
megin er einnig gengið upp á
svefnloftið, sem er stórt (5x9 m)
og vistlegt. Getur það rúmað
um eða yfir 50 menn með hægu
móti til að sofa.
Vindrafstöð hefur verið sett
upp við skálann, sem lýsir hann
prýðilega upp. Allur frágangur
virðist vera hinn bezti og yfir-
leitt öllu smekklega fyrir kom-
ið. Það kom greinilega fram að
Valsmenn hugsa sér, að þetta
verði ekki aðeins skíðaskáli,
heldur einnig sumarskáli. Hafa
þeir þegar á s. 1. sumri brotið
flatlendi það, sem liggur fyrir
neðan hól þann, er skálinn stend
ur í. Er ætlunin að gera þar
knattspyrnuvöll og fleiri velli.
Eru á þessu sviði ekki síður
miklir möguleikar fyrir félagið
en í sambandi við skíðin.
Alla húsbygginguna hafa
Valsmenn sjálfir framkvæmt í
sjálfboðaliðsvinnu.
Andreas Bergmann teiknaði
húsið. Magnús Bergsteinsson
var aðalsmiður, Jóhannes Berg-
steinsson sá um múrvinnu, en
Ólafur Jensen sá um uppsetn-
ingu rafstöðvar og raflögn alla.
Til vígslunnar bauð félagið
ýmsum íþróttafrömuðum þessa
bæjar, blaðamönnum og velunn
urum félagsins. Fyrir hönd bæj
arstjórnar kom Guðmundur Ás
bjömsson og fyrir K.F.U.M.
Bjarni Jónsson dómprófastur.
Voru fluttar þarna margar
ræður og snjallar, sem allar
dáðu þessa nýju byggingu Vals-
manna og árnuðu félaginu allra
heilla með þetta íþróttaheimili
sitt. Var gestum borið öl og
brauð og veitt af rausn mikilli.
í skíðanefnd Vals eru: Þorkell
Ingvarsson formaður, Magnús
Bergsteinsson, Andreas Berg-
man, Jóhannes Bergsteinsson,
Eyjólfur Magnússon og Axel
Gunnarsson. Hefur nefndin
sýnt mikinn dugnað í starfi
sínu og má kallast þrekvirki að
koma svona húsi upp á jafn
skömmum tíma eingöngu í sjálf
boðavinnu. Hefur þarna verið
unnið þarft verk félagslífi Vals
og um leið einn þátturinn'í því
að sbapa æsku þessa lands hvetj
andi möguleika til þess að
stunda íþróttir og leita eftir
hollum og góðum félagsskap.
Þjóðviljinn óskar Val til
hamingju með þennan nývígða
skála sinn og framtíðarstarf.
og kunni að meta gildi þeirra.
Aldrei hefur þess verið meiri
þörf en nú í ölduróti styrjald.
arinnar, að þjóðin sýni al-
heimi að hún kunni að virða
og ætli sér að vernda þetta
fjöregg sitt. Hver veit nema
fyrstu spor hins unga lýðveld
is verði nógu þung, þótt deyfð
þjóðarinnar bæti þar ekki á.
Vér héldum hátíðlegt 1000
ára afmæli Alþingis með mikl
um myndarskap og kostaði
það fleiri ára undirbúning.
Auðsýnt er því að hver dagur
sem líður er dýrmætur. Strax
og Alþingi hefur tekið ákvörö
un sína, þyrfti það að kjósa
nefnd sem hefði með hönd-
um allan þann tmdirbúning'
fyrir lýðveldisstofnunina, sem
snýr að útbreiðslu, fræðslu
og áróðri, bæði inn á við og
út á við. Þessi nefnd ætti þeg
ar að leita samvinnu við öll
fjöldasamtökin í landinu verk
lýðssamtökin og samtök ann-
arra stétta, flokxana, íprótta
hreyfinguna, ungmennafélög-
in, samtök menntamanna og
listamanna.
Þegar Alþingi hefur tekið á-
kvöröun sína, ætti engin vika
svo að líða að ekki yrði variö
einni kennslustund í skóluiA
landsins til þess að kynna
nemendum innihald og þýð-
ingu lýðveldisstofnunarinna*.
Samvinnu þarf að taka upp
við blöðin í sömu átt og vel
þarf að vanda til útbreiðslu-
starfsemi útvarpsins.
Þá er ekki minni þörf á að
hraðað verði undirbúningnum
út á við. Það parf að skipu-
leggja skrif í erlend blöð og
tímarit, ná samvinnu við ís-
lendinga og íslandsvini víða
um heim, hefja víðtæka kynn
ingu á hinu unga lýðveldi.
Loks kæmi svo undirbúnlg
ur margþættra hátíðahalda
og er það vandasamt starf, ef
þau eiga að hafa þann virðu-
leik og fá þá fjöldaþátttöku,
sem þeim ber.
Ekki þarf síöur aö fara að
hugsa til ýmislegs undirbún
ings, sem lýðveldisstofnunin
hefur í för með sér, svo sem
sköpun nýs skjaldarmerkis
fyrir lýðveldið, nýr myntslátt
ur o. a., en það heyrir ef til
vill meir undir framkvæmd-
arvaldið, þótt eigi megi draga
um of aö leita tíl Islenzkm
listamanna um tillögur í þessu
efni.
Það hefur verið sagt að ís-
land væri undir smásjá
tveggja stórvelda. Nú er að
sýna að enga smásjá þurfi til
þess að sannfærast um að
hér búi einhuga þjóö er elsk-
ar land sitt og ætlar sér að
vernda sem hina dýrmætustu
eign hið unga lýðveldi ísland.
Haukur Björnsson.