Þjóðviljinn - 22.02.1944, Qupperneq 2

ÞJOÐVILJINN
Þriöjudagur 22. febrúar 1944.
Sí&asía ferl v. s. Þormóls
NidOTlag skýrslu um rannsóku Þomiódsslyssíns
Þjóðviljinn birti s. 1. sunnudag fyrri hluta skýrslu
sjódóms Reykjavíkur um rannsókn Þormóðsslyssins.
Var þar skýrt frá breytingum þeim, sem gerðar voru
á skipinu, viðgerðum vegna þráláts leka o. fl.
í síðari hluta skýrslunnar, sem hér fer á eftir, er
skýrt frá síðustu ferð v. s. Þormóðs.
Skipið fór síðan í hina seinustu
forð frá Reykjavík hinn 9. febrúar
f. á„ einnig tii hafna við Ilúna-
flóa, og virðist farmur hafa verið
samskonar og fyrr. Virðist svo sem
enn hafi orðið vart lcka á norður-
leiðinni. Þann 13. febrúar fór skip-
ið frá Blönduósi og var með lítinn
varning þaðan.
Á Hvammstanga (þann 14.
febrúar) tók skipið hinsvegar rúm
31 þús. kg. af vörum (aðallega
ffosnu dilkakjöti), og virðist fram-
urinn hafa fyllt lestina, en ekki
hafa verið annars staðar. Á
Hvammstanga t<3k skipið og þrjá
farþega, þar af einn s'em ætlaði til
Reykjavíkur, og fór skipið frá
Hvammstanga að morgni þess 15.
febrúar. Á suðurleið kom skipið
við á Drangsnesi og' setti þár í
lan<] tvo farþeganna ftá Hvamms-
tanga. Eftir því sem forstjóri
Skipaútgerðarinnar skýrir frá,
barst beiðni, er skipið var á Ilúna-
flóa, frá afgreiðs 1 umanni Skipaút-
gerðarinnar á Bíldudal, Ágúst Sig-
urðssýni, um að Þormóður kæmi
þar við á suðurleið til að taka
hann. Var í fyrstu færst undan
þessu, en fyrir eindregin tilmáeli
Ágústs var liigt fyrir skipstjórann
á Þormóði að taka Ágúst á Bakka
í Arnarfirði, Svo og að taka sr.
Þorstein Kristjánsson á Patreks-
firði. Án þess að vitað sé glögg-
lega, hvað valdið hafi, hélt skipið
þó til Bíldudals og kom þangað
síðari hluta nætur 10. febrúar og
Iagðist þar að bryggju. Eiigum
varningi var skipað þar á land, og
það tók engan fluthing þaðan
nema farangur farþega þeirra, er
þar fóru um borð í skipið, en þeir
voru alls tuttugu og einn, karl-
menn, konur og barn (þar á meðal
Ágúst Sigurðsson). Skipið fór frá
Bíldudal kl. ,5Vii að morgni þess
16. febrúar; kom við á Patrcks-
firði, tók þar tvo farþega (og var
annar þeirra sr. Þcrrsteinn Krist-
jánsson), og var farið frá Patreks-
firði kl. 13.45 sama dag, áleiðis til
Reykjavíkur. — Að morgni þess
17. febr. fór veðurútlit að gerast
ískyggilegt á þessum slóðum; vind-
ur fór mjög vaxandi af V—SV og
sjólag tók að versna. KI. 10.49 um
morgnninn sendi forstjóri Skipa-
útgerðarinnar skipstjóránum á
Þormóði skeyti og spurðist fyrir
um það, hvenær skipið væri v;pnt-
anlegt til Reykjavíkur. Veður fór
enn mjög versnandi eftir því sem
Jeið á daginn, og kl. 6 e. h. kom
svohljóðandi svarskeýti til for-
stjóra Skipaútgerðarinnar frá skip-
stjóranum á Þormóði: „Slóvum
Faxabugt, gct ekki sagt um það
núna“. Um sama leyti sendi skip-
stjórinn þó skeyti til vandamanna
hér í bæ, þar senr hann kvaðst
vei'a væntanlegur til Reykjavíkur'
næsta morgun. Kl. 6.20 e. h. sama
daga sendi stýrimaðurinn á bor-
móði og skeyti um góða líðan til
konu sinnar á ísafirði. Veður fór
enn mjög versnandi, svo og sjó-
lag. Fréttist nú ekki af Þormóði
fyrr en Slysavarnafélagi Islands
barst eftirfarandi skeyti frá skip-
stjóranum kl. 10.16 að kvöldi jæss
17. febrúar: „Erum djúpt út af
Stafnesi mikill leki kominn að
skipinn, eina vonin er að hjálpin
komi fljótt". Síðan heyrðist ekk-
ert frá skipinu, en vegna veður-
ofsans urðu engin tök á að koma
því til hjálpar. Mun skipið hafa
farist með allri áhöfn, að |>ví er.
virðist aðfaranótt þess 18. febrúar.
Síðari hluta júlímánaðar fréttu
hlutaðeigandi sjó- og verzlunar-
dómsmenn, að nokkrir bátsverjar
á Suðurnesjum teldu sig hafa
fundið flak við Garðskaga og fíkur
bentu til, að hér væri að ræða um
flak af v.s. Þormóði. Til þess að
reyna að ganga úr skugga um,
hvað hæft væri í jjcssu. fóru sjó-
og verzlunardómsmennirnir suðu|'
með sjó ])ann 28. júlí og höfðu tal
af þeim aðiljuni, sem um |>efta
gátu vitnað og unnt var að ná í.
Af þeim viðtölum virðist ljóst, að
vélbátarnir Glaður frá Ytri-Njarð-
víkum, Gylfi s. st„ Áfram frá
Keflavík og Gullfoss s. st„ hiifðu
á s.I. vori fest veiðarfæri sín í ;
skipsflaki í „misvísandi" austur '
frá Garðskagavita, all-skammt frá
landi. en áður hefur eigi orðið vart
við neinar festar á þessum slóðum.
Skipverjar á b.v. Gylfa féngu í
v'or þilfarsplanka ýr flaki j)essu í
dragnót sína og var sá planki
geymdur hjá hreppstjóranum i
Njarðvíkum. Hafliði J. Ilafliðason,
skipasmiður, fór ásamt sjó- og
verzlunnrdóm.smöununym suður
þangað og athugaði planka þenn-
an. Virðast allar líkur benda til,
að hér sé um að ræða júlfarsplanka
úr Þormóði, og sama er að segja
um fleka þann, sem skipverjar á
v.t). Gullfossi fundu í vor á'sömu
slóðum. Mörg af jæim líkum, á-
hafnarinnar á Þormóði, sem kom-
ið hafa fram, hafa fundizt á j)ess-
um slóðum og verður J)ví að telja
talsverð líkindi til, að skipsflakið,
eða hluti þéss, sé þarna, en úr því
verður eigi skorið nema ) ið nán-
ari athugun. Þarna mun vera allt
að 20 faðma dýpi, og skv. umsögn
Ársæls Jónassonar, kafara, mUnu
kafarar eigi treysta sér til að kafa
á því dýpi, sérstaklega á þessum
stað, J)ar sem straumur cr þar
mjög þungur. ilinfevegar var talið
hugsanlegt að ná mætti flakinu
upp og var ákveðið að reyna J)að
og •fengin til j)ess' sú fullkomnásta
aðstoð sem hér er nú völ á. Stöðu
þessar tilraunir frani í vetrarbyrj-
un. cn varð alltaf frá að ganga þar
eö veður varð aldrei nógu kyrrt
og loks taldi sjódómurinn urn
miðjan nóvember að vonlaust
mundi vera að halda tilraunum
áfram.
Af |)ví sem fram hefur komið
við raunsókn þessa, verður ekki
ráðið með neinni vissu hvort skip-
ið hefur steytt á grunni eða farizt
af völdum ofviðrisins.
Lestrarfélag kvenna
Félagiö á nú 3513
Lestrarfélag kvenna hefur
sent bæjarráði eftil’farandi
skýrslu:
„Lestrarfélag kvenna hefur
aðsetur sitt á Amtmannsstíg 2.
Fara bókaútlan þar fram 5
sinnum í viku. Samkvæmt árs-
skýrslu félagsins voru lánuð
út úr safninu 3513 bindi, auk
blað og tímarita. Fyriij bækur
og blöð var greitt á árinu kr.
1704,63. Bókavörzlu og alla um-
sjón með safninu hafa félags-
konur til skiptis og geröu þaö
með mestu prýði. Fyrir hús-
næði, ljós, hita Qg ræstingu
voru greiddar kr. 1472,11, en
alls urðu gjöld kr. 3662,94. Fé-
lagskonur eru nú 215 að tölu,
var árgjaldið hækkað um
þriðjung á þessú ári, eða upp
í kr. 15,00. Fundir voru haldn-
ir þrír á árinu. Ræddu þeir
félagsmálin, en auk þess voru
erindi flutt og úrvalskaflar bók
j mennta lesnir upp.
Eftirfarandi konur skipa
stjórn félagsins, auk undirritaðs
formanns. Frú Dóra Þórhalls-
dóttir, frú Sigríður Haraldsdótt
ir og frú Vigdís Thorarensen.
Stjórnin þakkar styrk þann,
er félagið nýtur úr bæjarsjóði
Reykjavíkur og treystir því, að'
hann fái að standa áfram í
fjárhagsáætLun bæjarins. Það
mundi koma sér vel, sökum
þess hve bækur eru dýrar, að
dýrtíðaruppbót leggdist við
styrkinn.
Reykjavík 15. febr. 1944
Virðingarfyllst
Laujey Vilhjálmsdóttir“.
Félaginu var ætlaður 1000
kr. styrkur i fjárhagsáætlun
þessa árs.

mammík
Fjárhagsáæílun
Neskaupssfadar
Bæjarstjórn Neskaup-
staðar samþykkti nýlega
fjárhagsáætlun bæjarins
fyrir árið 1944. Tekjur eru
áætlaðar 649 þús. kr. alls,
en þar af nema útsvorin
486 þús. kr. eða 17% hærri
en árið 1943.
Helztu gjaldaliðir eru til
verklegra framkvæmda 150
þúsundir, alþýðutryggingar
101 þús., mentamála 91 þús.,
afborganir skulda 97 þús.,
framfærslumál 50 þús., stjórn
kaupstaðarins 49 þús., vaxta-
greiöslur 22 þús.
Fraadh*lá á 8» sfðu
40 dagar
Þegar þetta er ritað hefur Al-
þingi setið á rökstólum í 40 daga.
Hvað hefur það gert? <
Ekkert segja sumir, Naumast
er það rétt. Nokkrir þingmenn
innan tólf manna nefndárinnar
virðast hafa varið þessum 40 dög-
um, og Sennilega nóttunum með,
til að flækja og tefja mál, sem
raunverulega var afgreitt áður
en þingið kom saman, það er að
segja, þingið átti aðeins eftir að
ganga frá hinni formlegu hlið,
þetta mál er sjálfstæðismálið.
1
8. apríl — 30. nóv.
Áttunda apríl 1943 undirrita
fulltrúar allra stjómmálaflokka.
sem sæti eiga á Alþingi, nefndar-
álit, þar sem skýrt og ótvíræð-
lega var fram tekið að þeir væru
allir sammála um að stofna lýð-
veldi á Islandi, eigi síðar en 17.
júní 1943.
Þessir fullarúar flokkanna voru
og sammála um, að ef stríðinu
lyki fyrir þennan tíma og sam-
band fengist við Danmörku, þá
kæmi ekki til mála, að Danakon-
ungur fengi hér aftur konungs-
vald, né að Danir tæku utanrík-
ismál vor í sínar hendur, Þess
vegna var ákveðið að stofna hér
lýðveldi eigi síðar en 17. júní,
en fyrr ef stríðinu lyki fyrr og krafa
kæmi frá konungi og Dönum um
að framkvæma sambandslaga-
sáttmálann eins og fyrir stríð.
Samkomulagið var um það, að
konungdæminu á íslandi væri
lokið, og sambandslagssáttmál-
inn úr gildi fallinn.
Frá þessu samkomulagi hljóp
Stefán Jóhann, þrátt fyrir eigin-
handar undirskrift og undruðust
Hetjur ð Sielprslóð
Svo nefnist ný bók er Skálholts
prentsmiðja hefur sent á mark-
aðinn. Höfundur bókarinnar,
Erskine Caldwell, er frægur
skáldsagnameistari, þótt hann
teljist enn til yngstu rithöf-
unda Bandaríkjanna, þeirra
sem þekktir eru. Tvær bóka
hans, Tobac'co Road og God’s
Little Acre, munu vera all-
kunnar ^ enskufróðum mönnum
hérlendis, enda skrifaðar af
stílsnilld og einstæðu hlífðar-
leysi við þá barnalegu ástríðu,
sem títt- er að ásæki menn í
auðvaldsþjóðfélagi, en hún er
sú, að leita þess guðdóms í
bókmenntunum, sem af skilj-
anlegum jís'itæðum fyrirfinnst
ekki í þjóöfélaginu sjálfu.
Nú heíur Caldwell skrifað
nýja bók og þessi bók er komin
út í íslenzkri býðingu Karls
ísfelds blaðamanns: Hetiur í
heljarslóð. Bókin um baráttu
rússnesku skæruliðanna að baki
víglínunnar og bókin um
grimmdaræði nazistahersveit-
anna gegn íbúum hinna her-
teknu héraða. h.
það allir, einnig þeir, sem mundu
brigð hans við skriflegan samn-
ing, gerðan milli Alþýðuflokks-
ins og Kommúnistaflokksins um
samvinnu í bæjarstjómarkosn-
ingunum 1938 og um samstarf í
bæjarstjórn að þeim loknum.
Þrítugasta nóvember 1943
gerðu Sjálfstæðisflokkurinn,
Framsóknarflokkurinn og Sósí-
alistaflokkurinn með sér sam-
komulag um að framkvæma hið
gamla sámkomulag og skyldi
þing kvatt til fundar 10 janúar
til að ganga formlega frá, Níu
menn voru kjörnir — þrír frá
hverjum flokki — til að sam-
ræma og stjórna, áróðri og at-
höfnum flokkanna og blaða
þeirra í þessu máli, og þessir níu
kusu þrjá úr sínum hópi, er
skyldu vera framkvæmdaráð og
meðal annars gera tillögur um á
hvem hátt þjóðin gæti fagnað
lýðveldinu 17. júní, svo samboð-
ið væri hinum sögulegu tímamót-
um.
Alþingi átti þannig aðeins eft-
ir að ganga frá hinni formlegu
hlið málsins, þar á meðal að á-
kveða hvernig forseti skyldi kjör-
inn, og hvert skvldi veraembættis
heit hans. , i
Þrátt fyrir þetta hafa nú
nokkrir þingmenn undir forystu
ólafs Thórs og Hermanns Jónas-
sonar varið 40 dögum og 40
. nóttum til að semja við liðhlaupa
. um mál sem var útrætt.
Svona starfsaðferðir skilur
þjóðin ekki. Ekki einu sinni hjá
þeim mönnum sem nýlega, hafa
leikið „heitrofaþáttinn“ frammi
fyrir henni.
Aðgöngumiðasalan við
bíóin
Eins og vitað er, þá hefur að-
sókn að kvikmyndasýningum
aukizt mjög hér í bænum, og er
alveg sérstaklega mikil um helg-
'ar. Þa'ð skapast því milcil þröng
féaman við bíóin og liggur jafn-
vel við meiðslum. Þegar þannig
stendur á verður lögreglan að
halda uppi reglu, og ætlar þó
stundum ekki að takast of vel.
Mér hefur dottið í hug hvort
ekki msétti koma aðgöngumiða-
sölunni betur fyrir, þannig að
selja t. d. ekkj bömum og full-
orðnum á sama tíma, þegar
barnasýningar eru kl. 3. Þá ætti
að byrja að selja miða að baran-
sýningunni kl. 1. Mestu þrengslin
væru þá liðin hjá, ef sala að
öðrum sýningum hæfist kl. 11.
og þar af leiðandi lítil hætta á
að böm yrðu troðin undir eða
þrengt óþyrmilega að þeim, sem
nú þarf að gæta ýtrustu varkámi
svo afstýrt verði.
Þessa tillögu ættu kvikmynda-
hússeigendUr að taka til athug-
unar. Bící^mfrfciir.
I