Þjóðviljinn - 07.03.1944, Qupperneq 5

Þjóðviljinn - 07.03.1944, Qupperneq 5
ÞJÓÐVILJINN — Þriðjudagur 7. marz 1944. ---------------------------: ■ þlÓÐVIUINN Utgefandi: SametningaTflokkur alþýðu — Sósíalistaflokkurinn. Ritstjóri: Sigurður Xhiðmundsson. Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgeirsson, Sigfús Sigurhjartarson. Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavcrðustíg 19, sími !M8i. Ritstjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, sími 2270. Prentsmiðja: Víkingsprent h.f., Oarðastrœtí 17. Askriftarverð: 1 Reykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuði. Uti á landi: Kr. 5.00 á mánuði. Hvað á lýðveldið að færa oss -- og vér því? Þing og þjóð býr sig nú undir stofnun lýðveldisins 17. júní. Lýðveldisstofnunin er hið ytra tákn þess að þjóðin tekur aftur allt það vald til sín, sem verið hefur utan landssteinanna í 680 ár. Lýðveldið er form og tákn sjálfstæðis íslenzku þjóðarinnar, vilja íslendinga til að vera frjálsir og óháðir öðrum þjóðum. Og |>essvegna ber allri þjóðinni að fylkja sér um það og varðveita það, sem sjáaldur auga síns. Vér verðum þá að vera minnugir sögu vorrar og dýrkeyptr- ar reynslu. Það er ekki minni vandi að gæta fengins fjár en afla — segir máltækið. Vér íslendingar höfum áður verið sjálfstæð þjóð. Það hefur áður verið lýðveldi á íslandi. Og þegar vér stofnum vort nýja lýðveldi, þá verðum vér að strengja þess heit að gæta oss gegn samskonar hættum og þeim, sem eyðilögðu hið forna þjóðveldi vort. Þær hættur stöfuðu ekki aðeins utan að. Þær komu líka innan að. Nokkrir forríkir höfðingjar, sem einskis svifust í valdabrölti sínu, heldur ekki þess að gerast erindrekar erlendra yfirdrottn- unarseggja, — kúguð bændaalþýða, sem þrótturinn hafði verið soginn svo úr, að hún megnaði hvorki að verja frelsi sitt gegn höfðingjunum né varðveita frelsi landsins fyrir samsæri þeirra og útlendra ágangsmanna, — þetta var íslenzka þjóðin 1264. Vegna þessarar innlendu stéttaskiptingar og stéttakúgunar fyrst og fremst leið lýðveldið undir lok. Eigi nýja íslenzka lýðveldið að standa á föstum fótum, þá má þessi saga ekki endurtaka sig í nýju formi, — þá má ekki skapast hér vellauðug valdamannastétt, er hafi öll ráð fólksins í hendi sér og standi jafnvel í fjárhagslegu sambandi við er- lenda auðdrottna, — þá má ekki skapast hér kúguð alþýða, svín- beygð undir atvinnuleysi og örbirgð, með sundruð og eyðilögð samtök undir járnhæl auðvalds. íslenzka lýðveldið verður að grundvalla framtíð sína á frels- isást frjálsrar þjóðar, frjálsra einstaklinga, sem geta öruggir um afkomu sína litið til komandi dags. Sterk samtök starfandi, djarfhuga alþýðu, — vinsamlegt samstarf hennar við þær milli- stéttir, er reka sjálfstæðan einkarekstur í landbúnaði og útvegi, — viturleg hagnýting þess þjóðarauðs, sem ísland nú ræður yf- ir, — jöfnuður um efnahag og völd, — þrotlaus varðstaða allrar þjóðarinnar um frelsi sitt út á við: allt eru þetta forsendur, sem skapa þarf á sem skjótustum tíma, ef íslenzka lýðveldið á að standa föstum fótum, — fastari en gamla lýðveldið, fastari en sum lýðveldi vorra daga, sem farizt hafa í fyrstu stormum kreppna og styrjalda. Það eru djörfustu vonir margra kynslóða af íslendingum, sem rætast, þegar vér, sem nú lifum, stofnum lýðveldi á íslandi 17. júní í sumar. Vér megum ekki láta þær vonir verða sér til skammar. Vér megum ekki gleyma dýrkeyptri reynslu 1000 ára stjómmálasögu lands vors. Lýðveldið færir oss þjóðfrelsið, sem vér svo lengi höfum saknað. Vér verðum að færa því þær styrku stoðir, er það skorti fyrrum: bjargfasta sannfæringu eindreginna frelsissinna, — efnahagslegt sjálfstæði alþýðunnar, — einingu þjóðarinnar um viturlega, hleypidómalausa og framsýna utan- ríkispólitík. Lýðveldi þarf að grundvallast á vilja lýðsins sjálfs, þjóðar- innar allrar, til að varðveita það og meðvitund hennar um skil- yrðin til þess, þann vilia og þá vitund þarf að efla sem fyrst og sem mest. TI860 HANSTEE I. Hadde jeg skrevet noe, kom jeg ofte til deg. Varmt fallt lys ut i mprket fra Bernhard Herres vei. Stjernene over ásen, skogen 1 aftensuset — det var som om deres renhet var lukket inn i huset. Det luktet epler i stuen, en hpstlukt syrlig og frisk; som gulvet nettopp var hvitskurt og nystrpdd med enerbrisk. Badet, skrubbet, i nattdrakt, kom veltende tre smá gutter, böstemt pá á presse hver drápe av dagens siste minutter. De sa godnatt, som til livet. Bare en sprellende kropp nektet á la seg trpste, sá mor tilslutt bar ham opp. Armene la han om henne. Glemt var í guttens hjerte at spvnen syntes ham nylig som verdens argeste smerte. Slik som en junmatts bleke hus bevarer en dag ble barnenes lys tilbake pá dine ansiktsdrag. Med hjemmet dypt 1 ditt væsen sto du í rökejakken, gla og hpy med den stolte skyheten over nakken. Var íkke dette dm gáte: at selve din harmom gjorde at du sá voldsomt og prutningslpst tok parti? Noen blir drevet av hat mot alt som vil undertrykke, av smerte, npd og forpinthet . . . Men du ble drevet av lykke. Slektsarv, evner og krefter — hvor hemmelig rik du var. Du fikk, og du ga, sá meget, som s0nn, som mann og som far. Skulle du takke for dette med noen seirer ved skranken? Du ble den utilfredse, den hvilelþse í tanken. Som í en hþstlufts nærhet lá engang málet du sá: Rettferd for alle pá jorden. Men tung ble veien á gá. Brol^se elver flommet, myrene strakte seg sorte. Du gikk mot et fjell som du skimtet, alltid lengere borte. II. Det vanket sá mange venner í Bernhard Herres vei. Sent gikk de ut í natten. Rikere fþlte de seg. Det var en kveld í septembcr. Angsten lá tett og grá. Din Kirsten satt blek og ventet. Da nngte en fremmed pá. Sá edelt var dette hjemmet, at han mátte komme til slutt. En tysk soldat sto i dpren. Viggo Hansteen var skutt. III. Som et fuglefjell i flammer f^ltes sinnet ved din dpd. Sagnet gár at nord pá Fuglþy har en ond, formprket mann engang landet under stupet og tendt strandgresset í brann, og han lo da ílden sugtes opp langs trange revners strá hpyt til hyllene i berget, der hvor tusen reder lá. Flágene sto flammespendte — hele fuglefjellet brente. , Med en dunonge' í nebbet lettet hunnene og strpk ut mot havet, ut mot frelsen, gjennom angst og íld og rpk, satte 'ongen varsomt ned þá en bþlge, m0rk og 0de, og fl0y klágende avsted, mn ígjen hvor pinte liv lá og brente seg til dpde. Nye fugl kom hjem fra havet, og de suste mn í flammen til de andre; og som fakler sank de ned i dypet sammen. Shk tar ílden í várt hjerte ved hvert bpddelskudd som smalt, hvem blir næste av de beste, hvem er fengslet, hvem er falt? Tanker vi var sammen om slepes hen td dþd og dom. Det er livet várt som myrdes. Er vi enná fá og svake, kan vi ikke stá avmektig vi vil hjem, vi vil tilbake, hjem til váre dpmte venner, dit hvor fuglefjellet brenner. IV. Gikk du sá rolig blant fienden, fordi du ikke forstod? Du kjennte dem, deres saga, sammenklistret av blod. Frihetens menn í Tyskland hadde de myrdet Í0r. Kom de, hadde de skrevet forlengst et kors pá din dpr. De kom. Du retste deg mot dem. Du sá fra by etter by, som brente r várdagcns sol-helg, dödskorset pá deres fly. Arbeidsfolk floktes rundt deg, fra skogsgrend og fiskevær. Veier og flygeplasser ble bygget for Ruges hær. Sá stirret en jummorgen, etterglemt, trett og grá, fra fjellene ned pá kaien. Det siste skib skulle gá. Du ble bedt om á reise. Da snulte du mot en ven: „Dere skal kjempe ute. Men noen fár bli igjen“. Du gikk tilbake. Du hadde sa meget á verne om. Tusen pá tusen kjente seg sterkere da du kom. Men den som for deg var kjærest, dem som du helst ga alt, kunne du íkke verge for dþdens kval da du falt. Men kanskje fikk du beskyttet dem, dunkelt, allikevel, slik som du má ha hábet, ved barnenes seng mot kveld. Noe umistelig evig fplger dem pá deres vei. De ser dine fryktlpse 0yne. De har ikke mistet deg. Du tok din plass i en forposts stumme, dpdsdþmte strid, uten á selv kunne reddes, men for á gi andre tid. Andre skal engang seire í vepnete, ápne slag. Men det var de ensommes offer, som lyste, f0r det ble dag. • Hvor ofte má de ha knuget revolveren i sin hánd, fordi du var alt som de hatet, og savnet; fordi du var ánd. Hva kunne de stille opp mot en tankes ukuehghet? For dem er et menneske mindre den eneste seir de vet. Det hastet for Tysklands kngsmakt, i npdverge mot et sinn Du fikk íkke sast farvel til den verdenen som var din. Alene var du og Rolf Wickstrpm. Best var det kanskje sá. Det er en smerte Í0r dpden de levende íkke kan ná. Men de som sá deg den timen du visste at alt var endt, trodde du var forsvarer, í samtale med din klient. Rolig og rak gikk du nedover dodens grá korridor, med ham som ditt liv var gitt til, dm kamerat og bror. V. Det snakkes sá mangt om hjemkomst, om seierens skinnende das, D da bordene skal bestilles og alle skal henge ut flag. Men kanskje vil gjennom frostr0yk solkulens r0de skjær, stá som et blodig skuddsar. Alle er ikke her. Kanskje vil ga fra festen, frysende, seier-sky, noen som vendte hjem til de pintes og dreptes by. VI. Men stundom, kringsatt av krigen, ser jeg deg nær og ílive. I angstbleke ventetimer foran en ukjent dag, hvor det stár msensteds skrevet at selv skal en leve bestandig, er blodet og smerten veket fra dine ansiktsdrag. For sorg er bare den avstand som skiller oss fra váre dpde. Kastes vi frem til grensen, er veien endt i várt sind. Skal íkke livet vare, kan ikke sorgen heller, men ándes í dþdens solskinn bort som et táke-spinn. Alltid det samme stedet synes jeg at du ferdes. Blusset av midnattsolen stryker syrenblá fjell. Rolig glir Reisa-elven Iangs strendenes gress og lpvskog. Bj0rkegr0nn, undersj0Ísk lyser en sommerkveld. St0vregn fra Mollis-fossen nár gressvollen der vi sitter, stár som en kj0lig-grá teltvegg, hvor mygg og knott má gi tapt. Her, mellom blomster, er bálet. Sorglps í lusekoften stirrer du ut i kvelden, 1 takk mot alt som er skapt. Hvor alt í deg ville gleden! Lánte du meg ditt redskap, og knekket jeg fiskestangen i f^rste og annet ledd, rystet du aldri pá hodet, men slang deg tilfreds ned í lyngen, og redegjorde: at dét var det beste som kunne ha skjedd: Ná kunne vi gá til Imo som blágrpnn styrter i juvet; prpve vár elvebát-kunnskap hvor strykene fosser stn; opps^ke revehuler; la være á gj0re noe; ta veien til Kautokeino; ná var vi endelig fri! Jeg tenkte: selv á bli gammel má kunne bli noe muntert, nár árene lagres som nkdom, og íkke blir skritt mot en grav. Vi skulle le av, og tro pá, og íkke begripe, det samme, mens natten m0rknet rundt bálet og verdenen vi holdt av. Her var vi — somren Í0r krigen. Over den grpnne vollen i skumdrápe-drevet fra Molhs skimret et regnbuespenn. Her ville vi, sa vi, tilbake; og stundom í angstgrá timer er det som Ipftet ble oppfyldt, og vi har mpttes ígjen. Nordahl Grieg fallinn Framhald af 3. síðu. falt meira gagn hann gat gert með því að kveða framvegis kjark í þjóð sína og færa í ódauðleg ljóð minningar henn- ar og lífsreynslu? Var þessi för hans ekki óhugsað flan? Eða hvað knúði hann svo sterkt að öðrum kosti? Hér var sem sé eitthvað, sem menn fundu að var stórt, en gátu ekki sætt sig við, — og skildu ekki heldur. T. d. var þessi atburður annars eðlis en drápið á Kai Munk, er rétt áð- ur hafði hrært svo við mönn- um. Nazistar höfðu tekið hann höndum, flutt á burt og myrt. Nordahl Grieg stofnaði sjálfur lífi sínu í hættu með öðru móti. Menn setti á annan hátt hljóða við fall hans. íslendingar höfðu sérstaka á- stæðu til að taka sér dauða Nordahls Griegs nærri. Hann hafði dvalizt hér, íslendingar höfðu kynnzt honum og dáð hann. Þeir lærðu kvæðin hans, 17. Maí, Bréfið lieim og fleiri. Og bylgja samúðar hafði risið með skáldinu, þjóðskáldinu norska. Hér var fjöldi manna reiðubúinn að bera Nordahl Grieg á höndum sér (þar á með al hinir svörtustu hrafnar). Menn vildu svo undur gjarnan hafa hann í landinu. Menn buð- ust jafnvel til að hlúa að hon- um á Þingvöllum, í friði, ein- veru og helgi þess dýrlega stað- ar. Og menn voru farnir að lifa í draumi þann fögnuð, er hin útlæga sveit Norðmanna sigldi heim, jafnaði um kvisl- ingana, og heimti fósturland sitt að nýju, og menn hugsuðu sér þjóðskáldið, Nordahl Grieg, í broddi þeirrar fylkingar, eins og til að gefa heimkomunni þann glæsibrag, er við átti, þann hátíðleik, þá viðhöfn. Við fregnina um fráfall hans urðu menn því ekki aðeins harmi lostnir, heldur undrandi, og eins og ofurlítið vonsviknir og sárir. Það verkjaði undan fregn inni, sárverkjaði. Hún kom eins og stunga í hjartað, en líka eins og löðrungur: því var Nordahl Grieg að gera slíkt? En þet.ta vitnaði aðeins, hve íslendingar voru fjarri því að skilja skáldið, skáld af hans tagi, og gerðu sér barnalegar hugmyndir. Nordahl Grieg skynjaði sjálf an sig dýpra og á annan hátt. Honum var auðvitað ljóst, að hann lagði líf sitt í hættu og flug hans var ekkert ævintýri. För hans til Berlínar var hvorki óhugsað flan né löngu ráðin á- kvörðun. Hún var, eins og allt hans lífsstarf, eðlisnauðsyn, jafn sjálfsögð og óhjákvæmileg sem allt annað, er hann hafði gert. Eða vilja menn ekki vakna til örlítillar íhugunar? Hvað hafði verið að gerast all- an þann ægitíma, sem Nordahl Grieg lifði í útlegð frá Noregi? Hvað var um s-tríðið gegn fas- ismanum? Hversu hetjulega og djarflega var það háð? Féllu ekki laufin af trjánum haust eftir haust, án þess innrásin væri hafin að vestan? Hver voru kjörorð vesturveldanna. Stríðið verður að heyja vitur- lega. Það verður að gæta þess að sóa ekki mannslífunum. Og herir Bandaþjóðanna skipuðu æ þéttari fylkingar heima í Englandi. En hvað gerðist í Evrópu á meðan? Við skulum sleppa því, að innrás að vestan hefði getað sparað milljónir mannslífa í Sovétríkjunum. Lát- um vera, að mannslífin þar séu ekki talin mikils virði. En hvað VII. Sommeren sank. Over snefjell stár stjernenes livite íld. Du har brutt opp og gátt fra oss; for du hprer andre til; — íkke fordi nnllioner fra grube og hav og havn har reist som en blodig fane ditt oo; Rolf Wickstrpms navn, men fordi du er sammen med noen bleke menn, som, mere enn vi, har rett til á kalle hverandre for venn. De konimer fra fly í flammer, fra pde stormveltet hav, og m0tes pá stranden av landsmenn fra fengslenes massegrav. Mange er pinte av kngen — av sult og sar-verk og frost, men bittrest de vápenlpse som falt pá en ukjent post. De er de menneske-pnte. Bpdlene sá deres sjel, landet omkring som de kom fra, og rev dem langsomt íhjel. De gikk pá sá mange veier frem til celle og dpd; fra rike evner, og enkle; fra trygge hjem og fra npd. Fisker, junst og lærer, arbeidsmann og agent, os'han, som sluttet mot muren sin barndom: en 11112 student. De kunne blitt 1 sin hverda^- De mátte o-a. De var kallt. D D O2 alle brakte en 2íive; den samme. For det var alt. De dpde for menneskets storhet. De visste da slutten kom at hábet, det 2rensel0sc, var det de var eni^e om. Over de dpdes rike stár luften ukrenkeli^ ren. Det er som á splitte et vennskap, hvis vi vil nevne én. Alltid kommer det nye. Vi kjenncr dem, mann etter mánn. Vi som fikk se dem, skal liuske: at slik er várt fedreland. lsland — Etigland, september 1942—juli /943. Þriðjudagur 7. marz 1944. — ÞJÓÐVILJINN- hefur gerzt 1 öðrum Evrópu- löndum? Fólkið er murkað nið- ur, bezti kjarni þess, og millj- ónirnar svelta. Hví er þessu ; fólki aldrei komið til hjálpar? Hví er ekki norsku þjóðinni bjargað? Er verið að bíða eft- ir því, að fasisminn uppræti þessar þjóðir? Og hvað skyldi þá Nordahl Grieg hafa átt að gera í helgiró Þingvalla, með- an skáldbróðir hans, Överland, var pyndaður í þýzkum fanga- búðum og þióð hans kvalin? Hvað áttu norskir útlagar að gera í Englandi eða á íslandi ár eftir ár? Er svo ofur torvelt að skilja Nordahl Grieg? Ætli það sé erfitt fyrir norsku þjóð- ina? Skyldi ekki koma í ljós, að hin sterku áhrif af tiltæki Nor- dahls Griegs geti einmitt fal- izt í því, hve einfaldlega mann- legt og rökrétt það var. Hvað hafði norska þjóðin sjálf gert, þegar hið öfluga nazistaríki réðst á hana? Hún spurði einsk- is, hugsaði sig ekki um. Hún greip til vopna, spurði ekki, hvað væri viturlegt, né um ægileik hinnar augljósu hættu. Hún bió sig til varnar, skilvrð- islaust, og hlýddi með því skap gerð sinni og eðliseinkunn. Hún skynjaði, að hún lét að öðrum kosti það, sem dýrmætara var en lífið: sjálfsvirðing sína, manndóm sinn. Og um hvað vitnar hinzta dáð Nordahls Griegs? Hún vitnar einmitt um hina sönnu norsku lund, og jafnframt sterkasta skapgerð- areinkenni hans sjálfs. Mann- dómur hans og sjálfsvirðing þoldi það ekki að sitja hjá og bíða, meðan aðrir börðust, færðu sigurinn upp i hendurn- ar, og sízt af öllu gat hann þol- að að sjá þjóðirnar beittar ó- rétti og kúgun, án þess að vera fremstur í þardaga á hverri stund gegn kúgaránum. En í öllu þessu sannaði hann fyrst og fremst hið norska eðli sitt, hann var berg af bergi Noregs. Og þeir, sem þekkja æviferil hans og starf, hlutu að hrópa, er þeir heyrðu um fall hans á þennan hátt: já, auðvitað, þarna hlaut Nordahl Grieg að vera, í fremstu víglínu, sjálfur þar sem hættan var mest! En jafn auðvelt sem það er að skýra fyrir sér dauða Nor- dahls Griegs, og jafn einfald- lega mannleg og tildrög hans voru, og í fyllsta samræmi við líf og eðli hins norska skálds, þá dregur sú skýring ekki úr stórfengleik þessa atviks og mætti þess. Það kom eins og snöggt, leiftrandi tákn, er fól ekki aðeins í sér dauða eins skálds, heldur brá ljósi yfir allt, sem er að gerast og hef- ur verið að gerast 1 heiminum, og það sem stórkostlegra var: aðgreindi allt í sterkskærum litum, hið stóra frá því smáa, hugprýðina frá vesalmennsk- unni, hið nýja og lifandi frá hinu hrörnandi gamla, hinn sanna mann og um leið hið sanna skáld frá öllum grúa hinna sem eru ósannir bæði sem menn og skáld. Og það er hverj um einum stillt andspænis þessu skæra bliki, og engum undankomu auðið. Kr. E. A. Fiársöfnun til danskra flótlamarna Eftirtaldar gjafir hafa til þessa borizt beint til skrifstofu minnar: L. Kampmann 5000 kr., Hjalti Jónsson konsúll 5000 kr., B. C. W. 500 kr„ Egill Árnason 500 kr„ Jón Jóhannsson 200 kr., Laura og Magnús Scheving Thorsteinsson 10.000 kr„ X. 100 kr„ Hallur Halls- son tannlæknir 1000 kr„ J. Á. 100 kr„ A. J. 100 kr„ Guðr. 25 kr„ Geirlaug 10 kr„ Sigurjón Jónsson og fjölsk. 200 kr„ Sigr. iMagnúsd. 10 kr. Fjársöfnunarnefndin hefur unn- ið að undirbúningi fjársöfnunar viðsvegar um land nú að midan- förnu og hefur málaleitun hennar alls staðar verið vel tekið, Gögn varðandi fjársöfnunina verða send út ]iessa dagana. Dagblöðin öll hér í bænum taka á móti framlögum vegna söfnunar- innar.og ættu menn, sem hafa í huga að láta gjafir af hendi ra.kna, að koma þeim sem fvrst, á fram- færi, með því að fyrsta hjálpin. er bezta hjólpin og féð verður sent nokkurn veginn jafnóðum og éftir því sem kostur er á. Þakka ég íyrir nefndarinnar hönd gjafir þær, sem borizt hafa. lteykjavík. (i. marz 1944. Kristjáii Guðlaugssön. Aftnæltshóf Norræna fálagsins Islandsdeild Norræna félagsins liélt hóf s.l. föstudagskvöld í til- efni af því að 25 ár eru nú liðin síðan Norræna félagið var stofnað á Norðurlöndum. Formaður félagsins, Stefán Jóh. Stéfánsson, bauð gesti velkomna. Dr. Björn Bórðarson flútti að- alræðuna, en Tómas Gúðmúndá- son flutti kvæði er hann hafði ort í tilefni afmælisins. Formaður félagsins tilkvnnti undir borðum, að félagið hefði kjörið Svein Björnsson ríkisstjóra heiðursfélaga sinn í viðurkenning- arskyni fyrir forgöngu hans að stofnun félagsins hér á landi og fyrir mikla og margháttaða stoð við félagið fyrr og síðar og aflienti honum heiðursfélagsskírteini og merki felagsins úr gulli. Ríkisstjóri þakkaði með stuttri ræðu þessa sæmd og talaði umiiór- rænasamvinnu. Að borðhaldinu loknu var dans stiginn af miklu fjöri til kl. 3. Tilkynning frá vitamáiastjóra Eftirfarandi tilkynning til sjó- vianna. hefur blaðinu borizt. frá vitamódastj órninni: 1. Radiovitanum í Vestmanna- eyjuin hefur verið breytt þannig, að frá deginum í dag að telja send- ir hann allan sólarhringinn 5 síð- ustu mínúturnar á hverri klukkii- stund, Að öðru leyti starfar vitinil cins og áður. 2, Frá Flateyri hefur borizt tilkvnning um, að ljósið á Flateyr- arodda logi ekki fyrst um sinn.

x

Þjóðviljinn

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Þjóðviljinn
https://timarit.is/publication/257

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.