Þjóðviljinn - 12.03.1944, Side 2

ÞJOÐVILJIN*
Sunnudagur 12. marz 1944.
Látið allð vita að arás sé byrjuð
Eg vakna við' að kallað er
hátt og snjallt: „Ræs“. Þáð er
Ami sem rífur okkur vaktfé-
lagana út úr draumaríkinu,
með þessu gamla og margend
urtekna oröi.
„Hvernig er veðrið?“ spyr
ég.
„Sama veður og kolniða-
helvítis myrkur, varla nokkur
leið að sjá næstu skipin og
einlægt djúpsprengjukast alla
vaktina“.
„Hafa þeir náð nokkrum?“
spyr Jón.
„Nei, það held ég ekki, þeir
hafa aðallega kastað djúp-
sprengjunum út í vinstri
▼ængnum og engin neyöar-
ljós hafa komið upp“.
Svo er Árni á burt ,því
hann hefur fleiri störfum að
sinna. Við fáum okkur kaffi í
borðsalnum, en síðan förum
við út á þilfar og sjáum nú
ekki glóru fyrst eftir að víð
komum úr ljósinu. Fljótlega
venjast augun myrkrinu. og
við förum að sjá dökkna fyrir
næstu skipum. Yeðrið er kaldi
á stjómborðskinnung og yfir-
skýjaö.
k
Glas! 8 hvell högg kveða
við, kl. er 12 á miðnætti. Við
Enok hröðum okkur upp á
stjórnpall, ég að stýrinu og
Enok heldur vörð með stýri-
manninum. Djúpsprengjun-
um er varpað í sífellu, en að
öðru leyti er ailt rólegt. Auk
okkar Enoks og stýrimanns,
er skipstjórinn einnig á stjórn
palli. Kl. eitt er ég „leystur
af“ frá stýrinu af Jóni, og nú
fer Enok niöur, en ég held
vörð 1 hans stað.
Kl. 1.25 kveður við- þungur
niöur og á sama augnabliki
fljúga tveir hvítir flugeldar
(,,rakettur“) hátt í loft upp.
„Eg held þetta sé 132 sem
þarna er torpederaður, segir
stýrimáðurinn, um leið og
skipiö setur upp eitt rautt
ljós og við sjáum að það er
orðið ferðlaust og dregst aft-
ur úr sinni röð. Skipstjóri er
á sömu skoöun, en nú fá þelr
annað að hugsa um. Önnur
sprenging, miklu nær. Tvær
rakettur og eitt rautt ljós á
skipinu sem er við hliðina á
okkur, gefa tii kynna hvað
skeð hafi. „Nr. 133“ segir stýri
maðurinn. Litlar ljósstrípur
sjást á hraðri hreyfingu í
hinu tundurskotna skipi, þáð
eru menn með vasaljós að
hlaupa að björgunarbátum og
flekum.
„Við skulum láta alla vita,
stýrimaður", segir skipstjóri.
„Þetta er orðið svo nálægt, áð
„Þetta er orðið svo náægt, að
það er ekki gott að segja hver
verður næstur“.
Stýrimaður flautar nú og j
Enok er kominn þar á sama
augnabliki. „Látið alla vita að
árás sé byrjuð“, segir hann og
Enok er þegar horfinn til að
framkvæma þær fyrirskipanir.
Djúpsprengjunum hefur nú
rignt niður hverri á eftir ann-
arri og skipið nötrar og skelf-
ur af þrýstingnum. Hin tvö
tundurskotnu skip eru nú kom-
in það aftarlega, að við erum
hættir að sjá rauðu ljósin eða
þau eru sokkin. Hin skipin
halda aftur á móti sömu ferð
og stefnu, eins og ekkert hefði
gerzt. Loftskeytamaöurinn til-
kynnir að skipin no. 132 og
133 hafi bæði sent út neyð-
armerki.
Fljótlega fer að draga úr
verið rólegt síðan kl. um hálf
7, en kl. tæpt 6 voru tvö skip
tundurskotin í vinstri vængn-
um. Annað þeirra, nr. 11
sendi út, en hinn ekki, en við
höldum það hafi verið annað-
hvort nr. 12 eða 22“.
k
Þegar viö komum á vakt kl.
8, eru tvær flugvélar áð hefja
sig til flugs af flugvélaskipi
sem með er í lestinni. Það er
jafnan inni í miðri skipalest-
inni, en tekur sig þó út úr
lestinni þegar flugvélamar
hefja sig til flugs eða setjast.
Setur það þá á fulla ferö
beint upp í vindinn og einn
og tveir tundurspillar gæta
þess á meðan, þvi ella gæti
þaö orðið heppilegur skot-
spónn fyrir kafbátana.
í grein þessari segir íslenzkur sjómaður frá för \
;■ skipalestar og baráttunni gegn kafbátunum. !;
we f*
Gerist nú ekkert markvert,
við göngum aö okkar föstu
störfum til skiptis, síýmm,
höldum vörð og hreingerum í
íbúðum háseta og stýrimanna.
Öðru hvoru koma upp merkja
flögg (signalflögg) hjá for-
ystuskipinu, sem ber auk síns
nafns orðiö „Commodore“, en
frá því skipi er allri skipalest-
'inni stjómaö. Þetta skip er
vanalega fremst 1 miðri skipa-
lestinni, en þó er það ekki
alltaf. Merkjaflögg þessi geta
merkt allt mögulegt, svo sem:
„Tilbúnir við byssm-nar",
„Hvert skip skal vera á sín-
um staö“, „Látið ekki rjúka“,
eöa „Horfið vel eftir hafís“,
og svo mætti lengi telja.
Kl. um 11 koma flugvélam-
ar aftur, en áður en þær
lenda á flugvélamóðurskipinu,
fara aðrar tvær upp. Stuttu
seinna sjáum við tvö skip
nálgast, beint afturundan lest
1 inni og litlu síðar kemur í' Ijós
að þetta er björgunarskipið
(Rescueship) og einn tundur-
spillir. Þau eru að koma frá
biörgunarstarfinu. Undir há-
degi byrjar stýrimaðurinn áð
er ég aftur við stýriö og er nú mæla með „sextanti“ sínum,
orðið minna um djúpsprengju í en sóiin er óþæg við hann í
kast en áður. KI. 4 erum við dag, ailtaf að smáfela sig
leystir af verði, og við fáura j bak skýjanna.
okkur kaffi, reykjum og j -4r
spjöllum saman góða stund. ; Um sama leyti leggur ilm-
djúpsprengjukastinu og máð-
ur fær það á tilfinninguna,
að í þetta sinn sé máður slopp
inn. Skipstjóri og stýrimaöur
fara að ræða um kvöldfrétt-
irnar, því IJtvarp Reykjavík
heyrðist vel í kvöld. Frá víg-
stöðvunum: „Rússamir sótt
fram á 250 km. langri víglinu
um 60—80 km. og Banda-
menn um hér um bil jafn
marga metra á 15—20 km.
langri víglínu á ítalíu. Ein
hin mesta loftárás sem gerð
hefur verið á N. V.-ÞýzkaJand.
Innlent: Bændahöfðingi aust-
ur í Öræfum 75 ára og tvæi*
nefndir skipaðar“.
Kl. er.2 og’Enok fer að stýr-
inu og ég fer niður. Þegar eg
kem í eldhúsið, að fá mér
kaffisopa, em þar fyrir 4 af
þeim sem ræstir voru en hin-
ir hafa lagt sig aftur. Fljót-
lega fara þessir fjórir líka og
ég er einn eftir í eldhúsinu.
Eftir að hafa fengið mér
kaffi og lesið fréttaskeytið
(„pressuna"). fer ég inn í há-
setaíbúðina, en þar vom allir
í svefni.
Frá klukkan þrjú til fjögur
við köllum þaö. Síðan ferýiver
í sína koju og em nú teknar
fram bækur og blöð sem við
höfum með okkur í feröina,
auk bókasafns, sem einn góð-
ur maður á skipinu annast
um.
„Kl. er hálf sjö, strákar,
það er ræs“. Enn kveður við
þetta leiðinlega orð „ræs“ og
við byrjum að nugga stýram-
ar úr augunum. Síðan förum
við í borðsalinn og nú er það
soðin ýsa, brauð og smjör með
8—10 tegundum af áleggi,
kaffi og te. Kl. 7 förum við
síðan á vakt og er nú að
koma náttmyrkur. Er nú vel
aðgætt áð hvergi sjáist ljós-
týra út með hurð eða glugga
og allt haft 1 góðu lagi undir
nóttina.
Kl. rúmlega 9 sjáum við tvö
rauð ljós hvort upp af öðru
þvert um bokborð. Það er
merki þess áð viðkomandi
skip sé biláð, (ekki undi r
! stjórn). Kl. 10 er stefmmni
| breytt um 20 gráður til bak-
j borða, eftir merkjasendingum
; frá „Commodore“.
Rétt eftir kl. 11 hefst djúp-
j sprengjukastið aftur og er nú
; aðallega kastað utan til við
i okkar væng. „Snow Flake“ er
i nú skotið upp af flestum skip-
unum, okkar megin í lestinni
1 með stuttu millibili og eru
alltaf mörg á lofti í einu.
„Snow-Flake“-ljósin eru þann
ig útbúin að ekki kviknar á
þeim fyrr en þau em komin,
í fulla hæð og tekin að hrapa.
Er af þeim afar skær birta og
eru þau frá 30—45 sekúndur
að falla til sjávar. Sjáum viö
nú hvar 2 tundurspillar og
eitt minna fylgdarskip kasta
djúpsprengjum hvort í kapp
við annað og vatnsstrókamir
rísa og falla þegar sprenging-
arnar verða í sjónum.
Skipstjórinn okkar var kom
inn á stjórnpallinn _strax eftir
aö fyrsta sprengjan féll.
„Eru þeir nú að byrja dans
inn aftur“, segir hann.
„Það lítur út fyrir það, nóg
er músíkin áö minnsta kosti“,
svarar stýrimaðurinn.
Þegar klukkuna vantar 5
mínútur í 12, kveður við
sprenging, tvæ1* rákettur
fljúga skáhallt fram yfir okk-
ur. -Skipið sem var ca. 500
metra fyrir aftan okkur hefur
verið tundurskotið. Eitt rautt
ljós sést á því og þaö sígur aft
ur úr lestinni. Kl. er 12 á mið
nætti, við erum aftur á „frí-
vakt“.
Um leið og við göngum nið
ur af stjórnpallinum, kallar
stýrimaðurinn:
„Látið alla vita að árás sé
byrjuð“.
'apmMfánuk
mam&Mte
Siðan fer hver í sína „koju“
k
Kl. 7.30 ér aftur friðurlmr
rcfinn. Nú er það Friðrik sem
heimtar okkur út úr kojunni.
Enn er farið í borösalinn og
borðaður heitur hafragautur, j íofsyrðin eru mörg um kokk
blóðmör, brauð, og smjör og | jnn 0g hæfileika hans. A eft-
kaffi. ! ir er „þvottur og rakstur“ því
Friðrik var spurður frétta j nú e'gum við frí í 6 tíma, eöa
af vaktinni. „Það hefur allt J „löngu vakt í koju“ eins og .
andi matarlykt um allt skip-
ið og einhver upplýsir að nú
verð' hinar lostætu kjötbollur
kokkPins til miödags. Loksins
er klukkan eitt og við erum
Jevstir af verði. Er nú tekið
hraustlfga til matarins og
Heimæðagjald eg húsa-
leiga
Bæjarpóstinum • hafa borizt
fjöldamargar fyrirspurnir varðandi
heimæðagjöld hitaveitunnar og
húsaléiguna. Af viðtölum við bessa
fyrirspyrjendur hefur komið í Ijós
að húseigendur leggja mjög mis-
munandi skilning, og sumir fárán-
legan sldlning, í heimild húsaleigu-
nefndar, um að leggja megi f>%
af heimæðagjaldinu ofan á húsa-
leiguna. Til jrnss að taka af öll
tvímæli í þessu efni hefur Bæjar-
pósturinn átt tal við Steinþór Guð
mundsson um málið, og. gaf hann
eftirfaráridi skýringar.
Ef heimæfflagjaldið er 2000
kr. hækkar húsaleigan
j fyrir allt húsið um 180 kr.
! Það er bezt að skýra’ þetta með
| dæmum, sagði Steinþór. Hiígsum
! okkur að heimæðargjaldið sé 2000
kr. af einhverju húsi 9% af 2000
kr. eru 180 kr. Heildarleigan af
j þessu húsi má ’pví hækka um 180
j kr. á ári cða um 15 kr. á mánuði.
Ef þrjár jafnstórar íbúðir væru í
þessu húsi mætti húsaleigan
hækka um 5 kr. á mánuði fyrir
hverja íbúð.
Sein sagt, réglan er að rcikna
9% — níu af hundraði — af heim-
æðargjaldinu, og bæta þeirri upp-
hæð, sem þannig l'æst við árs-
húsaleiguna fyrir allt húsið. Þess-
ari upphæð á svo að skipta niður
á allar íbúðir hússins í hlutfalli
við þá leigu, sem borguð er eftir
þær, síðan má bæta tólftaparti
þess sem kemur i lilut hverrar í-
búðar á mánaðarleiguna. Ekki má
bæta húsaleiguvísitölu ofan á þessa
upphæð. Þegar nýir samningar eru
<(erðir um húsaleigu, verður auð-
vitað tekið tillit til hitaveitunn-
ar eins og annars ástands hússins,
og kemur þá ekki til greina sér-
stakt álag vegna heimæðagjaldsins.
Kýr siííðaMkar
V átryggjingaskjrif 3tofa Sig-
fúsar Sighvatssonar hefur gefið
silfurbikar, til þess að keppa
um á skíðamóti Reykjavíkur.
Bikarinn heitir Laugarhólsbik-
arinn eftir staðnum, þar sem
skíðaskáli íþróttafélags kvenna.
stendur. Verður keppt um hann
í svigi kvenna og vinnur hann
sú félagssveit með þrem kepp-
endum, er nær skemmstum rás
tíma samanlagt. Verður keppt
um þikarinn í. fyrsta sinn á
sunnudaginn, en til þess að
vinna þikarinn til eignar, þarf
að vinna hann brisvar sinnum
í röð eða fimm sinnum alls.