Þjóðviljinn - 14.03.1944, Blaðsíða 2

2
ÞJÓÐVILJINN
Frá hæstaréttí
Dcmur [ hðsnæoismali
Ulbutrðarsíríðí Magnúsar ¥„
lóhannessonar lokíd
Föstudaginn 25. febr. s. 1. var
kveðinn upp í hæstarétti dóm-
ur í máli Karls Þorfinnssonar
kaupmanns gegn Magnúsi V.
Jóhannessyni framfærslufull-
trúa.
Lauk þar með málaþrasi milli
þeirra, sem staðið hefur yfir
frá því snemma á árinu 1943.
Málavextir eru þeir, að Karl
Þorsteinsson tók leigða íbúð í
húsinu Nýlendugötu 22, sem er
eign Magnúsar V. Jóhannesson-
ar, og skyldi leigutíminn hefj-
ast 1. okt. 1941, en samningur-
inn er ódagsettur.
Húsnæði þetta var 7 herbergi
og eldhús, þar af 3 herbergi og
geymsla á miðhæð hússins.
Leiga ákveðin kr. 250.00 á mán-
uði er skyldi greiðast fyrir-
fram.
Magnús V. Jóh. krafðist þess
að Karl væri borinn út vegna
vanskila. — 21. apríl 1943 kvað
fógetaréttur Reykjavíkur upp
þann úrskurð, að eigi hafi kveð-
ið svo að vanskilum leigjand-
ans, Karls Þorst., að hann hafi
fyrirgert leigurétti sínum og
synjar um útburð á honum.
Nokkrum dögum síðar, eða
30. apríl s. á. krefst Magnús
V. Jóh. þess að Karl Þorst.
verði borinn út úr fyrrnefndu
húsnæðí.
í fyrrnefndum húsaleigusamn
ingi var ákvæði þess efnis að
leigjanda væri óheimilt að
leigja hluta af íbúðinni án sam
þykkis húseiganda. Leigjandi
(K. Þ.) fékk leyfi til þess að
leigja stjúpmóður sinni her-
bergi á rishæð hússins. Þegar
stjúpmóðir K. Þ. fluttist burt
sumarið 1942 leigði hann 2 her-
bergi á rishæðinni. Ennfremur
fluttu tengdaforeldrar hans í
íbúð hans um miðjan febr. 1942.
Útburðarkrafa húseiganda (M.
V. J.) var fyrst og fremst byggð
á því, að með þessari leigu
hefði húsaleigusamningurinn
verið brotinn. Auk þess hafi
K. Þ. brotið lög með því að taka
tengdaforeldra sína, sem voru
utanbæjarfólk, inn í íbúðina.
Ennfremur ill umgengni.
Fógetaréttur Reykjavíkur
kvað upp úrskurð í málinu
þann 28. júní 1943 og taldi að
K. Þ. hefði með framleigu hús-
næðisins brotið húsaleigusamn-
inginn, en þar sem M. V. J.
hefði verið kunnugt um það
haustið 1942, en eigi krafizt út-
burðar af þeim sökum fyrr en
30. apr. 1943 hafi réttur hans
fallið niður af þeim ástæðum.
Að K. Þ. tók tengdaforeldra
sína í íbúð sína, enda þótt þau
væru utanbæjarfólk, taldi
rétturinn ekki geta skipt M. V.
J. svo mjög máli að útburði
varðaði. Viðvíkjandi illri um-
gengni þá hefði hún eigi verið
borin undir húsaleigunefnd, og
yrði því eigi tekin til greina.
Synjaði rétturinn því enn um
útburð á Karli Þorsteinssyni.
Þann 14. sept. 1943 krefst M.
V. J. þess enn á ný að K. Þ. sé
borinn út úr fyrrnefndu hús-
næði vegna vanskila og fram-
leigu og hefjast að nýju mála-
ferli og réttarhöld.
K. Þ. greiddi húsaleígu fyrir
maímánuð 30. apr. og kvittaði
M. V. J. fyrir með fyrirvara
vegna þess að hann taldi vísi-
töluhækkun úr 25% í 32% eða
kr. 17,25 vangoldna. K. Þ. taldi
sér eigi skylt að greiða vísi-
töluhækkunina, þar sem samn-
ingurinn hefði eigi verið bor-
inn undir húsaleigunefnd, enn-
fremur að hækkunin tæki ekki
nema til hálfs mánaðarins og
næmi því aðeins kr. 8.75. —
Næstu húsaleigugreiðslur sendi
K. Þ. í póstávísunum, en M. V.
J. vitjaði þeirra ekki og til-
kynnti 1. sept. að hann tæki
þær eigi gildar. Greiðslu fyrir
okt. lagði K. Þ. inn á sparisjóðs
bók í Landsbankanum til ráð-
stöfunar fyrir M. V. J.
Úr öðru herberginu á rishæð-
inni var flutt um miðjan sept.,
en hinu fyrstu dagana í nóv-
ember. En annað herbergið
leigði K. Þ. aftur 2. eða 3. okt.,
en M. V. J. tilkynnti honum 6.
okt., að hann teldi það brot á
samningnum.
Fógetaréttur kvað upp úr-
slcurð í málinu 20. nóv. 1943.
Taldi hann að sú greiðsluaðferð
að senda greiðsluna í póstávís-
un gæti ekki valdið riftun
leigumála. Um raunveruleg van
skil geti ekki talist að verið
hafi að ræða, þar sem samning-
urinn hafi aldrei verið staðfest-
ur af húsaleigunefnd, en það
sé skilyrði þess að hækka megi
húsaleigu. Útburðarkröfu vegna
leigenda, sem þegar séu flutt-
ir burt sé ekki hægt að taka
til greina.
Hinsvegar taldi rétturinn að
framleiga K. Þ. á einu risher-
berginu 3. okt., gegn vilja hús-
eiganda, væri brot á samningi
og úrskurðaði því aðberaskyldi
K. Þ. út úr húsnæðinu á ábyrgð
úrskurðarkrefjanda M. V. J.
Þessum úrskurði áfrýjaði K.
Þ. 26. nóv. 1943 til hæstaréttar.
Hæstiréttur kvað upp dóm í
málinu 25. febr. s.l.
í forsendum dómsins segir m.
a. svo:
„Stefndi krafðist útburðar á
áfrýjanda hinn 14. sept. f. á.
Hinn 3. okt. f. á. framleigði á-
frýjandi Bjarna Jörgenssyni
eitt herbergi á rishæð hússins.
Tilkynnti áfrýjandi stefnda
þessa ráðstöfun munnlega hinn
4. okt. f. á. Með bréfi samdæg-
urs lýsti stefndiþessaframleigu
samningsrof og krafðist í fógeta
rétti 12. okt. f. á. útburðar á
áfrýjanda einnig af þessari á-
stæðu. Varð þetta til þess að á-
frýjandi kom því til vegar að
Bjarni fluttist alfarinn úr her-
Þriðjudagur 14. marz 1944.
Frétfabréf
frá Norðfírðí
Pöntunarfélag alþýðu hélt að-
alfund 5. marz s.l. Félagsmenn
eru nú um 200. Vörusala félags-
ins 1943 var 738 þúsundir króna
ái'ið 1939 var hún aðeins 72
þúsundir, hefur því vörusalan
tífaldast á 5 árum. Kostnaður-
inn hefur hinsvegar fimmfald-
ast.
Af arðskyldum viðskiptum
var greitt 8%. Sjóðir félagsins
uxu á árinu um 27 þúsundir
en nú eru þeir um 82 þúsundir.
Framkvæmdastjóri félagsins-
er Karl Karlsson, en stjórn þess
skipa: Sigdór V. Brekkan for-
maður, Jóhannes Stefánsson,
Óskar Lárusson, Jónas Valdórs-
son og Ársæll Júlíusson.
Bæjarstjórn samþykkti til-
lögu atvinnumálanefndar, þar
sem skorað er á ríkisstjórnina
að sjá um, að til Neskaupstaðar
komi (skv. umsóknum) til aukn
ingar fiskiskipastólnum af
væntanlegum fiskiskipum frá
Svíþjóð, eigi minna en sem nem
ur þeirri rýrnun er orðið hefur
á skipastólnum hér frá 1938 eða
378 smálestir. Eftir skýrslu at-
vinnumálanefndar um bátaflot
ann í bænum 1944, eru 18 bátar
skrásettir hér 10—30 smálestir,
9 3—10 smál. og 3 skip 60—80
smál., eða alls 30 bátar. Auk
þess eru 15 trillubátar.
Meðalaldur bátanna er 21 ár,
en véla þeirra 12 ár. Krafan
um endurnýjun skipaflotans
sem nemur minnst rýrnuninni,
er sjálfsögð og á fullan rétt á
sér þar sem hér er um að ræða
hreinræktað sjávarpláss.
Á Hornafirði eru 9 bátar héð-
an, 2 í Sandgerði, 1 á Akranesi
og 4 stunda dragnótaveiði. 2
af beztu bátunum hafa legið
uppi á landi í nærri ár fyrir
vélaleysi.
2 skip sigla til Englands, v.s.
Magnús og v.s. Stella, en verið
er að setja nýja vél í v.s. Sleipni
og breyta honum og endur-
byggja ofandekks. V.s. Sæfinn-
ur telur sig eiga heima í Mjóa-
firði, um stundarsakir a. m. k.
Munu útsvör vera þar miklu
lægri en hér í bæ, og því á
stríðstímum hagkvæmara að
reka stórútgerð þaðan, jafnvel
þótt eigendur né sjálf skipin
komi þar aldrei. Mjóifjörður
var eitt sinn mikill útgerðar-
bær, og var þar mesta
hvalveiðistöð í heimi — þegar
Ellevsen hafði alla sína hval-
fangara, og þá greiddi sá merki
berginu 10. nóv. f. á. Framleiga
var áfrýjanda að vísu óheimil
samkvæmt orðum leigumála
aðilja, en þar sem áfrýjandi lét
greindan framleigutaka víkja
úr herberginu, og dvöl hans þar
rúman mánuð virðist ekki hafa
valdið stefnda neinum baga, þá
þykir ekki hér vera um að tefla
svo veruleg samningsrof, að út-
burði eigi að valda.
Því dæmist rétt vera:
Hinn áfrýjaði fógetaúrskurð-
ur er úr gildi felldur. Máls-
kostnaður í héraði og fyrir
hæstarétti fellur niður.
„Og Norðmönnum og Dön-
um sigurs“
Ilið alvarlegasta getur stundum
tekið á sig kátbrpslegar myndir.
Þannig var það mcð umræðurnar,
sem fram fóru um vinarkveðjurn-
ar, sem Alþingi sendi Norðurlanda-
þjóðunum. Tveir þingmenn sós-
íalista lögðu lil að bætt vrði við
aðrar góðar óskir þjóðum þessum
til handa, orðunum „og Norðmiinn
um og Dönum sigurs“. Það er
skemmst af að segja, að flestir
þingménn |) j óðstj órn arf lokkann a
gömlu ætluðu af göflum að ganga,
þegar þeir heyrðu þessa tillögu.
Ekki af því að þeir óski ekki
Norðmönnum og Dönum sjgurs í
baráttunni við Þjóðverja, það gera
þeir vissulega, en þeir fundu rétti-
lega, að í þessu fólst óbein ósk
um ósigur Þjóðverja og allra
þeirra samherja, þar á meðal
„frænda vorra“ Finna, og hinsveg-
ar um sigur Bandamanna og þar
á meðal Sovétríkjanna, Þetta var
meira en „Finnagaldurshjörtu“
þeirra gátu þolað, þetta var of stór
biti, til að kyngja, fyrir menn eins
og Gísla Sveinsson, sem eitt sinn
gall við úr sæti sínu. á Alþingi er
talað var um að Rússar kynnu
að bíða ósigur fyrir Þjóðverjum,
„þess óskum við allir“. Tilburðir
vesalings gömlu „Finnagaldurs-
mannanna" voru í senn hlægilegir
og aumkvunarverðir, þegar þeir
voru að reyna að koma sér undan
að fella tillögu um að óska Norð-
mönnum og Dönum sigurs. Þeir
lögðu til að óska öllum Norður-
landaþjóðum sigurs í frelsisbaráttu
þeirra. Ilinir vitrari menn meðal
þeirra, eins og Jakob Möller gátu
legi maður næstum öll útsvörin
í Mjóafirði. Mig minnir að ég
I hafi heyrt að hann hafi eitt
sinn greitt 30 þúsundir og var
það stórfé á þeim tímum. Fer
| vel á því að einhverjir vilji
( taka sig til og endurreisa stór-
| útgerð í Mjóafirði og greiða þar
i
! stór útsvör, þar sem frelsið er
svo takmarkað með stríðsgróð-
ann fyrir stórútgerðarmenn í
kaupstöðunum.
Áfengisvarnarnefndin gerði
| með aðstoð lögreglunnar hús-
i rannsókn í þremur húsum, þar
| sem grunur lá á, og jafnvel
J vissa, um brugg. Fannst nokkuð
j öl 1 einum staðnum, en ekki
tókst að finna hjá hinum.
Heimabrugg hefur verið hér
lítið undanfarin ár, og má það
þakka mest dugnaði Áfengis-
varnarnefndarinnar, sem alltaf
var að gera áhlaup á bruggar-
ana og hella niður. Þó hefur nú
s.l. 2 ár borið á heimabruggi.
Landi fékks að, en „gambri"
eða einhver annar óþekktur
hvítur vökvi hefur verið á
markaðnum ásamt ölsulli. Ann
ars virðist eins og menn fái á-
fengi úr „ríkinu“ á Seyðisfirði
sem þá lystir, svo hafa og sigl-
ingaskip með ísfisk ekki legið
á liði sínu, því þau fá ákveðinn
skammt, og stundum drjúgan.
Eftirlit með smygli er mjög lé-
legt.
Tíð hefur verið hér stirð og
umhleypingasöm. Frost ekki
jafnmikil síðan 1918, allt upp í
16° C. Fréttaritari.
ekki stillt sig um að benda á að
þessi tillaga væri hrein endaleysa.
Iívaða vit væri í að óska Svíum
sigúrs í frelsisbaráttu þeirra, og
hvernig ætti að óska bæði Norð-
mönnum og Finnum sigurs á því
stríði, sem þeir lieyja nú liver um
sig. En þrátt fyrir öll brögð íengu
Finnágaldursmenn ekki forðað sér.
þeir felldú að ósk kæmi frá Alþingi
um að óska Norðmönnum og Dön-
um sigurs. Ollum er nú ljóst hvers-
vegna þeir gerðu það, — það hefur
sannast, en að Finnagaldur er
ramur. —
Dagur í eldhúsi.
Eitt hið allra bczta, sem Þjóð-
viljinn hefur birt eru verðlauna-
greinarnar „frá vinnustað". Þær
hafa margar verið prýðilega skrif-
aðar og allar hafa þær það til síns
ágætis, að þær bregða upp mynd-
um af starfi og hugsun íslenzkrar
alþýðu. Einnar myndar sakna ég
úr þessu safni. Sú mynd gæti bor-
ið yfirskriftina „dagur í eldhúsi“-
Þúsundir kvenna eyða ævum ield-
hií(sinu, þar vinna þær ein hin
þýðingarmestu störf í þágu þ.jóð-
félagsins, störfin sem sjaldan er
talað um, og aldrei metin að verð-
leikum.
Konurnar eiga áð gefa okkur
mynd af þessu starfi og viðhorfi
þeirra til þess. Konurnar verða áð
fara að láta meira til sín taka um
þjóðmál en þær hafa gert, það
jafnrétti sem þær þegar háfa feng-
ið eiga þær að notfæra sér til hins
ýtrásta það er leiðin til að þurrka
burtu' allt misrétti milli karla og
kvenna. Eitt af því sem þær þurfa
að gera er að skrifa um störf sín
og áhugamál.
Kvenréttindamaður.
Alþingi samþykkir á-
lyktun um úrkomu-
mælingar á hálendi
Islands
Á föstudag samþykkti sam-
einað Alþingi ályktun um að
fela ríkisstjórninni að láta hefja
á þessu ári úrkomumælingar á
hálendi íslands. Mælingar þess-
ar skulu framkvæmdar undir
umsjá Veðurstofunnar og mæl-
ingarstaðir ákveðnir í samráði
við rafmagnseftirlit ríkisins.
Tillögu þessa flutti Sigurður
S. Thoroddsen o. fl. Hefur áð-
ur verið skýrt frá henni hér í
í blaðinu. Er hér um nauð-
synjamál að ræða, því mæling-
ar þessar munu veita mikilvæg
ar upplýsingar um rennsli fall-
vatna, en það er mikilsvert í
sambandi við undirbúning virkj
ana þeirra, og annarra verk-
fræðilegra framkvæmda.
Stjórnarkosnmg í „Ár-
vakri“ á Eskifirði
Á aðalfundi Verkamannafél.
„Árvakur“ á Eskifirði voru þess
ir menn kosnir í stjórn félags-
ins:
Form.: Leifur Björnsson.
Ritari: Óskar Snædal.
Gjaldk.: Andrés Eyjólfsson.