Þjóðviljinn - 25.07.1944, Síða 3

Þriðjudagur 25, júlí 1944.
ÞJÓBYJLJINN
9
lóhagin Saggnundsson;
Matur og megin

Eftirjarandi ritdómur um bók Are Waerlands. Matur og
megin, birtist í hinu ágœta tímariti Rauða Kross íslands, Ileil-
brigt líf. Þjóðviljanum hefur ekki tekizt að ná tali af höfundi
hennar, hr. Jóhanni Sœmundssyni tryggingayfirlœkrd, síðustu
dagana, og tekur sér því bessaleyfi til að endurprenta greinina.
Jafnframt vill blaðið livetja lesendur sína til að kaupa tímaritið
JIEILBIUGT IÁF. Ilvert hefti þess flytur merkar greinar um
lieilbrigðismál, og eru margar þeirra prýðisvel ritaðar. Ileilbrigt
líf kemur út í fjórum heftum á ári og er áskriftarverð 1S kr. ár-
gangurinn. Ritstjóri er dr. med. Gunnlaugur Claessen.
úir og grúir af staðleysum og raka-
I.
í formála þessarar bókar er þess
getið, að Are Waerland sé sænsk-
ur lífeðlis- og manneldisfræðingur.
er hafi varið allri starfsævi sinni
til þess að ráða gátu hinnar al-
mennu vanheilsu menningarþjóð-
anna og leiða þær „út ur þessu
heilsuleysisvolæði til svo fullkom-
innar heilbrigði, sem verða má“.
Sjálfur segir höfundurinn þetta um
árangurjnn af starfi sínu: „I öll
þau skipti, þar sem meginreglun-
um, sem næringartilraunir mínar
eru reistar á. var fylgt lit í æsar.
varð árangurinn mcð þeim ágæt-
um, að ég þori næstum að fullyrða,
að engum manneldisfræðingi eða
sjarfandi lækni hafi nokkru sinni
.orðið annað eins ágengt, hvorki
með sjálfan sig né sjúklinga sína“.
Næringartilraun höfundar hafði
staðið í 10 ár, er hann kvað upp
lir með þennan mikilvægasta sig-
ur, sem mannsandinn hefur nokkru
sinni unnið. Þó beið hann 5 árúm
lengur en liann þurfti, því að ár-
angurinn var „orðinn viss og ó-
hagganlegur“, þegar eftir 5 ára
reynslutíma. Sést nú enn betur,
hvílíkur afburðamaður er hér á
ferðinni.
II.
Are Waerland er reyndar ekki
Svíi, heldur Finni. Ilann var skírð-
ur Henrik Fager, en tók sér síðar
nafnir Are Waerland, og táknar
nafnið sennilega: örninn, sem ver
landið. Hann er auðmannssonur
og hefur lifað hinu frjálsa lífi þess
manns, sem getur látið eins og
hann vill.
Waerland veit skil á flestu milli
himins og jarðar. Hann er mikill
fyrirlesári og rithöfundur. Aftan i
við bók þá, sem hér er gerð að .
umtalsefni, eru talin nokkur rit
Waerlands á sænsku. svo sem Al-
'heimsgátan, Máttur hugans o. fl.
o. fl. Bókina: Máttur hugans
.■samdi hann í upphafi sem eins
konar vasabiblíu fyrir smásöfnuð,
er vildi láta sér skiljast almætti
andans yfir líkamanum. Það var
.áður en hann fann upp krúska og
önnur ráð til að gera ristilinn auð-
^veipan.
En Waerland hefur gefið lit
miklu fleiri rit. Hann gaf út pésa
i síðustu heimsstyrjöld, er fjallaði
um hinar sálfræðilegu orsakir
•stríðsins, um afvopnun, heimsfrið-
inn og ráð til að öðlast hanu
f„Brev till en dalkarl om kriget“).
Þá gaf hann og út bók, er nefnist:
„Þekktu sjálfan þig“, og fjalla.r
hún um þjóðareinkeuni Svía. Um
það leyti var Hitler liðþjálfi, því
að þetta var 1917.
1 þessari bók sýnir hann fram á,
að Svíar séu drottins útvalda þjóð.
„Höíuðeinkenni Svía felast. í orð-
inu germani“, segir liann. Löngun
gennanans til að stofnsetja ný ríki
olli því, að haun „kollvarpaði róm-
verska keisaradæminu og stofnaði
ríki frá Afríku í suðri, Volgu í
austri til íslands og Kyrrahafsins
í norðri og vestri“. „Var ekki Vík-
ingaöldin eitt óslitið, voldugt æv-
intýri og á ekki Karl XII. hylli
sína því að þakka, að hanu íklæddi
ævintýrið holdi og blóði, og hinni
sænsku hneigð að kjósa annað
hvort allt eða ekki neitt“.
„Allir þessir lyndisþættir sýna
ljóst, að Svíar eru greinilega „hús-
bændaþjóð“ („ett utpráglat herre-
folk"), sem fremur kýs að stjórna
og hafa íorustuna en vinna".
Ekki tókst Waerland að stofna
neinn söfnuð um þessar kenning-
ar í sínu nýja föðurlandi, en vík-
ingurinn í honum lifði og nú er
hann „sólvíkingur", sem hefur dá-
læti á lauk eins og gömlu víking-
arnir, og er það ekki láandi, þar
sem Hitler hefur orðið miklu bet-
ur ágengt með hugmyndinni um
„das Herrenvolk" í sínu nýja föð-
urlandi — því miður.
Það er því ekki allsköstar rétt,
sem segir í hinum „íslenzka for-
mála“ bókarinnar Matur og meg-
in. að Waerland hafi varið allri
starfsævi sinni í þágu lífeðlis- og
manneldisfræðinnar, enda segir
. Borgbjærg i ritdómi aftan vi,ð bók-
ina. að W. hafi aðallega lagt stund
á heimspeki, sálarfrœði, tungumál,
mannkynssögu og bókmenntasögu
við háskólann i Uppsölum, og sýii-
ist þetta allt nokkuð. Sannleikur-
inn er líka sá, að Waerland fór
ekki að helga sig læknavísindun-
um fyrr en löngu seinna, svo
heitið gæti.
Má vera, að atvik í lífi hans hafi
ráðið nokkru um áhuga hans.
Hann bar það á lækni í Svíþjóð,
að hann hefði drepið ítala. Hann
gat ekki sannað þennan áburð og
var dæmdur í fangelsi. Strauk
hann þá úr landi og var erlendis
í 10 ár, meðan sök hans var að
fyrnast. Að þeim tíma liðnum
hvarf hann heim, og síðan hefur
hann þrumað vísindi sín yfir fólk-
inu í ræðu og riti, þar sem
hann hyggst að sanna hin hrylli-
legustu morð á höfuðfjandmenn
sína „háskólalæknisfræðina" og
hina „lærðu lækna", er haldi að
fólki falskenningum um fæðuval.
svo að lífið sé smámurkað úr því.
Mataræði Waerlands tryggir
hverjum manni aftur á móti „full-
konma heilbrigði og viðheldur
fjaðurmagni æskunnar til hárrar
elli, unz hann deyr náttúrlegum,
kvalalausum dauðdaga úr hjarta-
slagi, í stað þess að hljóta ónátt-
úrlegan dauðdaga, úr lungna-
bólgu eða öðrum sjúkdómum"
(bls. 82).
Hvers vegna úr hjartaslagi? Er
ekki hrörnun undanfari hjarta-
slags, hrörnun í æðunum, ekki ó-
svipað því, sem algengt er við
heilablóðfall, sem er ónáttúrlegur
dauðdagi?
III.
Það er leiðinlegt verk að skrifa
um þessa bók Waerlands. í henni
lausum fullyrðingum, í svo ríkum
mæli, að rita þyrfti aðra bók. að
minnsta kosti jafnlanga, ef hnekkja
ætti öllu, sem þar er rangt með
farið.
Hann hagar vinnu sinni þannig,
að hann tekur að láni hjá erki-
óvini sínum, „háskólalæknisfræð-
inni“, ýmsa þekkingarmola, svo
sem um liollustu grænmetis, garð-
ávaxta, mikilvægi salta (stein-
efna) og bætiefna. Ef læknisfræð-
in, þótt bölvuð sé, hefði ekki A'erið
búin að færa sönnur á þessi atriði,
hefði Waerland ekki getað sagt
satt orð í þessari bók.
En hann tekur þessi þekkingar-
atriði og býr sér til „fræðikenn-
ingu" utan um þau. „Fræðikenn-
ing" haps er á þessa leið í stuttu
máli:
„Ristillinn ... er og hefur ætíð
verið hornsteinninn í musteri full-
kominnar heilbrigði“. „Ef þú
breytir mataræði þínu á þann veg,
að gérlagróðurinn í ristlinum verði
eins og vera ber. þá munt þú öðl-
gerlar þetta eru. Það eru sýru-
gerlar, sömu tegundar og eru í
súrmjólk og skyri. Sykurtegundir
eða kolvetni gerjast at' völdum
þeirra og myndast þá mikið loft
(kolsýra). Getur fólk sannfært sig
um þetta, ef sykrað skyr er látið
standa í hlýju. Það bólgiiar upp af
loftbólum.
Mataræðið, sem á að tryggja
hinn rétta gerlagróður í ristlinum,
er . mataræði „sólvíkinganna",
net'nilegí} þetta: Súrmjólk og ald-
ini, hrátt grænmeti, óskrældár
kartöflur, krúska með nýmjólk eða
undanrennu, fíkjur, döðlur, hun-
ang, síróp. hrár laukur. mvsuost-
ur, rúgbrauð úr heilmjöii, smjör,
ólívuolía o. fl. Slíkt mataræði er
lykillinn að kvalalausum dauða úr
hjartaslagi eins og fyrr segir. Aðrir
sjúkdómar koma ekki til greina, ef
þessum reglum er fylgt.
Þó er þetta fæði ekki fullnægj-
andi. nema drukkið sé mikið af
vatni. Jurtaneyzlumenn t'á m. a.
þann dóm hjá höfundi, að „þeir
urðu, magrir og skorpníiS starfi
húðar og lungna varð áfátt, kirtl-
ar og þarmar brugðust hlutverki
sínu, matarlystin dvínaði og jurta-
fæðan nýttist illa. ... Að lokum
fór að bera á hægðatregðu, sem
flestir þeir, er kalla sig jurtaætur,
eru haldnir af. ... hver sá, sem
hefur hægðir aðeins einu sinni á
dag, hversu miklar sem þær kunna
að vera, líður af tregum hægðum" ^
(bls. 71-—-72). Eina ráðið við þessu
er að drekka vatn að morgninum
og milli mála. Mér virðist niður-
staða höfundar vera þessi: Jafnvel
mataræði Sólvíkinganna stoðar
lítt, ef ekki eru drukknir um 2
pottar af vatni á dag auk ávaxta-
safa, mjólkur og soðs af kartöfl-
um og græumeti. „Ef ég felli niður
þótt ekki sé nema einn einasta
hálfpott, segir líkami minn óðar til
jæss. Ég verð þurr í hálsinum eða
þá að vellíðan mín. sem annars er
svo framúrskarandi, þverr svolít-
ið" (bls. 98).
IV.
Höfundur þrumar mjög á móti
neyzlu allrar eggjahvítu úr dýra-
ríkinu og fordæmir því kjöt, fisk,
egg og mjólkurost. Þó má fólk
aðeins narta í þennan mat, að því
tilskildu, að það borði auk Jiess
mikið af hrárri mjólkur- og jurta-
fæðu. en Jiá fæst heldur ekki nema
75% heilbrigði (bls. 182).
Það sem gerir þessar fæðuteg-
undir óhæfar til matar, að dómi
Waerlands, er, að rotnunargerlar
þrífist í þeim i ristlinum, og valdi
ristilbólgu og sýki „litlu botn-
langatotuna. sem liefur sérstak-
lega mikla þýðingu jyrir meltingu
grófefnanna í fœðunni". Rétt er að
benda á, að botnlangatotan er svo
mjó, að liún rúmar aðeins grófan
prjón, og fæðan fer fram hjá henni,
ekki sízt grófefnin! Sá gerill, sem
höf. hefur verstan bifur á, er
„Baeillus Welchii". Telur hann, að
Jiessi gerill valdi rotnun í eggja-
hvítuefnum, myndi eitur, er síast
út í blóðið og veldur krabba'meini,
graftarbólum og líklega flestu Jiar
á milli. „Ódaunninn fram úr vit-
um manna gefur til kynna á óvið-
feldinn hátt, hvefsu mjög blóðið er
eitri mcngað, því að Jiað leitast við
að losna við eiturefnin með and-
ardrætt.inum gegnum lungun" (bls.
23). Þetta er huggun fyrir þá, sem
andrammir eru! Ef einhver trúir.
ætti sá hinn sami' að láta taka sér
blóð og lykta af því sjálfur og
vita hvort hann finnur nokkra
rotnunarlykt.
Þessi bannfærði gefill, „Bacillus
Welcliii", sem á að lifa í kjöti,
eggjum og fiski, er „framar öllu í
kynfærum kvenna“, (bls. 24), þótt
ekki sé vitað, að þessi fæða liggi
þar undir rotnun. Höf. segir, að
Jæssi gerill valdi mestu um loft-
myndun og vindgang í þörmum
manna. Hann ráði venjulega Iög-
um og lofum hjá Jieim, sem neyta
kjöts. „Það ber þó ekki verulega
mikið á þessari loftmyndun, þeg-
ar menn borða mikið kjötmeti".
Með öðrum orðum: Þegar gerill-
inn hefur hið rétta æti til að
mynda loft, myndar hann ekki
loft. „En jafnskjótt og menn
breyta mataræði sínu og draga úr
kjötáti eða hætta við það, þá
dynja ósköpin yfir, því að þá neyð-
ast rotnunargerlarnir til að hafast
við í kolvetnuin úr jurtaríkinu,
þótt þeim sé Jiað Jivert um geð, og
framleiða í örvæntingu sinni meira
loft en nokkru sinni fyrr“ (bls. 83).
I Vesalings Waerland. Hefði hann
bara vitað. að Bacillus Welchii
þrífst ekki á neinu nema kolvet»-
um, og alls ekki á lcjöti e.ða eggja-
hvítu, hefði hann líklega spara#
sér að láta þessi „börn náttúrunn-
ar“ aðhafast nokkuð slíkt „þvert
um geð“.
Annars er Jrað um neyzlu eggja-
hvítu að segja ,að töluverð eggja-
hvíta er í fæði því, er Waerland
mælir með. T. d. er meiri eggja-
hvíta í höfrum en í eggjum, og
erfitt er að skilja, hvers vegna
mjólkurostur er bannfærður sei»
eitur og krabbameinsorsök, ef
neyta má mjólkur. Eggjahvítan úr
jurtaríkinu getur vissulega rotnað,
engu síður en eggjahvíta úr dýra-
ríkinu, en hins ber að geta,- að
dýraeggjahvítan nýtist manninum
betur en jurtaeggjahvíta. Um 10
tegundir af amínósýrum eru mann-
inum lífsnauðsynlegai' og er þá
ljóst, að varhugavert er að bann-
færa dýrafæðuna, eða hóta fólki
með krabbameini, ef það smakki
fisk.
V.
Það er athyglisvert, að Waer-
land treystir ekki mataræði sínu
einu saman til að afeitra líkam-
ann, ef menn hafa álpast til að lifa
á almennu fæði. Þess var • áður
getið, hvílíkt fárviðri geysaði inn- ■
an í fólki, ef það hætti við kjöt
og fisk og færi að lifa á la Sólvík-
ing. Eitrið streymir þá hvaðanæfa
inn í meltingarfærin (bls. 117).
Ber þá að drekka ýmiss konar
jurtaseyði af laufum „af birki,
linditrjám, eplatrjám, kamillu,
brcnninetlu. sólberja-, jarðarberja-,
hindberja-, týtuberja-, brómberja-,
bláberjaplöntum, beitilvngi. ljóns-
löpp. vallhumal, blóðbergi, rjúpna-
laufi o. fl. o. fl.“ (bls. 118). Þá er
japanska þangið „Agar-Agar“ til
þess fallið að sjúga í sig eiturefni
og koma þeim niður í ristilinn. En.
þá ber að grípa til „kúnstugra"
ráða, þ. e. ráða, sem ekki eru fvlli-
lega „náttúrleg".' en það er stól-
pípan. Fyrst á að skola með hálf-
um litra, þá með einum og loks
með tveim lítrum af vatni. „Bezt
er að liggja á hnjánum með höf-
uðið niður (sic!) við gólf — Jrannig
biðjast múhameðstrúarmenn fyrir
— og hafa könnuna um tveimur
fetum fyrir ofan endaþarmsopið“,
segir höfundur. Loks eru ráðlagð-
ar föstur, í allt að tvær til þrjár
vikur og eykst vellíðan með hverj-
um degi, enda séu stólpípur iðk-
aðar daglega eftir ofanskráðu
„ritúali“, ásamt göngum, 10—15
km. á dag, ef vel á að vera. Menn
mega éta hráar gulrætur. drekka
aldinsafa og mikið af volgu vatni.
Upp úr þessu má fara að smakka.
mat —- „en krúska má ekki borða
fyrst í stað“ (bls. 118—121). Ett
þegar allt er kornið vel-af stað, er
óhætt að raða í magann, því að
„venjulega rúmar hann 2—S
potta“. — Hver vill tæma þriggja
potta mjólkurbrúsa í einu? — E»
„breytingarnar valda þessum
veikluðu afkvæmum siðmenning-
arinnar miklum þrautum ... Ef
þeir reyna að borða grófmeti, ræð-
ur maginn og þarmarnir ekki víð
það, vegna þess hve veiklaðir }>eir
eru orðnir. Fæðan verður að eitt-
um kekki — hún gerjast og rotn-
ar, og afleiðingin verður vindgang-
ur, kveisuverkir og hjartatruflan-
ir“ (bls. 87). Svo bregðast krose-
tré sem önnur tré. Jafnvel sólvík-
Framhald á 5. síðu.
aö ast nyja heilbrigði og nýtt líf!
(bls. 25).
Við skulum nú athuga, hvað