Þjóðviljinn - 16.08.1944, Qupperneq 3

Miðvikmlngur 16. ágúst 1944.
ÞJÓÐ VILJIN N
RlTSTIÓRl:
RANNVEIG KRISTJÁNSDÓTITR
Konur! Sendið Kvenna-
síðunni greinar um á-
hugamál ykkar.
Hetiud áðir maltneskra kvenna
Konur í stríði
í Frakklandi,# Belgíu, Noregi
og Póllandi þafa konurnar á-
byrgðarmiklum störfum að
I gegna í þágu leynibaráttunnar
gegn nazistum. Þær afla mat-
í öllu því stríðsfréttaflóði,
sem nú er, þykir það ef til vill
að bera í bakkafullan lækinn,
að segja enn eina sögu frá víg-
stöðvunum, en meðan menn
ekki gleyma hetjudáðum alþýð-
unnar í þessu stríði, munu menn
minnast hildarleiksins á Möltu.
I tvö og hálft ár var eyjan
undir látlausri skothríð, brotin
niður í loftárásum svo ekki stóð
steinn yfir steini, en sameinað-
ur flugher ítala og Þjóðverja
gat ekki bugað þetta hugrakka
fólk. Litla eyjan kom óbuguð
úr eldrauninni að lokum.
En þetta voru hræðilegir dag-
ar, um tvö þúsund loftárásir
voru gerðar á eyjuna. Einu sinni
stóð sprengjuregnið samfleytt í
þrettán og hálfa klukkustund,
og öðru sinni urðu menn að
hafast við í loftvarnabyrgjum
'tuttugu og eina klukkustund á
einum sólarhring. Heimilin voru
eyðilögð þúsundum saman, eða
um tuttugu og átta þús. alls.
Dýrmæt mannvirki frá fyrri
öldum voru mulin mélinu
smærra. Karlmenn, konur og
börn voru drepin og limlest.
En í dag er Malta aftur orðin
„flugvélaskipið ósigrandi1? —
þaðan leggja flugmenn Banda-
manna upp í árásir sínar á iðn-
aðar- og . herstöðvar Möndul-
veldanna.
Þó að Malta sé hluti af brezka
heimsveldinu, hefur mjög lítil
blóðblöndun átt sér stað við
England, þar til nú í stríðinu.
En eitt af vandamálum eyjar-
skeggja er nú orðið hinar tíðu
giftingar Möltustúlkna og Eng-
lendinga.
, Á Möltu er fjölskyldan mið-
depill þjóðfélagsins, og innan
fjölskyldunnar er konan hæst-
ráðandi. Þar af leiðandi tóku
konurnar strax fullan þátt í
baráttunni, þegar árásirnar byrj
uðu á eyjuna.
Á fyrstu dögum umsátursins,
þegar þrjár úreltar flugvélar
voru eina vörn eyjarinnar, og
seinna, þegar fáeinar Spitfire-
fangelsisvist, sem hún fekk fyr-
ir að stjórna félagsskap, er vann
að því að hjálpa belgiskum ætt-
jarðarvinum til að komast hjá
nauðungarvinnu Þjóðverja.
Konur á Möltu vinna að byggingu jlugvallar.
flugvélar bættust í hópinn, báru
konurnar og börnin þungar kúl-
ur að loftvarnabyssunum, án
þess að unna sér nokkurrar
hvíldar eða jafnvel matar.
Þegar hinar grimmilegu árás-
ir héldu áfram, ekki aðeins vik-
ur, heldur mánuði, voru það
konurnar, sem skipulögðu dag-
legt líf á eyjunni, löguðu heim-
ilislífið að hinum erfiðu aðstæð-
um og héldu í horfinu. Þegar
orðið var ókleift að lifa ofan-
jarðar, mynduðu þær nýja bú-
staði í djúpum klettaholum.
í þessu völundarhúsi inni í
klettabeltinu var öllu haldið í
skínandi röð og reglu, og allt-
af héldu þær fjölskyldunni sam
an meðan menn þeirra börðust
við óvinina.
• Minnist þess, að næstum allt
það skorti, sem álitið er nauð-
synlegt til að framfleyta líf-
inu. Meðan á umsátrinu stóð,
var ekkert rafmagn, matur var
af svo skornum skammti, að
nærri lá, að fólkið félli úr hor.
Mjólkurgeitum, hænsnum og
jafnvel hrossum var slátrað. Ný
refsiákvæði gengu í gildi:
tveggja ára fangelsi fyrir að
stela tveggja króna dós af nið-
ursoðnu kjöti. En einhvern veg-
inn héldu konurnar lífi í fólk-
Matrciðsla á Möltu
inu. Engin eldhús voru til eða
eldiviður, en þær grófu upp
spýtnarusl úr húsrústunum, not-
uðu olíudunka fyrir potta og
matreiddu hinar fátæklegu mál-
tíðir úti á götunum.
Þó vatn væri af skornum
skammti, lögðu þær mikla á-
herzlu á hreinlæti. Þegar heitt
var í veðri settu þær dunka með
vatni í upp á þökin til að hita
það. Þær, sem enn áttu heimili,
skúruðu gólfin og þvoðu þvotta,
eins og aldrei hefði nein
sprengja fallið.
Maltabúar hlæja að sögunni
um bálreiða konu, sem fekk
þvottinn sinn allan útataðan í
rauðu ryki frá púðurspreng-
ingu. Hún steytti hnefann' á
eftir sprengjuflugvélinni, og
hrópaði: „Hac it Torrock!“ Það
er eldgamalt orðatiltæki og þýð
ir: „bölvaður Tyrkinn!"
Ég get ekki lagt of mikla á-
herzlu á þann þátt, sem kon-
urnar áttu í vörn Möltu. Án
nokkurs opinbers útboðs eða
hvatningar, tóku þær að sér
ótal störf, sem nauðsynleg voru
á þessum tímum. Þær hjúkruðu
særðum, skipulögðu erfið her-
störf og höfðu mörgum störf-
um að gegna í þágu hersins —
og ætíð reyndu þær af fremsta
megni að halda ógnum styrj-
aldarinnar frá börnum sínum,
sem grétu um nætur af hungri.
Konurnar hjálpuðu ,til að út-
búa sjálfa miðstöð varnarinnar
á eyjunni. í jarðhúsi, djúpt
neðanjarðar, skipulögðu þær
lendingu flugvéla og skipa og
annað það, sem við kom vörn
eyjarinnar.
Mabel Strickland, útgefandi
tveggja blaða á Möltu, afrekaði
það, sem fáir leika eftir. Bæði
blöð hennar komu út 1 hvert
einasta sinn, eins og venjulega,
og í dag eru þau einu blöðin,
sem hafa lifað umsátrið.
Fraanh á 8 síðu.
væla og dreifa þeim til þús-
unda flóttamanna, sem verða að
lifa í felum til að losna við
nauðungarvinnu nazista, og ein-^
hvern veginn tekst þeim að út-
vega kjarngóða fæðu til viðbót-
ar sultarskammti þeim, sem
Þjóðverjarnir ætla börnum
þeirra, svo þau deyi ekki úr
hungri.
Þær hafa líka sín eigin leyni-
blöð. þar á meðal La Voix des
Femmes (Rödd konunnar) í
Belgíu, og Zywia (Gyðja lífs-
ins) í Póllandi. Hinu síðar-
nefnda halda pólskar konur úti
fyrir börn, sem fara á mis við
skólafræðslu. Ómetanlegar upp-
lýsingar er að fá í þessum blöð-
um..Þau segja okkur frá eymd
hins daglega lífs í hernumdu
löndunum. Þau segja okkur frá
skorti á fæði og klæðum, frá
aftökum og ofbeldi, frá lífinu
í fangelsum nazista, iðulega
segja þau frá aftökum kvenna,
sem hafa dáið í þágu fjöldans.
Þau hafa sagt söguna um
þingkonuna Planinkowa, hina
mikilhæfu tékknesku konu, sem
Þjóðverjar hengdu, vegna þess
að hún neitaði að láta nazist-
ana fá yfirráð yfir kvenfélög-
um, sem hún hafði skipulagt
víðs vegar um landið.
Þau hafa sagt söguna um frú
Olszowska, hina sjötíu og
tveggja ára gömlu ekkju pólska
sendiherrans fyrrverandi í
London. í húsi hennar fannst
leynileg prentsmiðja, en þegar
frú Olszowska var handtekin,
benti hún Þjóðverjunum rólega
á, að eyðilegging prentsmiðj-
unnar og fimmtíu og tveggja
manna, sem fundust í húsinu,
myndu engu breyta um viðnám-
ið gegn Þjóðverjum í Póllandi.
„Það eru margar slíkar prent-
smiðjur í Póllandi. Jafnvel á
þessu augnabliki er einhver
þeirra að prenta frásögn um
handtöku mína“.
Frú Olszowska var tekin af
lífi, en dauði hennar varpar
ljóma á konur, hvar sem er í
heiminum.
Þessi blöð hafa sagt frá hand-
tökum í París, frá handtökum
Odette Morean og frú Mirande-
Thomas, tveggja merkra lög-
fræðinga, sú síðarnefnda á tvö
börn, annað tveggja og hitt f jög-
urra ára gamalt, maður hennar
er stríðsfangi í Þýzkalandi.
Þau hafa sagt frá aftöku Her-
mine Van Decatyse. Hún var
ákærð fyrir að haija safnað
meðlimum í leynifélag, sem
starfaði í námuhéraðinu Charle-
roi í Belgíu, og stóð fyrir
skemmdarstarfsemi. Þau hafa
sagt frá fangelsun Maríu Seunt-
jes frá Brussel og margra ára
Belgiska blaðið La Voix de
Femmes hvetur konur til að
taka ekki að sér nein þau verk,
sem hafa losnað, vegna þess að
verkamennirnir hafa verið send-
ir til Þýzkalands; það segir frá
hörmungum hálfsveltra barna,
hvetur lesendur sína til að
senda belgiskum konum í fanga
búðum Þjóðverja ýmsar nauð-
synjar, eggjar föðurlandsvini
til skemmdarverka. í annað
belgiskt blað skrifar kona, sem
nefnir sig „Ghislaine“ : „Belg-
iskar konur, ég skora á yður,
að beita öllum yðar áhrifum
sem eiginkonur, unnustur, mæð
ur eða systur til að koma í veg
fyrir að menn yðar hlýði þýzk-
um skipunum. . .. Belgiskar
konur, látið þá ekki fara í nauð-
ungarvinnu! Hjálpið þeim að
dyljast. ... Bandamenn munu
brátt lenda á ströndum vorum.
.. . Belgiskar konur, land yðar
hefur rétt til að treysta yður.
Bregðizt ekki Belgíu!"
Franskur leynibæklingur hvet
ur franskar konur til að láta
hvern einasta bóndabæ, hvert
einasta sveitahús verða skýli
fyrir menn, sem hafa neitað að
taka þátt í herskylduvinnu
Pjóðverja. Annar leynibækling-
ur, sem gefinn er út af kvenfé-
lagasambandi í Marseilles, hvet-
ur konur í Suður-Frakklandi til
að stofna til fjöldamótmæla
gegn hinum sívaxandi matar-
skorti. Hver einasta kona í her-
numdu löndunum veit, að Þjóð-
verjar óttast ekkert meir en slík
almenn mótmæli, og þar af leið
andi hafa þau orðið æ tíðari.
Og það væri misskilningur að
ætla, að þau væru orðin til af
tilviljun, þau eru einmitt öll
skipulögð í leynifélögum, og
framkvæmd af konum í öllum
stéttum eftir nákvæmum fyrir-
skipunum.
Leynifélög kvenna sjá að
mjög miklu leyti um dreifingu
og útgáfu leyniblaðanna, eink-
anlega í Hollandi og Póllandi.
Það er einna hættulegasti hlut-
inn af leynistarfseminni. Hver
sem er staðinn að því að dreifa
þessum blöðum, er dæmdur til
dauða eftir ólýsanlegar pynd-
ingar, sem Þjóðverjarnir hafa í
von um að ná í einhverjar þær
upplýsingar, sem gætu gert
þeim mögulegt að klófesta út-
gefendurna, prentarana og alla
þá, sem að dreifingunni vinna.
Auk allra þessara starfa reka
konur fjölda leynilegra skóla,
þar sem þær kenna margar ó-
missandi námsgreinar, sem
bannaðar eru af Þjóðverjum,
svo sem þjóðarsögu, bókmennta-
Framh. á 5j síðu.
i