Þjóðviljinn - 07.12.1944, Page 5

ÞJÓÐVILJINN — Finimtudagur 7. desember 1944
þJÓÐVILIIKt*
Útgefandi: Samánmgarflokkur alþýðu — Sósíahaiaflokkurirm.
Bitstjóri og ábyrgðarmaður: Sigurður Guðmundsaon.
Stjórnmálaritstjórar: Einar Olgdrsaon, Sigfús Sigurhjartarson,
Bitetjórnarskrifstofa: Austurstrœti 12, simi 2270.
Afgreiðsla og auglýsingar: Skólavörðustíg 19, sími 218i.
Áskriftarverð: í Beykjavík og nágrenni: Kr. 6.00 á mánuðl.
Úti á landi: Kr. 5.00 á mánuði.
Prentsmiðja: Vikingsprcnt h.f., Garðastræti 17.
Lýðskrum - afturhald
Það er auðvelt að lýsa stefnu stjómarandstöðunnar, undir for-
ustu þeirra Hermanns og Eysteins. Það þarf ekki nema tvö orð
til þess. Orðin em: Lýðskmm, — afturhald.
Ef þú efast, lesari góður, þá skalt þú lesa Timann og rifja
upp það sem fram kom í eldhúsumræðunum.
Við skulum líta yfir eitt Tímablað t. d. frá 1. þ. m.
Það er bezt að byrja á leiðaranum. Þar eru talin upp átta
stórmál sem em liðir í þeirri nýsköpun sem núverandi ríkisstjórn
er mynduð um, og því haldið fram, að Framsóknarflokkurinn
— og Framsóknarflokkurinn einn — hafi fyrir þeim barizt. Það
er ekkert verið að víla um, að eitthvað muni þetta nú kosta, tugi
milljóna eða hundruð milljóna, það er aukaatriði þegar verið er
að skrifa leiðara Tímans.
En leiðarinn er nú bara einn dálkur og þá eru eftir 47 dálkar
af hinu virðulega blaði og meirihluti þessara 47 dálka er notaður
til að sýna fram á að nýsköpunaráform ríkisstjómarinnar séu
fásinna ein. Allar athafnir ríkisstjómarinnar séu dæmdar til að
mistakast, af því að hún' byrji ekki á að lækka laun almennings.
Hin fræga fullyrðing Vísis að það séu svikráð og landráð að
hefjast handa um kaup nýrra framleiðslutækja áður en búið sé
að lækka kaupið er endursögð í ótal myndum og þarna er talað
frá hjarta Framsóknarflokksins.
Leiðarinn er lýðskrum. Hinn hluti blaðsins er afturhald.
í eldhúsumræðunum og í Tímanum hafa Framsóknarmenn
haldið því fram að fjárlagafrumvarpið væri alltof hátt, það næði
ekki nokkurri átt að skera það ekki niður í stórum stíl, þjóðar-
voði og annað því líkt, ef ekki verra, á að standa fyrir dymm
ef ekki verði farið að ráðum Framsóknar og f járlögin stórlækkuð-
Já, þetta er nú sagt,. en það liggur hinsvegar ekki ein einasta
tillaga, ekki svo mikið sem ábending, fyrir frá Framsóknarmönn-
um um hvaða liði fjárlaganna eigi að lækka.
Það er bara masað um þetta svona af innri þörf. Afturhalds-
eðlið verður að fá að koma í ljós.
En Framsóknarmenn eiga þá tillögur í sambandi við fjárlög-
in, þ. e. tillögur um að hækka þau um svona 2 milljónir. Þetta
er ekki gert til að þjóna landinu, þetta er gert til að geta skrum-
að af frammi fyrir lýðnum. Þetta er lýðskrumið.
Æviferill kínverska kommún
istahershöfðingans Tsjú-De
Bandaríkjamaðurinn Edgar Snow, sem hejur skrijað jrœga
bók um kínverska Kommúnista, segir hér jrá œvi œðsta hers-
höjðingja þeirra. — Kajlinn er úr bókinni Red star over China.
Konfúsíus áleit nöfn hafa afar| Fólkinu í Júnnan og Setsjúan
mikla þýðingu, og var það alveg kemur saman um, að tvennt sé
víst um alla embættismenn. Ann-
að, að þeir steli, og hitt, að þeir
reyki ópíum. Tsjú-De gerði hvort
tveggja. Hann liafði óhjákvæm-
lega vanizt á að reykja ópíum,
því að liann var alinn upp í hér-
aði, þar sem það var jafn-algengt
að reykja ópíum og að drekka te,
og þar sem það er siður foreldra
að bera þetta eiturlyf á sykurreyr,
sem þeir svo gefa kornbörnum sín-
um, er þau gerast of hávær. — Og
í embætti því, sem honum hafði
verið veitt af yfirvöldum, sem litu
á rán úr opinberum sjóðum sem
skyldu embættismanna við fjöl-
andstætt skoðun Shakespeares
seinna meir. En Tsjú-De hefur
að minnsta kosti mikla þýðingu.
Það er þróttmikill hljómur í því
nafni, og ætti það í rauninni að
stafast Ju Deh á ensku, því að svo
er það borið fram. — En það er ó-
venjulegt réttnefni, því að fyrir
undarlega tilviljun þýðir kínverska
letrið, sem nafnið er táknað með,
líka „rauð dyggð“, enda þótt for-
eldrum hans væri ómögulegt að
sjá fyrir þá pólitísku merkingu,
sem nafnið fékk seinna, þegar þau
gáfu honum nýfæddum þetta nafn.
— Þau hefðu áreiðanlega breytt
nafninu, dauðskelfd, ef þau hefðu
haft grun um það. iuvwvv'J' * EFTIR
Það, sem er athyglisverðast við
þroskaferil þessa auðmannssonar,
sem á unga aldrei hófst til valda
og lifði í óhófi og solli, er, að hann
gat, er hann var meir en miðaldra, skyldur sínar, fylgdi liann dæmigerðu ráð fyiir.
sagt skilið við líferni það, sem hann yfirmanna sinna og notaði sér em-
ungum byltingarmönnumí Kúo-
mintang, sem liann var nú orðinn
félagi í. (Margir byltingarmenn
voru í Kúomintang til 1927, er
hægri menn hrifsuðu völdin í Nan-
king og hófu liinar blóðugu ofsókn-
ir sínar gegn öllum vinstrimönn-
um. — Þýð.). — Hinum róttæk-
ari byltingarmönnum í Sjanghai
hætti til að líta niður á hann sem
gamaltízkulegan hershöfðingja.
Gat þessi spillti emlbættismaður
frá liinu miðaldalega Júnnan,
þessi fjölkvænti hershöfðingi og
rótgróni ópíumsneytandi líka ver-
ið byltingarmaður?
Samkvæmt ráðum vina sinna á-
kvað Tsjú-De að venja sig af ópí-
um. Það var ekki auðvelt, — hann
hafði neytt þess næstum frá barn-
æsku. En þessi maður hafði ein-
beittari vilja en kunningjar. hans
Samniögur stéttanua
Hvcrju á landbánaöurínn aö fórna?
Rsða Sigfúsar Slgarhjartarsonar víð útvarpsumræðurnar á hriðjudagskvöldið
Niðurlag.
EFTIR SEYTJÁN
ÁRA STJÓRN.
Edgar Snow
Ég þarf ekki að eyða mínum
tíma í að hrekja fjarstæður og
firrur háttv. þingmanns Stranda-
manna, Hermanns Jónassonar.
Það hafa aðrir stuðningsmenn
stjórnarinnar gert, en ætla að fara
nokkrum orðum um hvernig flokk-
ur hans, Framsóknarflokkurinn,
skilar landbúnaðinum eftir að hafa
stjórnað landinu og þá fyrst og
fremst landbúnaðinum, samfellt í
nær seytján ár.
Á síðustu árum, mestu veltuár-
um sem yfir ísland hafa komið,
hefur einn atvinnuvegur íslendinga
ekki borið sig, það er landbúnað-
t urinn. Á þessum árum hafa verið
^ greiddar í allskonar styrki og upp-
bætur til þessa atvinnuvegar um
í eða yfir 100 milljónir króna úr
þeim sama ríkissjóði sem Iler-
í heila viku )á mann fárast nú um að sé tómur.
Það er annars furðu ámátlegur flokkur þessi Framsóknar-
flokkur, og þó er það ekki furðulegt þegar alls er gætt.
Jónas — og Jónas þekkja allir — skapaði flokkinn. Megin-
tilgangur þessa skapara var að eignast þjóna, þæga og auðsveipa,
ekki of greinda, ekki of duglega og ekki og sjálfstæða. Svo valdi
hann sér unga drengi og ól þá upp. Eysteinn og Hermann heita
tveir þeirra.
En svo datt skepnunni í hug að gera uppreisn gegn skapar-
anum. Til þess fékk hún hjálp í ýmsum myndum og úr jýmsum
áttum og skaparinn — Jónas — var rekinn frá völdum. Þetta var
gott verk, en fleiri góðra verka er ekki að vænta frá þeim Ey-
steini og Hermanni, uppeldi þeirra og eðli varnar þeim að verða
að liði, Jónas kunni að velja menn í flokk sinn sem væru með
öllu óhæfir til forustu.
var vanur frá æsku, og bugað með bættisforréttindi sín til að auðga
óskaplegu viljaátaki löngun sína í S'S °S erfingja sína.
eiturlyf, sem hann hafði neytt alla Hann fékk sér líka kvennabúr.
ævi. Og loks yfirgaf hann fjöl- Það er sagt, að hann hafi átt 9
skyldu sína og tengdi öll örlög sín konur og hjákonur, og hann lét
byltingarhugsjón, sem hann trúði, j reisa höll handa þeim og hinum
að fæli í sér háleitasta málstað mörgu börnum sínum í höfuðborg
sinna tíma. — Fyrir sigri hans Júnnans. — Maður gæti haldið,
lagði hann að veði höfuð sitt, sem að hann hefði haft allt, sem hann
hinir æðisgengnu óvinir hans mátu girntist: auð, völd, ástir, afkom-
seinna á 25..000 dollara. endur, miklar sæmdir og þægilega
framtíð, sem hann hefði getað not-
að til að prédika ágæti kenninga
Konfúsíusar. —- Hann hafði í raun-
inni aðeins einn verulega slæman
vana, en hann varð honum að falli.
— Hann hafði gaman áf að lesa
bækur.
Þó að hann hafi verið hreinn
raunsæismaður fram að þessu, þá
virðast þættir úr hugsjónatrú og
einlægri byltingarþrá hafa verið
fólgnir í skapgerð hans. — Fyrir
áhrif lestrar og þeirra fáu stúdenta,
sem komu aftur til fásinnisins í
Yunnan að loknu námi erlendis,
í æsku var Tsjú-De ókvalráður,
ævintýragjarn og hugrakkur. —
Hermennska virtist sjálfsagt ævi-
starf fyrir hann.
Sökum stjórnmálaáhrifa fjöl-
skyldu sinnar fékk hann inngöngu
í hinn nýja hernaðarháskóla í
Júnnan, og hann var meðal fyrstu
liðsforingjaefnanna í Kína, sem
hlutu menntun í nútímahernaði.
Er hann útskrifaðist, varð hann
lautinant í „útlenda hernum“, sem
landar hans nefndu svo, af því að
hann notaði vestrænar hernaðar-
aðferðir, háði ekki orustur með að-
stoð kínverskra hljóðfæraleikarakomst hann smám saman að þeirri
og hafði að vopnum „útlend
spjót“, — þ. e. riffla með byssu-
stingjum á.
Er keisaraættinni var steypt af
stóli árið 1912, kom þessi nýtízku-
her frá Júnnan mjög við sögu, og
Tsjú-De, sem stjórnaði sveit ofur-
huga, gat sér brátt frægðarorð scm
lýðveldishermaður.
Árið 1916, er Júan Sjikaj
i’eyndi að endurreisa keisaradæm-
ið, var Tsjú-De undirhershöfðingi
í Júnnan-hernum undir stjórn
hins fræga Tsai-Ao. Sá her hóf
fyrstur á loft fána þeirrar upp-
reisnar, sem kom í veg fyrir áform
Júans. — Um þetta leyti varð
Tsjú-De kunnur um öll suðurhér-
uðin sem einn af hinum „fjórum
ofsafcngnu hershöfðingjum“- Tsai-
Aos.
Er áliti hans hafði verið slegið
föstu með þessu móti, óx honum
afar skjótt fiskur um hrygg á
stjórnmálasviðinu. 'Hann varð for-
stjóri stofnunar til verndar al-
menningsöryggi í Yunnanfu og
niðurstöðu, að byltingin 1911
hefði verið öllum þorra fólksins
einskis virði, — að aðeins ný arð-
ráns- og harðstjórn hefði komið í
stað þeirrar gömlu. — En þar við
sat ekki. Ilann virðist hafa haft
áhyggjur út af þessu, eins og hver
góðhjartaður maður, sem lifði í
Júnnanfú hlaut að hafa, því að
þar í borg voru 40.000 ambáttir
og þrælar.
Því fleiri bækur, sem hann las,
]>ví betur skildist honum fáfræði
sjálfs sín og ófremdarástand lands
síns. — Hann langaði til að læra,
og hann langaði til að ferðast.
Árið 1922 losaði Tsjú-De sig við
konur sínar og hjákonur og sá
þeim fyrir lífeyri í Júnnanfú.
Þeim, sem þekkja íhaldssemina
í Kína og einkum þó hina mið-
aldalegu bannhelgi Júnnans, virð-
ist þetta fráhvarf frá erfðavenjun-
um alveg ótrúlegt, og bendir það
sjálft til óvenjulega sjálfstæðs og
einbeitts persónuleika.
Frá Júnnan fór Tsjú-De til
hann næstum meðvitundarlaus á
meðan hann barðist gegn þessari
voðalegu ástríðu. Ilann óttaðist,
að hann mundi bila og fór út í
~.3zkt gufuskip á Jangtse-fljóti og
fékk sér far til Hanká. Á skipinu
var ekkert ópíum fáanlegt, og hann
sigldi fram og aftur vikum saman,
upp og niður fljótið, gekk enda-
laust á þilfarinu, en fór aldrei á
land, — liáði þar hörpustu baráttu
lífs'síns. — En er hann hafði verið
mánuð á skipsfjöl, fór hann í land
með skær augu og rjóðar kinnar
og með nýtt öryggi í fasi. — Ilann
hafði unnið algeran sigur á ástríð-
unni. — Ilann byrjaði nýtt líf.
Tsjú-De var nú um fertugt, en
hann var stálhraustur, og hugur
hans þráði ákaft nýja þekkingu.
— Hann fór til Þýzkalands ásamt
nokkrum kínverskum námsmönn-
um og átti um hríð heima nálægt
Meginhlutverk sitt, að framleiða
matvöru fyrir þjóðina, hefur hann
rækt með þeim hætti, að skortur
hefur verið á öllum landbúnaðar-
afurðum við sjávarsíðuna. Jafnvel
kjöt hefur skort, þó þjóðin hafi
orðið að borga gífurlegar upphæð-
ir fyrir að koma þessari vöru úr
landi eða í hraungjótur. Mjólkur-
skortur er algengur í kaupstöðum
og kauptúnum landsins. Garðá-
vexti skortir oft og víða. Egg eru
nær ófáanlegt. Smjör fyrirfinnst
ekki nema á svörtum markaði.
Osta skortir stundum og skyr er
nær ófáanlegt. Þó strita bændur
myrkra á milli og vinna vel, og
cru þrátt fyrir þetta tvöfalt eða
þrefalt fleiri við framleiðslustörfin,
en vera þyrfti til að framleiða all-
ar þær landbúnaðaraifurðir, sem
þjóðin þarf, ef unnið væri með nú-
tíma tækni.
Það er ekki að furða, þótt menn,
sem stjórnað hafa landbúnaðinum
Tiann Ií þvínær seytján ár með þessum „. ,
nann 1 1 hægt að veita strjálbýlmu þau
þægindi og þau afköst til fram
Hannover. Þar kynntist _____.
mörgum Kommúnistum og virðist: árangri, sjái ekkert nema hrun og
hafa farið að kynna sér Marxism- Ivandræði hvert sem þeir líta, og
bænda stéttarlega samstöðu með
verkalýðnum. Með samstarfi við
þessa stétt og með fulltingi þeirra
fulltrúa, sem verkamenn og bænd-
ur í sameiningu fela umboð sitt á
vettvangi stjórnmálanna, verða
þeir að leysa vandamál sín. í því
samkomulagi, sem gert var í sam-
bandi við stjórnarmyndunina um
að láta uppbótafarganið «haldast
eitt ár enn og Sósíalistaflokkurinn
féllst á að þola vegna þess, hve
mikilvæg voru önnur þau atriði,
sem um var samið, felst ekki svo
mikið- sem vísir að lausn á málefn-
um bænda. Ekkert bætir það upp
þessa fánýtu samninga, að fulltrú-
ar bænda féllust á að falla frá
ihækkun á landbúnaðarafurðum,
sem þeim bar að lögum, gegn því
að fá útflutningsuppbætur, sem
þeim ekki bar að fá, enda óskaði
Sósíalistaflokkurinn ekki eftir þess-
um samningi.
AUKA AFKÖSTIN —
FÆRA BYGGÐINA SAMAN.
Sannleikurinn um vandamál
\
ykkar b^.idanna er ósköp einfald-
ur. Hann er sá, að það þarf að
stórauka afköst hvers manns, sem
að landbúnaðarstörfum vinnur,
með því að fá honum vinnuvélar
í liönd og jafnframt þarf að beina
vinnuafli f stórum stíl til sjávar-
útvegsins og iðnaðar, sem byggir
á sjávarafla, en til þess að þið
bændur getið fengið vélaaflið í
ykkar þjónustu verðið þið að færa
byggðir ykkar saman. „Flytjið
saman, byggið bæi“, myndið þétt-
býli í stað strjálbýlis. Mcnnirnir,
sem sífellt tala um hrun og kreppu,
Hermann, Eysteinn og hvað þeir
nú allir heita, þykjast ætla að færa
ykkur rafmagn, vélar, síma og vegi
heim á hvert heimili hinnar strjálu
byggðar, þegar þeir séu búnir að
lækka kaupið. Þetta er bláber
blekking, ekkert annað en blekk-
Með nútíma tækni er ekki
verði sem þéttbýlinu við Faxa-
flóa. Með þessu móti er fram-
kvæmanlegt að breyta landbúnað-
inum á nokkrum árum í nútíma
atvinnuveg án þess, að til vand-
ræða þurfi að koma fyrir þá, sem
þenna atvinnuveg stunda. En fái
stefna Framsóknarflokksins að
ráða, verði stefnt til fulls fjand-
skapar við verkalýðin, sífellt talað
um hrun, öngþveiti og kreppu,
eins og Framsóknarliðið gerir nú,
mun það vissulega torvelda eðli-
lega þróun landbúnaðarins í þá
átt, sem ég hef lýst, en það mun
aðeins tefja liana. Þróunin verður
ekki stöðvuð, en hún mun koma
Ekkja Gabríels Peri
þingfulltrúi
Á hinu nýja ráðgjafarþingi
Frakka eiga sex konur sæti sem
fulltrúar mótspyrnuhreyfingarinn-
ar. — Ein þeirra er madame Mat-
’hilde Peri, ekkja Gabriels Peri,
ritstjóra l’Humanite, sem Þjóð-
verjar skutu.
Konur hafa aldrei áður átt fu'll-
trúa í franska þininu, enda ekki
haft kosningarétt.
Bsjarpósfurínii
Framhald af 2. síðu.
ekkert kalt vatn heldur allan
miðhluta dagsins. Kalda vatn-
ið fer venjulega kl. 1—3 og kem
ur aftur kl. 5—7.
Þessir íbúar borga síðan full-
an vatnsskatt. Það hefði ein-
yfir bændurna sem hrun, upplausn hvem tíma verið kallaður þjófn
og vandræði, alveg með sama hætti aður, að láta borga fullt verð
og varð í Ameríku þegar tilsvar-, íyrir vöru, feem kaupendur fá
andi landbúnaðarþróun átti sér
stað þar og eins og hvarvetna verð-
ur þar sem hún fer fram eftir ó-
bundnum lögmálum auðvalds-
skipulagsins. Bændanna sjálfra er
að velja um leiðirnar, enginn get-
ur valið fyrir þá.
Fimmtudagur 7. desember 1944 — ÞJÓÐVILJINN
Sumardvöl í Flatey
ann alvarlega um þetta leyti og
orðið mjög hrifinn af þeim nýju
viðhorfum, sem kenningin um
þjóðfélagsbyltinguna opnaði fyrir
honum.
í námi sínu naut hgnn aðallega
handleiðslu kínverskra náma-
manna, sem voru svo ungir, að
þeir hefðu getað verið synir hans,
— því að hann lærði aldrei
frönsku, hann kunni aðeins lítið
eitt í þýzku, og hann var lélegur
málamaður. — Einn af þessum
ungu kennurum hans í Þýzkalandi
sagði mér, hvað þetta hefði verið
honum djúp alvara, hvað hann
var þolinmóður og þrautseigur við
að leita sannleikans og kjarnans í
öllum þessum nýju hugmyndum,
sem skullu á hann eins og steypi-
flóð og hefðu nægt til að gera
marga minni menn ruglaða. Hann
sagði mér, með hvað miklu vits- að taka sér stöðu í stéttabarátt-
það er ekki á móti vonum, þó
fleiri stjórnmálaleiðtoga Fram-
sóknar biðu sömu örlög sem hátt-
virts þingmanns Suður-Þingey-
inga, Jónasar Jónssonar, að verða
vofur liðinna tíma á vettvangi
stjórnmálanna.
IIVAÐ VILJA SÓSÍALISTAR
í MÁLUM BÆNDA?
Ég veit að bændur munu spyrja:
Ilvað hafið þið Sósíalistar þá til
mála okkar að leggja? Ég minni
bændur þá á, að ein meginkenn-
ing okkar Sósíalista varðandi
stéttabaráttuna felst í þessum orð-
um Stephans G. Stephanssonar:
„Lýður, bíð ei lausnarans, leys þig
sjálfur“. Málefni bænda verða ekki
leyst fyrir þá og það á eklci að
leysa þau fyrir þá. Þeir verða að
gera það sjálfir. Þeir verða sjálfir
því næst fjármálastjóri fylkisins. 1 Sjanghai og kynntist þar mörgum,
munaátaki hann hefði losað sig við
alla fordóma og takmarkanir hinn-
ar fornvenjulegu kínversku mennt-
unar sinnar.
Framhald á 8. síðu.
unni, með verkalýðssamtökunum
eða með vinnuveitendum. Lífs-
skoðanir og þjóðfélagsafstaða mun
ráða hvorum megin hver einn
íendir, en vissulega á meginþorri
leiðslu, sem nútíminn krefst.
Strjálbýlið er úrelt fyrirkomulag,
eins og Framsóknarflokkurinn, og
eins og tækin, sem notuð hafa ver-
ið til að lcggja vegi um strjálbýl-
ið, en það er nú upplýst, að það
kostar 12 til 15 krónur að vinna
sama verk með úreltum Fram-
sóknar-Zoega-aðferðum, sem vinna
má fyrir 2 krónur með nútíma að-
ferðum og þeim þó lélegum. í ná-
inni framtíð mun það koma í ljós,
að sveitabyggðin færist saman og
véltæknin verður tekin í þjónustu
landbúnaðarins og framleiðslan
verður skipulögð nieð þarfir þjóð-
arinnar fyrir augum. En þetta get-
ur orð.ið með tvennu ólíku móti.
Annað hvort vinnið þið bændur
verkið sjálfir með samstarfi við
stéttaíbræður ykkar við sjóinn. Þá
mun þetta gerast sem eðlileg þró-
un, þannig að með sameiginlegu
átaki þjóðarheildarinnar verður
þéttbýlið reist og landið ræktað
eftir fyrirfram gerðri áætlun, cn
jafnhliða horfið frá þeirri fávís-
legu kröifu, að skaffa strjálbýli
Norðurstranda rafmagn með sama
FÓRNIN.
Höfðingjar Framsóknárflokksins
hafa gert sér tíðrætt um að þið
bændur hafið fórnað, þegar gert
var samkomulagið á Búnaðarþing-
inu í haust. Allir vita, að engin
fórn var þar færð, heldur gerðir
samningar, sem fulltrúar ykkar
töldu hagkvæma. En vel má vera,
að rétt væri fyrir bændur að fórna
stétt sinni og þjóð nokkru og þá
fæ ég ekki betur séð, en að flokkur
hrunsins og afturhaldsins, flokkur
dreifbýlisins og kauplækkunarinn-
ar, Framsóknarflokkurinn, væri
tilvalin fórn. Með því að fórna
honum vinnið þið bændur stétt
ykkar og þjóð þarft verk.
ekki fullmælda.
Hér þarf skjótra aðgerða
Þessu verða bæjaryfirvöldin
að kippa í lag strax. Ef það er
víst, að ekki fáist meira heitt
vatn til bæjarins til þess að all-
ir þeir, sem hafa þegar fengið
hitaveitulögn í hús sín, hafi
nóg, verður að taka hitaveituna
af þeim húsum, sem síðast var
lagt í, svo mörgum, að nægi-
legt vatn verði fyrir þau, sem
eftir eru. Helzt ætti að taka
hitann af þeim húsum, sem neð-
arlega standa í bænum, til þess
að íbúar Skólavörðuholtsins og
annarra bæjarhluta, sem hátt
standa, verði ekki alveg afskipt
ir, hafi hvorugt, heitt vatn né
kalt. Þetta verður að fram-
kvæma strax, ef víst er að ekki
fáist meira heitt vatn til bæj-
arins- Það er ekki vert að stofna
heilsu fjölda bæjarbúa í hættu
þegar þess gerist alls ekki þörf.
Tillögur útvegsmannafundarins
SamelilRleg innkaop lil ilgMlnir
D9 liekkun uuitta al útBerflarlknun
Á fundi útgerðarmanna er Landsamband útvegsmaima boð-
aði til, og nú er nýlokið, voru m. a. gerðar eftirfarandi sam-
þykktir.
UM SAMEIGINLEG INNKAUP
Almennur fundur í Lands-
sambandi íslenzkra útvegs-
manna 29. nóv. 1 . des. 1944,
leggur til, að L. í. Ú. beiti sér
fyrir sameiginlegum innkaup-
um til félagsmanna á
a) hverskonar veiðarfærum
b) olíum
c) salti
d) fiskumbúðum.
Sömuleiðis leggur fundurinn
til, að L. í. Ú. beiti sér fyrir að
vextir á útgerðarlánum lækki
allverulega.
STUÐNINGUR VIÐ RÍKIS- '
STJÓRNINA
Aðalfundur Landssambands
íslenzkra útvegsmanna, haldinn
í Kaupþingssalnum 1. desember
1944, sendir ríkisstjórninni
heillaóskir sínar. Tundurinn
fagnar því, að tekizt hefur að
mynda þingræðisstjórn í land-
inu, og lýsir sig fylgjandi þeim
megin stefnumálum stjómarinn
ar, er miða að nýbvggingu fram
leiðslutækja þjóðarmnar og ör-
yggis sjálfstæðis hennar út á
við. Treystir fundurinn því, að
ríkisstjórnin beri gæfu til að
starfa til heilla og blessunar
fyrir þjóðina, og væntir þess, að
einlægni, traust og gagnkvæm-
ur skilningur ríki í áformum
hennar og athöfnum.
FISKIMIÐ VIÐ FAXAFLÓA
Almennur fundur útvegs-
manna, haldinn í Reykjavík 29.
nóv. til 2. des 1944, skorar á rík-
isstjórn og Alþingi að gera allt,
Framhald á 8. síðu.
Framhald af 3. síðu.
upp að þessum Oddskofa eða
Oddakofa, og sjá hvernig þar væri
umhorfs.
Sunnudaginn 13. ágúst var sól-
skin og sunnanblær, og fór ég þá
með berjafólkinu upp á Nauteyri
í mótorbát. Um það bil, er við
lentuin, sáum við trillubát koma
frá Húsavík, og datt mér þá strax
í hug, að Þjóðverjarnir hefðu feng-
ið skilaboðin.
Þetta reyndist líka svo. Bar
trillubátinn fljótt að landi á Naut-
eyri og upp úr honum stigu þeir
Dr. h. c. Otto Sigfrid Reuter og
próf. Rolf Múller. Með þeim var
í för ungur og snotur piltur, Guð-
brandur Hlíðar, frá Akureyri,
túlkur þeirra.
Þeir höfðu verið komnir til Ak-
ureyrar, er þeim bárust skilaboðin
um Oddakofa. Brugðu þeir þá óð-
ara við og hurfu aftur til að skoða
þessar gömlu rústir. Átti ég nú tal
við túlkinn og sagði honum, að ég
væri að gamni mínu í góða veðr-
inu á leið upp að þessum stöðvum,
sem kenndar væru við Stjörnu-
Odda. Tókst gamli dr. Reuter all-
ur á loft þarna á Nauteyrarfjöru,
er hann frétti það, að ég, sem væri
upprunninn í Flatey, ætlaði að
verða þeim samferða í fjallgöng-
unni. Stjörnufræðingurinn lét sér
hins vegar ekki bregða. Ilann var
alvarlegur og fyrirmannlegur, er
hann færði sig úr hinni miklu kápu
og bjóst til fjallgöngunnar.
Svo vel hittist á, að Þórhall-
ur Pálsson bóndi á Brettings-
stöðum var staddur niðri á
Nautseyri. Fengum við, ég og
Þjóðverjarnir, hann til fylgdar
upp eftir. í þessa för slógust
einnig tveir piltar úr Flatey
og nokkrir krakkar, er brunnu
af forvitni. Buðust nú margar
hendur til þess að halda á yf-
irhöfnum og áhöldum þeirra fé-
laga- V:ð gengum hægt úpp
brekkur og mela í sóskininu og
sunnanandvaranum, og stund-
um gripum við nokkur ber upp
í okkur. Eftir rúmlega hálftíma
gang vorum við komnir í áfanga
stað að tilvísun Þórhalls. Þar
voru þrjár eða fjórar stórar
grasi grónar þúfur á ofurlítilli
flöt við tæra lind. Mátti sjá,
að þúfur þessar mundu forn og
fallin mannvirki, saman sigin
og gróið yfir. Þarna efra var
talsverður fjallagróður og góð-
ur sauðhagi og skjól fyrir norð-
anátt í ofurlitlu dalverpi við
háan og hrikalegan Mosahnúk-
inn. Þarna eru kallaðir Mosar.
Þúfurnar voru athugaðar
mjög vandlega og eins lindin,
sem rann þar rétt hjá með mild
um rómantískum nið. Norður
og upp frá dalverpi þessu voru
melhryggir með fjölgrónum
lyngbrekkum mót sól. Á mel-
unum bar hæst hól nokkurn,
og var þaðan hið fegursta út-
sýni yfir Flatey og Grímseyjar-
sund, austur um Tjömes, langt
út til hafs, — mikiil og víður
sjóndeildarhringur. Á hól þess-
um setti stjömufræðingurinn
niður mælingartæki sín og
kíkja.
Þegar hann hafði lokið þeim
rannsóknum sínum, gengum við
ofan að þúfunum aftur og sett-
um þar ráðstefnu um Stjömu-
Odda. Þjóðverjarnir töldu það
mjög líklegt, að Stjömu-Oddi
hefði komið sér þama upp
hreysi og notað hólinn fyrir
sjónarhæð í heiðskíru veðri við
athugun á göngu sólar. En ann-
ars mundi hann hafa dvalið í
Flatey.
Eg lét túlkinn færa það í tal
við dr. Reuter gamla, sem mér
hafði dottið í hug um Arnar-
gerðið- Hann harmaði það mjög,
að hann hafði ekki skoðað það,
er hann fór um eyna. Harrn bað
mig að gefa þessum menjum
öllum íslenzk nöfn og kenna
þau við Stjömu-Odda. Kom
okkur saman um að kalla þúf-
urnar Oddaþúfur, lindina Odda-
lind og hólinn Oddahól. Lét dr.
Reuter bókfæra þetta allt hjá
sér á íslenzku.
Þessi ferð með Þjóðverjunum
upp fjallið var mér mesta upp-
lyfting. Því var líkast, sem hér
væri helgur staður í augum
gamla dr. Reuters, svo miklu
ástfóstri hafði hann tekið við
minningu Stjömu-Odda. Hafði
hann líka farið og kostað för
þessa frá Þýzkalandi til að sjá
sjálfs sín augum og láta rann-
saka þær stöðvar, er hinn mikli
spekingur Goðþjóðar hafði
leyst örðug viðfangsefni á und-
an öllum öðrum mönnum.
Frá Oddaþúfum gengum við
seinagang ofan að Brettings-
stöðum. Þjóðverjarnir höfðu
með sér nesti, vænan pinkil af
smurðu brauði með alls konar
álagi. Við völdum okkur góðan
stað.í Brettingsstaðatúni, meðan
þess var neytt með góðri mjólk
frá Brettingsstaðabúi. Þeir fé-
lagar voru svo rausnarlegir, að
þeir deildu brauðsneiðunum
jafnt á milli okkar allra. Eg
hafði orð á því, að ég ætlaði að
bregða mér ofan að Hofi og sjá
mig þar ofurlítið um. Þjóðverj-
arnir tóku þá ákvörðun, að
verða mér samferða- Það hafði
rifjazt upp fyrir dr. Reuter úr
ferðabókum Daníels Bruuns, að
stór hoftóft væri þar í túninu,
og langaði þá félaga til að líta
á hana. Vörðu þeir til þess full-
um tveimur klukkustundum að
mæla þessa grggrónu tóft í
miðju túninu.
Meðan þeir félagar voru að
þessum mælingum, gekk ég of-
an á Hofssand í leit eftir rauð-
um hörpuskeljum eins og þeirri.
er ég hafði fundið barnið þarna
í fjörunni. En nú var engin
hörpuskel mér sjáanleg á þess-
um sandi. Eg gekk norður fyrir
Hofshöfðann og komst það þuri
um fótum, þar sem hvergi ló-
aði á steini. Þá gat ég ekki
setið af mér færið að skreppa
upp á höfðann og horfa þaðan
til Flateyjar.
Eg skildi við þá félagana
þýzku norðan við túnið á Hofi.
Héldu þeir norður malarkamb-
inn út á Nautseyri, þar sem
báturinn beið þeirra. Eg bað þá
vél fara með góðar minningar
frá Oddaþúfum Oddalind og
Oddahól norðan Mosahnjúks
upp frá Flateyjardal.