Þjóðviljinn - 12.12.1944, Page 3

ÞJÓÐVILJINN
I>riðjudagur 12. desember 1944.
Æskan á Grímsstaðaholti
stofnar ungmennafélag og
reisir félagsheimili
Grimsstaðaholt hefur til þessa haft nokkra sérstöðu meðal j
reykvískra bæjarhluta, verið einskonar þorp út af fyrir sig, þar I
f
er enn talað um að „fara í bæinn“ og „koma úr bænum" og
„bærinn“ er auðvitað Reykjavík. Þessi bæjarhluti hefur einnig
þá sérstöðu að bæjaryfirvöldin virðast tæplega telja hann til
bæjarins (nema þegar útsvörin eru lögð á og innheimtuð), það
þykir sjálfsagður hlutur að hitaveitan láti þennan part bæjar-
ins afskiptalausan og annað er eftir því. Sennilega vita heldri
menn „inni í bæ“ lítið annað um Holtið, en að hætta getur verið
á að fá snjóbolta í fínu bílana þegar þeir renna fyrir Fálkagöt-
una, og telja því að fátt gott geti komið frá slíkxun stað.
En í sumar og haust hefur æskan á Grímsstaðaholti unnið
verk, sem er til sannrar fyrirmyndar og þess fyllilega vert að
á það sé minnzt: Stofnun Ungmennafélags Grímsstaðaholts og
bygging félagsheimilis með sjálfboðavinnu.
sem í því voru fólgnir, hitnaði
í hamsi, hver veit nema það
hefði reynt að verja húsið, ef
átt hefði að eyðileggja það sem
margir piltar og stúlkur höfðu
byggt með höndum sínum í
bezta tilgangi, — þeim að gefa
unglingum á Holtinu stað til
að eyða frístundum sínum til
gleði og gagns, í stað þess að
ranglast á götunni, höfðu tek-
ið á sínar ungu herðar verkefni,
sem bæjarfélagið hafði van-
rækt, og leyst það af hendi með
myndarbrag, sem sæmandi
væri þroskuðum félagsskap.
Fyrir nokkrum kvöldum bað
ég forgöngumenn þessa starfs
að segja lesendum Þjóðviljans
frá því, og hittumst við Gunn-
ar Jónsson, Lárus Sigurgeirs-
son, Óskar Pálmarson og Ed-
varð Sigurðsson að Litlu-
Brekku, gamla og hlýlega torf-
bænum austast á Grímsstaða-
holti.
FERÐASAMTÖK
Samtök byrjuðu 1 fyrrasum-
ar með því að unga fólkið á
Grímsstaðaholti fór í tvær
ágætar hópferðir austur um
sýslur, voru þrjátíu manns í
fyrri ferðinni en um fimmtíu í
þeirri seinni. í ferðunum óx
kynning nágrannanna og upp
kom sú hugmynd að stofna
æskulýðsfélag á Holtinu. En
ekkert af ferðafólkinu taldi sig
hafa reynslu í félagsmálum til
að leggja í slíkt og varð ekki af
neinni stofnun í fyrrahaust.
I sumar sem leið var enn
efnt til hópferðar, í þetta sinn
á Snæfellsnes. í þeirri för lenti
hópurinn í hálfgerðum hrakn-
ingum, þó engum yrði meint af.
En eina nótt þar vestra gisti
ferðafólkið í stórum setuliðs-
skála, og kom þá einhverjum
það snjallræði í hug, að ein-
mitt svona skáli væri mátu-
legt fundar- og félagshús fyrir
imga fólkið á Grímsstaðaholti.
SKÁLAKAUPIN
Hvort sem um það var rætt
lengur eða skemur, var ákveð-
ið að ná í einn slíkan skála.
Þar var að vísu einn örðug-
leiki á (og síðar reyndust þeir
fleiri) að enginn þessara æsku-
manna hafði nein peningaráð,
en þeir gátu fengið skála uppi
við Rauðhóla á 2700 krónur-
Það ráð var tekið að hefja fjár
söfnun á Grímsstaðaholtinu, og
voru undirtektir svo góðar, að
andvirði skálans safnaðizt á
tveimur kvöldum.
Með þessa peninga í hönd-
um sýndust allir vegir færir,
bragginn var keyptur og unga
fólkið á Holtinu, stúlkur jafnt
og piltar, fóru að taka frístund-
ir sínar til að vinna að skála-
niðurrifi, flutningum og bygg-
ingu. Þetta var ótrúlega mikið
verk, og allt var það unnið í
sjálfboðavinnu, allir sem þar
lögðu hönd að voru í fastri
vinnu, svo ekki var um annan
tíma að gera en frístundimar.
Unnið var kvöld eftir kvöld,
bíóin forsmáð, oft var unnið
alla sunnudagana og þegar mik
ið þurfti að gera á skömmum
tíma var unnið hei’ar nætur.
Eigendur Grímsstaða lánuðu
endurgjaldslaust land undir
húsið á jörð sinni, og stendur
það niður við sjó, rétt austan
við Grímsstaðavör.
En þá kom óvænt hindrun.
Bannað var að reisa hermanna-
skála á bæjarlandinu. Lögregl-
an komst á snoðir um fyrirtæk
ið. Unga fólkinu, sem hafði
keypt þetta hús fyrir frístund-
ir sínar, og hafði tekið ást-
fóstri við það og möguleikana
FÉLAGIÐ STOFNAÐ
En ekki fór svo að til bar-
daga kæmi, en þetta varð til
þess að nauðsyn þótti að koma
fastara félagsformi á, og 1.
október í haust var stofnað
Ungmennafélag Grímsstaða-
holts, og voru lög þess sniðin
eftir lögum ungmennafélag-
anna. Þessu félagi afhentu for-
göngumenn skálabyggingarinn-
ar húsið og allt sem því fylgdi,
og fékk félagið leyfi til að
skálinn mætti standa —■' í eitt
ár.
En ekki var allt þar með
fengið. Þegar talsvert var eftir
af byggingunni, kom í ljós, að
fjársjóður fyrirtækisins hrökk
ekki lengur til. Aftur var leit-
að til Holtsbúa, ákveðið að
halda hlutaveltu, um 3000
drættir söfnuðust á viku og

Efri myndin: Stjórn U. M. F G. — Frá vinstri: Haraldur
Karlsson, Sigríðúr Sigurðardóttir, Gunnar Jónsson, Eðvarð Sig-
urðsson, Steinunn Sigurgeirsdóttir.
Neðri myndin: Hússtjórnin: Ós\ar Pálmarsson, Lárus Sigur-
geirsson, Hulda Pálmarsdóttir, Magnús Þorbjörnsson.
3
gróði af veltunni varð um
4000 krónur- Áhugann má
marka af því að daginn eftir
hlutaveltuna kom kona til for-
manns Ungmennafélagsins og
afhenti honum peninga, sem
hún hafði ætlað að draga fyrir,
en ekki komizt á hlutaveltuna.
Og skálinn komst upp, mynd
arlegasta samkomuhús, stærð-
in 6y2xl4% m. Samkomusalur-
inn nær um mestallt húsið, en
annar endinn er afþiljaður og
hefur þar verið xomið fyrir
eldhúsi (sem enn vantar elda-
vélina). fatageymslu og salemi-
Prýði salsins er ofn, mikill og
virðulegur, sem stendur fyrir
miðjum vesturvegg, en hama
sóttu ungmennafélagar alla
leið inn í stofu biskupsins sál-
Framh. á 5. síðu.
BókfeHsútgáfan;
Ævlsaga Einars Jðnssonar. - Islenzka
skáldsagan sem fékk H. C. Ander-
sen ve:
Af bókum Bókfellsútgáfunn-
ar í haust beinist athygli
flestra vafalaust að ævisögu
Einars Jónssonar myndhöggv-
ara.
Þetta er stór bók, tvö bihdi,
um 700 bls. samtals, og eru
birtar margar myndir af helztu
listaverkum Einars.
Fyrra bindið nefnir höfund-
ur Minningar, og rekur hann
þar ævi sína og listamanns-
feril og kemur víða við og
fjölda manna er minnzt. Síð-
ara bindið nefnist Skoðanir, og
segir Einar þar sögu hugsana
sinna og skoðana, og er ómyrk-
ur í máli.
Bókfellsútgáfan gefur út aðra
bók í haust, sem líklegt er að
veki at’hygli, en það er Dalur-
inn, skáldsaga íslendingsins
Þorsteins Stefánssonar, sem
hlaut 1942 dönsku bókmennta-
verðlaunin sem kennd eru við
H. C- Andersen. Aðeins örfá
eintök af bók þessari munu
hafa komizt hingað til lands.
Friðjón Stefánsson, bróðir höf-
undarins, þýðir Dalinn á ís-
lenzku.
Daníel djarfi, drengjasaga
eftir hinn fræga danska skáld-
sagnahöfund Hans Kirk er
„bláa bók“ ársins, en Bókafells-
útgáfan ætlar sér að gefa út
eina drengjabók á hverju ári,
og hófst sú útgáfa í fyrra með
Percival Keene. í ráði er að
gefa einning út stúlkubækur í
svipuðu formi. Handa yngri
bömunum er æfintýrið Sæta-
brauðsdrengurinn, með hreyf-
anlegum myndum, sem mun
vera nýjung hérlendis, er bók-
in prentuð í Bandnríkjunum.
Þá er einnig fullprentúð
Ferðasaga Dufferins lávarðar,
í þýðingu Hersteins Pálssonar,
en óvíst er hvort hún fæst
bundin nógu snemma til að
komast út fyrir jól.
Bókfellsútgáfan tók til starfa
í fyrrahaust og gaf út þrjár
bækur, Blítt lætur veröldin,
skáldsögu eftir Guðmund G.
Hagalín, Jörund hundadaga-
kóng, eftir Rhys Davies, og
Percival Keene. Á þessu árí
hefur komið frá forlaginu bók
Árna Óla, Landið er fagurt og
frítt, Vísindin og andinn, grein-
ar um heimspeki og trúmál,
þýddar af Guðmundi Finnboga
syni og skáldsögumar Leynd-
ardómar Snæfellsjökuls, þýdd
af Bjama \ Guðmundssyni, og
Njósnarinn, eftir Jenimarc
Coóper, þýdd af Ólafi Einars-
syni.