Þjóðviljinn - 22.02.1945, Blaðsíða 7

Fimmtudagur 22. febrúar 1945.
ÞJÓÐVILJINN
7
Gleraupn hennar ömmu
(Þýtt).
Lítil stúlka sat úti í skógi og grét. Hún hét Guðrún
og var sex ára gömul.
„Ó, hvað það var leiðinlegt. Ó, hvað það var leiðin-
legt“, sagði Guðrún við sjalfa sig og grét þangað frl hún
fékk ekka. Enginn vissi, hvar hún var eða hvernig henni
leið. Mamma hennar og pabbi héldu að hún væri úti að
leika sér.
En að lokum fór mömmu hennar að leiðast og.hún
kom upp í skóginn. „Hvað gengur að þér, barnið mitt?“
spurði hún, þegar hún heyrði Guðrúnu gráta.
' „Eg braut gleraugun hnnar ömmu“, sagði Guðrún.
„Hvað ertu að segja? Brauztu gleraugun hennar
ömmu þinnar? Hvað sagði hún?“
„Amma sagði, að það gerði ekki neitt — amma sagði,
að hún gæti bara ekki fengið svona góð gleraugu aftur.
Eg spurði hana, hvort hún væri reið við mig. En amma
sagðist ekki vera reið. Hún sagði bara, að sér þætti svo
leiðinlegt, að geta ekki lesið í biblíunni og sálmabók-
inni“.
Guðrún fór aftur að gráta.
„Svona, svona, góða mín. Það er hægt að bæta úr
þessu“, sagði mamma hpnnar
„Nei, amma sagðist ekki geta fengið svona góð gler-
augu“.
„Komdu heim með mér. Við skulum gefa ömmu ný
gleraugu“, sagði mamma.
Guðrún stökk á fætur. „Ný gleraugu! Nei, amma
sagði að þau fengjust bara langt í burtu og hún gæti
ekki farið svo langt“.
Wt Cg ÞETTA
Sá, sem fyrstur fann upp á
því að birta skáldsögur í dag-
blöðum, var franskur ritstjóri,
Girardin að' nafni. Ein þeirra
fyrstu var „Greifinn af Monte
Christo“ eftir Alexander Dum-
as. Á þeim tímum var ekki
„bókaflóðið“ komið til sögunn-
ar og fólk beið í hópum við
prentsmiðjuna á morgnana með
öndina á hálsinum til þess að
frétta, hvernig greifanum hefði
reitt af í hinum ýmsu mann-
raunum sínum. Umferðaslysum
fór fjölgandi, því að menn lásu
blöðin á götum úti og gættu
sín ekki.
★
Blaðið Le Temps í París birti
söguna „Leyndardómar Parísar-
borgar“, eftir Eugene Sue, jafn
óðum og hann skrifaði hana.
Þá kom það fyrir einmitt þeg-
ar útlitið var sem allra hættu-
legast í sögunni, að höfundur-
inn var settur í fimmtán daga
fangelsi fyrir einhverjar sakir.
Það vildi svo til, að einhver
mesti aðdáandi hans, Soult mar-
skálkur, neyddist til að dæma
hann. Sue varð að hætta við
söguna. Blaðið varð fyrir miklu
tjóni og lesendumir vissu ekki
sitt rjúkandi ráð. Soult mar-
skálkúr vildi líka óvægur fá
framhald sögunnar, sendi höf-
undinum ritföng í fangelsið og
skipaði honum að skrifa. En
Sue neitaði því. Soult bauð
honum náðun, en skáldið af-
þakkaði með stærilæti. Þá
sendi marskálkurinn fjóra her-
menn til hans og lét þá íleygja
honum út með valdi.
★
Franskur ráðherra gerði einu
sinni boð fyrir rithöfund sem
var að skrifa sögu í blað og
spurði hann á þá leið: „Það er
þó vonandi ekki ætlun yðar, að
láta unga og saklausa stúlku
lenda í klónum á þorpara eins
og Marki de Valeries. Konan
mín er óróleg út af þessu“. Rit-
höfuhdurinn kvaðst einmitt
ætla sér þetta; það væri nauð-
synlegt listarinnar vegna. „Þér
hættið við það“, sagði ráðherr-
ann. „Konan mín er hjartveik
og hún mundi taka þetta
nærri sér. Þér verðið að
breyta sögunni. Eg er fús til
að gera yður greiða í staðinn“.
Þeim kom loks saman um að
höfunáurinn fengi ritlaun frá
ríkinu, en fanturinn Marki de
Valeries yrði sér til háðungar
og næði ekki í stúlkuna.
VINIR
ERICH MARIA REMARQUE:
— tvö mörk flöskuna — flask-
an sjálf m'eðtalin“.
Hann leit á okkur eins og
hann byggist við hrósi. En við
svöruðum með þýðingarmikilli
þögn.
„Gottfried", sagði Köster að
síðustu. „Keyptirðu þetta vín
af manninum, sem þú varst að
sýna bílinn?“
„Auðvitað. Af hverjum hefði
ég frekar átt að kaupa það?“
„En þú hefur vónandi ekki
haft slétt skipti“, sagði ég.
„Gat ekki selt honum bílinn.
Hann var gjaldþrota. Þess
vegna lét hann mig hafa vínið
svona ódýrt“.
Við Köster fórum báðir að
skellihlægja, en Gottfried setti
upp alvörusvip. „Maðurinn gaf
mér í staðinn utanáskrift við-
skiptavinar síns, sem endilega
vill kaupa notaðan bíl. Eg ætla
að koma bílnum út í hann. Eg
á að hitta hann eftir hálftíma“.
„Selur hann líka brennivín?“
spurði Köster gætilega.
„Engin hætta. Hann selur
sement og múrsteina“. svaraði
Lenz.
Okkur létti við að heyra það.
— Og nú kviknuðu ljósin aftur.
XXI.
--
Eg vaknaði við að Pat hóst-
aði. Þetta var um miðjan dag.
Loftið inni í herberginu var
heitt og þurrt. Veðrið var
drungalegt, dauft sólskin og
hrannað loft, eins og væri að
draga til óveðurs. Eg hafði ver-
ið að aka bíl álla nóttina. Svo
kom ég heim klukkan níu, borð
aði morgunverð með Pat og fór
síðan að sofa.
Eg reis upp í rúminu og hlust
aði. Jaffé hafði sagt, að Pat
ætti að hvíla sig tvo—þrjá
klukkutíma á dag. Eg vissi, að
hún hafði háttað. Hún reyndi
að kæfa niðri í sér hóstann, en
í hvert skipti, sem ég hélt að
hóstakviðan væri um garð geng
in, byrjaði hún aftur. Loksins
varð þó allt hljótt inni í her-
berginu. Hún hafði víst sofnað.
En ég gat ekki söfnað. Eg
klæddi mig. í raun og veru gat
ég vel verið heima tvo tíma
enn. En ég var eirðarlaus. Mér
fannst ég verða að fara út aft-
ur til að aka. Á þessum tíma
dagsins var efnað fólk oft að
koma heim af hótelunum frá
því að drekka miðdegiskaffið.
Eg var- þó ekki heppinn í
þetta sinn. Fór aðeins tvær smá
ferðir og sneri aftur með ó-
lund heim á torgið.
„Hvað er að þér? Þú ei^t kom
inn aftur“, sagði Gústaf.
„Ekkert að mér. En mig vant-
ar peninga, og ég veit ekki hvern
ig ég á að fá þá“.
— Klukkan sjö hætti ég
vinnu og ók heim að verkstæð-
inu. „Karl“ var utan við dyrn-
ar og malaði eins og köttur.
„Það var gott, að þú komst,
Robby“, kallaði Köster. „Við
ætlum að fara í reynsluferð.
Inn með þig!“
Og þar með vorum við allir
komnir inn j þennan bíl sem
alltaf var heiður og metnaður
verkstæðisins. Ottó hafði enn á
ný fundið upp umbætur sem
hann var viss um, að tryggðu
,,Karli“ sigur í kappakstrinum
mikla, sem átti að fara fram
eftir fjórtán daga. Hann átti að
verða á þjóðvegi en ekki hring-
braut.
Jupp sat hjá Köster í fram-
sætinu, en við Lenz breiddum
úr okkur í aftursætinu. Bíllinn
brunaði af stað og von bráðar
vorum við komnir út á þjóð-
veginn. Hraðamælirinn steig
ótt og títt og var kominn upp
að 140. Við Lenz vorum hættir
að sitja hnakkakertir og spjátr-
ungslegir, eins og eyðslulýður
á kvöldflakki. Nú hreiðruðum
við um okkur, ^hvor í sínu
horni. Loftþrýstingurinn var
eins og hvassviðri og hvein um
höfuð okkar. Hjólbarðarnir ýldu
og vélin suðaði og hóstaði. Það
var lofsöngur hennar til hi-að-
ans og frelsisins.
Skömmu seinna sáum við
svartan díl framundan á vegin-
um. Þegar við komum nær
reyndist það vera allstór bíll,
sem fór með á að gizka áttatíu
kílómetra hraða og ók í kráku
stíg eftir veginum. Köster
hægði ferðina og þegar við átt-
um eftir hundrað metra að bíln
um, var hann í þann veginn að
gefa hljóðmerki. Þá sáum við
að mótorhjól kom á hraðri ferð
eftir þvervegi til hægri handar.
Það hvarf bak við trjárunna,
sem var á milli veganna alla
leið að vegamótunum.
„Þetta fer ekki vel“ sagði
Lenz æstur.
Augnabliki síðar kom mótor-
hjólið inn á vegamótin, tæpum
tuttugu metrum framan við bíl
inn. Maðurinn á mótorhjólinu
hafði áreiðanlega gert ráð fyr-
ir að bíllinn færi hraðar, en nú
reyndi hann á síðasta augna-
bliki að aka í boga framhjá
honum. Bíllinn vék til vinstri
og mótorhjólið vék líka til
vinstri. En allt í einu tók bíll-
inn kipp til hægri handar og
þá varð árekstrinum ekki af-
stýrt.
Þetta gerðist á svipstundu.
Mótorhjólið hentist út af veg-
inum og maðurinn steyptist nið
ur í skurðinn. Bíllinn rann á
fljúgandi ferð á auglýsingastur,
braut hann og hentist á trjá-
stofn, sem brotnaði með braki
og brestum, eins og hús væri
að hrynja.
Köster hafði fygzt rólegur
með öllu, sem gerðist. Honum
tókst með einhverjum snilldar-
brögðum að hægja ferðina og
nema staðar á réttu augnabliki
á milli mótorhjólsins og bílsins,
sem lá brotinn og rjúkandi ut-
an við veginn.
Fyrst af öllu urðum við að
hjálpa þeim, sem voru í bíln-
um, því að hefði geymirinn
brotnað, gat kviknað í benzín-
inu. Vélin gekk enn. Köster
reif opna framhurðina til að
stöðva hana. Þegar hún þagn-
aði tóku við kvalavein inni í
bílnum. Allir gluggar voru
brotnir. í aftursætinu glitti í
blóðugt konuandlit. í bílstjóra-
sætinu sat maður, fast skorðað-
ur bak við stýrishjólið, sem
þrýsti að kviðnum og brjóstinu.
Við tókum konuna fyrst og
lögðum hana á grasflöt. Andlit
hennar var mjög meitt og gler-*
brot stóðu í sárunum. Hægri
handleggurinn var skaðaður.
Hún var í hvítri kápu. Önnur
ermin var alblóðug. Lenz skar
ermina utan af handleggnum.
Þá fór blóðið að streyma örar
úr sárinu. Slagæðin hafði skor-
izt sundur. Lenz batt vasaklút
um handlegginn og lagði hann
í réttar skorður. „Náið þið
manninum út“, sagði hann. „Eg
skal sjá um þetta. En við verð-
um að ná sem fyrst í síma og
koma þeim á sjúkrahús“.
Við urðum að skrúfa fram-
sætið laust til að ná í manninn
en það tók ekki langan tíma.
Honum blæddi og hann var
meira eða minna rifbrotinn.
Þegar hann kom undir bert
loft, raknaði hann við. Annað
hnéð var eitthvað skaðað, en
við r^yndum ekki að gera neitt
við því. Það var annars ekki að
sjá að maðurinn væri hættulega
meiddur. ,
Ekkert hús var í nánd, svo að
við höfðum ekki önnur ráð, en
að flytja þau í okkar bíl til
næsta bæjar. Köster færði
, Karl“ alveg að brotna bílnum,
svo að við þyrftum sem minnst
að hreyfa sjúklingana. Konan
fékk krampagrát, þegar hún sá
bílhjólin nálgast hægt og hægt.
Hún hafði fengið taugaáfall.
Við lyftum maninum því fyrst
upp í bílinn. Síðan komum við
henni inn vandræðalítið, enda
leið yfir hana, þegar við lögð-
um hana í aftursætið. Við Lenz
stóðum sinn hvoru megin til að
styðja sjúklingana. Jupp var
skilinn eftir hjá brotna bílnum.
Köster var rétt að fara af
stað, þegar hann mundi allt í
einu eftir manninum á mótor-
hjólinu. Hvað var orðið af hon-
um?
„Hann fór sína leið, hægt og
rólega meðan þið voruð að
sýsla við hin“, sagði Jupp.
„Hann hefur sloppið með kúlu
á enninu. Ekkert var að fótun-
um á honum og á hjólinu fór
hann. En ég tók eftir númer-
inu“, bætti Jupp við hreykinn.
„Skrifaðu það strax upp“,